Pjesa 5
Doktrina e Zbatimit të Shpengimit
Kapitulli 31
Hiri i Përgjithshëm
Cilat janë bekimet e pamerituara të cilat Perëndia ua jep të tërë njerëzve qofshin besimtarë, qofshin jobesimtarë?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
A. Hyrje dhe Përkufizim
Kur Adami dhe Eva mëkatuan, ata e merituan ndëshkimin e përjetshëm si dhe ndarjen prej Perëndisë (Zan. 2:17). Po kështu, kur njerëzit mëkatojnë sot, ata bëhen të prekshëm ndaj zemërimit të Perëndisë si dhe ndëshkimit të përjetshëm: “paga e mëkatit është vdekja” (Rom. 6:23). Kjo do të thotë që sapo njerëzit mëkatojnë, drejtësia e Perëndisë do të kërkonte vetëm një gjë: që ato të jenë përjetësisht të ndarë nga Perëndia, të shkëputur nga përjetimi i çfarëdo të mire prej Tij, dhe që të jetojnë përgjithnjë në ferr duke marrë përjetësisht vetëm zemërimin e Tij. Faktikisht, kjo është ajo që u ndodhi engjëjve të cilët mëkatuan, dhe me të drejtë mund të na kishte ndodhur edhe neve gjithashtu: “Perëndia nuk i kurseu engjëjt që mëkatuan, por i hodhi në skëterrë të lidhur me pranga terri që të ruhen për gjyq” (2 Pjetrit 2:4).
Por, në fakt, Adami dhe Eva nuk vdiqën menjëherë (paçka se vendimi me vdekje filloi të kishte efekt në jetën e tyre që ditën që ata mëkatuan). Ekzekutimi i plotë i dënimit me vdekje u shty për shumë vjet. Për më tepër, me miliona pasardhës së tyre edhe sot e kësaj dite, nuk vdesin e degdisen në ferr sapo të mëkatojnë, por, vazhdojnë të jetojnë për shumë vjet, duke shijuar bekime të panumërta në këtë botë. Si shpjegohet kjo? Si mundet Perëndia t’u japë bekime mëkatarëve të cilët meritojnë vetëm vdekje – jo vetëm atyre që do të shpëtohen në fund, por gjithashtu miliona njerëzve të cilët nuk do të shpëtohen kurrë, mëkatet e të cilëve nuk do të falen asnjëherë?
Përgjigjja ndaj këtyre pyetjeve është se Perëndia akordon hirin e përgjithshëm. Hirin e përgjithshëm ne mund ta përkufizojmë si vijon: Hiri i përgjithshëm është hiri i dhënë nga Perëndia, nëpërmjet të cilit Ai u jep njerëzve bekime të panumërta të cilat nuk janë pjesë e shpëtimit. Fjala i përgjithshëm këtu ka kuptimin e diçkaje që është e përbashkët për të tërë njerëzit e që nuk kufizohet vetëm tek besimtarët apo vetëm tek të zgjedhurit.
Në dallim nga hiri i përgjithshëm, hiri i Perëndisë që sjell njerëzit në shpëtim, shpesh herë quhet “hiri shpëtues.” Sigurisht, kur flasim për “hirin e përgjithshëm” dhe “hirin shpëtues”, me këtë nuk jemi duke nënkuptuar se ka dy lloje të ndryshme hiri tek Perëndia Vetë, por vetëm që hiri i Perëndisë shfaqet në botë në dy mënyra të ndryshme. Hiri i përgjithshëm është ndryshe nga hiri shpëtues në rezultatet e tij (ai nuk shkakton shpëtim), tek marrësit e tij (i jepet si besimtarëve, ashtu edhe jobesimtarëve), dhe tek burimi i tij (nuk rrjedh drejtpërsëdrejti nga vepra shpenguese e Krishtit, përderisa vdekja e Krishti nuk fitoi ndonjë farë faljeje për jobesimtarët, dhe për rrjedhojë, nuk meritoi as bekimet e hirit të përgjithshëm për ata). Sidoqoftë, për sa i takon kësaj pike të fundit, duhet thënë se hiri i përgjithshëm, rrjedh në mënyrë të tërthortë nga vepra shpenguese e Krishtit, për shkak se fakti që Perëndia nuk e gjykoi botën menjëherë sapo mëkati hyri në të, qe në radhë të parë ose ndoshta në mënyrë ekskluzive pasojë e faktit që në fund të fundit, Ai planifikoi t’i shpëtonte disa mëkatarë përmes vdekjes së Birit të Tij.[1]1
B. Shembuj të Hirit të Përgjithshëm
Po të shikojmë botën përreth nesh dhe ta krahasojmë me flakët e ferrit që bota meriton, ne mund të shikojmë aty për aty prova të bollëkshme të hirit të përgjithshëm të Perëndisë në mijëra shembuj të jetës së përditshme. Ne mund të dallojmë një sërë kategorish specifike në të cilat shikohet ky hir i përgjithshëm.
1. Rrafshi fizik. Jobesimtarët vazhdojnë që të jetojnë në këtë botë vetëm për shkak të hirit të përgjithshëm të Perëndisë, çdo frymë që njerëzit marrin, është prej hirit, sepse paga e mëkatit është vdekja, e jo jeta. Për më tepër, bota nuk prodhon vetëm gjemba dhe bimë gjembore (Zan. 3:18), e as mbetet një shkretëtirë e zhuritur, por nëpërmjet hirit të përgjithshëm të Perëndisë, ajo prodhon ushqime dhe materiale për veshje dhe strehë, shpesh me bollëk dhe larmi të madhe. Jezusi tha: “Duajini armiqtë tuaj dhe lutuni për ata që ju keqtrajtojnë dhe ju përndjekin, që të bëheni bij të Atit tuaj që është në qiej, sepse ai bën të lindë diellin e tij mbi të këqijtë dhe mbi të mirët dhe bën të bjerë shi mbi të drejtët dhe të padrejtët” (Mat. 5:44–45). Këtu Jezusi i referohet hirit të bollëkshëm të përgjithshëm të Perëndisë, si një inkurajim për dishepujt e Tij që edhe ata të ofrojnë dashuri dhe lutje për bekim mbi jobesimtarët (kr. Luka 6:35–36). Po kështu, Pali u tha njerëzve në Listria, “Në brezat, që shkuan, ai la të gjitha kombet të ndjekin rrugët e tyre; por nuk e la veten e vet pa dëshmi, duke bërë mirë, duke na dhënë shira prej qiellit dhe stinë të frytshme dhe duke i mbushur zemrat tona me ushqim dhe gëzim” (Veprat 14:16–17).
Edhe Besëlidhja e Vjetër flet për hirin e përgjithshëm të Perëndisë që u vjen si jobesimtarëve ashtu edhe besimtarëve. Një shembull specifik është Potifari, kapiteni egjiptian i rojeve i cili e bleu Jozefin si skllav: “Zoti e bekoi shtëpinë e egjiptasit për shkak të Jozefit; dhe bekimi i Zotit përfshiu gjithçka ai kishte në shtëpi dhe në fushë” (Zan. 39:5). Davidi flet në një mënyrë shumë më të përgjithshme rreth tërë krijesave që Perëndia ka bërë: “Zoti është i mirë me të gjithë dhe plot dhembshuri për të gjitha veprat e tij.... Sytë e të gjithëve shikojnë drejt teje duke pritur dhe ti u jep atyre ushqimin në kohën e duhur. Ti e hap dorën tënde dhe plotëson dëshirën e çdo qenieje të gjallë” (Ps. 145:9, 15–16).
Këto vargje janë edhe një kujtesë tjetër që mirësia që gjendet tek i gjithë krijimi është në sajë të mirësisë dhe dhembshurisë së Perëndisë.
Ne madje shikojmë prova të hirit të përgjithshëm të Perëndisë në bukurinë e botës natyrore. Paçka se natyra vetë është nën “skllavërinë e prishjes” dhe se “iu nënshtrua kotësisë” (Rom. 8:21, 20) për shkak të mallkimit të rënies së njeriut në mëkat (Zan. 3:17–19), gjithsesi, në botën natyrore ka ende shumë bukuri. Bukuria e luleve shumëngjyrëshe, e barit dhe pyjeve, e lumenjve dhe liqeneve, e maleve dhe brigjeve të oqeanit, mbetet ende një dëshmi e përditshme e vazhdimit të hirit të përgjithshëm të Perëndisë. Jobesimtarët meritojnë të mos shijojnë aspak prej kësaj bukurie, por, nëpërmjet hirit të Perëndisë, ata mund të shijojnë shumëçka prej saj përgjatë gjithë jetës së tyre.
2. Rrafshi intelektual. Satani është “gënjeshtar dhe ati i gënjeshtrës” dhe “në të nuk ka të vërtetë” (Gjoni 8:44), sepse ai i është përkushtuar tërësisht të keqes si dhe paarsyeshmërisë dhe përkushtimit ndaj falsitetit që shoqëron ligësinë radikale. Por, qeniet njerëzore në botë sot, madje edhe jobesimtarët, nuk i janë dhënë plotësisht gënjeshtrës, paarsyeshmërisë dhe padijes. Të tërë njerëzit janë në gjendje që të kenë një farë kuptimi të së vërtetës; në fakt, disa kanë një inteligjencë dhe arsyetueshmëri të lartë. Edhe kjo duhet parë si rezultat i hirit të Perëndisë. Gjoni i referohet Jezusit si “drita e vërtetë, që ndriçon çdo njeri” (Gjoni 1:9), sepse në rolin e Tij si krijuesi dhe mbajti në ekzistencë i universit (jo posaçërisht në rolin e Tij si shpengues), Biri i Perëndisë lejon ndriçimin e mendjes dhe arsyetueshmërinë që të prekë të tërë njerëzit që ka bota.[2]2
Hiri i përgjithshëm i Perëndisë në rrafshin intelektual, shikohet në faktin që të tërë njerëzit kanë njohuri rreth Perëndisë: “Megjithëse e njohën Perëndinë, nuk e përlëvduan as e falënderuan si Perëndi” (Rom. 1:21). Kjo do të thotë se ka një perceptim të ekzistencës së Perëndisë dhe shpesh një uri për ta njohur Perëndinë që Ai lejon të mbetet në zemrat e njerëzve, paçka se shpesh herë kjo çon në fe të ndryshme të krijuara nga njeriu. Për rrjedhojë, edhe kur u drejtohej njerëzve që kishin besuar në fe të rreme, Pali mund të gjente një pikë kontakti në lidhje me njohurinë e ekzistencës së Perëndisë, ashtu sikurse bëri kur po i fliste filozofëve athinas: “O burra athinas, unë shoh se në të gjitha gjërat ju jeni shumë fetarë.... Atë, pra, që ju e adhuroni pa e njohur, unë po jua shpall” (Veprat 17:22–23).
Hiri i përgjithshëm i Perëndisë, në rrafshin intelektual, çon gjithashtu në një aftësi për të kuptuar të vërtetën e për ta dalluar atë nga gabimi, si dhe për të përjetuar rritje në njohuri e cila mund të përdoret në hetimin e universit si dhe në detyrën e nënshtrimit të tokës. Kjo do të thotë se e tërë shkenca dhe teknologjia e lëvruar nga jo të krishterët, është rezultat i hirit të përgjithshëm që i lejon ata të bëjnë zbulime dhe shpikje të jashtëzakonshme, për të kthyer burimet natyrore të botës në shumë të mira materiale, për t’i prodhuar si dhe shpërndarë këto burime, si dhe për të patur aftësi në punën e tyre produktive. Në një anë praktike, kjo do të thotë se çdo herë që ne futemi në një ushqimore apo ngasim një automobil, apo hyjmë në një shtëpi, ne duhet të mbajmë mend se po përjetojmë rezultatet e hirit të përgjithshëm të bollëkshëm të Perëndisë, të derdhur kaq bollëkshëm mbi të gjithë njerëzimin.
3. Rrafshi moral. Perëndia gjithashtu, përmes hirit të përgjithshëm i kufizon njerëzit që të mos jenë aq të këqij sa ç’mund të jenë. Edhe një herë tjetër, rrafshi demonik, i përkushtuar tërësisht ndaj të keqes dhe shkatërrimit, ofron një kontrast të qartë me shoqërinë njerëzore tek e cila e keqja është dukshëm e kufizuar. Nëse njerëzit këmbëngulin me zemër-ngurtësi dhe në mënyrë të përsëritur në vazhdimin e të mëkatuarit përgjatë një periudhe kohore, Perëndia si përfundim do t’i “dorëzojë” në mëkate gjithnjë e më të mëdha (kr. Ps. 81:12; Rom. 1:24, 26, 28), por në rastin e pjesës më të madhe të qenieve njerëzore, ata nuk bien në thellësitë në të cilat përndryshe mëkati i tyre do t’i çonte, sepse Perëndia ndërhyn dhe i vë kufi sjelljes së tyre. Një kufizim shumë efikas këtu, është forca e ndërgjegjes: Pali thotë: “Kur kombet që s'kanë ligjin, nga natyra bëjnë punët e ligjit, ata, megjithëse s'kanë ligjin, janë ligj për vetveten; këta tregojnë veprën e ligjit të shkruar në zemrat e tyre për dëshminë që jep ndërgjegjja e tyre, dhe sepse mendimet e tyre akuzojnë ose edhe mbrojnë njëri-tjetrin” (Rom. 2:14–15).
Kjo ndjesi e brendshme për të duhurën dhe të gabuarën që Perëndia u jep të tërë njerëzve, nënkupton se ata shpesh herë do të aprovojnë standardet morale të cilat pasqyrojnë shumë prej standardeve morale të Shkrimit. Edhe ata që i janë dhënë mëkatit më të ulët, Pali thotë: “Kanë njohur dekretin e drejtë të Perëndisë, sipas të cilit ata që bëjnë gjëra të tilla meritojnë vdekjen” (Rom. 1:32). Dhe në shumë raste të tjera, kjo ndjenjë e brendshme e ndërgjegjes, i shtyn njerëzit që të caktojnë ligje dhe zakone në shoqëri, të cilat, në lidhje me sjelljen e jashtme të cilën ato aprovojnë apo ndalojnë, u përngjajnë ligjeve morale të Shkrimit. Njerëzit shpesh herë caktojnë ligje apo kanë zakone të cilat respektojnë shenjtërinë e martesës dhe të familjes, mbrojnë jetën njerëzore si dhe ndalojnë vjedhjet dhe falsitetin në të folur.[3]3 Për shkak të kësaj, njerëzit shpesh herë jetojnë në mënyra të cilat janë moralisht të sakta, si dhe nga ana e jashtme, konform me standardet morale që gjejmë në Shkrim. Paçka se sjellja e tyre morale nuk mund të fitojë ndonjë meritë përpara Perëndisë (përderisa Shkrimi thotë në mënyrë të qartë se “me anë të ligjit askush nuk drejtësohet përpara Perëndisë,” Gal. 3:11, dhe “Të gjithë kanë dalë nga udha, që të gjithë janë bërë të padobishëm, nuk ka asnjë që të bëjë të mirën, as edhe një,” Rom. 3:12), gjithsesi, në një farë mënyre më pak se meritimi i aprovimit apo meritës së përjetshme prej Perëndisë, jobesimtarët vërtetë “bëjnë mirë.” Jezusi e nënkuptoi këtë kur tha: “Dhe nëse u bëni të mirë atyre që ju bëjnë të mirë, ç'hir keni nga kjo? Sepse edhe mëkatarët bëjnë të njëjtën gjë” (Luka 6:33; kr. 2 Mbretërve 12:2 dhe 2 Kron. 24:2, ku Jehoahazi thuhet se bëri të mira gjatë mbretërimit të tij, me “2 Kron.” 24:17–25, ku ai bëri ligësi të atilla që e bëri të dukshme se në jetën e tij nuk kishte besim shpëtues). Sigurisht, në fushat ku ungjilli ka patur një ndikim të madh dhe ku kisha është e fortë, ai do të ketë një ndikim më të fortë moral në shoqëri sesa në vendet ku ungjilli nuk ka arritur kurrë, apo ku ai ka më pak ndikim kufizues (për shembull, në shoqëritë kanibaliste—apo madje në shoqërinë moderne Perëndimore ku besimi në ungjillin si dhe vlerat absolute morale, janë braktisur të dyja nga kultura mbizotëruese e atij vendi).
Perëndia e demonstron gjithashtu hirin e përgjithshëm të Tij, duke dhënë paralajmërime për gjykimin përfundimtar në operimin e botës natyrore. Perëndia e ka organizuar botën në një mënyrë të atillë që jetesa sipas standardeve morale të Tij, shpesh herë sjell shpërblime në rrafshin natyror, dhe shkelja e standardeve të Perëndisë, shpesh sjell shkatërrim për njerëzit, e në të dyja rastet tregon drejtimin faktik të gjykimit përfundimtar: Ndershmëria, puna me përkushtim, tregimi i dashurisë dhe mirësisë ndaj të tjerëve si dhe besnikëria në martesë dhe në familje, (me përjashtim në shoqëritë më të korruptuara) do të sjellë një shpërblim shumë më material dhe emocional në këtë jetë sesa pandershmëria, përtacia, mizoria, pabesnikëria bashkëshortore, apo gjëra të tjera të gabuara si për shembull, dehja, abuzimi me lëndët narkotike, vjedhja e të tjera si këto. Këto pasoja normale të mëkatit apo drejtësisë, duhet të shërbejnë si një paralajmërim i gjykimit që do të vijë, dhe kësisoj, ato shërbejnë gjithashtu si shembuj të hirit të përgjithshëm të Perëndisë.
4. Rrafshi i krijimit. Perëndia ka lejuar masa të konsiderueshme aftësish në fushat artistike dhe muzikore, si dhe në sfera të tjera në të cilat krijueshmëria dhe aftësitë mund të shprehen, si për shembull në atletikë, kulinari, shkrimtari e kështu me radhë. Për më tepër, Perëndia na jep një aftësi për të vlerësuar bukurinë në shumë fusha të jetës. Edhe në këtë fushë, ashtu sikurse në fushën fizike dhe intelektuale, bekimet e hirit të përgjithshëm nganjëherë derdhen tek jobesimtarët edhe më me bollëk sesa tek besimtarët. Megjithëkëtë, në të tëra rastet, ato bekime janë rezultat i hirit të Perëndisë.
5. Rrafshi shoqëror. Hiri i Perëndisë është gjithashtu evident në ekzistencën e organizatave dhe strukturave të ndryshme të shoqërisë njerëzore. Këtë e shikojmë fillimisht në familjen njerëzore, e evidentuar tek fakti që Adami dhe Eva mbetën bashkëshort dhe bashkëshorte pas rënies, dhe që pastaj patën fëmijë, si djem ashtu edhe vajza (Zan. 5:4). Fëmijët e Adamit dhe Evës, u martuan dhe formuan familje të vetat (Zan. 4:17, 19, 26). Familja njerëzore vazhdon edhe sot, jo si një institucion vetëm për besimtarët, por për të tërë njerëzit.
Qeveritë e popujve janë gjithashtu rezultat i hirit të përgjithshëm. Qeveria në parim u themelua nga Perëndia, e kjo pas përmbytjes (shiko Zan. 9:6), dhe është deklaruar qartë se është dhënë nga Perëndia tek “Romakëve” 13:1: “Nuk ka pushtet veçse prej Perëndisë; dhe pushtetet që janë, janë caktuar nga Perëndia.” Është e qartë se qeveria është një dhuratë nga Perëndia për njerëzimin në përgjithësi, sepse Pali thotë se personi me autoritet shtetëror është “Shërbenjës i Perëndisë për të mirën tënde” dhe se ai është “shërbenjës i Perëndisë, hakmarrës për të ushtruar zemërim kundër atij që bën të keqen” (Rom. 13:4). Një nga mënyrat kryesore të cilat Perëndia përdor për të kufizuar të keqen në botë, është qeveria njerëzore. Ligjet njerëzore, forcat policore dhe sistemet gjyqësore, ofrojnë një faktor të fuqishëm frenues ndaj veprimeve të liga, dhe këto janë të domosdoshme, sepse ka shumë ligësinë në botë që është irracionale dhe që mund të kufizohet vetëm përmes forcës, për shkak se nuk pranon të frenohet nga arsyeja apo edukata. Sigurisht që mëkatshmëria e njeriut mund të ndikojë edhe tek vetë qeveritë, kështu që ato mund të bëhen të korruptuara dhe aktualisht të inkurajojnë të keqen në vend që të inkurajojnë të mirën. Kjo është thjesht për të thënë se qeveria njerëzore, ashtu sikurse të tëra bekimet e tjera të hirit të përgjithshëm që Perëndia jep, mund të përdoren ose për qëllime të mira, ose për qëllime të këqija.
Organizatat e tjera në shoqërinë njerëzore, përfshijnë institucionet arsimore, bizneset dhe korporatat, shoqatat e vullnetarëve (si për shembull shumë grupe bamirëse dhe shërbimesh publike), si dhe shembuj të panumërt të miqësive mes njerëzish të zakonshëm. Të tëra këto funksionojnë për të sjellë një masë të mire tek qeniet njerëzore dhe të tëra janë shprehje të hirit të përgjithshëm të Perëndisë.
6. Rrafshi fetar. Edhe në fushën e fesë njerëzore, hiri i përgjithshëm i Perëndisë sjell ca bekime tek jobesimtarët. Jezusi na thotë: “Duajini armiqtë tuaj dhe lutuni për ata që ju keqtrajtojnë dhe ju përndjekin” (Mat. 5:44), dhe përderisa nuk ka kufizim në kontekst që thjesht të lutemi për shpëtimin e tyre, si dhe përderisa urdhëresa për t’u lutur për ata që na përndjekin është e gërshetuar me një urdhëresë për t’i dashur ata, duket e arsyeshme që të dalim në përfundimin që Perëndia ka për qëllim t’u përgjigjet lutjeve tona edhe për përndjekësit tanë në lidhje me shumë fusha të jetës. Në fakt, Pali në mënyrë specifike urdhëron që të lutemi “për mbretërit e për të gjithë ata që janë në pozitë të lartë” (1 Tim. 2:1–2). Kur kërkojmë të mirën për jobesimtarët, kjo gjë është e përputhshme me praktikën e Perëndisë Vetë i Cili jep dritën e diellit dhe shiun “mbi të drejtët dhe të padrejtët” (Mat. 5:45) dhe gjithashtu e përputhshme me praktikën e Jezusit gjatë shërbesës së Tij tokësore kur Ai shëroi çdo person që i çuan (Luka 4:40). Nuk ka ndonjë gjë që të tregojë se Ai kërkoi prej të tërë atyre që të besonin tek Ai apo që të pranonin se Ai ishte Mesia përpara se t’u jepte shërimin fizik.
A u përgjigjet Perëndia lutjeve të jobesimtarëve? Paçka se Perëndia nuk ka premtuar se do t’u përgjigjet lutjeve të jobesimtarëve ashtu siç ka premtuar se do t’u përgjigjet lutjeve të tyre të cilët vijnë në emrin e Jezusit dhe, paçka se Ai nuk është i obliguar nga ndonjë gjë t’u përgjigjet lutjeve të jobesimtarëve, gjithsesi, Perëndia mundet që me hirin e Tij të përgjithshëm, të dëgjojë gjithsesi dhe të plotësojë lutjet e jobesimtarëve, duke demonstruar kësisoj mëshirën dhe mirësinë e Tij edhe në një mënyrë tjetër (kr. Ps. 145:9, 15; Mat. 7:22; Luka 6:35–36). Është e dukshme se ky është kuptimi i “1 Timoteut” 4:10, që thotë se Perëndia është “Shpëtimtari i gjithë njerëzve dhe sidomos i besimtarëve.” Këtu, “Shpëtimtar” nuk mund të kufizohet në kuptim e “dikush i cili fal mëkatet dhe jep jetë të përjetshme,” për shkak se këto gjëra nuk u jepen atyre të cilët nuk besojnë; “Shpëtimtar” duhet të kenë një kuptim më të përgjithshëm këtu, konkretisht, “dikush i cili të shpëton nga një hall, dikush i cili të çliron.” Në raste telashi apo shqetësimi, Perëndia shpesh herë dëgjon lutjet e jobesimtarëve dhe me hir i çliron ata nga telashet e tyre. Për më tepër, edhe jobesimtarët shpesh herë kanë një ndjenjë mirënjohjeje ndaj Perëndisë për mirësinë e krijimit, për çlirimin nga rreziku si dhe për bekimin e familjes, shtëpisë, miqve, si dhe vendit të tyre. Përveç kësaj, jobesimtarët do të bien në kontakt të ngushtë me kishën dhe ndoshta do të bëhen pjesë e saj për një farë kohe, e do të kenë disa përvoja fetare të cilat mund të duken shumë të afërta me përvojën e atyre të cilët janë të shpëtuar (shiko Heb. 6:4–6; Mat. 7:22–23).[4]4
Si përfundim, edhe shpallja e ungjillit ndaj atyre të cilët si përfundim nuk e pranojnë atë, është një deklaratë e qartë e mëshirës dhe e hirit të Perëndisë, e cila dëshmon qartë për faktin që Perëndia nuk gjen kënaqësi në vdekjen apo dënimin e ndonjë prej krijesave që Ai ka bërë (kr. Ezek. 33:11; 1 Tim. 2:4).
7. Hiri i përgjithshëm dhe hiri i veçantë ndikojnë tek njëri tjetri. Hiri i përgjithshëm sigurisht që ndikon dhe e pasuron kishën, përderisa pa hirin e përgjithshëm të Perëndisë të dhënë ndaj marangozëve si dhe llojeve të tjera të zanateve, nuk do të kishte ndërtesa kishtare; pa hirin e përgjithshëm që u jepet printuesve, linotipistëve dhe libërlidhësve (dhe madje ndaj atyre që punojnë tek fabrika e letrës apo që presin pemët në pyll për të bërë letër), nuk do të kishte Bibla. Në mënyra të panumërta, në veprimtaritë e përditshme, kisha përfiton nga hiri i përgjithshëm.
Nga ana tjetër, hiri i veçantë që Perëndia u jep atyre të cilët janë shpëtuar, sjell më shumë prej bekimeve të hirit të përgjithshëm ndaj jobesimtarëve të cilët jetojnë në rrezen e ndikimit të kishës. Jobesimtarët përfitojnë nga shembulli i jetës së krishterë që ata shikojnë në shoqëri, nga lutjet si dhe veprat e mëshirës që të krishterët bëjnë për komunitetin, nga njohuria e mësimeve të Shkrimit si dhe mençurinë që Shkrimi jep në të cilin ata gjejnë dobi intelektuale dhe morale, si dhe nga ndikimi i tij tek ligjet, zakonet dhe besimet e një shoqërie gjë që realizohet përmes veprimtarive sociale dhe politike të të krishterëve. Historikisht, shpesh herë ka qenë prania e fuqishme e atyre, jeta e të cilëve u ndryshua nga ungjilli që ka çuar në lirimin e skllevërve (në kolonitë britanike si dhe në Shtetet e Bashkuara), të drejtat e grave, arsimimi i përhapur gjerësisht publik, përparimi teknologjik dhe shkencor, produktivitet i shtuar në ekonomi, një vlerë e madhe e vendosur mbi punën dhe begatinë dhe ndershmërinë, e të tjera si këto.
8. Hiri i përgjithshëm nuk i shpëton njerëzit. Pavarësisht të gjithë kësaj, ne duhet të kuptojmë se hiri i përgjithshëm është ndryshe nga hiri shpëtues. Hiri i përgjithshëm, nuk e ndryshon zemrën njerëzore e as i sjell njerëzit në pendesë dhe besim të mirëfilltë, ai nuk mundet e as nuk i shpëton njerëzit (paçka se në sferën intelektuale dhe morale, ai mund të japë një farë përgatitjeje për t’i bërë njerëzit më të predispozuar ndaj pranimit të ungjillit). Hiri i përgjithshëm e kufizon mëkatin, por nuk e ndryshon predispozitën bazë të personit për të mëkatuar, e as nuk realizon në ndonjë masë të konsiderueshme pastrimin e natyrës së rënë njerëzore.[5]5
Ne duhet që gjithashtu të kuptojmë se veprimet e jobesimtarëve, të kryera në sajë të hirit të përgjithshëm, nuk është se në vetvete meritojnë aprovimin apo favorin e Perëndisë. Këto veprimet nuk burojnë nga besimi (“Gjithçka që nuk bëhet me besim, është mëkat,” Rom. 14:23), e as janë të motivuara nga dashuria për Perëndinë (Mat. 22:37), por përkundrazi, dashuria për veten e një forme apo e një tjetre. Për rrjedhojë, paçka se ne me gatishmëri mund të thoshim se veprat e jobesimtarëve të cilat nga jashtë janë në linjë me ligjet e Perëndisë, janë “të mira” në një farë kuptimi, sidoqoftë, ato nuk janë të mira në lidhje me miratimin e aprovimit të Perëndisë e as në bërjen e Perëndisë borxhli njëfarësoj ndaj mëkatarit në ndonjë mënyrë.
Së fundi, ne duhet të kuptojmë se jobesimtarët, shpesh herë marrin më shumë hir të përgjithshëm sesa besimtarët, në mënyrë që të jenë më të talentuar, më punëtorë, më inteligjentë, më krijues, apo që të ketë më shumë prej të mirave materiale të kësaj jete për t’i gëzuar. Kjo nuk tregon në asnjë mënyrë se ata janë më të favorizuar nga Perëndia në një kuptim absolut apo se ata do të fitojnë ndonjë hise në shpëtimin e përjetshëm, por vetëm që Perëndia i shpërndan bekimet e hirit të përgjithshëm në mënyra të ndryshme, shpesh duke u dhënë bekime shumë të konsiderueshme ndaj jobesimtarëve. Në të tërë këtë, ata sigurisht që duhet të pranojnë mirësinë e Perëndisë (Veprat 14:17), dhe duhet të kuptojnë që vullneti i zbuluar i Perëndisë, është që “Mirësia e Perëndisë” duhet si përfundim t’i drejtojë ata “në pendim” (Rom. 2:4).
C. Arsyet për hirin e përgjithshëm
Përse Perëndia akordon hirin e përgjithshëm ndaj mëkatarëve që nuk e meritojnë atë e që nuk do ta arrijnë kurrë shpëtimin? Për këtë mund të sugjerojmë të paktën katër arsye.
1. Për të shpenguar ata të cilët do të shpëtohen. Pjetri thotë se dita e gjykimit dhe ekzekutimit përfundimtar të ndëshkimit, është duke u shtyrë për shkak se ka edhe më shumë njerëz që do të shpëtohen: “Zoti nuk vonon plotësimin e premtimit të tij, siç mendojnë disa se të ishte vonesë; por është zemërgjerë ndaj nesh, sepse nuk do që ndokush të humbasë, por që të gjithë të vijnë në pendim. Dhe dita e Zotit do të vijë si një vjedhës” (2 Pjetrit 3:9–10). Në fakt, kjo arsye vlente të thuhej që nga fillimi i historisë njerëzore, sepse nëse Perëndia dëshironte që të shpëtonte ndokënd nga masa e tërë e njerëzimit mëkatar, Ai nuk do mund t’i kishte shkatërruar të tërë mëkatarët menjëherë (sepse atëherë nuk do të mbetej më racë njerëzore). Por Ai përkundrazi, zgjodhi që të lejonte që njerëzit të jetonin për një farë kohe, në mënyrë që ata të mund të kishin mundësinë për t’u penduar, dhe gjithashtu që ata të mund të lindnin fëmijë dhe që t’i bënin të aftë brezat pasues që të jetonin e që pastaj të dëgjonin ungjillin e që të pendoheshin.
2. Për të demonstruar mirësinë si dhe mëshirën e Perëndisë. Mirësia dhe mëshira e Perëndisë nuk shikohen vetëm në shpëtimin e besimtarëve, por gjithashtu në bekimet që Ai jep ndaj mëkatarëve që nuk i meritojnë ato. Kur Perëndia “është dashamirës me mosmirënjohësit dhe të ligjtë” (Luka 6:35), mirësia e Tij zbulohet në univers për lavdinë e Tij. Davidi thotë: “ZOTI është i mirë me të gjithë dhe plot dhembshuri për të gjitha veprat e tij” (Ps. 145:9). Në historinë e Jezusit, kur Ai flet me fisnikun e ri të pasur, lexojmë se: “Jezusi e vështroi, e deshi” (Marku 10:21), edhe pse njeriu ishte një jobesimtar e në çast do t’i kthente shpinën Jezusit për shkak të pronave të tij të mëdha. Berkhofi thotë se Perëndia “derdh lumë bekime të jashtëzakonshme mbi të tërë njerëzit, dhe gjithashtu tregon në mënyrë të qartë se këto janë shprehjet e një predispozicioni të favorshëm të Perëndisë, por që gjithsesi nuk arrin vullnetin pozitiv për të falur mëkatin e tyre, për të hequr dënimin e tyre si dhe për t’u dhënë atyre shpëtimin.”[6]6
Nuk është e padrejtë që Perëndia të vonojë ekzekutimin e ndëshkimit të dhënë për shkak të mëkatit si dhe që të japë bekime të përkohshme (të kësaj bote) ndaj njerëzve, për shkak se ndëshkimi nuk është harruar, por është thjesht shtyrë për më vonë. Në shtyrjen për më vonë të ndëshkimit, Perëndia tregon në mënyrë të qartë se Ai nuk gjen kënaqësi në ekzekutimin e gjykimit përfundimtar, por më tepër gjen kënaqësi në shpëtimin e burrave dhe grave. “Ashtu siç është e vërtetë që unë rroj», thotë Zoti, Zoti, «unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të kthehet nga rruga e tij dhe të jetojë” (Ezek. 33:11). Perëndia “dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen dhe të vijnë te njohja e së vërtetës.” (1 Tim. 2:4). Në të tërë këtë, vonesa e ndëshkimit jep prova të qarta të mëshirës, mirësisë dhe dashurisë së Perëndisë.
3. Për të demonstruar drejtësinë e Perëndisë. Kur Perëndia në mënyrë të përsëritur i fton mëkatarët që të vijnë në besim, dhe kur ata në mënyrë të përsëritur i refuzojnë ftesat e Tij, drejtësia e Perëndisë në dënimin e tyre del shumë më e qartë. Pali paralajmëron se ata të cilët këmbëngulin në mosbesim, thjesht janë duke grumbulluar zemërim mbi veten e tyre: “sipas ashpërsisë sate dhe të zemrës së papenduar, po mbledh për veten tënde zemërim për ditën e zemërimit dhe të zbulesës së gjyqit të drejtë të Perëndisë” (Rom. 2:5). Në ditën e gjykimit “çdo gojë” do të “heshtë” (Rom. 3:19) dhe askush nuk do të jetë në gjendje që të kundërshtojë duke thënë se Perëndia ka qenë i padrejtë.
4. Për të demonstruar lavdinë e Perëndisë. Si përfundim, lavdia e Perëndisë është treguar në shumë mënyra nëpërmjet veprimtarive të qenieve njerëzore në të tëra fushat në të cilat hiri i përgjithshëm vepron. Në zhvillimin dhe ushtrimin e dominimit mbi tokë, burrat dhe gratë demonstrojnë dhe pasqyrojnë mençurinë e Krijuesit të tyre, demonstrojnë cilësi të ngjashme me të Perëndisë si dhe virtytin moral dhe autoritetin mbi universin e kështu me radhë. Paçka se të gjitha këto veprimtari janë të njollosura nga motive të mëkatshme, ato gjithsesi pasqyrojnë shkëlqyeshmërinë e Krijuesit tonë dhe për rrjedhojë i sjellin lavdi Perëndisë, jo plotësisht apo në mënyrë të përsosur, por gjithsesi në mënyrë të konsiderueshme.
D. Reagimi ynë ndaj doktrinës së hirit të përgjithshëm
Kur mendojmë për llojet e ndryshme të mirësisë që vihet re në jetën e jobesimtarëve për shkak të hirit të përgjithshëm që Perëndia jep me bollëk, ne duhet të mbajmë tre pika në mendje:
1. Hiri i zakonshëm nuk do të thotë se ata që e pranojnë atë do të shpëtohen. Edhe sasi jashtëzakonisht të mëdha të hirit të përgjithshëm nuk është se nënkuptojnë se ata të cilët do ta marrin atë kanë për t’u shpëtuar. Edhe ata që janë më të talentuar, më inteligjentë, më të kamur si dhe më të fuqishëm në botë, kanë gjithsesi nevojë për ungjillin e Jezus Krishtit ose për ndryshe do të dënohen në jetë të jetëve! Edhe fqinjët tanë më të moralshëm dhe të sjellshëm, kanë ende nevojë për ungjillin e Jezus Krishtit, ose përndryshe do të dënohen në jetë të jetëve! Nga jashtë ata mund të duket sikur nuk kanë nevoja, por Shkrimi ende thotë se jobesimtarët janë “armiq” të Perëndisë (Rom. 5:10; kr. Kol. 1:21; Jakobi 4:4) si dhe janë “kundër ” Krishtit (Mat. 12:30). Ata “ecin si armiq të kryqit të Krishtit” dhe e kanë “mendjen vetëm në gjërat tokësore” (Fil. 3:18–19) dhe janë “prej natyre bij të zemërimit, si edhe të tjerët” (Efe. 2:3).
2. Ne duhet të bëjmë kujdes që të mos refuzojmë gjërat e mira që bëjnë jobesimtarët sikur të ishin tërësisht të këqija. Me hirin e përgjithshëm, jobesimtarët bëjnë ca mirë dhe ne duhet të shikojmë dorën e Perëndisë në këtë e të jemi mirënjohës për hirin e përgjithshëm ndërkohë që ai vepron nëpër çdo miqësi, në çdo akt mirësie, në çdo mënyrë në të cilën ai sjell bekim ndaj të tjerëve. E tëra kjo—paçka se jobesimtari nuk e di, vjen në fund të fundit nga Perëndia dhe Ai meriton lavdinë për këtë.
3. Doktrina e hirit të përgjithshëm duhet t’i nxisë zemrat tona për të qenë edhe më mirënjohës ndaj Perëndisë. Kur ne ecim rrugës dhe shikojmë shtëpi me bahçe, si dhe familjet që jetojnë të sigurt në to, apo kur bëjmë biznes në treg dhe shikojmë rezultatet e larta të përparimit teknologjik, apo kur ecin nëpër pyll dhe shikojmë bukurinë e natyrës, apo kur qeveria del në mbrojtjen tonë,[7]7 apo kur arsimohemi nga magazina e stërmadhe e njohurisë njerëzore, ne duhet të kuptojmë jo vetëm se Perëndia në sovranitetin e Tij është tek e fundit Ai që është përgjegjës për të tëra këto bekime, por gjithashtu që Perëndia ua ka dhënë të tëra këto mëkatarëve të cilët nuk e meritojnë aspak ndonjë prej këtyre! Këto bekime në botë, nuk janë vetëm prova të fuqisë dhe mençurisë së Perëndisë, por janë gjithashtu një manifestim i vazhdueshëm i hirit të Tij që jepet me bollëk. Kuptimi i këtij fakti duhet të bëjë që zemrat tona të gufohen me mirënjohje ndaj Perëndisë në çdo veprimtari të jetës.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. Përpara se të lexoje këtë kapitull, a ke patur një këndvështrim tjetër mbi çështjen nëse jobesimtarët meritonin dobitë e zakonshme të botës përreth tyre? Në ç’anë ka ndryshuar pikëpamja juaj (nëse ka ndryshuar)?
2. A dini ndonjë shembull kur Perëndia u është përgjigjur lutjeve të jobesimtarëve të cilët ishin në vështirësi, apo iu është përgjigjur lutjeve të tua për nevojat e një miku tënd jobesimtar? A ka siguruar Ai një mundësi për të ndarë ungjillin? A gjeti ky jobesimtar si përfundim shpëtimin në Krishtin? A mendon se Perëndia shpesh herë përdor bekimet e hirit të përgjithshëm si një mënyrë për ta përgatitur popullin që të pranojë ungjillin?
3. Në ç’mënyrë do të ndryshojë kjo doktrinë mënyrën se si ti hyn në raport me një fqinj apo shok jobesimtar? A do ketë kjo prirjen për të të bërë më mirënjohës për të mirat që shikon në jetën e tyre? Si mendon se kjo gjë mund të ndikojë tek marrëdhënia jote me personin në fjalë në një kuptim më të përgjithshëm të fjalës?
4. Kur hedh vështrimin përreth në vendin ku je këtë moment, a mund të gjesh të paktën njëzet shembuj të ndryshëm të hirit të përgjithshëm të cilat mund të vësh re? Si të bën kjo gjë të ndjehesh?
5. A ka ndryshuar ky kapitull mënyrën se si ti i shikon veprimtaritë krijuese të tilla si muzika, arti, arkitektura apo poezia, apo (diçka që është shumë e ngjashme) krijimtaria e shprehur në veprimtaritë atletike?
6. Nëse ti tregon mirësjellje ndaj një jobesimtari dhe ai apo ajo gjithsesi nuk e pranon Krishtin kurrë, a ka bërë kjo gjë nga ana jote ndonjë të mirë në sytë e Perëndisë (shiko Mat. 5:44–45; Luka 6:32–36)? Çfarë të mire ka bërë? Përse mendon se Perëndia është i mirë edhe ndaj atyre të cilët nuk do të shpëtohen kurrë—në ç’mënyrë e çon përpara kjo gjë qëllimin e Tij për universin? A mendon se ne kemi ndonjë detyrim për t’u përpjekur më shumë për të treguar mirësi ndaj besimtarëve sesa ndaj jobesimtarëve? A mund të tregoni specifikisht disa pasazhe të Shkrimit të cilat të ndihmojnë në dhënien përgjigje ndaj kësaj pyetjeje?
TERMA TË VEÇANTË
hiri i përgjithshëm
hiri i veçantë
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.) Shënim: Ky subjekt nuk trajtohet shpesh në një seksion të veçantë në teologjitë sistematike, por shiko seksionet e pakta të renditura më poshtë në veprat e mëposhtme:
Seksionet në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1930 Thomas, 210–214
5. Luterane
1934 Mueller, 242–254
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1871–1873 Hodge, 2:654–674
1937–1966 Murray, CW 2:93–119
1938 Berkhof, 432–446
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 238–42
Vepra të Tjera
Hoekema, Anthony A. “Kufizimi i Mëkatit (The Restraint of Sin).” Tek: I Krijuar në Shëmbëlltyrën e Perëndisë (Created In God’s Image). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1986, fq. 187–202.
Hughes, P.E. “Hiri (Grace).” Tek FUT (EDT) fq. 479–482.
Kearsley, R. “Hiri (Grace).” Tek FUT (NDT) fq. 280–281.
Van Til, Cornelius. Hiri i Përgjithshëm dhe Ungjilli (Common Grace and the Gospel). Nutley, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1972.
Van Til, Cornelius. Në Mbrojtje të Besimit (In Defense of the Faith) [8]vol. 5: Një Hyrje në Teologjinë Sistematike (An Introduction to Systematic Theology). Pa datë botimi.: Presbyterian and Reformed Publishing Co., 1976, fq. 75–99, 253–262.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Luka” 6:35–36: Por ju t'i doni armiqtë tuaj, bëni të mirë dhe jepni hua pa pasur shpresë për asgjë, dhe shpërblimi juaj do të jetë i madh dhe ju do të jeni bijtë e Më të Lartit, sepse ai është dashamirës me mosmirënjohësit dhe të ligjtë. Jini të mëshirshëm, pra, sikurse edhe Ati juaj është i mëshirshëm.
HIMN
“TËRË NJERËZIT QË BANOJNË NË TOKË (ALL PEOPLE THAT ON EARTH DO DWELL)”
Ky përpunim shumë i vjetër i “Psalmit” 100 është thirrje për të tërë njerëzit e botës që të lavdërojnë Perëndinë për shkak të mirësisë së madhe të Tij.
Tërë ju o njerëz që në tokë banoni,
Këndojini Zotit me klithma gëzimi;
Shërbejini Atij me frikë, lavdet e Tij kumtoni,
Ejani përpara Tij dhe të gëzuar jini.
Zoti siç e dini është vërtetë Perëndi;
Pa ndihmën tonë Ai na krijoi;
Ai na ushqen, ne jemi njerëzit e Tij,
Dhe si dele të Tij Ai na numëroi.
Atëherë në portat e Tij me lavde hyni,
Qasjuni me gëzim oborreve të Tij, të tërë
Emrin e Tij përjetë fort lëvdoni dhe bekoni,
Sepse kjo është e përshtatshme nga ne për t’u bërë.
Përse? I mirë është i yni Zoti, Perëndi,
Mëshira e Tij është sigurt përjetë;
E palëkundur gjithnjë ka mbetur e vërteta e Tij,
Dhe në shekuj të shekujve do të vazhdojë të jetë.
Autori: William Kethe, 1561
Kapitulli 32
Zgjedhja dhe Anashkalimi
Kur dhe përse na zgjodhi Perëndia? A ka njerëz të cilët nuk janë të zgjedhur?
Në kapitujt e mëparshëm folëm për faktin se të tërë kemi mëkatuar e se meritojmë një ndëshkim të përjetshëm nga Perëndia, si dhe për faktin që Krishti vdiq dhe fitoi shpëtimin për ne. Por, në këtë seksion (kapitujt 32–43) do të shikojmë mënyrën se si Perëndia e zbaton atë shpëtim në jetën tonë. Në këtë kapitull ne fillojmë me veprën e Perëndisë për sa i takon zgjedhjes, d.m.th., vendimin e Tij për të na zgjedhur për shpëtim që përpara themelimit të botës. Ky veprim zgjedhjeje, sigurisht që është (jo e folur në mënyrë strikte) pjesë e zbatimit të shpëtimit ndaj nesh, përderisa erdhi përpara se Krishti të meritonte shpëtimin tonë kur Ai vdiq në kryq. Por, ne e trajtojmë zgjedhjen në këtë pikë sepse nga ana kronologjike është fillimi i punës së Perëndisë me ne në një mënyrë të hirshme. Për rrjedhojë, është menduar me të drejtë si hapi i parë në procesin e sjellje së shpëtimit prej Perëndisë ndaj nesh në mënyrë individuale.[9]1
Hapa të tjerë në veprën e Perëndisë për zbatimin e shpëtimit në jetën tonë, përfshijnë dëgjimin prej nesh të thirrjes së ungjillit, rigjenerimin tonë nga Fryma e Shenjtë, reagimin tonë me besim dhe pendesë, si dhe faljen tonë prej Perëndisë si dhe dhënien prej Tij ndaj nesh të të drejtës për të qenë pjesë e familjes së Tij si dhe në dhënien ndaj nesh të rritjes në jetën e krishterë, në mbajtjen tonë besnikë ndaj Tij përgjatë gjithë jetës. Në fund të jetës tonë ne vdesim dhe shkojmë në praninë e Tij, pastaj kur Krishti të kthehet, ne marrim trupa të ringjallur, dhe procesi i përftimit të shpëtimit realizohet plotësisht.
Teologë të ndryshëm u kanë vënë terma specifikë një sërë prej këtyre ngjarjeve, dhe shpesh i kanë renditur ato në një rend specifik sipas të cilit ata besojnë se këto ngjarje ndodhin në jetën tonë. Një listë e tillë ngjarjesh në të cilat Perëndia zbaton shpëtimin ndaj nesh, është quajtur rendi i shpëtimit dhe nganjëherë njihet me frazën latinisht, ordo salutis, frazë kjo e cila nënkupton thjesht “rendi i shpëtimit.” Përpara se të diskutojmë ndonjë prej këtyre elementëve në zbatimin e shpëtimit në jetën tonë, ne këtu mund të japim një listë të plotë të elementëve të cilët do të trajtohen në kapitujt e mëposhtëm:
“Rendi i Shpëtimit”
1. Zgjedhja (Zgjedhja e Perëndisë e njerëzve që do të shpëtohen)
2. Thirrja e ungjillit (shpallja e mesazhit të ungjillit)
3. Rigjenerim (të qenurit të lindur sërish)
4. Kthimi (besimi dhe pendesa)
5. Drejtësimi (qëndrimi i drejtë ligjor)
6. Birësimi (pjesëmarrja në familjen e Perëndisë)
7. Shenjtërimi (drejtimi i duhur i jetës)
8. Ngulmimi (vazhdimi si i krishterë)
9. Vdekja (vajtja për të qenë me Zotin)
10. Përlëvdimi (marrja e një trupi të ringjallur)
Duhet të vërejmë këtu se artikujt 2–6 dhe një pjesë e atij 7 janë përfshirë të tërë në “bërjen i krishterë.” Numrat 7 dhe 8 kryhen vetë në këtë jetë, numri 9 ndodh në fund të kësaj jete, dhe numri 10 ndodh kur Krishti kthehet.[10]2
Diskutimin tonë ne e fillojmë me rendin e shpëtimit me elementin e parë, zgjedhjen. Në lidhje me këtë, ne do të diskutojmë gjithashtu në fund të këtij kapitulli, çështjen e “anashkalimit,” vendimin e Perëndisë për të anashkaluar ata të cilët nuk do të shpëtohen, si dhe për t’i ndëshkuar ata për mëkatet e tyre. Siç do të shpjegohet më poshtë, zgjedhja dhe anashkalimi janë të ndryshme në një sërë drejtimesh të rëndësishme, dhe është e rëndësishme që këto t’i dallojmë nga njëra tjetra në mënyrë që të mos mendojmë në mënyrë të gabuar rreth Perëndisë apo veprimtarisë së Tij.
Termi paracaktim përdoret gjithashtu shpesh në këtë diskutim të këtushëm. Në këtë tekst shkollor, ashtu si dhe në teologjinë e Reformuar në përgjithësi, paracaktimi është një term më i gjerë i cili përfshin dy aspektet e zgjedhjes (për besimtarët) si dhe anashkalimit (për jobesimtarët). Sidoqoftë, termi paracaktim i dyfishtë nuk është term ndihmues për shkak se ai jep përshtypjen se edhe zgjedhja, edhe anashkalimi kryhen në të njëjtën mënyrë nga Perëndia, dhe se mes tyre nuk ka ndonjë dallim thelbësor, gjë që padyshim nuk është e vërtetë. Për rrjedhojë, termi paracaktim i dyfishtë nuk është përdorur përgjithësisht nga teologët e Reformuar, paçka se është përdorur nganjëherë për t’iu referuar mësimit të Reformuar nga ata të cilët e kritikojnë atë. Termi paracaktimi i dyfishtë nuk do të përdoret në këtë libër për t’iu referuar zgjedhjes si dhe anashkalimit, përderisa ai mjegullon dallimet mes tyre e nuk jep një tregues të saktë të asaj që është aktualisht duke u dhënë mësim.
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Zgjedhjen ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Zgjedhja është një veprim i Perëndisë përpara krijimit, në të cilin Ai zgjedh disa njerëz që të shpëtohen, jo mbi bazën e ndonjë merite të paraparë tek ta, por vetëm për shkak të dëshirës së Tij të mirë e sovrane.
Ka patur shumë polemika në kishë si dhe shumë keqkuptime rreth kësaj doktrine. Shumë prej këtyre çështjeve të debatuara rreth vullnetit dhe përgjegjshmërisë së njeriut si dhe në lidhje me drejtësinë e Perëndisë për sa i takon zgjedhjeve njerëzore, janë diskutuar gjerësisht në lidhje me provaninë e Perëndisë (kapitulli 16). Këtu do të përqendrohemi vetëm tek ato aspekte shtesë të cilat gjejnë zbatim specifikisht tek çështja e zgjedhjes.
Si përfundim, qasja jonë në këtë kapitull fillimisht do të jetë thjesht citimi i një sërë pasazheve nga Besëlidhja e Re, të cilat bëjnë fjalë për zgjedhjen. Pastaj, ne do të përpiqemi të kuptojmë qëllimin e Perëndisë, të cilin autorët e Besëlidhjes së Re shikojnë në doktrinën e zgjedhjes. Në fund, do të përpiqemi të qartësojmë kuptimin tonë të kësaj doktrine si dhe t’u japim përgjigje disa kundërshtive, si dhe gjithashtu të marrim në shqyrtim doktrinën e anashkalimit.
A. A na mëson Besëlidhja e Re paracaktimin?
Ka një sërë pasazhesh në Besëlidhjen e Re të cilat duket se pohojnë mjaft qartë faktin që Perëndia paracaktoi paraprakisht ata të cilët do të shpëtohen. Për shembull, kur Pali dhe Barnaba filluan t’u predikonin johebrenjve në Antioki të Pisidisë, Luka shkruan: “Edhe johebrenjtë, kur dëgjuan, u gëzuan dhe lëvdonin fjalën e Zotit; dhe të gjithë sa ishin të caktuar për jetën e përjetshme, besuan” (Veprat 13:48). Është domethënëse që Luka e përmend faktin e zgjedhjes pothuajse shkarazi. Është sikur kjo të ishte ndodhia normale kur ungjilli u predikua. Sa kanë besuar? “të gjithë sa ishin të caktuar për jetën e përjetshme, besuan.”
Tek “Romakëve” 8:28–30, lexojmë:
Dhe ne e dimë se të gjitha gjërat bashkëveprojnë për të mirë për ata që e duan Perëndinë, për ata që janë të thirrur sipas qëllimit të tij. Sepse, ata që ai i ka njohur që më parë, edhe i ka paracaktuar që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij, kështu që ai të jetë i parëlinduri në mes të shumë vëllezërve. Por ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata ai edhe i përlëvdoi. [11]3
Në kapitullin vijues, kur flet për zgjedhjen nga Perëndia të Jakobit, por jo të Esaut, Pali thotë se kjo nuk lidhej me ndonjë gjë që Jakobi apo Esau kishte bërë, por thjesht me synim që qëllimi i Perëndisë për zgjedhjen të mund të vazhdonte të realizohej.
(Sepse para se t'i lindnin fëmijët dhe para se të bënin ndonjë të mirë a të keqe, që të mbetej i patundur qëllimi i Perëndisë për të zgjedhur jo sipas veprave, po prej atij që thërret), iu tha asaj: "Më i madhi do t'i shërbejë më të voglit", siç është shkruar: "Jakobin e desha, por Ezaun e urreva” (Rom. 9:11–13)
Në lidhje me faktin që disa izraelitë u shpëtuan, ndërsa të tjerë jo, Pali thotë: “Izraeli atë që kërkoi nuk e mori, kurse të zgjedhurit e morën, dhe të tjerët u ngurtësuan” (Rom. 11:7). Edhe këtu, Pali lë të kuptohet se ka dy grupe të veçanta përbrenda popullit të Izraelit. Ata të cilët ishin “të zgjedhurit” fituan shpëtimin që kërkuan, ndërsa ata të cilët nuk ishin të zgjedhur, thjesht “u ngurtësuan.”
Në fillim të letrës së “Efesianëve” Pali flet në mënyrë të drejtpërdrejtë rreth zgjedhjes prej Perëndisë të besimtarëve që përpara themelimit të botës..
“Na zgjodhi në të përpara themelimit të botës, që të jemi të shenjtë dhe të patëmetë përpara tij në dashuri, duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij.” (Efe. 1:4–6)
Këtu Pali po u shkruan besimtarëve, dhe ai në mënyrë specifike thotë se Perëndia “Na zgjodhi” në Krishtin, duke iu referuar me këtë besimtarëve në përgjithësi. Po kështu, disa vargje më vonë, ai thotë: “Që ne të jemi për lëvdim të lavdisë së tij, ne që shpresuam qysh më parë në Krishtin” (Efe. 1:12).
Ai u shkruan thesalonikasve: “duke ditur, vëllezër të dashur prej Perëndisë, zgjedhjen tuaj, sepse ungjilli ynë nuk erdhi deri te ju vetëm me fjalë, por edhe me fuqi dhe me Frymën e Shenjtë, dhe me shumë siguri” (1 Thes. 1:4–5).
Pali thotë se fakti që thesalonikasit e besuan ungjillin kur ai e predikoi (“ungjilli ynë erdhi deri te ju... me fuqi... dhe me shumë siguri”) përbën edhe arsyen që ai e di se Perëndia i zgjodhi ata. Sapo ata u bënë besimtarë, Pali doli në përfundimin se që prej shumë kohe më parë, Perëndia i kishte zgjedhur dhe për këtë arsye ata besuan kur ai u predikoi. Ai më pas i shkruan të njëjtës kishë: “Por ne kemi detyrë ta falënderojmë Perëndinë për ju, o vëllezër të dashur nga Zoti, që Perëndia ju zgjodhi që në fillim për shpëtim, në shenjtërimin e Frymës dhe të besimit në të vërtetën” (2 Thes. 2:13).
Paçka se teksti tjetër nuk e përmend në mënyrë specifike zgjedhjen e qenieve njerëzore, është interesante në këtë pikë që gjithashtu të vërejmë atë që Pali thotë rreth engjëjve. Kur i jep një urdhër solemn Timoteut, ai shkruan: “Unë të vë në be përpara Perëndisë, dhe Zotit Jezu Krisht dhe engjëjve të zgjedhur, që t'i zbatosh këto gjëra pa paragjykime, dhe mos bëj asgjë me anësi” (1 Tim. 5:21). Pali është i vetëdijshëm për faktin se ka engjëj të mirë që dëshmojnë për urdhrin e tij e që dëshmojmë për reagimin e Timoteut ndaj atij urdhri, dhe ai është kaq i sigurt që është veprimi përzgjedhës i Perëndisë i cili ka ndikuar tek secili prej këtyre engjëjve të mirë, saqë ai mund t’i quajë ata “engjëj të zgjedhur.”
Kur Pali flet për arsyen përse Perëndia na shpëtoi dhe na thirri tek Vetja, ai mohon drejtpërsëdrejti se kjo ishte për shkak të veprave tona, por përkundrazi, ai këtë e lidh me qëllimin e Perëndisë Vetë si dhe për hirin e Tij të pamerituar në të kaluarën e përjetshme. Ai thotë se Perëndia është Ai “që na shpëtoi dhe na thirri me një thirrje të shenjtë, jo sipas veprave tona, por sipas qëllimit të tij dhe sipas hirit, që na u dha në Krishtin Jezus përpara kohërave të përjetshme” (2 Tim. 1:9).
Kur Pjetri shkruan një letër drejtuar qindra të krishterësh në shumë kisha të Azisë së Vogël, ai shkruan: “Të zgjedhurve... në diasporën e Pontit, të Galatisë, të Kapadokisë, të Azisë dhe të Bitinisë” (1 Pjetrit 1:1). Ai më vonë i quan ata “fis i zgjedhur” (1 Pjetrit 2:9).
Në vizionin e Gjonit tek “Zbulesa”, ata të cilët nuk përkulen përpara përndjekjes si dhe që nuk fillojnë të adhurojnë bishën, janë persona, emrat e të cilëve janë shkruar në librin e jetës përpara themelimit të botës: “Dhe iu dha pushtet mbi çdo fis e gjuhë dhe komb. Dhe do ta adhurojnë të gjithë banorët e dheut, emrat e të cilëve nuk janë shkruar në librin e jetës së Qengjit, që është therur” (Zb. 13:7–8)[12]4 Po kështu, lexojmë për bishën që del nga humnera tek “Zbulesa” 17: “Banorët e dheut, emrat e të cilëve nuk janë shkruar në librin e jetës që nga themelimi i botës, do të çuditen kur të shohin bishën, që ishte dhe nuk është, ndonëse është” (Zbu. 17:8).
B. Si e prezanton Besëlidhja e Re mësimin për zgjedhjen?
Pas leximit të kësaj liste të vargjeve mbi zgjedhjen, është e rëndësishme që këtë doktrinë ta shikojmë në mënyrën se si Besëlidhja e Re e shikon.
1. Si një ngushëllim. Autorët e Besëlidhjes së Re, shpesh e paraqesin doktrinën e zgjedhjes si një ngushëllim për besimtarët. Kur Pali i siguron romakët se “të gjitha gjërat bashkëveprojnë për të mirë për ata që e duan Perëndinë, për ata që janë të thirrur sipas qëllimit të tij” (Rom. 8:28), ai e paraqet veprën e paracaktimit të Perëndisë, si një arsye përse ai mund të jetë i sigurt për këtë të vërtetë. Në vargun tjetër ai shpjegon: “Sepse, ata që ai i ka njohur që më parë, edhe i ka paracaktuar që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij... ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri... i drejtësoi... përlëvdoi” (Rom. 8:29–30). Ajo që Pali dëshiron të thotë, është se Perëndia ka vepruar gjithnjë për të mirën e atyre të cilët Ai ka thirrur tek Vetja. Nëse Pali hedh vështrimin në të kaluarën e largët përpara krijimit të botës, ai shikon se Perëndia e njihte paraprakisht dhe i paracaktoi njerëzit e Tij që të konformoheshin me shëmbëllimin e Krishtit.[13]5 Po të shikojë tek e kaluara e kohëve të fundit, ai zbulon që Perëndia i thirri dhe drejtësoi njerëzit e Tij të cilët Ai i kishte paracaktuar. Gjithashtu, nëse ai pastaj shikon drejt të ardhmes kur Krishti të kthehet, ai shikon se Perëndia ka vendosur t’u japë trupa të përsosur e të përlëvduar atyre të cilët besojnë në Krishtin. Nga përjetësia në përjetësi, Perëndia ka vepruar duke patur të mirën e popullit të Tij në mendje. Por, nëse Perëndia ka vepruar gjithnjë për të mirën tonë si dhe edhe në të ardhmen do të veprojë për të mirën tonë, Pali arsyeton se, atëherë a nuk do të bëjë Ai që edhe në rrethanat tona të tanishme ato të punojnë për të mirën tonë gjithashtu? Në këtë mënyrë, paracaktimi shikohet si një ngushëllim për besimtarët në ngjarjet e përditshme të jetës.
2. Si një arsye për të lavdëruar Perëndinë. Pali thotë: “Duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij” (Efe. 1:5–6). Po kështu, ai thotë: “Që ne të jemi për lëvdim të lavdisë së tij, ne që shpresuam qysh më parë në Krishtin” (Efe. 1:12).
Pali u thotë të krishterëve në Thesalonik: “Ne përherë e falënderojmë Perëndinë për ju të gjithë.... duke ditur, vëllezër të dashur prej Perëndisë, zgjedhjen tuaj” (1 Thes. 1:2, 4). Arsyeja përse Pali mund të falënderojë Perëndinë për të krishterët e Thesalonikut, është se ai e di që Perëndia është përgjegjës në fund të fundit për shpëtimin e tyre, dhe se faktikisht Ai i ka zgjedhur ata për shpëtim. Kjo është bërë edhe më e qartë tek “2 Thesalonikasve” 2:13: “Por ne kemi detyrë ta falënderojmë Perëndinë për ju, o vëllezër të dashur nga Zoti, që Perëndia ju zgjodhi që në fillim për shpëtim.” Pali qe i detyruar që të falënderonte Perëndinë për të krishterët në Thesalonik për shkak se ai e dinte që shpëtimi i tyre, në fund të fundit, ishte në sajë të zgjedhjes së tyre prej Perëndisë. Për rrjedhojë, është e përshtatshme për Palin që të falënderojë Perëndinë për ta e jo t’i lavdërojë ata për besimin e tyre shpëtues.
Po ta kuptojmë kështu, doktrina e zgjedhjes e shton vërtetë lavdërimin që i jepet Perëndisë për shpëtimin tonë, dhe e zbeh seriozisht çfarëdo krenarie që ne mund të ndjejmë po të mendonim se shpëtimi ynë ishte në sajë të diçkaje të mirë brenda nesh apo diçkaje për të cilën ne duhet të marrim meritën.
3. Si një inkurajim për ungjillëzimin. Pali thotë: “I duroj të gjitha për shkak të të zgjedhurve, që edhe ata të kenë shpëtimin që është në Krishtin Jezus, me lavdi të përjetshme” (2 Tim. 2:10). Ai e di se Perëndia i ka zgjedhur disa njerëz që të shpëtohen, dhe ai këtë gjë e shikon si një inkurajim për të predikuar ungjillin, edhe nëse kjo do të thotë përjetim vuajtjesh të shumta. Zgjedhja është garancia e Palit që do të ketë një farë suksesi për ungjillëzimin që ai bën, sepse ai e di se disa prej njerëzve të cilëve ai u flet do të jenë prej të zgjedhurve, dhe se ata do ta besojnë ungjillin e do të shpëtohen. Është njësoj sikur dikush të na kishte ftuar për peshkim e të na kishte thënë: “Ta garantoj se do zëmë peshk, sepse në këtë kohë ato janë të uritur e me zor presin për ushqimin e karremave tonë.”
C. Keqkuptimi i doktrinës së zgjedhjes
1. Zgjedhja nuk është fataliste apo mekanistike. Nganjëherë, ata të cilët e kundërshtojnë doktrinën e zgjedhjes, thonë se ajo është “fatalizëm” apo se ajo paraqet një “sistem mekanik” për universin. Këtu kemi të përfshira dy kundërshtime disi të ndryshme. Me “fatalizëm” nënkuptohet një sistem në të cilin zgjedhjet njerëzore si dhe vendimet njerëzore në fakt nuk bëjnë ndonjë ndryshim. Në rastin e fatalizmit, pavarësisht gjithçkaje që ne bëjmë, gjërat do të dalin ashtu sikurse janë paracaktuar më përpara. Për rrjedhojë është e kotë të përpiqemi të ndikojmë tek rezultati i ngjarjeve apo tek rezultati i jetës tonë, duke bërë ndonjë përpjekjeje apo duke bërë çfarëdo zgjedhjeje të rëndësishme për shkak se këto gjithsesi nuk kanë për të bërë ndonjë ndryshim. Në një sistem të vërtetë fatalist, sigurisht që ana jonë njerëzore është shkatërruar sepse zgjedhjet tona në të vërtetë nuk kanë aspak kuptim, si dhe motivimi për llogaridhënie morale është hequr.
Në një sistem mekanistik, pamja është ajo e një universi jopersonal në të cilin të tëra gjërat të cilat ndodhin, janë përcaktuar në mënyrë të ngurtë nga një forcë jofrymore që shumë kohë më parë, dhe universi funksionon në një mënyrë mekanike në një mënyrë që qeniet njerëzore u përngjajnë më shumë makinerive apo robotëve sesa personave të mirëfilltë. Edhe këtu, një personalitet i mirëfilltë njerëzor do të reduktohej në nivelin e një makinerie e cila thjesht funksionon në përputhje me planet e paracaktuara dhe si përgjigje ndaj shkaqeve dhe ndikimeve të parapërcaktuara.
Në kontrast me këtë tablo mekanistike, Besëlidhja e Re e paraqet të tërë realizimin e shpëtimit tonë si diçka të shkaktuar nga një Perëndi personal në marrëdhënie me krijesa personale. Perëndia “duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit” (Efe. 1:5). Veprimi i Perëndisë për zgjedhjen, nuk ishte as jopersonal e as mekanistik, por qe i mbushur me dashuri personale për ata të cilët Ai zgjodhi. Për më tepër, kujdesi personal i Perëndisë për krijesat e Tij, madje edhe për ata të cilët ngrenë krye kundër Tij, shikohet qartësisht në thirrjen e Perëndisë nëpërmjet Ezekielit: “Ashtu siç është e vërtetë që unë rroj», thotë Zoti, ZOTI, «unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të kthehet nga rruga e tij dhe të jetojë; kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija. Pse vallë duhet të vdisni, o shtëpi e Izraelit?” (Ezek. 33:11).
Kur flasim për reagimin tonë ndaj ofertës së ungjillit, Shkrimi në mënyrë të vazhdueshme na shikon jo si krijesa mekanistike apo si robotë, por si krijesa të mirëfillta personale të cilat ndërmarrin zgjedhje të vullnetshme për ta pranuar apo refuzuar ungjillin.[14]6 Jezusi i fton të tërë: “Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh” (Mat. 11:28). Gjithashtu, lexojmë për ftesën në fund të “Zbulesës”: “Dhe Fryma dhe nusja thonë: «Eja!». Dhe ai që dëgjon le të thotë: «Eja!». Dhe ai që ka etje, le të vijë; dhe ai që do, le të marrë si dhuratë ujin e jetës” (Zbu. 22:17). Kjo ftesë si dhe shumë të tjera të ngjashme me të, u drejtohen personave realë të cilët janë të aftë që të dëgjojnë ftesën e të reagojnë ndaj saj nëpërmjet një vendimi të vullnetit të tyre. Në lidhje me ata të cilët nuk do ta pranojnë Atë, Jezusi qartësisht thekson ngurtësinë e zemrës së tyre si dhe refuzimin me kokëfortësi të tyre për të shkuar tek Ai: “Por ju nuk doni të vini tek unë që të keni jetën” (Gjoni 5:40). Dhe Jezusi i thërret me pikëllim qytetit që e kishte refuzuar Atë: “Jerusalem, Jerusalem, që i vret profetët dhe i vret me gurë ata që të janë dërguar! Sa herë kam dashur t'i mbledh bijtë e tu ashtu siç i mbledh klloçka zogjtë e vet nën krahë, por ju nuk deshët!” (Mat. 23:37).
Në kontrast me idenë e fatalizmit, shikojmë gjithashtu një tablo shumë të ndryshme në Besëlidhjen e Re. Jo vetëm që ne ndërmarrim zgjedhje të qëllimshme si persona realë, por këto zgjedhje janë gjithashtu zgjedhje reale për shkak se ato nuk kanë ndikim tek rrjedha e ngjarjeve në botë. Ato ndikojnë tek jeta jonë si dhe ndikojnë tek jeta dhe fati i të tjerëve. Kështu, “Ai që beson në të, nuk gjykohet, por ai që nuk beson, tashmë është gjykuar, sepse nuk ka besuar në emrin e Birit të vetëmlindur të Perëndisë” (Gjoni 3:18). Vendimet tona personale për të besuar apo jo tek Krishti, kanë pasoja të përjetshme në jetën tonë, dhe Shkrimi është mjaft i gatshëm për ta trajtuar vendimin tonë për të besuar apo jo si faktorin përcaktues të fatit tonë të përjetshëm.
Pasoja e kësaj është që ne padyshim që duhet të predikojmë ungjillin, dhe që fati i përjetshëm i njerëzve varet tek ajo nëse ne e shpallim apo jo ungjillin. Për rrjedhojë, kur Zoti një natë i tha Palit: “Mos ki frikë, por fol dhe mos hesht, sepse unë jam me ty dhe askush nuk do të vërë dorë mbi ty që të të bëjë keq, sepse unë kam një popull të madh në këtë qytet” (Veprat 18:9–10), Pali nuk doli thjesht në përfundimin që ky “popull i madh” njerëzish të cilët i takojnë Perëndisë do të shpëtoheshin pavarësisht nëse Ai qëndronte atje duke predikuar apo jo ungjillin. Përkundrazi, “ndenji atje një vit e gjashtë muaj, duke mësuar ndër ta fjalën e Perëndisë” (Veprat 18:11)—qëndrimi i Palit në këtë qytet, qe më i gjati në krahasim me të tëra qytetet e tjera me përjashtim të Efesit gjatë tre udhëtimeve misionare të tij. Kur Palit iu tha se Perëndia kishte shumë të zgjedhur në Korint, ai qëndroi për një kohë të gjatë atje dhe predikoi, me qëllim që ato njerëz të zgjedhur të mund të shpëtoheshin! Pali është mjaft i qartë rreth faktit që nëse njerëzit nuk predikojnë ungjillin, të tjerët nuk kanë për t’u shpëtuar:
Si do ta thërrasin, pra, atë, të cilit nuk i besuan? Dhe si do të besojnë tek ai për të cilin nuk kanë dëgjuar? Dhe si do të dëgjojnë, pa predikues?... Besimi, pra, vjen nga dëgjimi, dhe dëgjimi vjen nga fjala e Perëndisë. (Rom. 10:14, 17)
A e dinte Pali që përpara se të shkonte në një qytet se kush ishte i zgjedhur nga Perëndia për shpëtim e kush jo? Jo, nuk e dinte. Kjo është diçka që Perëndia nuk na e tregon paraprakisht. Megjithatë, sapo njerëzit fillojnë të besojnë tek Krishti atëherë ne mund të kemi bindje që Perëndia i kishte zgjedhur që më përpara për shpëtim. Ky është ekzaktësisht përfundimi i Palit në lidhje me Thesalonikasit. Ai thotë se ai e di se Perëndia i zgjodhi për shkak se kur u predikoi atyre, ungjilli erdhi me fuqi dhe me bindje të plotë: “Duke ditur, vëllezër të dashur prej Perëndisë, zgjedhjen tuaj, sepse ungjilli ynë nuk erdhi deri te ju vetëm me fjalë, por edhe me fuqi dhe me Frymën e Shenjtë, dhe me shumë siguri” (1 Thes. 1:4–5). Duke qenë larg së thënuri që pavarësisht se çfarë bënte ai, kjo nuk ndryshonte gjë, si dhe që të zgjedhurit e Perëndisë do të shpëtoheshin pavarësisht nëse Ai predikonte apo jo, Pali duroi një jetë me vështirësi të pabesueshme me qëllim për t’u shpënë ungjillin atyre të cilët Perëndia i ka zgjedhur. Në fund të një jete të mbushur me vuajtje, ai tha: “Prandaj i duroj të gjitha për shkak të të zgjedhurve, që edhe ata të kenë shpëtimin që është në Krishtin Jezus, me lavdi të përjetshme” (2 Tim. 2:10).
2. Zgjedhja nuk është e bazuar tek paranjohja e Perëndisë e besimit tonë. Zakonisht njerëzit do ta pranonin që Perëndia disa i paracakton për t’u shpëtuar, por ata do të thoshin se këtë gjë, Ai e bën duke hedhur vështrimin drejt të ardhmes dhe duke parë se kush do të besojë në Krishtin e kush jo. Nëse Ai shikon se një person do të vijë në besimin shpëtues, atëherë Ai do ta paracaktojë atë person për t’u shpëtuar, bazuar në paranjohurinë e besimit të atij personi. Nëse ai shikon se një person nuk do të arrijë në besimin shpëtues, atëherë Ai nuk e paracakton atë person për t’u shpëtuar. Në këtë mënyrë, mendohet se arsyeja përfundimtare përse disa njerëz janë shpëtuar ndërsa të tjerët jo, gjendet tek vetë njerëzit e jo tek Perëndia. Gjithçka që Perëndia bën në veprën e Tij parapërcaktuese, është që të japë konfirmim ndaj vendimit që Ai e di se njerëzit marrin vetë. Vargu i cili përdoret rëndom për të mbështetur këtë pikëpamje, është “Romakëve” 8:29: “Sepse, ata që ai i ka njohur që më parë, edhe i ka paracaktuar që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij.”[15]7
a. Paranjohje e Personave, jo e Fakteve: Por ky varg si zor se mund të përdoret për të demonstruar që Perëndia e bazoi paracaktimin e Tij mbi paranjohurinë e faktit që një person do të besonte. Ky pasazh përkundrazi flet për faktin që Perëndia i njihte personat (“ata që ai i ka njohur që më parë”), jo se Ai njihte ndonjë fakt rreth tyre si për shembull faktin që ata do të besonin. Ajo që përmendet këtu është një njohuri vetjake, marrëdhënore: Perëndia, duke hedhur vështrimin drejt të ardhmes, mendoi për persona të caktuar në një marrëdhënie shpëtuese me Të, dhe në këtë kuptim, Ai i kishte “njohur ata” që shumë kohë më parë. Ky është kuptimi nëpërmjet të cilit Pali mund të flasë rreth “njohjes” prej Perëndisë të dikujt, tek “1 Korintasve” 8:3: “Por në qoftë se dikush e do Perëndinë, ai është i njohur prej tij.” Po kështu, ai thotë: “mbasi njohët Perëndinë, më mirë të them se u njohët prej Perëndisë...” (Gal. 4:9). Kur njerëzit e njohin Perëndinë në Shkrim, apo kur Perëndia i njeh ata, kjo është një njohuri personale e cila përfshin një marrëdhënie shpëtuese. Për rrjedhojë, tek “Romakëve” 8:29, “ata që ai i ka njohur që më parë” më mirë duhet të merret me kuptimin: “Ata të cilët Ai që prej shumë kohe i mendoi në një marrëdhënie shpëtuese me Të.” Ky tekst faktikisht nuk thotë asgjë rreth paranjohjes apo paraparjes prej Perëndisë që disa njerëz të caktuar do të besojnë, dhe kjo nuk është ideja e përmendur në ndonjë tekst tjetër të Shkrimit.[16]8
Nganjëherë, njerëzit thonë se Perëndia zgjodhi grupe njerëzisht, por jo individë për shpëtim. Sipas pikëpamjes Arminiane, Perëndia thjesht e zgjodhi kishën si një grup, ndërkohë që teologu zviceran Karl Barth (1886–1968) tha se Perëndia zgjodhi Krishtin, dhe të tërë njerëzit në Krishtin. Por, “Romakëve” 8:29 flet për njerëz të caktuar të cilët Perëndia i paranjihte (“ata që ai i ka njohur që më parë”), jo vetëm grupe të papërcaktuar apo të paplotë. Gjithashtu, tek “Efesianëve”, Pali flet për njerëz të caktuar të cilët Perëndia i zgjodhi, përfshi këtu edhe Palin vetë: “sikurse na zgjodhi në të përpara themelimit të botës” (Efe. 1:4). Të flasësh për Perëndinë që zgjedh një grup, pa njerëz në të, nuk është aspak zgjedhje e llojit biblik. Por, të flasësh për Perëndinë që zgjedh një grup njerëzish do të thotë se Ai zgjodhi individë specifikë të cilët e përbënin atë grup.[17]9
b. Shkrimi nuk e përmend kurrë besimin tonë si arsyen përse Perëndia na zgjodhi: Plus kësaj, kur ne shikojmë përtej këtyre pasazheve specifike të cilat flasin për paranjohurinë e Perëndisë, si dhe shikojmë tek vargjet të cilat flasin për arsyen përse Perëndia na zgjodhi, gjejmë që Shkrimi nuk flet kurrë për besimin tonë apo faktin se do të besonim në Krishtin, si arsyen përse Perëndia na zgjodhi. Faktikisht, Pali duket se shkoqur e përjashton mendimin e asaj që njerëzit do të bënin në jetë nga kuptimi i tij i zgjedhjes prej Perëndisë të Jakobit e jo të Esaut: ai thotë: “Sepse para se t'i lindnin fëmijët dhe para se të bënin ndonjë të mirë a të keqe, që të mbetej i patundur qëllimi i Perëndisë për të zgjedhur jo sipas veprave, po prej atij që thërret), iu tha asaj: "Më i madhi do t'i shërbejë më të voglit", siç është shkruar: "Jakobin e desha, por Ezaun e urreva”’ (Rom. 9:11–13). Asgjë që Jakobi apo Esau do të bënte në jetë nuk do mund të ndikonte tek vendimi i Perëndisë; kjo ishte thjesht me qëllim që qëllimi i Tij i zgjedhjes të mund të vazhdonte.
Kur diskuton për judenjtë që besuan në Krishtin, Pali thotë: “Kështu, pra, edhe në kohën e tanishme ka mbetur një mbetje sipas zgjedhjes së hirit. Edhe nëse është prej hirit, nuk është më prej veprash” (Rom. 11:5–6). Këtu, përsëri, Pali thekson hirin e Perëndisë si dhe mungesën tërësore të meritës njerëzore në procesin e zgjedhjes. Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se besimi nuk shikohet si një “punë” në Shkrim dhe për rrjedhojë besimi duhet përjashtuar nga citimi i mësipërm (“Nuk është më mbi bazën e veprave”). Bazuar tek ky kundërshtim, fjalët e Palit mund të merren me kuptimin: “Por nëse është nëpërmjet hirit, nuk është më mbi bazën e veprave, por përkundrazi mbi bazën e nëse dikush do të besonte apo jo.” Sidoqoftë, kjo nuk ka shumë gjasa në këtë kontekst: Pali nuk është duke krahasuar besimin e njerëzve me veprat e njerëzve. Ai është duke krahasuar sovranitetin e Perëndisë në zgjedhjen e njerëzve me çfarëdo veprimtarie njerëzore dhe ai tregon për nga vullneti sovran i Perëndisë si baza përfundimtare për zgjedhjen prej Perëndisë të Judenjve të cilët kanë ardhur tek Krishti.
Po kështu, kur Pali flet për zgjedhjen tek “Efesianëve” nuk përmendet ndonjë paranjohuri e faktit që ne do të besojmë, apo ndonjë ide se kishte ndonjë gjë të denjë apo prej të cilës ne të merrnim ndonjë meritë (si për shembull një prirje për të besuar) që qe baza për zgjedhjen tonë nga Perëndia. Përkundrazi, Pali thotë: “duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij, të cilin na dhuroi në të dashurin, Birin e tij” (Efe. 1:5–6). Tani, nëse hiri i Perëndisë duhet lavdëruar për zgjedhjen, dhe jo aftësia njerëzore apo vendimi për të besuar, atëherë edhe një herë tjetër kjo është e përputhshme me fjalët e tjera të Palit po qe se ai nuk përmend asgjë që vjen prej besimit njerëzor, por të përmendë vetëm veprimtarinë paracaktuese të Perëndisë, qëllimin dhe vullnetin e Tij si dhe hirin e Tij të dhënë lirisht.
Përsëri, tek “2 Timoteut”, Pali thotë se Perëndia “që na shpëtoi dhe na thirri me një thirrje të shenjtë, jo sipas veprave tona, por sipas qëllimit të tij dhe sipas hirit, që na u dha në Krishtin Jezus përpara kohërave të përjetshme” (2 Tim. 1:9). Edhe një herë tjetër, qëllimi sovran i Perëndisë shikohet si arsyeja përfundimtare për shpëtimin tonë dhe Pali këtë e lidh me faktin që Perëndia na dha hir në Krishtin Jezus që shekuj më parë, që është një mënyrë tjetër e të tregimit të të vërtetës që Perëndia na dha lirisht favor kur na zgjodhi pa iu referuar ndonjë merite apo denjësie të paraparë të tonën.
c. Zgjedhja e bazuar tek diçka e mirë brenda nesh (besimi ynë) do të ishte fillimi i shpëtimit nëpërmjet meritës: Megjithatë, një lloj tjetër kundërshtimi mund të ngrihet kundër idesë që Perëndia na zgjodhi për shkak se Ai paradinte që ne do të besonim. Nëse faktori më i lartë përcaktues për nëse ne do të shpëtohemi apo jo, është pikërisht vendimi ynë për të pranuar Krishtin, atëherë ne do të jemi më të prirur për të menduar se na takojnë ca merita për faktin që jemi të shpëtuar: Në ndryshim nga njerëzit e tjerë të cilët vazhdojnë ta refuzojnë Krishtin, ne ishim aq të mençur në arsyetimin tonë, apo aq të mirë në prirjet tona morale, apo aq perceptues në kapacitetet tona frymërore saqë të merrnim vendim për të besuar në Krishtin. Por, sapo ne fillojmë të mendojmë në këtë mënyrë, atëherë ne e zbehim seriozisht lavdinë që i duhet dhënë Perëndisë për shpëtimin tonë. Ne nuk ndjehemi rehat të flasim si Pali i cili thotë se Perëndia “na paracaktoi...sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij” (Efe. 1:5–6), dhe fillojmë të mendojmë se Perëndia “na paracaktoi... sipas faktit që Ai e dinte se ne do të kishim prirje të mjaftueshme drejt mirësisë dhe besimit përbrenda nesh që ne do të besonim.” Kur mendojmë në këtë mënyrë, fillojmë të tingëllojmë shumë ndryshe nga Besëlidhja e Re kur ajo flet për zgjedhjen dhe paracaktimin. Në kontrast me këtë, nëse zgjedhja është e bazuar vetëm tek vullneti i mirë i Perëndisë Vetë si dhe tek vendimi i Tij sovran për të na dashur pavarësisht mungesës së mirësisë apo meritës tonë, atëherë pa dyshim që ne kemi një ndjenjë të thellë vlerësimi ndaj Tij për një shpëtim i cili është tërësisht i pamerituar, dhe ne do të jemi përgjithnjë të gatshëm për të lavdëruar “lavdinë e hirit” (Efe. 1:6) të Tij.
Në analizën e fundit, dallimi mes dy pikëpamjeve të zgjedhjes, mund të shikohet tek mënyra se si ato i përgjigjen një pyetjeje shumë të thjeshtë. Duke patur parasysh faktin se në analizën përfundimtare disa njerëz do të zgjedhin të pranojnë Krishtin ndërsa të tjerët jo, pyetja është: “Çfarë i bën njerëzit të jenë të ndryshëm në këtë pikë?” D.m.th. çfarë është ajo gjë që në fund të fundit bën dallimin mes atyre të cilët besojnë dhe atyre që nuk besojnë? Nëse përgjigjja jonë është se tek e fundit kjo është e bazuar tek diçka që Perëndia bën (konkretisht, zgjedhja e Tij sovrane e atyre të cilët do të shpëtohen), atëherë shikojmë se shpëtimi në nivelin e vet më themelor, është i bazuar tek vetëm hiri. Nga ana tjetër, nëse përgjigjemi duke thënë se dallimi përfundimtar midis atyre të cilët janë shpëtuar dhe atyre që nuk janë, është për shkak të diçkaje tek njeriu (d.m.th, një prirjeje apo një predispozicion për të besuar ose për të mos besuar), atëherë shpëtimi, tek e fundit varet tek kombinimi i hirit plus aftësinë njerëzore.[18]10
d. Paracaktimi i bazuar në paranjohuri, gjithsesi nuk u jep njerëzve zgjedhje të lirë: Ideja që paracaktimi prej Perëndisë i disave për të besuar është i bazuar në paranjohurinë e besimit të tyre, has edhe në një problem tjetër: po ta mendosh, edhe ky sistem del se nuk i jep njeriut një liri të vërtetë. Sepse, nëse Perëndia mundet të shikojë në të ardhmen dhe të vërejë që Personi A do të bëhet besimtar i Krishtit, e se personi B nuk do të besojë në Krishtin, atëherë këto fakte janë tashmë të ngulitura, ato janë tashmë të përcaktuara. Po qe se ne supozojmë se njohuria e Perëndisë për të ardhmen është e vërtetë (që kështu duhet të jetë), atëherë është absolutisht e sigurt që personi A do të besojë ndërsa personi B, jo. Nuk ka asnjë mundësi se si jeta e tyre të marrë tjetër drejtim nga kjo. Për rrjedhojë, është e drejtë të thuash se fatet e tyre janë ende të përcaktuara sepse ato nuk mund të ishin ndryshe. Por nga se janë përcaktuara këto fate? Nëse ato janë përcaktuar nga Perëndia Vetë, atëherë ne nuk kemi më zgjedhje të bazuar tek e fundit në paranjohurinë e besimit, por përkundrazi, tek vullneti sovran i Perëndisë. Por, nëse këto fate nuk janë përcaktuar nga Perëndia, atëherë kush apo çfarë i përcakton ato? Pa dyshim që asnjë i krishterë nuk do të thoshte se ekziston ndonjë lloj qenieje e fuqishme përveç Perëndisë që kontrollon fatin e njerëzve. Për rrjedhojë, duket se e vetmja zgjidhje tjetër e mundshme, është që të themi se ato përcaktohen nga ndonjë forcë jopersonale, nga ndonjë lloj fati që operon në univers, duke i bërë gjërat të përfundojnë ashtu sikurse përfundojnë. Por çfarë dobie sjell kjo? Kështu ne e kemi sakrifikuar zgjedhjen e motivuar nga dashuria prej një Perëndie personal për një lloj përcaktueshmërie nga një forcë jopersonale dhe Perëndisë nuk i jepet më merita përfundimtare për shpëtimin tonë.
e. Përfundim: Zgjedhja është e pakushtëzuar: Për të katër arsyet e mësipërme, gjëja më e mirë duket se është refuzimi i idesë që zgjedhja është e bazuar në paranjohurinë e Perëndisë për besimin tonë. Ne dalim përkundrazi në përfundimin që arsyeja për zgjedhjen tonë, është thjeshtë zgjedhja sovrane e Perëndisë—Ai “na ka paracaktuar për birësim” (Efe. 1:5). Perëndia na zgjodhi thjesht për shkak se Ai vendosi të derdhte dashurinë e Tij mbi ne. Kjo nuk qe për shkak të ndonjë besimi apo merite të parashikuar se do gjendej tek ne.
Ky kuptim i zgjedhjes është quajtur tradicionalisht “zgjedhje e pakushtëzuar.”[19]11 Është e “pakushtëzuar” për shkak se nuk është e kufizuar mbi ndonjë gjë që Perëndia shikon tek ne e që na bën të denjë që na zgjodhi.[20]12
D. Kundërshtime ndaj doktrinës së zgjedhjes
Duhet thënë se doktrina e zgjedhjes, në mënyrën se si ajo prezantohet këtu, nuk është kurrsesi e pranueshme mbarëbotërisht në kishën e krishterë, qoftë në Katolicizëm, qoftë në Protestantizëm. Ekziston një histori e gjatë pranimi të kësaj doktrine në mënyrën se si ajo është prezantuar këtu, por ka edhe shumë të tjerë që e kanë kundërshtuar atë. Ndër ungjillorët aktualë, ata të qarqeve më të Reformuara apo Kalviniste (denominacionet konservatore presbiterianë për shembull), do ta pranojnë këtë pikëpamje, ashtu sikurse do të bëjnë edhe shumë Luterianë dhe Anglikanë (Episkopalianë) si dhe një numër i madh Baptistësh dhe njerëzish në kishat e pavarura. Nga ana tjetër, ajo do të refuzohet në mënyrë mjaft të prerë nga pothuajse të tërë Metodistët si dhe nga shumë të tjerë në kishat Baptiste, Anglikane dhe të pavarura.[21]13 Ndërkohë që një sërë kundërshtish ndaj zgjedhjes janë forma më specifike të kundërshtimit ndaj doktrinës së provanisë të paraqitur na kapitullin 16, dhe që atje u është dhënë një përgjigje më e hollësishme, vetëm pak kundërshti të caktuara duhen përmendur këtu.
1. Zgjedhja do të thotë se ne nuk kemi zgjedhje për ta pranuar apo jo Krishtin. Sipas këtij kundërshtimi, doktrina e zgjedhjes i mohon të tëra ftesat e ungjillit të cila i referohen vullnetit të njeriut dhe u kërkojnë njerëzve që të ndërmarrin një zgjedhje për t’iu përgjigjur ose jo ftesës së Tij. Si reagim ndaj kësaj, ne duhet të pohojmë se doktrina e zgjedhjes është plotësisht në gjendje që të akomodojë idenë që ne kemi një zgjedhje të vullnetshme dhe ne marrim vendime të vullnetshme rreth pranimit apo refuzimit të Krishtit. Zgjedhjet tona janë vullnetare për shkak se ato janë ajo që ne dëshirojmë të bëjmë dhe ajo që vendosim të bëjmë.[22]14 Kjo gjë nuk do të thotë se zgjedhjet tona janë absolutisht të lira, për shkak se (siç është shpjeguar në kapitullin 16 mbi provaninë), Perëndia mund të punojë në mënyrë sovrane nëpërmjet dëshirave tona që Ai të garantojë që zgjedhjet tona realizohen sipas caktimit të Tij, por edhe kjo gjë mundet që ende të kuptohet si një zgjedhje reale për shkak se është Perëndia që na ka krijuar dhe se po kështu, është Ai që cakton se një zgjedhje e tillë është reale. Me pak fjalë, ne mund të themi se Perëndia bën që ne ta zgjedhim vullnetarisht Krishtin. Presupozimi i gabuar në këtë kundërshtim, është se me qëllim që të jetë një zgjedhje e mirëfilltë njerëzore, një zgjedhje duhet të jetë absolutisht e lirë (d.m.th. e pashkaktuar nga asnjë anë prej Perëndisë).
2. Në këtë përkufizim të zgjedhjes, zgjedhjet tona nuk janë zgjedhje të vërteta. Në vazhdim të bisedës së paragrafëve të mëparshëm, dikush mund të kundërshtojë duke thënë se nëse një zgjedhje shkaktohet nga Perëndia, neve mund të na duket si e vullnetshme dhe e dëshiruar prej nesh, por është gjithsesi një zgjedhje jo e mirëfilltë apo reale e jona për shkak se nuk është e lirë në mënyrë absolute. Edhe njëherë tjetër ne duhet të reagojmë duke sfiduar supozimin që një zgjedhje mund të jetë absolutisht e lirë me qëllim për të qenë e mirëfilltë apo e vlefshme. Nëse Perëndia na bën në një mënyrë të caktuar dhe pastaj na thotë se zgjedhjet tona të vullnetshme janë reale dhe të mirëfillta, atëherë ne duhet të jemi dakord që ato janë të atilla. Perëndia është përkufizimi i asaj që është reale dhe e mirëfilltë në univers. Në kontrast me këtë, ne mund të pyesim se ku thotë ndonjëherë Shkrimi se zgjedhjet tona duhet të jenë të lira nga ndikimi i Perëndisë apo kontrolli i Tij me qëllim që të jenë zgjedhje reale apo të mirëfillta. Nuk duket se Shkrimi flet ndonjëherë në këtë mënyrë.
3. Doktrina e zgjedhjes na kthen në kukulla apo robotë, jo në persona realë. Sipas kësaj kundërshtie, nëse Perëndia është Ai që shkakton në të vërtetë gjithçka që ne zgjedhim në lidhje me shpëtimin, atëherë ne nuk jemi më persona të realë. Edhe një herë tjetër, duhet thënë në përgjigje ndaj kësaj se Perëndia na ka krijuar dhe ne duhet ta lejojmë Atë që të përkufizojë personshmërinë e mirëfilltë. Analogjia e një “kukulle” apo e një “roboti” na redukton në një nën-kategori gjërash të cilat janë krijuar nga njeriu. Por, qeniet njerëzore të mirëfillta janë shumë më të mëdha sesa kukullat apo robotët për shkak se ne vërtetë kemi një vullnet të mirëfilltë dhe ne vërtetë marrim vendime të vullnetshme bazuar tek preferencat apo dëshirat tona. Faktikisht, është pikërisht kjo aftësi për të ndërmarrë zgjedhje të vullnetshme që është një gjë e cila na dallon ne nga një pjesë e mirë e krijimit të rendeve më të ulëta. Ne jemi njerëz realë e të krijuar sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë dhe Ai na ka lejuar që të bëjmë zgjedhje të mirëfillta të cilat kanë ndikime reale në jetën tonë.
4. Doktrina e zgjedhjes do të thotë që jobesimtarët nuk kanë patur kurrë rastin që të besojnë. Sipas këtij kundërshti ndaj zgjedhjes, nëse Perëndia do të kishte dekretuar që nga përjetësia që disa njerëz nuk do të besonin, atëherë nuk do kishte patur një rast të mirëfilltë për ta që të besonin si dhe i tërë sistemi do të funksiononte në mënyrë jo të drejtë. Këtij kundërshtimi mund t’i jepen dy përgjigje. Së pari, duhet të vërejmë se Bibla nuk na lejon të themi se jobesimtarët nuk kanë patur shans për të besuar. Kur njerëzit e refuzonin Jezusin, fajin për këtë Ai ua hidhte gjithnjë zgjedhjes së tyre të vullnetshme për ta refuzuar Atë, e jo ndonjë gjëje të dekretuar nga Perëndia Atë. “Përse nuk e kuptoni thënien time? Sepse nuk mund të dëgjoni fjalën time. Ju jeni nga djalli, që është ati juaj, dhe doni të bëni dëshirat e atit tuaj” (Gjoni 8:43–44). Ai i thotë Jerusalemit: “Sa herë kam dashur t'i mbledh bijtë e tu... por ju nuk deshët!” (Mat. 23:37). Ai i tha judenjve të cilët e refuzuan Atë: “Por ju nuk doni të vini tek unë që të keni jetën” (Gjoni 5:40). “Romakëve” 1 e bën të qartë se të tërë njerëzit ballafaqohen me një zbulesë nga Perëndia e cila është aq e qartë saqë ata mbeten “ të pashfajësueshëm” (Rom. 1:20). Ky është modeli që përsëritet pa ndërprerë në Shkrim: njerëzit të cilët mbeten në mosbesim, mbeten në të sepse nuk janë të gatshëm që të vijnë tek Perëndia, dhe faji për një mosbesim të tillë u takon jobesimtarëve vetë, kurrë Perëndisë.
Në një nivel të dytë, përgjigja ndaj kësaj pyetjeje duhet që thjesht të jetë përgjigja e Palit ndaj një kundërshtimi të ngjashëm: “Po kush je ti, o njeri, që i kundërpërgjigjesh Perëndisë? A mund t'i thotë ena mjeshtrit: "Përse më bëre kështu?”’ (Rom. 9:20).
5. Zgjedhja nuk është e drejtë. Nganjëherë njerëzit e konsiderojnë doktrinën e zgjedhjes si jo të drejtë përderisa ajo na mëson se Perëndia i zgjedh disa që të shpëtohen ndërkohë që anashkalon të tjerët duke vendosur që të mos i shpëtojë ata. Si mund të jetë e drejtë kjo gjë?
Në këtë pikë mund të jepen dy përgjigje. Së pari, ne duhet të mbajmë mend se do të ishte plotësisht e drejtë për Perëndinë që të mos shpëtonte askënd, njëlloj sikurse Ai bëri me engjëjt: “Perëndia nuk i kurseu engjëjt që mëkatuan, por i hodhi në skëterrë të lidhur me pranga terri që të ruhen për gjyq” (2 Pjetrit 2:4).[23]15 Ajo që do të ishte plotësisht e drejtë për Perëndinë do të ishte që të bënte me qeniet njerëzore ashtu sikurse bëri me engjëjt, d.m.th. të mos shpëtonte asnjë prej atyre që mëkatuan dhe ngritën krye kundër Tij. Por, nëse Ai nuk i shpëton aspak disa atëherë ky është një demonstrim i hirit që shkon shumë përtej kërkesave të paanësisë dhe drejtësisë.
Por, në një nivel më të thellë, ky kundërshtim do të thoshte se nuk është e drejtë për Perëndinë që të krijojë disa njerëz të cilët Ai e dinte se do të mëkatonin e se do të ishin përjetësisht të dënuar, dhe të cilët Ai nuk do t’i shpengonte. Pali ngre këtë kundërshtim tek “Romakëve” 9. Pasi thotë se Perëndia “ka mëshirë për atë që do dhe e ngurtëson atë që do” (Rom. 9:18),[24]16 Pali pastaj ngre pikërisht këtë kundërshtim: “Ti do të më thuash, pra: "Pse ende më qorton? Kush në fakt, mund t'i rezistojë vullnetit të tij?”’ (Rom. 9:19). Ja thelbi i kundërshtimit për “padrejtësinë” që ngrihet kundër doktrinës së zgjedhjes. Nëse fati përfundimtar i secilit person përcaktohet nga Perëndia, jo nga personi vetë (d.m.th. edhe atëherë kur njerëzit ndërmarrin zgjedhje të qëllimta të cilat përcaktojnë nëse ata do të shpëtohen apo jo, nëse Perëndia është faktikisht prapa këtyre zgjedhjeve duke bërë njëfarësoj që ato të ndodhin), atëherë si mund të jetë e drejtë kjo gjë?
Përgjigja e Palit nuk është një e cila ushqen krenarinë tonë, gjithashtu ai nuk përpiqet të japë një shpjegim filozofik të arsyes përse kjo gjë është e drejtë. Ai thjesht përmend të drejtat e Perëndisë si Krijuesi i gjithëpushtetshëm:
Po kush je ti, o njeri, që i kundërpërgjigjesh Perëndisë? A mund t'i thotë ena mjeshtrit: "Përse më bëre kështu?". A nuk ka vallë pushtet poçari mbi argjilën për të bërë nga po ai brumë një enë për nderim, edhe një tjetër për çnderim? Dhe çfarë të thuash, nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur autoritetin e tij, duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje? Dhe që të bëjë të njohur pasurinë e lavdisë së tij ndaj enëve të mëshirës, të cilat i përgatiti për lavdi, mbi ne, që edhe na thirri, jo vetëm nga judenjtë, por edhe nga kombet? (Rom. 9:20–24)[25]17
Pali thjesht thotë se ekziston një pikë përtej të cilës ne nuk mund t’i kthejmë fjalën Perëndisë e as të vëmë në pikëpyetje drejtësinë e Tij. Ai ka bërë atë që ka bërë në përputhje me vullnetin e Tij sovran. Ai është Krijuesi; ne jemi krijesat, dhe ne si përfundim nuk kemi asnjë bazë nga e cila ta akuzojmë Atë për anshmëri apo padrejtësi.[26]18 Kur lexojmë këto fjalë të Palit, ne ballafaqohemi me një vendim për të pranuar apo jo atë që Perëndia thotë këtu, dhe atë që Ai bën, thjesht për shkak se Ai është Perëndi ndërsa ne jo. Kjo është një pyetje e cila shkon thellë në kuptimin tonë të vetvetes si krijesa, si dhe të marrëdhënies tonë ndaj Perëndisë si Krijuesi ynë.
Ky kundërshtim me argumentin e padrejtësisë, merr një formë paksa ndryshe kur njerëzit thonë se është e padrejtë që Perëndia të shpëtojë disa njerëz por të mos i shpëtojë të tërë. Ky kundërshtim është i bazuar tek një ide drejtësie ndër qeniet njerëzore të cilën ne e përjetojmë në mënyrë intuitave. Ne kuptojmë në çështjet njerëzore se është e drejtë që njerëzit e barabartë ne t’i trajtojmë në një mënyrë të barabartë. Për rrjedhojë, duket e përshtatshme intuitivisht për ne po të thuash se nëse Perëndia do të shpëtojë disa mëkatarë, Ai duhet t’i shpëtojë të tërë mëkatarët. Por si përgjigje ndaj këtij kundërshtimi, duhet thënë se në të vërtetë ne nuk kemi të drejtë t’i imponojmë Perëndisë ndjesinë tonë intuitave të asaj që është e përshtatshme ndër qeniet njerëzore. Kurdoherë që Shkrimi fillon ta trajtojë këtë fushë, çështja kthehet tek sovraniteti i Perëndisë si Krijues dhe thotë se Ai ka të drejtën që të bëjë me krijimin e Vet ashtu siç dëshiron (shiko Rom. 9:19–20, të cituar më lart).[27]19 Nëse Perëndia si përfundim vendos të krijojë disa krijesa që të shpëtohen dhe të tjera që të mos shpëtohen, atëherë kjo ishte zgjedhja e Tij sovrane, ne nuk kemi bazë morale apo nga Shkrimi mbi të cilën të mund të këmbëngulim se kjo nuk ishte e drejtë.
6. Bibla thotë se Perëndia dëshiron t’i shpëtojë të tërë. Një kundërshtim tjetër ndaj doktrinës së zgjedhjes është se ai bie ndesh me disa pasazhe të Shkrimit të cilat thonë se Perëndia dëshiron që të tërë të shpëtohen. Pali shkruan për Perëndinë, Shpëtimtarin tonë: “i cili dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen dhe të vijnë te njohja e së vërtetës” (1 Tim. 2:4). Ndërsa Pjetri thotë: “Zoti nuk vonon plotësimin e premtimit të tij, siç mendojnë disa se të ishte vonesë; por është zemërgjerë ndaj nesh, sepse nuk do që ndokush të humbasë, por që të gjithë të vijnë në pendim” (2 Pjetrit 3:9). A nuk e kontradiktojnë këto pasazhe idenë që Perëndia ka zgjedhur vetëm disa njerëz të caktuar për t’i shpëtuar?
Një zgjidhje e zakonshme ndaj kësaj pyetjeje (nga pikëpamja e Reformuar e mbrojtur në këtë libër) është që të themi se këto vargje flasin për vullnetin e zbuluar të Perëndisë (që na tregon se çfarë duhet të bëjmë), jo vullnetin e Tij të fshehtë (planet e Tij të përjetshme për atë që do të ndodhë).[28]20 Këto vargje na thonë thjesht se Perëndia fton dhe urdhëron çdo person që të pendohet e të vijë tek Krishti për shpëtim, por ato nuk na thonë asgjë rreth dekreteve të fshehta të Perëndisë në lidhje me se kush do të shpëtohet.
Teologu Arminian Clark Pinnock e kundërshton idenë që Perëndia ka një vullnet të fshehtë si dhe një të zbuluar. Ai e quan atë “nocioni tejet paradoksal i dy vullneteve hyjnore për sa i takon shpëtimit.”[29]21 Por, Pinnock-u kurrë nuk i përgjigjet realisht pyetjes se përse nuk shpëtohen të gjithë (nga një pikëpamje Arminiane). Si përfundim, Arminianët gjithashtu duhet të thonë se Perëndia dëshiron diçka më fort sesa ç’dëshiron shpëtimin e të tërë njerëzve, sepse faktikisht jo të tërë janë të shpëtuar. Arminianët pretendojnë se arsyeja përse jo të tërë janë shpëtuar, është se Perëndia dëshiron që të ruajë vullnetin e lirë të njeriut më shumë se ç’dëshiron t’i shpëtojë të tërë. Por a nuk është edhe kjo të bërit e një dallimi në dy aspektet e vullnetit të Perëndisë? Nga njëra anë, Perëndia dëshiron që të tërë të shpëtohen (1 Tim. 2:5–6; 2 Pjetrit 3:9). Por, nga ana tjetër, Ai dëshiron që të ruajë zgjedhjen tërësisht të lirë të njeriut. Në fakt, Ai dëshiron gjënë e dytë më shumë se të parën. Por, kjo do të thotë se Arminianëve u duhet të thonë gjithashtu se “1 Timoteut” 2:5–6 si dhe “2 Pjetrit” 3:9 nuk thonë se Perëndia dëshiron shpëtimin e të gjithëve në një mënyrë absolute dhe të pakualifikuar. Edhe ato duhet të thonë se vargjet në fjalë i referohen vetëm njërit lloj apo një aspekti të vullnetit të Perëndisë.
Këtu, dallimi mes konceptit të të Reformuarve nga njëra anë dhe të Arminianëve nga ana tjetër rreth vullnetit të Perëndisë, vihet re qartë. Si Kalvinistët ashtu edhe Arminianët janë të një mendjeje që urdhëresat e Perëndisë në Shkrim, na zbulojnë atë që Ai dëshiron që ne të bëjmë, dhe të dyja palët janë të një mendjeje që urdhëresat në Shkrim, na ftojnë të pendohemi dhe t’i besojmë Krishtit për shpëtimin. Për rrjedhojë, nga njëra anë të dyja palët janë të një mendjeje që Perëndia dëshiron që ne të shpëtohemi, se është vullneti të cilin Ai në mënyrë të shkoqur na e zbulon në ftesën e ungjillit.
Por, të dyja palët duhet të thonë gjithashtu se ka edhe diçka tjetër të cilën Perëndia e konsideron si më të rëndësishme sesa shpëtimi i të gjithëve. Teologët e Reformuar thonë se Perëndia e konsideron lavdinë e Tij si më të rëndësishme se shpëtimin e të gjithëve, dhe se (sipas “Rom.” 9) Lavdia e Perëndisë rritet gjithashtu nga fakti se disa nuk janë të shpëtuar. Teologët Arminianë thonë gjithashtu se diçka tjetër është më e rëndësishme për Perëndisë sesa shpëtimi i të gjithë njerëzve, konkretisht, ruajtja e vullnetit të lirë të njeriut. Kështu, në një sistem të Reformuar, vlera më e lartë e Perëndisë është lavdia e Tij, ndërsa në një sistem Arminian, vlera më e lartë e Perëndisë është vullneti i lirë i njeriut. Këto janë dy koncepte dukshëm të ndryshme të natyrës së Perëndisë, dhe duket se pozita e Reformuar gjen shumë më tepër mbështetje biblike sesa pozita arminiane mbi këtë çështje.[30]22
E. Doktrina e Anashkalimit
Kur zgjedhjen e kuptojmë si përzgjedhjen sovrane të Perëndisë të disa personave për t’u shpëtuar, atëherë del i domosdoshëm një aspekt tjetër i asaj zgjedhjeje, konkretisht, vendimi sovran i Perëndisë për të anashkaluar të tjerët e për të mos i shpëtuar ata. Ky vendim i Perëndisë i marrë në përjetësinë e kaluar, është quajtur anashkalim. Anashkalimi është vendimi sovran i Perëndisë që përpara krijimit, për të anashkaluar disa persona, e që me pikëllim të vendosë të mos i shpëtojë, e t’i ndëshkojë për mëkatet e tyre, dhe kësisoj të manifestojë drejtësinë e Tij.
Nga shumë anë, doktrina e anashkalimit është më e vështira nga të tëra mësimet e Shkrimit për t’u menduar e pranuar prej nesh, për shkak se ajo trajton pasoja kaq të tmerrshme dhe të përjetshme për qeniet njerëzore të bëra në shëmbëlltyrën e Perëndisë. Dashuria që Perëndia na jep për njerëzit e tjerë si dhe dashuria që Ai na urdhëron që të kemi ndaj të afërmit tonë, na bën që të reagojmë kundër kësaj doktrine, dhe me të drejtë që ne ndjejmë një frikë të madhe kur mendojmë për të.[31]23 Ajo është diçka të cilën ne nuk do të donim ta besonim, e që nuk do ta besonim nëse Shkrimi nuk do të na e mësonte në mënyrë të qartë.
Por, a ka pasazhe nga Shkrimi të cilat flasin për një vendim të tillë nga Perëndia? Padyshim që ka disa. Juda flet për disa persona “që ishin shënuar qëmoti për këtë dënim, të pabesë, që e kthejnë hirin e Perëndisë tonë në shthurje dhe mohojnë të vetmin Zotëri Perëndi dhe Zotin tonë, Jezu Krisht” (Juda 4).
Për më tepër, Pali, në pasazhin e referuar më sipër, flet në të njëjtën mënyrë për faraonin si dhe të tjerët:
Sepse Shkrimi i thotë Faraonit: "Pikërisht për këtë gjë të ngrita, që të tregoj te ti fuqinë time dhe që të shpallet emri im mbi mbarë dheun". Kështu, pra, ai ka mëshirë për atë që do dhe e ngurtëson atë që do….Dhe çfarë të thuash, nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur autoritetin e tij, duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje? (Rom. 9:17–22)
Për sa u takon rezultateve të faktit se Perëndia nuk i zgjodhi të tërë për shpëtim, Pali thotë: “të zgjedhurit e morën, dhe të tjerët u ngurtësuan” (Rom. 11:7). Gjithashtu, Pjetri thotë për ata të cilët e refuzojnë ungjillin: “Ata pengohen duke qenë të pabindur ndaj fjalës, dhe për këtë ata ishin caktuar” (1 Pjetrit 2:8).[32]24
Pavarësisht faktit se ne reagojmë kundër kësaj doktrine, ne duhet të tregojmë kujdes me qëndrimin që kemi ndaj Perëndisë si dhe ndaj këtyre pasazheve të Shkrimit. Ne nuk duhet të nisim kurrë të dëshirojmë që Bibla të qe shkruar në një tjetër mënyrë, apo që ajo të mos i përmbante këto vargje. Për më tepër, nëse jemi të bindur se këto vargje na mësojnë për anashkalimin, atëherë jemi të detyruar që edhe ta besojmë atë, e edhe ta pranojmë si të drejtë prej Perëndisë, paçka se kjo gjithsesi na bën të dridhemi nga frika kur e mendojmë. Në këtë kontekst, ne mund të habitemi kur shikojmë se Jezusi mund ta falënderojë Perëndinë edhe që e fsheh njohurinë e shpëtimit nga disa por ia zbulon atë të tjerëve: “Jezusi nisi të thotë: «Të lavdëroj ty o Atë, Zot i qiellit dhe i dheut, sepse ua fshehe këto gjëra të urtit dhe të mençurit, dhe ua zbulove fëmijëve të vegjël. Po, o Atë, sepse kështu qe e pranueshme para teje”’ (Mat. 11:25–26).
Për më tepër, ne duhet të kuptojmë se në një mënyrë a një tjetër, në mençurinë e Perëndisë, fakti i anashkalimit si dhe i dënimit të përjetshëm të disave, do të tregojë drejtësinë e Perëndisë dhe gjithashtu do të çojë në lavdinë e Tij. Pali thotë: “Dhe çfarë të thuash, nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur autoritetin e tij, duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje” (Rom. 9:22). Pali gjithashtu vëren se fakti i një ndëshkimi të tillë mbi “enët e zemërimit” shërben për të treguar madhështinë e mëshirës së Perëndisë ndaj nesh: Perëndia e bën këtë “që të bëjë të njohur pasurinë e lavdisë së tij ndaj enëve të mëshirës” (Rom. 9:23).
Ne duhet që gjithashtu të mos harrojmë se ekzistojnë dallime të rëndësishme mes zgjedhjes dhe anashkalimit në mënyrën se si ato paraqiten në Bibël. Zgjedhja për shpëtim shikohet si një arsye për t’u gëzuar e për të lavdëruar Perëndinë i Cili është i denjë për lavdërim dhe që merr të gjithë meritën për shpëtimin tonë (shiko Efe. 1:3–6; 1 Pjetrit 1:1–3). Perëndia shikohet duke na zgjedhur në mënyrë aktive për shpëtim, dhe që e bën këtë me dashuri e kënaqësi. Por, anashkalimi shikohet si diçka e cila i shkakton pikëllim e jo kënaqësi Perëndisë (shiko Ezek. 33:11), dhe faji për dënimin e mëkatarëve bie gjithnjë tek njerëzit apo engjëjt të cilët ngrenë krye, e kurrë tek Perëndia Vetë (shiko Gjoni 3:18–19; 5:40). Kështu, në prezantimin e Shkrimit, shkaku i zgjedhjes gjendet tek Perëndia, dhe shkaku i anashkalimit gjendet tek mëkatari. Një dallim tjetër i rëndësishëm është se baza e zgjedhjes është hiri i Perëndisë, ndërsa baza e anashkalimit është drejtësia e Perëndisë. Për rrjedhojë “paracaktimi i dyfishtë” nuk është frazë as e dobishme dhe as e saktë për shkak se ajo shpërfill ato dallime mes zgjedhjes dhe anashkalimit.
Pikëllimi i Perëndisë për vdekjen e të ligut (“Unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të kthehet nga rruga e tij dhe të jetojë,” Ezek. 33:11) na ndihmon të kuptojmë se sa me vend ishte që Pali vetë ndjeu një pikëllim të madh kur mendoi për judenjtë mosbesues të cilët e kishin refuzuar Krishtin. Pali thotë:
Unë them të vërtetën në Krishtin, nuk gënjej dhe ndërgjegjja ime me anë të Frymës së Shenjtë jep dëshmi bashkë me mua; kam një trishtim të madh dhe një dhembje të vazhdueshme në zemrën time. Sepse, do të doja të isha vetë i mallkuar, i ndarë nga Krishti, për vëllezërit e mi, për farefisin tim sipas mishit, të cilët janë izraelitë....(Rom. 9:1–4)
Edhe ne duhet të ndjejmë këtë pikëllim të madh kur mendojmë për fatin e jobesimtarëve.
Por, në këtë pikë, dikush mund të kundërshtojë duke thënë se nëse Perëndia ndjen me të vërtetë pikëllim për ndëshkimin e të ligut, atëherë përse Ai e lejon apo madje dekreton që kjo gjë të ndodhë? Përgjigjja duhet të jetë se Perëndia e di që kjo si përfundim do të çojë në një lavdi më të madhe për Të. Kjo do të tregojë fuqinë, zemërimin, drejtësinë dhe mëshirën e Tij në një mënyrë e cila nuk do mund të demonstrohej ndryshe. Padyshim që në përvojën tonë njerëzore, është e mundshme që të bëjmë diçka e cila na shkakton pikëllim të madh, por që ne e dimë që në afatgjatë do të çojë në një të mirë më të madhe. Kështu, pas kësaj analogjie të zbehtë njerëzore, ne mundemi që në një farë mënyrë të kuptojmë se Perëndia mund të dekretojë diçka e cila i shkakton Atij pikëllim por që gjithsesi, në fund do të shtojë lavdinë e Tij.
F. Zbatim praktik i doktrinës së zgjedhjes
Për sa i takon marrëdhënies tonë me Perëndinë, doktrina e zgjedhjes ka disa zbatime të rëndësishme praktike. Kur ne mendojmë për mësimin biblik si atë mbi zgjedhjen ashtu edhe atë mbi anashkalimin, është me vend që këtë ta zbatojmë në jetën tonë individualisht. Është e drejtë që çdo i krishterë të pyesë veten: “Përse jam i krishterë? Cila është arsyeja përfundimtare përse Perëndia vendosi të më shpëtojë?”
Doktrina e zgjedhjes na thotë se unë jam i krishterë thjesht për shkak se Perëndia në përjetësinë e kaluar vendosi që të më dojë. Por përse vendosi Ai të më dojë? Jo për shkak të ndonjë gjëje të mirë tek unë, por thjesht për shkak se Ai vendosi të më dojë. Nuk ka arsye më të madhe sesa kjo.
Kur mendojmë në këtë mënyrë, kjo na përul përpara Perëndisë. Kjo na bën të kuptojmë që ne nuk kemi asnjë pretendim të çfarëdoshëm mbi hirin e Perëndisë. Shpëtimi ynë është tërësisht në sajë të vetëm hirit. I vetmi reagim i duhur i ynë është t’i japim Perëndisë lavdërim të përjetshëm.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A mendon se Perëndia të zgjodhi ty individualisht që të shpëtohesh që përpara se të krijonte botën? A mendon se Ai e bëri këtë mbi bazën e faktit që Ai e dinte se ti do të besoje në Krishtin, apo kjo ishte “zgjedhje e pakushtëzuar,” e pa bazuar tek ndonjë gjë të cilën Ai parapa tek ti e që të bëri ty të denjë për dashurinë e Tij? Pavarësisht se si i je përgjigjur pyetjes së mëparshme, shpjego mënyrën se si përgjigja jote të bën të ndjehesh kur mendon për veten në marrëdhënie me Perëndinë.
2. A të jep doktrina e zgjedhjes ndonjë ngushëllim apo siguri rreth të ardhmes tënde?
3. Pas leximit të këtij kapitulli, a të vjen sinqerisht të falënderosh apo lavdërosh Perëndinë që të zgjodhi të shpëtohesh? A ndjen ndonjë padrejtësi për faktin që Perëndia nuk vendosi t’i shpëtonte të tërë?
4. Nëse ti bie dakord me doktrinën e zgjedhjes ashtu sikurse ajo është paraqitur në këtë kapitull, a e zbeh ajo ndjenjën e personshmërisë individale apo të bën të ndjehesh disi si robot apo si kukull në duart e Perëndisë? Si mendon, a duhet të të bëjë të ndjehesh kështu?
5. Çfarë efekti mendon se ky kapitull do të ketë tek motivimi yt për ungjillëzim? A është ky një ndikim pozitiv apo negativ? A mund të mendosh për mënyra në të cilat doktrina e zgjedhjes mund të përdoret si një inkurajim pozitiv për ungjillëzim (shiko 1 Thes. 1:4–5; 2 Tim. 2:10)?
6. Pavarësisht nëse ti merr anën e Reformuar apo atë Arminiane mbi çështjen e zgjedhjes, a mund të mendosh për ndonjë përfitim pozitiv në jetën e Krishterë që ata të cilët janë të pikëpamjes së kundërt me të tënden duken se përjetojnë më shpesh sesa ti? Edhe pse ti nuk bie dakord me pozitën tjetër, a mund të rendisësh disa preokupime të dobishme apo të vërteta praktike rreth jetës së krishterë, që të mund të mësosh nga ajo pozitë? A ka ndonjë gjë që Kalvinistët apo Arminianët do mund të bënin për të sjellë një kuptim më të madh dhe më pak ndasi mbi këtë pyetje?
TERMA TË VEÇANTË
përcaktueshmëri
zgjedhje
fatalizëm
paranjohuria
paracaktimi
anashkalimi
BIBLIOGRAFIA
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1930 Thomas, 236–257
1882–1892 Litton, 351–363
2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)
1847 Finney, 481–515
1875–1876 Pope, 2:363–367
1892–1894 Miley, 2:254–308
1940 Wiley, 2:335–357
1983- Cottrell, 2:331–502
3. Baptiste
1767 Gill, 1:251–288, 300–306
1887 Boyce, 341–367
1907 Strong, 779–790
1917 Mullins, 338–358
1976–1983 Henry, 6:76–107
1983–1985 Erickson, 907–928
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:165–182
1949 Thiessen, 257–263
1986 Ryrie, 310–318
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 3:473–506
1934 Mueller, 585–612
6. E reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 2:920–986 (3.21–24)
1861 Heppe, 150–189
1871–1873 Hodge, 2:313–353
1878 Dabney, 223–246
1887–1921 Warfield, BTS 270–333; SSW 1:103–111, 285–298; BD 3–70; PS 13–112
1937–1966 Murray, CW 1:119–123; CW 2:123–131; RAA 79–87
1938 Berkhof, 109–125
1962 Buswell, 2:133–156
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)
1988–1992 Williams, 2:13–22
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 242–246
2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II
1980 McBrien (pa trajtim të hollësishëm)
Vepra të Tjera
Basinger, David, dhe Randall Basinger, red. Paracaktimi dhe Vullneti i Lirë (Predestination and Free Will). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1985.
Berkouwer, G.C. Zgjedhja Hyjnore (Divine Election). Përkth. nga Hugo Bekker. Grand Rapids: Eerdmans, 1960.
Carson, D.A. Sovraniteti Hyjnor dhe Përgjegjshmëria Njerëzore: Pikëpamje Biblike në Tension (Divine Sovereignty and Human Responsibility: Biblical Perspectives in Tension). Atlanta: John Knox Press, 1981.
Coppedge, Allan. Xhon Uesli në Debat Teologjik (John Wesley in Theological Debate). Wilmore, Ky.: Wesley Heritage Press, 1987.
Feinberg, John S. “Perëndia Paracakton Gjithçka (God Ordains All Things).” Tek Paracaktimi dhe Vullneti i Lirë: Katër Pikëpamje të Sovranitetit Hyjnor dhe Lirisë Njerëzore (Predestination and Free Will: Four Views of Divine Sovereignty and Human Freedom). David Basinger & Randall Basinger, red. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1986.
Godfrey, William R. “Paracaktimi (Predestination).” Tek FRT ([33]NDT) fq. 528–530.
Klein, William W. Populli i Ri i Zgjedhur: Një Vështrim i Tërësor i Zgjedhjes (The New Chosen People: A Corporate View of Election). Grand Rapids: Zondervan, 1990.
Klooster, F.H. “I Zgjedhur, Zgjedhja (Elect, Election).” Tek FUT ([34]EDT) fq. 348–349.
Nettles, Thomas. Me Hirin e Tij dhe për Lavdinë e Tij: Një Studim Historik, Teologjik dhe Praktik i Doktrinave të Hirit në Jetën Baptiste (By His Grace and for His Glory: A Historical, Theological and Practical Study of the Doctrines of Grace in Baptist Life). Grand Rapids: Baker Book House, 1986.
Packer, J.I. “Zgjedhja (Election).” Tek [35]IBD Vol. 1, fq. 435–438.
Pinnock, Clark H., r[36]ed. Hiri i Pakufizuar (Grace Unlimited). Minneapolis: Bethany, 1975.
_______. Hiri i Perëndisë, Vullneti i Njeriut: Çështja pro Arminianizmit (The Grace of God, the Will of Man: A Case for Arminianism). Grand Rapids: Zondervan, 1989.
Piper, John. Drejtësimi i Perëndisë: Një Studim Ekzegjetik dhe Teologjik i “Romakëve” 9:1-23 (The Justification of God: An Exegetical and Theological Study of Romans 9:1–23). Grand Rapids: Baker, 1983.
Poythress, Vern. “Përdorimi i Qendrave të Shumëfishta Tematike në Sintezën Teologjike: Shenjtëria si një Rast Prove në Zhvillimin e një Teologjie sipas Palit (Using Multiple Thematic Centers in Theological Synthesis: Holiness as a Test Case in Developing a Pauline Theology.)” Dorëshkrim i pabotuar, i disonueshëm nga Campus Bookstore, Westminster Theological Seminary, P.O. Box 27009, Philadelphia, PA, 19118. (një studim i temave të Palit, përdorur për të përshkruar zbatimin e shpengimit)
Reid, W.S. “Anashkalimi (Reprobation).” Tek FUT (EDT) f. 937.
Schreiner, Thomas, dhe Bruce Ware, redaktorë. Hiri i Perëndisë, Zgjedha e Vullnetit: Një Çështje pro Kalvinizmit (The Grace of God, the Bondage of the Will: A Case for Calvinism) (titull i propozuar). 2 vol. Në botim: Grand Rapids: Baker, parashikuar të botohet më 1995.
Shank, R. Zgjedhja në Birin: Një Studim i Doktrinës së Zgjedhjes (Elect in the Son: A Study of the Doctrine of Election). Springfield, Mo.: Westcott, 1970.
Sproul, R.C. Zgjedhur prej Perëndisë (Chosen by God). Wheaton, Ill.: Tyndale, 1986.
Steele, David N. dhe Curtis C. Thomas. Pesë Pikat e Kalvinizmit—Përkufizimi, Mbrojtja, Dokumentimi (The Five Points of Calvinism—Defined, Defended, Documented). Biblioteka Ndërkombëtare e Studimeve Filozofike dhe Teologjike (International Library of Philosophy and Theology: Biblical and Theological Studies), red. J. Marcellus Kik. Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1963.
Storms, C. Samuel. I Zgjedhur për Jetë: Një Udhëzues Prezantues i Doktrinës së Zgjedhjes Hyjnore (Chosen for Life: An Introductory Guide to the Doctrine of Divine Election). Grand Rapids: Baker, 1987.
Warfield, B.B. Plani i Shpëtimit (The Plan of Salvation). Grand Rapids: Eerdmans, 1942.
_______. “Paracaktimi (Predestination).” Tek Studime Biblike dhe Teologjike (Biblical and Theological Studies). Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1952.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Efesianëve” 1:3–6: I bekuar qoftë Perëndia dhe Ati i Zotit tonë Jezu Krisht, që na bekoi me çdo bekim frymëror në vendet qiellore, në Krishtin, sikurse na zgjodhi në të përpara themelimit të botës, që të jemi të shenjtë dhe të patëmetë përpara tij në dashuri, duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij, të cilin na dhuroi në të dashurin, Birin e tij.
HIMN
“KUR KJO BOTË KALIMTARE TË KETË SHKUAR (WHEN THIS PASSING WORLD IS DONE)”
Ky himn na kujton që kur të jemi në qiell e të hedhim vështrimin prapa në jetë, do të kuptojmë se sa më shumë i detyrohemi mëshirës dhe hirit të Perëndisë nga sa kemi kuptuar në këtë jetë. Strofa e fundit thekson veçanërisht faktin që zgjedhja jonë nuk bazohet tek ndonjë gjë e mirë tek vetja jona: “I zgjedhur jo për të mirat e mia.”
Kur kjo botë kalimtare të ketë shkuar,
Kur dielli i ndritshëm atje tej të ketë perënduar,
Kur me Krishtin në lavdi të shkojmë,
Historinë e përfunduar të jetës tonë, të shikojmë,
Atëherë, Zot, plotësisht do të di,
E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.
Kur dëgjoj klithmat që lëshohen
Që shkëmbinjtë dhe kodrat të sheshohen,
Kur i shikoj ato të fillojnë të tkurren
në zgrip të zjarrit me flakë të përmbyten,
Atëherë, Zot, plotësisht do të di,
E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.
Kur përpara fronit të qëndroj,
I veshur me bukuri që jo vetë e zotëroj,
Kur të të shikoj ashtu siç je,
Të të dua me zemër të pamëkatueshme,
Atëherë, Zot, plotësisht do të di,
E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.
Kur lavdet e qiellit të dëgjojmë,
Të larta sa bubullimat kumbojnë,
Zhurma të mëdha sa shumë ujëra,
Të ëmbla si tingëllon harpa,
Atëherë, Zot, plotësisht do të di,
E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.
Jo për të mirën time i zgjedhur,
I zgjuar nga zemërimi për t’ia mbathur,
Në anë të Shpëtimtarit tani i fshehur jam,
nga Fryma, shenjtërinë e Tij kam,
Më mëso, Zot, që botës ti them,
Me dashurinë time se sa borxhli jam e kam qen’.
Autori: Robert Murray McCheyne, 1837
Kapitulli 33
Thirrja e Ungjillit si dhe Thirrja Efektive
Çfarë është mesazhi i ungjillit? Si bëhet efektiv ai?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Kur Pali flet për mënyrën se si Perëndia sjell shpëtim në jetën tonë, Ai thotë: “Por ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata ai edhe i përlëvdoi.” (Rom. 8:30). Këtu Pali tregon për një rend të përcaktuar në të cilin bekimet e shpëtimit vijnë tek ne. Paçka se shumë kohë më parë, përpara se të bëhej bota, Perëndia “na paracaktoi” që të ishim fëmijët e Tij e që të konformoheshim me shëmbëllimin e birit të Tij, Pali tregon për nga fakti që në realizimin aktual të qëllimit të Tij në jetën tonë, Perëndia na “thirri” (këtu në këtë kontekst, Perëndia Atë është Ai që nënkuptohet). Pastaj Pali menjëherë rendit drejtësimin dhe përlëvdimin, duke treguar se këto vijnë pas thirrjes. Pali lë të kuptohet se në qëllimin shpëtues të Perëndisë ka një rend të përcaktuar (paçka se jo çdo aspekt i shpëtimit tonë nuk përmendet këtu). Kështu, ne do ta fillojmë diskutimin tonë për pjesët e ndryshme të përjetimit tonë të shpëtimit me temën e thirrjes.
A. Thirrja efektive
Kur Pali thotë: “Ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi” (Rom. 8:30), ai nënkupton që thirrja është një akt i Perëndisë. Faktikisht, është veçanërisht një akt i Perëndisë Atë, sepse Ai është Ai që i paracakton njerëzit “që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij” (Rom. 8:29). Vargjet e tjerë përshkruajnë më plotësisht se çfarë është kjo thirrje. Kur Perëndia i thërret njerëzit në këtë mënyrë të fuqishme, Ai i thërret ata “nga terri në dritën e tij të mrekullueshme” (1 Pjetrit 2:9); Ai i thërret ata “në bashkësinë e Birit të tij” (1 Kor. 1:9; kr. Veprat 2:39) dhe “në mbretërinë dhe lavdinë e tij” (1 Thes. 2:12; kr. 1 Pjetrit 5:10; 2 Pjetrit 1:3). Njerëzit të cilët janë thirrur nga Perëndia janë “thirrur nga Jezu Krishti” (Rom. 1:6). Ata janë thirrur për të qenë “shenjtorë” (Rom. 1:7; 1 Kor. 1:2), dhe kanë hyrë në një mbretëri paqeje (1 Kor. 7:15; Kol. 3:15), lirie (Gal. 5:13), shprese (Efe. 1:18; 4:4), shenjtërie (1 Thes. 4:7), durimi të vuajtjeve (1 Pjetrit 2:20–21; 3:9), si dhe jete të përjetshme (1 Tim. 6:12).
Këto vargje tregojnë se nuk nënkuptohet asnjë thirrje e pafuqishme apo thjesht njerëzore. Kjo thirrje është më tepër një lloj “kushtimi” nga Mbreti i universit dhe ka një fuqi të atillë e cila shkakton reagimin që kërkon tek zemra e njerëzve. Është një akt i Perëndisë që garanton një përgjigje, sepse Pali specifikon tek “Romakëve” 8:30 se të tërë ata që qenë “thirrur” edhe u “drejtësuan.”[37]1 Kjo thirrje ka kapacitetin për të na nxjerrë nga mbretëria e errësirës dhe për të na sjellë në mbretërinë e Perëndisë në mënyrë që të bashkohemi në përbashkësi të plotë me Të: “Besnik është Perëndia, nga i cili u thirrët në bashkësinë e Birit të tij Jezu Krishtit, Zotit tonë” (1 Kor. 1:9).[38]2
Këtij veprimi të fuqishëm të Perëndisë, shpesh herë i jemi referuar si thirrje efikase për ta dalluar atë nga ftesa e përgjithshme e ungjillit e cila u shkon të tërë njerëzve dhe të cilën disa njerëz e refuzojnë. Me këtë nuk dua të them se shpallja nga njerëzit e ungjillit nuk është e përfshirë. Faktikisht, thirrja efektive e Perëndisë vjen përmes predikimit njerëzor të ungjillit, për shkak se Pali thotë: “Tek e cila ju thirri me anë të ungjillit tonë, që të arrini të merrni lavdinë e Zotit tonë, Jezu Krisht” (2 Thes. 2:14). Sigurisht, ka shumë nga ata të cilët e dëgjojnë thirrjen e përgjithshme të mesazhit të ungjillit, dhe nuk reagojnë. Por, në disa raste, thirrja e ungjillit bëhet aq efikase nëpërmjet punës së Frymës së Shenjtë në zemrat e njerëzve saqë ata vërtetë që reagojnë; ne mund të themi se ata e kanë pranuar “thirrjen efektive.”
Thirrjen efektive ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Thirrja efektive është një akt i Perëndisë Atë, i Cili flet përmes shpalljes njerëzore të ungjillit, në të cilën Ai i thërret njerëzit tek Vetja në një mënyrë të atillë që ata përgjigjen me besim shpëtues.
Është e rëndësishme që ne nuk lëmë përshtypjen sikur njerëzit do të shpëtohen nga fuqia e kësaj thirrjeje veçmas përgjigjes së tyre me dëshirë ndaj ungjillit (shiko kapitullin 35 mbi besimin personal si dhe pendesën të cilat janë të domosdoshme për kthimin në besim). Paçka se është e vërtetë që thirrja efektive zgjon si dhe nxjerr në pah një reagim nga ne, ne duhet që të këmbëngulim gjithnjë se kjo përgjigje duhet gjithsesi të jetë e vullnetshme dhe me dëshirë, në të cilën personi individual i beson Krishtit.
Kjo është arsyeja përse lutja është kaq e rëndësishme ndaj ungjillëzimit efikas. Nëse Perëndia nuk punon në zemrat e njerëzve për ta bërë efektive shpalljen e ungjillit, nuk do të ketë një reagim të mirëfilltë shpëtues. Jezusi tha: “Askush nuk mund të vijë tek unë, po qe se Ati që më ka dërguar nuk e tërheq” (Gjoni 6:44).
Një shembull i punës së ungjillit që punon në mënyrë efikase, shikohet tek vizita e parë e Palit në Filipi. Kur Lidia dëgjoi mesazhin e ungjillit, “Zoti ia hapi zemrën për të dëgjuar ato që thoshte Pali” (Veprat 16:14).
Në dallim nga thirrja efektive e cila është tërësisht akt i Perëndisë, ne mund të flasim për thirrjen e ungjillit në përgjithësi, që vjen përmes të folurës njerëzore. Kjo thirrje e ungjillit u ofrohet të terë njerëzve, edhe atyre të cilët nuk e pranojnë atë. Nganjëherë, kjo thirrje e ungjillit njihet me termin thirrje e jashtme ose thirrje e përgjithshme. Në kontrast me këtë, thirrja efektive e Perëndisë e cila faktikisht shkakton një reagim të vullnetshëm nga personi që e dëgjon, nganjëherë quhet thirrje e brendshme. Thirrja e ungjillit është e përgjithshme dhe e jashtme dhe shpesh herë refuzohet, ndërkohë që thirrja efikase është e veçantë, e brendshme si dhe gjithnjë efikase. Megjithëkëtë, me këtë nuk dua të zbeh rëndësinë e thirrjes së ungjillit, që është mënyra që Perëndia ka caktuar që nëpërmjet të saj të vijë thirrja efikase. Pa thirrjen e ungjillit askush nuk do të mund të përgjigjej dhe shpëtohej! “Dhe si do të besojnë tek ai për të cilin nuk kanë dëgjuar?” (Rom. 10:14). Për rrjedhojë, është e rëndësishme që të kuptojmë saktësisht se çfarë është thirrja e ungjillit.
B. Elementët e thirrjes së ungjillit
Në predikimin njerëzor të ungjillit, duhen përfshirë tre elementë të rëndësishëm.
1. Shpjegimi i fakteve në lidhje me shpëtimin. Kushto që vjen tek Krishti për shpëtim, duhet që të ketë të paktën një kuptim bazë të asaj se kush është Krishti dhe se si Ai i plotëson nevojat tona për shpëtim. Për rrjedhojë, një shpjegim i fakteve në lidhje me shpëtimin duhet të përfshijë të paktën pikat e mëposhtme:
1. Të tërë njerëzit kanë mëkatuar (Rom. 3:23).
2. Ndëshkimi për mëkatin tonë është vdekja (Rom. 6:23).
3. Jezus Krishti vdiq për të paguar ndëshkimin për mëkatet tona (Rom. 5:8).
Por kuptimi i atyre faktorëve dhe madje rënia dakord që ato janë të vërtetë, nuk mjafton që një person të shpëtohet. Duhet që të ketë gjithashtu një ftesë për një përgjigje personale nga ana e individit i cili do të pendohet për mëkatet e tij apo saj dhe do të besojë personalisht në Krishtin.
2. Ftesa për të reaguar ndaj Krishtit personalisht me pendesë dhe besim. Kur Besëlidhja e Re flet për njerëz të cilët marrin shpëtimin, ajo flet në lidhje me një reagim personal ndaj një ftese të bërë nga Krishti Vetë. Ajo ftesë shprehet në mënyrë të bukur, për shembull, në fjalët e Jezusit:
Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh. Merrni mbi vete zgjedhën time dhe mësoni nga unë, sepse jam zemërbutë dhe i përulur nga zemra; dhe do të gjeni çlodhje për shpirtrat tuaj. Sepse zgjedha ime është e butë dhe barra ime është e lehtë. (Mat. 11:28–30)
Është e rëndësishme të sqarojmë se këto nuk janë thjesht fjalë të thëna shumë kohë më parë nga një drejtues fetar i të kaluarës. Cilido jo i krishterë që dëgjon këto fjalë, duhet të inkurajohet që t’i mendojë ato si fjalët të cilat Jezus Krishti është edhe tani në pikërisht këtë moment duke i folur atij apo asaj individualisht. Jezus Krishti është një Shpëtimtar i Cili tani është gjallë në qiell, dhe çdo jo i krishterë duhet ta mendojë Jezusin që i flet drejtpërsëdrejti atij apo asaj, duke i thënë: “Ejani tek unë... dhe unë do t'ju çlodh” (Mat. 11:28). Kjo është një ftesë e mirëfilltë personale e cila kërkon një reagim personal nga kushdo që e dëgjon.
Gjoni flet gjithashtu për nevojën e të paturit një reagim personal kur thotë: “Erdhi tek të vetët dhe të vetët nuk e pranuan, por të gjithëve atyre që e pranuan, ai u dha pushtet të bëhen bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e tij” (Gjoni 1:11–12). Në theksimin e nevojës për të “pranuar” Krishtin, edhe Gjoni tregon për domosdoshmërinë e një reagimi individual. Ata të cilët janë brenda një kishe të vakët të cilët nuk e kuptojnë verbërinë e tyre shpirtërore, për ta Zoti Jezus lëshon përsëri një ftesë që bën thirrje për një përgjigje personale: “Ja, unë qëndroj te dera dhe trokas; nëse dikush dëgjon zërin tim dhe hap derën, do të hyj tek ai dhe do të ha darkë me të dhe ai me mua” (Zbu. 3:20).
Në fund, vetëm pesë vargje larg fundit të të tërë Biblës, ka edhe një ftesë tjetër nga Fryma e Shenjtë dhe kisha për të ardhur tek Krishti: “Dhe Fryma dhe nusja thonë: «Eja!». Dhe ai që dëgjon le të thotë: «Eja!». Dhe ai që ka etje, le të vijë; dhe ai që do, le të marrë si dhuratë ujin e jetës (Zbu. 22:17).
Por çfarë përfshin ardhja tek Krishti? Paçka se kjo do të shpjegohet më plotësisht në kapitullin 35, këtu do të mjaftonte që të vërenim se nëse ne vijmë tek Krishti duke besuar se Ai do të na shpëtojë nga mëkati ynë, ne nuk mundemi që të qëndrojnë më të lidhur me mëkatin, por duhet që me gatishmëri ta hedhim poshtë atë me pendesë të mirëfilltë. Në disa raste tek Shkrimi, si pendesa ashtu edhe besimi përmenden së bashku kur i referohen kthimit fillestar të dikujt në besim (Pali tha se e kaloi kohën e tij “duke u dëshmuar judenjve dhe grekëve pendimin te Perëndia dhe besimin në Zotin tonë, Jezu Krisht,” Veprat 20:21). Por herë të tjera tregohet vetëm pendesa për mëkatet dhe besimi shpëtues është supozuar si një faktor shoqërues (“dhe të predikohej në emrin e tij pendimi dhe falja e mëkateve ndër të gjitha kombet.” [Luka 24:47; kr. Vep. 2:37–38; 3:19; 5:31; 17:30; Rom. 2:4; 2 Kor. 7:10; etj.]). Për rrjedhojë, çfarëdo shpalljeje e mirëfilltë e ungjillit, duhet të përfshijë një ftesë për të marrë një vendim të vetëdijshëm për faljen e mëkateve nga personi dhe që të vijë me besim tek Krishti, duke i kërkuar Krishtit faljen e mëkateve. Po qe se qoftë nevoja për t’u penduar për mëkatet apo nevoja për t’i besuar Krishtit për falje shpërfillet, atëherë nuk ka një shpallje të plotë dhe të vërtetë të ungjillit.[39]4
Por, çfarë premtohet për ata të cilët vijnë tek Krishti? Ky është elementi i tretë i thirrjes së ungjillit.
3. Një premtim për faljen dhe jetën e përjetshme. Paçka se fjalët e ftesës personale të folura prej Krishtit përmbajnë premtime për çlodhje si dhe fuqi për t’u bërë fëmijë të Perëndisë, si dhe për pirjen nga uji i jetës, do të na ndihmonte të shkoqisim pikërisht çfarë u premton Krishti atyre të cilët vijnë tek Ai me pendesë dhe besim. Gjëja primare e cila premtohet në mesazhin e ungjillit, është premtimi i faljes së mëkateve si dhe jeta e përjetshme me Perëndinë. “Sepse Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e përjetshme” (Gjoni 3:16). Dhe, në predikimin prej Pjetrit të ungjillit, ai thotë: “Pendohuni, pra, dhe kthehuni, që të shlyhen mëkatet tuaja” (Veprat 3:19; kr. 2:38).
Gërshetuar kjo me premtimin e faljes dhe jetës së përjetshme, duhet të ketë një siguri që Krishti do t’i pranojë të tërë ata të cilët vijnë tek Ai me pendesë dhe besim të sinqertë duke kërkuar shpëtim: “Atë që vjen tek unë, unë nuk do ta nxjerr jashtë” (Gjoni 6:37).
C. Rëndësia e thirrjes së ungjillit
Doktrina e thirrjes së ungjillit është e rëndësishme, sepse nëse nuk do të kishte patur thirrje të ungjillit, ne nuk do mund të shpëtoheshim. “Dhe si do të besojnë tek ai për të cilin nuk kanë dëgjuar?” (Rom. 10:14).
Thirrja e ungjillit është e rëndësishme edhe për shkak se përmes saj Perëndia na drejtohet në plotësinë e njerëzishmërisë tonë. Ai nuk na shpëton “automatikisht” pa kërkuar për një reagim nga ne si persona të plotë. Përkundrazi, Ai e drejton thirrjen e ungjillit ndaj intelektit, emocioneve dhe vullnetit tonë. Ai i flet intelektit tonë duke shpjeguar faktet e shpëtimit në Fjalën e Tij. Ai u flet emocioneve tona duke bërë një ftesë personale të ndjerë nga zemra që pret për përgjigjen tonë. Ai i flet vullnetit tonë duke na kërkuar që të dëgjojmë ftesën e Tij e që të reagojmë me gatishmëri në pendesë dhe besim, për të vendosur që të kthehemi nga mëkatet tona e të pranojmë Krishtin si Shpëtimtar, e që zemrat tona t’i mbështesim tek Ai për shpëtim.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A ju kujtohet hera e parë që dëgjuat ungjillin dhe iu përgjigjët atij? A mund të përshkruash se si të bëri të ndjehesh në zemër? A mendon se Fryma e Shenjtë po punonte për ta bërë efektive atë thirrje të ungjillit në jetën tënde? A i rezistuat atëherë?
2. Në shpjegimin që ti i bën thirrjes së ungjillit ndaj njerëzve të tjerë, a ka munguar ndonjë element? Nëse po, çfarë dallimi do të bënte nëse këto elementë ti do t’ia shtoje shpjegimit që ti i bën ungjillit? A mendon se këto elemente janë të rëndësishme për t’i shtuar? Cila është ajo gjë që nevojitet më shumë për ta bërë më efektive shpalljen që ti i bën ungjillit?
3. Përpara se të lexonit këtë kapitull, a kishe menduar që Jezusi në qiell i flet personalisht fjalët e ftesës së ungjillit ndaj njerëzve edhe sot e kësaj dite? Nëse jo të krishterët fillojnë që të mendojnë për Jezusin që fillon t’u flasë atyre në këtë mënyrë, si mendon se kjo do të ndikonte tek reagimi i tyre ndaj ungjillit?
4. A i kupton elementët e thirrjes së ungjillit aq qartë sa duhet për t’ua prezantuar ato të tjerëve? A mund ta hapësh me lehtësi Biblën për të gjetur katër apo pesë vargje të përshtatshme të cilat do t’ia shpjegonin me qartësi ungjillin njerëzve? (Mësimi përmendësh i elementëve të thirrjes së ungjillit si dhe i vargjeve të cilat e shpjegojnë atë, duhet të jetë një nga disiplinat e para të jetës së krishterë të cilitdo.)
TERMA TË VEÇANTË
Thirrja efektive
Thirrja e jashtme
Thirrja e ungjillit
Thirrja e brendshme
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 239–255
2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)
1875–1876 Pope, 336–357
1940 Wiley, 2:334–357
1960 Purkiser, 269–278
3. Baptiste
1767 Gill, 1:530–337; 2:121–131
1887 Boyce, 367–373
1907 Strong, 790–793
1917 Mullins, 365–368
1983–1985 Erickson, 929–933
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:210–224, 371–393
1949 Thiessen, 257–263
1986 Ryrie, 324–325, 335–339
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 2:423–426, 502; 3:220–252
1934 Mueller, 364–365, 470–485
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 1:537–542 (3.1)
1861 Heppe, 510–542
1871–1873 Hodge, 2:639–732
1878 Dabney, 553–579
1937–1966 Murray, CW 1:124–134, 143–165; CW 2:161–166; CW 4:113–132; RAA 88–94
1938 Berkhof, 454–464
1962 Buswell, 2:157–168
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 2:13–33
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott (pa trajtim të hollësishëm)
2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II
1980 McBrien (pa trajtim të hollësishëm)
Vepra të tjera
Aldrich, Joseph C. Ungjillëzim si Mënyrë Jetese: Kapërcimi i Kufijve Tradicionalë Për të Ungjillëzuar Botën Jobesimtare (Life-Style Evangelism: Crossing Traditional Boundaries to Reach the Unbelieving World). Portland: Multnomah, 1981.
Alleine, Joseph. Udhëzim i Sigurt për në Qiell (Sure Guide to Heaven). Carlisle, Pa.: Banner of Truth, 1978. Botuar për herë të parë më 1672 me titullin Një Alarm për të Pakthyerit në Besim (An Alarm to the Unconverted).
Baxter, Richard. Një Thirrje për të Pakthyerit në Besim që të Kthehen e që të Jetojnë (A Call to the Unconverted to Turn and Live). Ribotim: Grand Rapids: Zondervan, 1953.
Coleman, Robert E. Masterplani i Ungjillëzimit (The Master Plan of Evangelism). Old Tappan, N.J.: Revell, 1963.
Hoekema, Anthony A. Shpëtuar nëpërmjet Hirit (Saved by Grace). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1989, fq. 68–92.
Kevan, Ernest F. Shpëtimi (Salvation). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1973.
Little, Paul. Si ta Përhapësh Besimin Tënd (How to Give Away Your Faith). Rishikuar nga Marie Little. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
Kennedy, D. James. Shpërthim Ungjillëzimi (Evangelism Explosion). Bot. 3të. Wheaton, Ill.: Tyndale, 1983.
MacArthur, John F., Jr. Ungjilli Sipas Jezusit (The Gospel According to Jesus). Grand Rapids: Zondervan, 1988.
Murray, John. “Thirrja Efektive (Effectual Calling).” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 88–94.
Packer, J.I. “Thirrja, Thërritja (Call, Calling).” Tek FUT (EDT) f. 184.
_______. Ungjillëzimi dhe Sovraniteti i Perëndisë (Evangelism and the Sovereignty of God). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1961.
Wells, David F. Perëndia Ungjilltar: Mënyra se si Fryma e Shenjtë Punon për t’i Sjellë Burrat dhe Gratë në Besim (God the Evangelist: How the Holy Spirit Works to Bring Men and Women to Faith). Grand Rapids: Eerdmans, 1987.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Mateu” 11:28–30: Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh. Merrni mbi vete zgjedhën time dhe mësoni nga unë, sepse jam zemërbutë dhe i përulur nga zemra; dhe do të gjeni çlodhje për shpirtrat tuaj. Sepse zgjedha ime është e butë dhe barra ime është e lehtë!».
HIMN
“DËGJOVA ZËRIN E JEZUSIT TË THOSHTE (I HEARD THE VOICE OF JESUS SAY)”
Dëgjova zërin e Jezusit të thoshte: “Eja tek Unë dhe çlodhu;
Vure kokën tënde në kraharorin tim o i lodhur, shtrihu.”
Unë erdha tek Jezusi ashtu sikurse isha, i munduar i lodhur dhe i trishtuar,
Tek Ai gjeta një vend pushimi dhe Ai më ka lumturuar.
Dëgjova zërin e Jezusit të thotë: “Ja, unë falas të jap mos harro
Ujin e gjallë; o i etur, përkulu, pi, dhe jeto.”
Unë erdha tek Jezusi dhe piva prej atij burimi që jep jetë;
Etja m’u shua, tani unë jetoj në Të, dhe shpirti m’u ripërtëri krejt.
Dëgjova zërin e Jezusit të thotë: “Unë jam drita e kësaj bote të errësuar;
Më shiko, mëngjesi yt do të vijë, dhe tërë dita jote do jetë e ndriçuar.”
Unë e pashë Jezusin dhe se Ai është ylli e dielli im kuptoj;
Dhe në atë dritë të jetës, unë do të eci, derisa ditët e udhëtimit t’i mbaroj.
Autor: Horatius Bonar, 1846
Kapitulli 34
Rigjenerimi
Çfarë do të thotë të jesh i lindur sërish?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Rigjenerimin mund ta përkufizojmë si më poshtë: Rigjenerimi është një veprim i fshehtë i Perëndisë në të cilin Ai na tejçon jetë të re frymërore. Kjo nganjëherë quhet “të jesh i lindur sërish” (po të përdorim gjuhën e “Gjonit” 3:3–8).
A. Rigjenerimi është tërësisht vepër e Perëndisë
Në disa prej elementëve të zbatimit të shpengimit të cilat ne i diskutojmë në kapitujt vijues, ne luajmë një rol aktiv (kjo vlen të thuhet, për shembull, për kthimin në besim, shenjtërimin si dhe ngulmimin). Por në veprën e shpengimit ne nuk luajmë aspak rol aktiv. Përkundrazi, ajo është një punë tërësisht e Perëndisë. Për shembull, këtë e shikojmë kur Gjoni flet për ata të cilëve Krishti u dha pushtet që të bëhen fëmijët e Perëndisë—ata “të cilët nuk lindën as prej gjakut, as prej vullnetit të mishit, as prej vullnetit të burrit, por prej Perëndisë” (Gjoni 1:13). Këtu Gjoni specifikon që fëmijët e Perëndisë janë ata të cilët janë “lindur... prej Perëndisë” dhe vullneti ynë njerëzor (“vullneti i njeriut”) nuk e shkakton këtë lloj lindjeje.
Fakti që ne jemi pasivë në rigjenerim, është gjithashtu evident kur Shkrimi i referohet si të qenurit “lindur” apo “rilindur” (kr. Jakobi 1:18; 1 Pjetrit 1:3; Gjoni 3:3–8). Nuk zgjodhëm ne që të bëhemi të gjallë fizikisht dhe nuk zgjodhëm ne që të lindnim—kjo është diçka që na ndodhi; në mënyrë të ngjashme, këto analogji në Shkrim na sugjerojnë se ne jemi tërësisht pasivë në ringjenerim.
Kjo vepër sovrane e Perëndisë në rigjenerim, qe parashikuar gjithashtu tek profecia e Ezekielit. Përmes tij, Perëndia premtoi se dikur në të ardhmen, Ai do t’i jepte një jetë të re frymërore popullit të Tij:
Do t'ju jap një zemër të re dhe do të shtie brenda jush një frymë të re; do të heq nga mishi juaj zemrën prej guri dhe do t'ju jap zemër prej mishi. Do të vë brenda jush Frymën tim dhe do të bëj që ju të ecni sipas statuteve të mia, dhe ju do të respektoni dhe do të zbatoni dekretet e mia. (Eze. 36:26–27)
Cili pjesëtar i Trinisë është Ai që shkakton rigjenerimin? Kur Jezusi flet për të qenurin “lindur nga Fryma” (Gjoni 3:8), Ai lë të kuptohet se është veçanërisht Perëndia Frymë e Shenjtë Ai i Cili shkakton rigjenerimin. Por, vargje të tjera tregojnë gjithashtu përfshirjen e Perëndisë Atë në rigjenerim: Pali specifikon se është Perëndia Ai i Cili “na dha jetë bashkë me Krishtin” (Efe. 2:5; kr. Kol. 2:13). Gjithashtu, Jakobi thotë se është“Ati i dritave” Ai që na rilindi sërish: “Ai na ngjizi me vullnetin e tij me anë të fjalës të së vërtetës, që ne të jemi njëfarë fryti i parë i krijesave të ti” (Jakobi 1:17–18).[40]1 Së fundi, Pjetri thotë se Perëndia “sipas bollëkut të mëshirës së Tij na ka rilindur...përmes ringjalljes së Jezus Krishtit nga të vdekurit” (1 Pjetrit 1:3, përkthimi i autorit). Ne mund të dalim në përfundimin që si Perëndia Atë ashtu edhe Perëndia Frymë e Shenjtë shkaktojnë rigjenerimin.
Cila është lidhja mes thirrjes efektive[41]2 dhe rigjenerimit? Siç do ta shikojmë më pas në këtë kapitull, Shkrimi tregon që rigjenerimi duhet të vijë përpara se ne të mund të reagojmë ndaj thirrjes efektive me besimin shpëtues. Për rrjedhojë ne mund të themi se rigjenerimi vjen përpara rezultatit të thirrjes efektive (rezultat i cili është besimi ynë). Por është më e vështirë të specifikojmë marrëdhënien ekzakte në kohën mes rigjenerimit si dhe shpalljes njerëzore të ungjillit përmes të cilës Perëndia realizon thirrjen efektive. Ka të paktën dy pasazhe të cilat sugjerojnë se Perëndia na rigjeneron në të njëjtën kohë që Ai na flet me thirrjen efektive: Pjetri thotë: “të rilindur jo nga një farë që prishet, por që nuk prishet, me anë të fjalës së gjallë të Perëndisë, që mbetet përjetë.... kjo është fjala që ju është shpallur si ungjill” (1 Pjetrit 1:23, 25). Ndërsa Jakobi thotë: “Ai na ngjizi me vullnetin e tij me anë të fjalës të së vërtetës” (Jakobi 1:18). Kur ungjilli vjen tek ne, Perëndia flet përmes tij për të na thirrur tek Vetja (thirrja efektive) si dhe për të na dhënë një jetë të re frymërore (rigjenerim) në mënyrë që ne të aftësohemi për të reaguar me besim. Thirrja efektive kësisoj është Perëndia Atë që flet në mënyrë të fuqishme ndaj nesh ndërsa rigjenerimi është Perëndia Atë dhe Perëndia Frymë e Shenjtë të Cilët punojnë fuqishëm tek ne për të na bërë të gjallë. Këto dy gjëra duhet të kenë ndodhur njëherësh ndërkohë që Pjetri po i predikonte ungjillin familjes së Kornelit, sepse ndërkohë që Ai ishte ende duke predikuar “Fryma e Shenjtë ra mbi të gjithë ata që po e dëgjonin fjalën” (Veprat 10:44).
Nganjëherë, termi hir i parezistueshëm[42]3 përdoret në këtë lidhje. Ai i referohet faktit që Perëndia në mënyrë efektive i thërret njerëzit dhe u jep atyre rigjenerim, dhe të dyja veprimet garantojnë se ne do të reagojmë me besim shpëtues. Termi hir i parezistueshëm sidoqoftë është pre keqkuptimesh, përderisa duket se ai nënkupton që njerëzit nuk bëjnë një zgjedhje të vullnetshme e me dëshirë për sa i takon reagimit ndaj ungjillit, por kjo është një ide e gabuar, si dhe një kuptim i gabuar i termit hir i parezistueshëm. Ky term sidoqoftë ruan diçka të çmueshme, për shkak se nënkupton që vepra e Perëndisë arrin tek zemrat tona për të shkaktuar aty një reagim i cili është absolutisht i sigurt, edhe nëse ne reagojmë në mënyrë vullnetare.[43]4
B. Natyra ekzakte e rigjenerimit, është e mistershme për ne
Se çfarë ekzaktësisht ndodh me rigjenerimin, është e mistershme për ne. Ne e dimë se njëfarësoj, ne që ishim të vdekur nga ana frymërore (Efe. 2:1) jemi bërë të gjallë ndaj Perëndisë dhe në një kuptim shumë real ne jemi “lindur përsëri” (Gjoni 3:3, 7; Efe. 2:5; Kol. 2:13). Por ne nuk e kuptojmë se si kjo gjë ndodh apo se çfarë ekzaktësisht na bën Perëndia për të na dhënë këtë jetë të re. Jezusi thotë: “Era fryn ku të dojë dhe ti ia dëgjon zërin, por nuk e di nga vjen dhe ku po shkon; kështu është edhe çdo njeri që është lindur nga Fryma” (Gjoni 3:8).
Shkrimi e shkon rigjenerimin si diçka që na prek ne në të tërë personin. Sigurisht, “Fryma është jetë” për Perëndinë pas ripërtëritjes (Rom. 8:10), por kjo është thjesht për shkak se ne si persona të plotë ndikohemi nga rigjenerimi. Nuk është se thjesht fryma jonë ishte e vdekur më përpara. Ne ishim të vdekur ndaj Perëndisë në shkelje dhe mëkate (shiko Efe. 2:1). Gjithashtu nuk është e saktë të thuash se e vetmja gjë që ndodh në rigjenerimin është që fryma jonë bëhet e gjallë (siç japin mësim disa),[44]5 sepse çdo pjesë e jona preket nga rigjenerimi: “Prandaj nëse dikush është në Krishtin, është një krijesë e re; të vjetrat shkuan; ja, të gjitha u bënë të reja” (2 Kor. 5:17).
Për shkak se rigjenerimi është një vepër e Perëndisë përbrenda nesh, në të cilën Ai na jep një jetë të re, do të ishte e drejtë të dilnim në përfundimin se ajo është një ngjarje e menjëhershme. Ajo ndodh vetëm një herë. Në një moment ne ishim të vdekur nga ana frymërore, dhe pastaj në momentin tjetër kemi jetë të re frymërore nga Perëndia. Gjithsesi, ne nuk është se e dimë gjithnjë se kur saktësisht do të ndodhë ky ndryshim i menjëhershëm. Veçanërisht për fëmijët që rriten në një shtëpi të krishterë, apo për njerëzit që marrin pjesë në një kishë ungjillore apo në një studim Bible përgjatë një periudhe kohore, dhe që gradualisht zgjerojnë kuptimin e tyre të ungjillit, mund të mos ketë një moment dramatik me një ndryshim radikal të sjelljes nga “mëkatarë të ngurtësuar” tek “shenjtorë të pamëkat,” por do të ketë një ndryshim të menjëhershëm gjithsesi, kur Perëndia nëpërmjet Frymës së Shenjtë, në një mënyrë të padukshme, e zgjon jetën frymërore përbrenda nesh. Ndryshimi do të bëhet i dukshëm me kalimin e kohës tek mënyra e sjelljes si dhe tek dëshirat të cilat janë të kënaqshme për Perëndinë.
Në raste të tjera (në fakt, me shumë mundësi në pjesën më të madhe të rasteve, kur të rriturit bëhen të krishterë) rigjenerimi ndodh në një kohë të dallueshme në mënyrë të qartë në të cilën personi e kupton se më përpara, ai apo ajo qe i ndarë nga Perëndia dhe i vdekur nga ana frymërore, por menjëherë më pas, pati qartësisht një jetë të re frymërore përbrenda. Rezultatet mundet që zakonisht të vërehen menjëherë: një mirëbesim me gjithë zemër në Krishtin për shpëtim, një siguri për faljen e mëkateve, një dëshirë për ta lexuar Biblën si dhe për t’u lutur (si dhe një ndjesi që këto janë veprimtari kuptimplota frymërore), një dëshirë e madhe për adhurim, një dëshirë për miqësi të krishterë, një dëshirë e sinqertë për të qenë të bindur ndaj Fjalës së Perëndisë në Shkrim, si dhe një dëshirë për t’u treguar të tjerëve për Krishtin. Njerëzit mund të thonë diçka të tillë si: “Unë nuk e di se çfarë ndodhi ekzaktësisht, por përpara atij momenti unë nuk i besoja Krishtit për shpëtimin tim. Isha ende duke pyetur veten me mëndje, por pas atij momenti, e kuptova se i besoja Krishtit dhe se Ai ishte Shpëtimtari im. Diçka ndodhi në zemrën time.”[45]6 Megjithatë, edhe në këto raste, ne nuk jemi të sigurt me të vërtetë për atë që ka ndodhur në zemrat tona. Është tamam ashtu sikurse Jezusi tha në lidhje me erën: ne e dëgjojmë zhurmën e saj dhe shikojmë pasojat e saj, por erën vetë ne nuk mund ta shikojmë. Po kështu është edhe me punën e Frymës së Shenjtë në zemrat tona.
C. Në këtë kuptim, “Rigjenerimi,” vjen përpara besimit shpëtues
Duke përdorur vargjet e cituara më lart, ne e kemi përkufizuar rigjenerimin si veprimin e Perëndisë që zgjon jetën frymërore përbrenda nesh, duke na nxjerrë nga vdekja frymërore tek jeta frymërore. Mbi këtë përkufizim, është e natyrshme që të kuptojmë se rigjenerimi vjen përpara besimit shpëtues. Ai në fakt është kjo vepër e Perëndisë e cila na jep aftësinë frymërore për t’iu përgjigjur Perëndisë me besim. Sidoqoftë, kur ne themi se ajo vjen “përpara” besimit shpëtues, është e rëndësishme që të mbajmë mend se këto të dyja zakonisht vijnë aq pranë bashkë saqë zakonisht do të na duken se ato po ndodhin njëherësh. Ndërkohë që Perëndia adreson thirrjen efektive të ungjillit ndaj nesh, Ai na ripërtërin dhe ne reagojmë me besim dhe pendesë ndaj kësaj thirrjeje. Kështu nga pikëpamja jonë, është e vështirë të dallojmë ndonjë ndryshim në kohë, veçanërisht për shkak se rigjenerimi është një vepër frymërore të cilën ne nuk mund ta perceptojmë me sytë tonë, e as madje ta kuptojmë me mendjet tona.
Megjithëkëtë, ka një sërë pasazhesh të cilat na tregojnë se kjo vepër e fshehtë e Perëndisë në frymën tonë, faktikisht vjen përpara se ne t’i përgjigjemi Perëndisë me besim shpëtues (paçka se shpesh herë ajo mund të jetë vetëm disa sekonda përpara se ne të përgjigjemi). Duke folur me Nikodemin për rigjenerimin, Jezusi tha: “Në të vërtetë, në të vërtetë po të them se, kush nuk lind nga uji dhe nga Fryma, ai nuk mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë” (Gjoni 3:5). Tani ne hyjmë në mbretërinë e Perëndisë kur ne bëhemi të Krishterë me kthimin tonë në besim. Por, Jezusi thotë se ne duhet të lindemi “nga Fryma” përpara se të mund ta bëjmë këtë.[46]7 Paaftësia jonë për të ardhur vetë tek Krishti, pa një punë paraprake të Perëndisë përbrenda nesh, theksohet gjithashtu kur Jezusi thotë: “Askush nuk mund të vijë tek unë, po qe se Ati që më ka dërguar nuk e tërheq” (Gjoni 6:44), si dhe “Askush nuk mund të vijë tek unë, nëse nuk i është dhënë nga Ati im” (Gjoni 6:65). Ky akt i brendshëm rigjenerimi, përshkruhet shumë bukur kur Luka thotë për Lidian, “Zoti ia hapi zemrën për të dëgjuar ato që thoshte Pali” (Veprat 16:14). Së pari Zoti ia hapi zemrën, pastaj ajo qe në gjendje t’i kushtonte vëmendje predikimit të Palit dhe të reagonte me besim.
Në kontrast me këtë, Pali na thotë: “The man ëithout the Spirit (fjalë për fjalë, “njeriu natyror”) nuk i pranon gjërat e Frymës së Perëndisë; sepse për të janë marrëzi dhe nuk mund t'i njohë; sepse ato hetohen frymërisht” (1 Kor. 2:14). Ai gjithashtu thotë për njerëzit që nuk e kanë Krishtin, “Nuk ka asnjë që të kuptojë, nuk ka asnjë që të kërkojë Perëndinë” (Rom. 3:11).
Zgjidhja për këtë vdekje dhe paaftësi frymërore për të reaguar, vjen vetëm kur Perëndia na jep një jetë të re përbrenda. “Por Perëndia, që është i pasur në mëshirë, për shkak të dashurisë së tij të madhe me të cilën na deshi, ndonëse ne ishim të vdekur nëpërmjet shkeljeve, na dha jetë bashkë me Krishtin” (Efe. 2:4–5). Pali thotë gjithashtu: “Dhe bashkë me të Perëndia ju dha jetë juve, që ishit të vdekur në mëkate dhe në parrethprerjen e mishit, duke jua falur të gjitha mëkatet” (Kol. 2:13).[47]8
Ideja që rigjenerimi vjen përpara besimit shpëtues, nuk është se kuptohet gjithnjë nga ungjilltarët sot. Nganjëherë njerëzit madje thonë diçka të tillë: “Po qe se ti i beson Krishtit si Shpëtimtari yt, atëherë (pasi të besosh) do të rilindësh.” Por, Shkrimi vetë nuk thotë kurrë ndonjë gjë të këtillë. Kjo lindje e re shikohet nga Shkrimi si diçka që Perëndia e bën përbrenda nesh, me qëllim që të na bëjë të aftë për të besuar.
Arsyeja që ungjillorët shpesh herë mendojnë se rigjenerimi vjen pas besimit shpëtues, është se ata shikojnë rezultatet (dashurinë për Perëndinë si dhe për Fjalën e Tij si dhe largimin nga mëkati) pasi njerëzit besojnë, dhe ata mendojnë se rigjenerimi për rrjedhojë duhet të ketë ardhur pas besimit shpëtues. Megjithëkëtë, këtu ne duhet të vendosim mbi bazën e asaj që Shkrimi na thotë, për shkak se rigjenerimi vetë nuk është diçka që ne shikojmë apo dimë në mënyrë të drejtpërdrejtë: “Era fryn ku të dojë dhe ti ia dëgjon zërin, por nuk e di nga vjen dhe ku po shkon; kështu është edhe çdo njeri që është lindur nga Fryma” (Gjoni 3:8).
Ngaqë të krishterët shpesh herë kanë prirjen për t’u përqendruar tek rezultatet e rigjenerimit, e jo tek veprimi i fshehtë frymëror i Perëndisë Vetë, disa deklarata ungjillore të besimit kanë patur një renditje të atillë fjalësh të cilat sugjerojnë se rigjenerimi vjen pas besimit shpëtues. Kështu, për shembull, deklarata e besimit të Kishës së Lirë Ungjillore të Amerikës (Evangelical Free Church of America) (e cila është pranuar nga një sërë organizatash të tjera ungjillore), thotë:
Ne besojmë se Kisha e vërtetë përbëhet nga të tërë personat të cilët përmes besimit shpëtues në Jezus Krishtin, janë rigjeneruar nga Fryma e Shenjtë si dhe janë bashkuar në trupin e Krishtit, Kreu i të cilit është Ai Vetë (paragrafi 8).
Këtu, fjala “rigjenerim” me sa duket do të thotë prova e jashtme e rigjenerimit e cila shikohet në një jetë të ndryshuar, provë kjo e cila padyshim që vjen pas besimit shpëtues. Kështu, “të qenurit i rilindur” nuk mendohet në lidhje me tejçimin fillestar të jetës së re, por në lidhje me ndryshimin tërësor të jetës që vjen si rezultat i atij tejçimi. Nëse termi “rigjenerim” kuptohet në këtë mënyrë, atëherë do të ishte e vërtetë që rigjenerimi vjen pas besimit shpëtues.
Gjithsesi, nëse do të përdornim një gjuhë e cila ndjek ngushtësisht radhitjen aktuale të fjalëve të Shkrimit, do të ishte më mirë që fjalën “rigjenerim” ta kufizonim tek vepra e menjëhershme fillestare e Perëndisë në të cilën Ai na tejçon jetë frymërore. Atëherë ne mund të theksojmë se nuk e shikojmë rigjenerimin vetë, por vetëm rezultatet e tij në jetën tonë, si dhe që besimi në Krishtin për shpëtim, është rezultati i parë që ne shikojmë. Në fakt, ne nuk mund ta dimë kurrë se jemi rigjeneruar derisa të besojmë tek Krishti, pasi kjo është prova e jashtme e kësaj pune të fshehur e të brendshme të Perëndisë. Sapo ne të vijmë tek besimi shpëtues në Krishtin, ne e dimë se kemi rilindur.
Përmes zbatimit, ne do të kuptojmë se shpjegimi i mesazhit të ungjillit në Shkrim, nuk merr formën e një urdhërese, “Rilindu sërish dhe do të shpëtohesh,” por përkundrazi, “Believe in Jesus Christ and you will be saved.”[48]9 Ky është modeli i pandryshuar në predikimin e ungjillit përgjatë gjithë librit të Veprave, dhe gjithashtu në përshkrimet e ungjillit që jepen tek Letrat.
D. Rigjenerimi i mirëfilltë duhet të sjellë rezultate në jetë
Në një seksion të mëparshëm, pamë një shembull të bukur të rezultatit të parë të rigjenerimit në jetën e një personi, kur Pali foli mesazhin e ungjillit ndaj Lidias, dhe “Zoti ia hapi zemrën për të dëgjuar ato që thoshte Pali” (Veprat 16:14; kr. Gjoni 6:44, 65; 1 Pjetrit 1:3). Në mënyrë të ngjashme, Gjoni thotë: “Kushdo që beson se Jezusi është Krishti, ka lindur prej Perëndisë” (1 Gjonit 5:1).[49]10 Por ka edhe rezultate të tjera të rigjenerimit, shumë prej të cilave janë specifikuar në letrën e parë të Gjonit. Për shembull, Gjoni thotë: “Kush lindi prej Perëndisë nuk bën mëkat, sepse fara e Perëndisë qëndron në të dhe nuk mund të mëkatojë sepse ka lindur prej Perëndisë” (1 Gjonit 3:9). Këtu, Gjoni shpjegon se një person i cili është lindur sërish, ka atë “farë” frymërore (atë fuqi jetë-prodhuese dhe në rritje) përbrenda tij, dhe se kjo e mban personin në jetesën e një jete të lirë nga mëkati i vazhdueshëm. Kjo pa dyshim që nuk do të thotë se personi në fjalë do të ketë një jetë të përsosur, por vetëm që vazhda e jetës nuk do të jetë një e vazhdimit të ecjes në mëkat. Kur njerëzve u kërkohet të karakterizojnë jetën e një personi të rigjeneruar, mbiemri që vjen në mendje nuk duhet të jetë “mëkatar,” por më tepër diçka si: “i bindur ndaj Krishtit” apo “i bindur ndaj Shkrimit.” Ne duhet të vërejmë se Gjoni thotë se kjo vlen të thuhet për këdo që është me të vërtetë i rilindur: “Kush lindi prej Perëndisë nuk bën mëkat.” Një mënyrë tjetër e shikimit të kësaj, është të themi se “kushdo, që bën drejtësinë, ka lindur prej tij” (1 Gjonit 2:29).
Një dashuri e mirëfilltë, si ajo e Krishtit do të jetë një rezultat specifik në jetë: “kushdo që do, ka lindur prej Perëndisë dhe e njeh Perëndinë” (1 Gjonit 4:7). Një efekt tjetër i lindjes së re është e mundi botën: “Urdhërimet e tij nuk janë të rënda. Sepse gjithçka që ka lindur prej Perëndisë e mund botën” (1 Gjonit 5:3–4). Këtu, Gjoni shpjegon që rigjenerimi jep aftësinë për të fituar mbi presionet dhe tundimet e botës të cilat përndryshe nuk do të na linin t’i bindeshim urdhërimeve të Perëndisë dhe që të ndiqnim udhët e Tij. Gjoni thotë se këto presione do t’i kapërcejmë dhe për rrjedhojë, nuk ka për të qenë e “rëndë” t’i bindemi urdhëresave të Perëndisë, por, ai nënkupton se do të jetë përkundrazi, e gëzueshme. Ai vazhdon më tej duke shpjeguar që procesi përmes të cilit ne mund të korrim fitore mbi botën, është të vazhdojmë në besim: “kjo është fitorja, që e mundi botën: besimi ynë” (1 Gjonit 5:4).
Si përfundim, Gjoni vëren se një rezultat tjetër i rigjenerimit, është mbrojtja nga Satani vetë: “Ne dimë se kushdo që ka lindur prej Perëndisë nuk mëkaton, madje ai që ka lindur prej Perëndisë [që është, Jezusi] e ruan veten e tij, dhe i ligu nuk e prek atë” (1 Gjonit 5:18). Paçka se mund të ketë sulme nga Satani, Gjoni i siguron lexuesit e tij se “ai në ju është më i madh se ai në botë” (1 Gjonit 4:4), dhe kjo fuqi më e madhe e Frymës së Shenjtë përbrenda nesh, na mban të sigurt nga dëmi i madh frymëror nga i ligu.
Ne duhet të kuptojmë se Gjoni i thekson këto si rezultate të domosdoshme në jetën e atyre të cilët janë rilindur. Nëse ka një rigjenerim të mirëfilltë në jetë e dikujt, ai apo ajo do të besojë se Jezusi është Krishti, do ta frenojë veten nga një vazhdë jete në mëkat të vazhdueshëm si dhe do ta dojë vëllanë e vet, dhe do t’i mposhtë tundimet e botës, si dhe do të mbahet i paprekur nga dëmi përfundimtar i shkaktuar nga i ligu. Këto pasazhe tregojnë se është e pamundur që një person të rigjenerohet e të mos kthehet me të vërtetë në besim.[50]11
Rezultate të tjera të rigjenerimit janë renditur nga Pali ku ai flet për “frytin e Frymës,” d.m.th, rezultatet në jetë të cilat prodhohen nga fuqia e Frymës së Shenjtë që punon përbrenda çdo besimtari: “Por fryti i Frymës është: dashuria, gëzimi, paqja, zemërgjerësia, mirëdashja, mirësia, besimi, zemërbutësia, vetëpërmbajtja.” (Gal. 5:22–23). Nëse ka një rigjenerim të vërtetë, atëherë këto elemente të frytit të Frymës do të jenë gjithnjë e më të dukshme në jetën e personit. Por në kontrast me këtë, atyre të cilët janë jobesimtarë, përfshi këtu ata të cilët pretendojnë se janë besimtarë por që në të vërtetë nuk janë, padyshim që do t’u mungojnë këto tipare karakteri në jetën e tyre. Jezusi u tha dishepujve të vet:
Por ruhuni nga profetët e rremë, të cilët vijnë te ju me të veshur delesh, por përbrenda janë ujqër grabitqarë. Do t'i njihni nga frytet e tyre. A vilet vallë rrush nga ferrat ose fiq nga murrizat? Kështu çdo pemë e mirë jep fruta të mira; por pema e kalbur jep fruta të këqija. Një pemë e mirë nuk mund të japë fruta të këqija, as një pemë e kalbur të japë fruta të mira. Çdo pemë që nuk jep frutë të mirë pritet dhe hidhet në zjarr. Prandaj do t'i njihni ata nga frytet e tyre . (Mat. 7:15–20)
As Jezusi, as Pali dhe as Gjoni nuk tregojnë për veprimtarinë në kishë apo mrekulli si prova të rigjenerimit. Ato më tepër tregojnë për nga tiparet e karakterit në jetë. Në fakt, menjëherë pas vargjeve të cituara më lart, Jezusi na paralajmëron se ditën e gjykimit, shumë do t’i thonë Atij, “ Zot, Zot, a nuk profetizuam në emrin tënd dhe i dëbuam demonët në emrin tënd dhe kemi bërë shumë vepra të fuqishme në emrin tënd?''. Dhe atëherë do t'u rrëfej atyre: ``S'ju kam njohur kurrë; largohuni nga unë, ju që keni bërë paudhësi” (Mat. 7:22–23). Profecia, dëbimi i demonëve dhe shumë mrekulli e vepra të fuqishme të kryera në emrin e Jezusit (për të mos thënë asgjë për lloje të tjera veprimtarish intensive të kishës në forcën e mishit mbi ndoshta dekada të tëra të jetës së një personi) nuk sigurojnë prova bindëse që një person është me të vërtetë i rilindur. Me sa duket të tëra këto mund të prodhohen në njeriun natyror apo me forcën e vetë njeriut, apo qoftë edhe me ndihmesën e të ligut, por dashuria e mirëfilltë për Perëndinë si dhe për popullin e Tij, bindja e ndjerë nga zemra ndaj urdhëresave të Tij si dhe tiparet e një karakteri të ngjashëm me Krishtin që Pali e quan fryti i Frymës, të demonstruara në mënyrë të vazhdueshme në jetën e dikujt, thjesht nuk mund të prodhohen nga Satani apo nga njeriu natyror që punon me forcën e tij apo të saj. Këto mund të shkaktohen vetëm nga Fryma e Perëndisë që punon përbrenda nesh e që na jep një jetë të re.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A je rilindur? A ka prova të lindjes sërish në jetën tënde? A të kujtohet një kohë specifike kur rigjenerimi ndodhi në jetën tënde? A mund të përshkruash se nga e dije që kishte ndodhur diçka?
2. Nëse ti (apo miqtë që vijnë tek ti) nuk janë shumë të sigurt nëse je rilindur apo jo, çfarë do të të inkurajonte Shkrimi që të bëje me qëllim për të fituar një siguri më të madhe (apo që me të vërtetë të rilindeshe për herë të parë)? (Shënim: një diskutim i mëtejshëm i pendesës dhe besimit shpëtues, jepet në kapitullin tjetër.)
3. A ke menduar më përpara se rigjenerimi vjen përpara besimit shpëtues? A je i bindur për të tani, apo ke ende ndonjë pyetje në mendje?
4. Çfarë mendon për faktin që rigjenerimi yt qe tërësisht vepër e Perëndisë, dhe se ti nuk ke kontribuar fare për të? Si të bën kjo të ndihesh në lidhje me veten? Si të bën të ndjehesh në raport me Perëndinë? Me analogji, si të bën të ndjehesh rreth faktit se kur ke lindur fizikisht, ti nuk ke patur zgjedhje në këtë çështje?
5. A ka fusha në të cilat rezultatet e rigjenerimit nuk shikohen shumë qartë në jetën tënde? A mendon se është e mundshme për një person që të rigjenerohet e pastaj të jetë vendnumëro nga ana frymërore aq sa rritja e tij të jetë e vogël apo të mos ketë rritje fare? Në çfarë rrethanash mund të jetojë një person të cilat do të çonin në një vendnumëro të tillë frymërore si dhe në një mungesë rritjeje (po qe se kjo është e mundshme), edhe pse personi ishte me të vërtetë i rilindur sërish? Në ç’masë ndodh që lloji i kishës në të cilën merr pjesë dikush, mësimi që dikush merr, lloji i bashkësisë së krishterë që dikush ka, si dhe rregullshmëria e kohës personale të një personi në leximin e Biblës si dhe në lutje, ndikon tek jeta dhe rritja personale e ndokujt?
6. Nëse rigjenerimi është një vepër tërësisht e Perëndisë dhe qeniet njerëzore nuk mund të bëjnë asgjë për ta shkaktuar atë, atëherë ç’të mirë kemi nëse u predikojmë ungjillin njerëzve tek e fundit? Është disi absurde e madje mizore po qe se predikojmë ungjillin dhe kërkojmë për një reagim nga njerëzit të cilët nuk mund të reagojnë për shkak se ata janë të vdekur nga ana shpirtërore? Ç’përgjigje i jep ti kësaj pyetjeje?
TERMA TË VEÇANTË
i rilindur
i lindur nga Fryma
i lindur nga uji
hiri i parezistueshëm
rigjenerimi
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 320–328
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1847 Finney, 282–364
1892–1894 Miley, 2:327–336
1960 Purkiser, 292–297
3. Baptiste
1767 Gill, 2:107–121
1887 Boyce, 373–382
1907 Strong, 809–829
1917 Mullins, 385–389
1983–1985 Erickson, 932–933, 942–946
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 6:104–121
1949 Thiessen, 271–276
1986 Ryrie, 325–326
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 2:498–501
1934 Mueller, 363–364
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 1:592–621 (3.3)
1724–1758 Edwards, 543–565, 849–855
1861 Heppe, 518–527
1871–1873 Hodge, 2:682–732; 3:3–40
1878 Dabney, 579–599
1887–1921 Warfield, BTS 351–74; SSW 2:321–324
1889 Shedd, 2b, 490–528
1937–1966 Murray, CW 2:167–201; RAA 95–105
1938 Berkhof, 465–479
1962 Buswell, 2:168–175
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 2:35–59
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 219–249
2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II
1980 McBrien, 2:991–1005
Vepra të Tjera
Hoekema, Anthony A. “Rigjenerimi (Regeneration).” Tek I Shpëtuar Nëpërmjet Hirit (Saved by Grace). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1989, fq. 93–112.
Kevan, E.F. Shpëtim (Salvation). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1973.
Packer, J.I. “Rigjenerim (Regeneration).” Tek FUT (EDT) fq. 924–926.
Toon, Peter. I Rilindur: Një Studim Biblik dhe Teologjik i Rigjenerimit (Born Again: A Biblical and Theological Study of Regeneration). Grand Rapids: Baker, 1987.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Gjoni” 3:5–8: Jezusi u përgjigj: «Në të vërtetë, në të vërtetë po të them se, kush nuk lind nga uji dhe nga Fryma, ai nuk mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë. Ç'ka lindur nga mishi, është mish; dhe ç'ka lindur nga Fryma, është frymë. Mos u mrekullo që të thashë: ``Duhet të lindni përsëri''. Era fryn ku të dojë dhe ti ia dëgjon zërin, por nuk e di nga vjen dhe ku po shkon; kështu është edhe çdo njeri që është lindur nga Fryma.”
HIMN
“E KËRKOVA ZOTIN DHE MË PAS E KUPTOVA (I SOUGHT THE LORD, AND AFTERWARD I KNEW)”
Ky himn shpreh me mjaft bukuri falënderime ndaj Perëndisë për faktin që edhe pse ne nuk e dinim, Ai na kërkoi, punoi në zemrat tona në një mënyrë të mistershme si dhe na bëri të aftë që të besojmë, përpara se t’i zinim besë Atij.
E kërkova Zotin dhe më pas e kuptova
Ndërkohë që Ai më kërkonte, bëri shpirtin tim Atë ta kërkonte;
O Shpëtimtar, vërtetë që nuk është se unë të gjeta
Por Ti nuk pushove derisa më zbulove.
Dorën e Vet zgjati dhe e imja prej Tij u mbulua;
Unë eca dhe nuk u zhyta në detin e stuhishëm dhe të trazuar,
Nuk është se isha unë që tek Ti u zura,
Por Ti o Zot i dashur, më more në duar.
Unë gjej, eci, dua, por, pavarësisht të gjitha këtyre
Prej dashurisë vjen përgjigja ime, o Zot ndaj Teje;
Sepse Ti që më përpara me shpirtin tim shumë punove,
Ti gjithmonë dashuri tregove ndaj meje.
Anon., rreth vitit 1904
Kapitulli 35
Kthimi në besim (Besimi dhe Pendesa)
Çfarë është pendesa e vërtetë? Çfarë është besimi shpëtues? A munden njerëzit ta pranojnë Jezusin si Shpëtimtar dhe jo si Zot?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Dy kapitujt e fundit kanë shpjeguar se si Perëndia Vetë (përmes predikimit prej njerëzve të Fjalës) na drejton thirrjen e ungjillit dhe, përmes punës së Frymës së Shenjtë, na rigjeneron, duke na tejçuar jetë të re frymërore. Në këtë kapitull ne shqyrtojmë reagimin tonë ndaj thirrjes së ungjillit. Kthimin në besim ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Kthimi në besim është reagimi ynë me gatishmëri ndaj thirrjes së ungjillit, në të cilin ne me sinqeritet pendohemi për mëkatet dhe i besojmë Krishtit për shpëtimin.
Fjala kthim në vetvete do të thotë “rrotullim—këtu ajo përfaqëson një kthim frymëror, një kthim nga mëkati për tek Krishti. Kthimi i kurrizit ndaj mëkatit është quajtur pendesë ndërsa kthimi për tek Krishti, është quajtur besim. Ne mund të shikojmë tek secili prej këtyre elementëve të kthimit në besim, dhe nga një anë, nuk ka rëndësi se cilin diskutojmë të parën, sepse asnjëra nuk mund të ndodhë pa tjetrën, dhe ato duhet të ndodhin së bashku kur ndodh kthimi i vërtetë në besim. Për qëllimet e këtij kapitulli, ne do të shqyrtojmë së pari besimin shpëtues, dhe pastaj pendesën.
A. Një besim i vërtetë shpëtues përfshin njohurinë, aprovimin dhe besimin personal
1. Njohuria vetëm nuk mjafton. Besimi shpëtues personal, në mënyrën se si Shkrimi e kupton, përfshin më shumë sesa thjesht njohuri. Sigurisht është e domosdoshme që të kemi një farë njohurie se kush është Krishti dhe se çfarë ka bërë Ai sepse “si do të besojnë tek ai për të cilin nuk kanë dëgjuar?” (Rom. 10:14). Por njohuria rreth fakteve të jetës, vdekjes dhe ringjalljes së Jezusit për ne, nuk mjafton, sepse njerëzit mund të dinë fakte por të ngrenë krye kundër tyre ose të tregojnë mospëlqim ndaj tyre. Për shembull, Pali na thotë se shumë njerëz i dinë ligjet e Perëndisë por tregojnë mospëlqim ndaj tyre: “Ata, ndonëse e kanë njohur dekretin e drejtë të Perëndisë, sipas të cilit ata që bëjnë gjëra të tilla meritojnë vdekjen, jo vetëm i bëjnë, por miratojnë edhe ata që i kryejnë” (Rom. 1:32). Madje edhe demonët e dinë se kush është Perëndia si dhe dinë fakte rreth jetës së Jezusit si dhe veprave shpëtuese, sepse Jakobi thotë: “Ti beson se ka vetëm një Perëndi. Mirë bën; edhe demonët besojnë dhe dridhen” (Jakobi 2:19). Por ajo njohuri padyshim që nuk nënkupton se demonët janë shpëtuar.
2. Njohuria dhe aprovimi nuk mjaftojnë. Për më tepër, thjesht të diturit e fakteve dhe aprovimi i tyre, apo pranimi që ato janë të vërteta, nuk mjafton. Nikodemi e dinte se Jezusi kishte ardhur nga Perëndia, sepse tha: “Mësues, ne e dimë se ti je mësues i ardhur nga Perëndia, sepse askush nuk mund të bëjë shenjat, që bën ti, në qoftë se Perëndia nuk është me të” (Gjoni 3:2). Nikodemi kishte bërë një vlerësim të fakteve të situatës, përfshi këtu mësimin e Jezusit dhe mrekullitë e Tij mbresëlënëse, dhe kishte nxjerrë një përfundim të saktë prej këtyre fakteve: Jezusi ishte një mësues i ardhur nga Perëndia. Gjithsesi vetëm kaq nuk do të thoshte se Nikodemi kishte besim shpëtues, sepse Ai gjithsesi duhej t’i besonte Krishtit për shpëtim. Ai ende duhej t’i “besonte Atij.” Mbreti Agripa përbën edhe një shembull të njohurisë dhe aprovimit por pa besimin shpëtues. Pali e kuptoi se mbreti Agripa i njihte, dhe me sa duket i shikonte me aprovim Shkrimet Hebraike (ato të cilat ne tani i quajmë Besëlidhje e Vjetër). Kur Pali ishte në gjyq përpara Agripës, ai tha: “O mbret Agripa, a u beson profetëve? Unë e di se ti beson” (Veprat 26:27). Megjithëkëtë, Agripa nuk kishte besim shpëtues, sepse ai i tha Palit, “Për pak dhe po ma mbush mendjen të bëhem i krishterë!” (Veprat 26:28).
3. Unë duhet të vendos që të varem tek Jezusi për shpëtimin tim personal. Përveç njohurisë rreth fakteve të ungjillit si dhe aprovimit të këtyre fakteve, me qëllim për t’u shpëtuar, unë duhet të marr vendimin për t’u mbështetur tek Jezusi për sa i takon shpëtimit tim. Në bërjen e kësaj, unë kaloj nga të qenurit një vëzhgues i interesuar i fakteve të shpëtimit si dhe i mësimeve të Biblës, tek të qenurit dikush i cili hyn në një marrëdhënie të re me Jezus Krishtin si një person i gjallë. Për rrjedhojë, ne mund ta përkufizojmë si më poshtë besimin shpëtues: Besimi shpëtues është besimi në Jezus Krishtin si një person i gjallë për faljen e mëkateve si dhe për jetë të përjetshme me Perëndinë.
Ky përkufizim thekson se besimi shpëtues nuk është thjesht një besim në fakte, por një mirëbesim personal tek Jezusi, për sa i takon shpëtimit tim. Siç do ta shpjegojmë në kapitujt e mëposhtëm, ka edhe shumëçka tjetër të përfshirë në shpëtim sesa thjesht falja e mëkateve dhe jeta e përjetshme, por dikush i cili vjen tek Krishti, rrallë herë e kupton shtrirjen e bekimeve të shpëtimit që do të vijnë. Për më tepër, ne mundemi që me të drejtë të bëjmë një përmbledhje të dy shqetësimeve kryesore të një personi i cili i beson Krishtit për “faljen e mëkateve” dhe “jetën e përjetshme me Perëndinë.” Sigurisht që jeta e përjetshme me Perëndinë, përfshin çështje të tilla si deklarimi i drejtësisë përpara Perëndisë (pjesë e drejtësimit, siç shpjegohet në kapitullin tjetër), birësimi, shenjtërimi si dhe përlëvdimi, por këto gjëra mund të kuptohen në detaje më vonë. Gjëja kryesore për të cilën një jobesimtar që vjen tek Krishti është i preokupuar, është fakti që mëkati e ka ndarë atë nga përbashkësia me Perëndinë për të cilën jemi krijuar. Jobesimtari vjen tek Krishti duke kërkuar që mëkati dhe faji i tij/saj të hiqet, e që të hyjë në një marrëdhënie të mirëfilltë me Perëndinë e cila do të zgjasë përgjithnjë.
Ky përkufizim thekson besimin personal në Krishtin, jo thjesht besimin e fakteve rreth Krishtit për shkak se besimi shpëtues në Shkrim e përfshin këtë besim personal, fjala “mirëbesim” është një fjalë më e mirë për ta përdorur në kulturën bashkëkohore sesa fjala “besim” apo “bindje e brendshme.” Arsyeja për këtë është se ne mundet të “kemi bindje” se diçka është e vërtetë pa patur një përkushtim vetjak apo varësi në të. Unë mund të besoj se Kenberra është kryeqyteti i Australisë, apo se 7 shumëzim për 6 është e barabartë me 42, e të mos kem një përkushtim personal apo varësi në ndokënd kur thjesht i besoj këto fakte. Fjala besim nga ana tjetër, nganjëherë përdoret sot për t’iu referuar një përkushtimi pothuajse irracional ndaj diçkaje pavarësisht provave të forta për të kundërtën, një lloj vendimi irracional për të vendosur të besosh diçka për të cilën ne jemi mjaft të sigurt se nuk është e vërtetë! (Nëse skuadra jote e preferuar e futbollit, vazhdon të humbasë ndeshje, dikush mund të të inkurajojë që të “kesh besim” paçka se të tëra faktet të shtyjnë në drejtimin e kundërt.) Në këto dy kuptime të njohura, fjala “bindje e brendshme” si dhe fjala “besim” kanë një kuptim të kundërt me mesazhin biblik.[51]1
Fjala mirëbesim është më e afërt me idenë biblike, përderisa ne jemi të familjarizuar me besimin ndaj personave në jetën e përditshme. Sa më shumë që të fillojmë ta njohim një person, dhe sa më shumë të shikojmë tek ai person një vazhdë jete që përligj mirëbesimin tonë, aq më shumë do ta shikojmë veten si të aftë për t’i zënë besë atij personi se do të bëjë atë që ai apo ajo premton, apo se do të veprojë në mënyra mbi të cilat ne mund të bazohemi. Ky kuptim më i plotë i mirëbesimit personal, tregohet në një sërë pasazhesh të Shkrimit në të cilat besimi fillestar shpëtues trajtohet me terma shumë personalë, duke përdorur shpesh herë analogji të marra nga marrëdhëniet personale. Gjoni thotë: “ Të gjithëve atyre që e pranuan, ai u dha pushtet të bëhen bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e tij” (Gjoni 1:12). Ashtu sikurse do të mirëpritnim një mysafir në shtëpitë tona, ashtu Gjoni flet për pranimin e Krishtit.
Gjoni 3:16 na thotë se “kushdo që beson në të, nuk do të humbasë, por do të ketë jetën e përjetshme.” Këtu Gjoni përdor një frazë befasuese kur nuk është se thjesht thotë: “kushdo që i beson” (d.m.th., beson se çfarë Ai thotë është e vërtetë dhe që mund t’i besohet), por më tepër, “kushdo që beson në të.” Fjala greqisht πιστεύω εἰς αὐτόν mundet që të përkthehet gjithashtu “besoj tek ai” me kuptimin e mirëbesimit apo bindjes që shkon tek prehja tek Jezusi si person. Leon Morris-i thotë: “Besimi, për Gjonin është një veprimtari që i nxjerr njerëzit nga vetja dhe i bën një me Krishtin.” Ai e kupton frazën greke πιστεύω εἰςsi një tregues i rëndësishëm që besimi i Besëlidhjes së Re, nuk është thjesht një pranim nga ana intelektuale, por që përfshin një “element personal mirëbesimi.”[52]2 Një shprehje e tillë qe e rrallë apo ndoshta joekzistente në greqishten laike të hasur jashtë Besëlidhjes së Re, por qe përshtatur mirë për të shprehur mirëbesimin vetjak në Krishtin që përfshihet në besimin shpëtues.
Jezusi flet për “ardhjen tek Ai” në disa vende. Ai thotë: “Gjithçka që më jep Ati do të vijë tek unë; dhe atë që vjen tek unë, unë nuk do ta nxjerr jashtë” (Gjoni 6:37). Ai thotë gjithashtu: “Nëse dikush ka etje, le të vijë tek unë e të pijë” (Gjoni 7:37). Në një mënyrë të ngjashme, ai thotë: “Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh. Merrni mbi vete zgjedhën time dhe mësoni nga unë, sepse jam zemërbutë dhe i përulur nga zemra; dhe do të gjeni çlodhje për shpirtrat tuaj. Sepse zgjedha ime është e butë dhe barra ime është e lehtë” (Mat. 11:28–30). Në këto pasazhe kemi idenë e ardhjes tek Krishti dhe kërkimin për pranim, për të pirë ujë të gjallë si dhe për çlodhje dhe marrje udhëzimesh. Të tëra këto krijojnë një pamje tejet personale të asaj që përfshihet në besimin shpëtues. Autori i “Hebrenjve” gjithashtu na kërkon ta mendojmë Jezusin si të gjallë tani në qiell, gati për të na pranuar: “Prandaj edhe mund të shpëtojë plotësisht ata, që me anë të tij i afrohen Perëndisë, sepse gjithmonë rron që të ndërmjetësojë për ta” (Heb. 7:25). Jezusi paraqitet këtu (ashtu sikurse shpesh herë në Besëlidhjen e Re) si i gjallë në qiell, gjithnjë në gjendje për t’i ndihmuar ata të cilët vijnë tek Ai.
Teologu i reformuar J.I. Packer citon paragrafët e mëposhtëm nga Puritani britanik, shkrimtari Xhon Ouen (John Owen), që përshkruan ftesën e Krishtit për të reaguar me besim personal:
Kjo është njëfarësoj ajo që Ai të thotë tani: Përse do të vdesësh? Përse do të humbësh? Përse do të mos të tregohet dhembshuri për shpirtin tënd? A mund të durojë zemra jote dhe a mund të jenë të forta duart e tua, në ditën e zemërimit e cila po afrohet?...Më shiko dhe shpëtohu; eja tek Unë dhe unë do të t’i heq të tëra mëkatet e tua, pikëllimet, frikërat, barrat e do t’i jap çlodhje shpirtit tënd. Eja, unë të përgjërohem; lëri mënjanë të tëra zvarritjet, të tëra vonesat; mos shtyj për më vonë të merresh me Mua; përjetësia është tek pragu i derës...mos më urre e të vendosësh që më mirë të humbasësh sesa të pranosh shpëtimin prej Meje.
Këto, e të tjerat të ngjashme me këto, Zoti Krisht i deklaron në mënyrë të vazhdueshme, duke shpallur, kërkuar dhe nxitur frymën e mëkatarëve....Ai e bën këtë në predikimin e fjalës, njëlloj sikur të ishte pranë jush, sikur të kishte qëndruar mes jush, dhe sikur t’i kishte folur personalisht secilit prej jush....Ai ka caktuar shërbenjësit e ungjillit që të dalin përpara jush, e që të merren me ju si përfaqësues të Tij, duke shpallur si të Tijat ftesat të cilat ju bëhen në emrin e Tij. (2 Kor. 5:19–20)[53]3
Me këtë kuptim të besimit të vërtetë tek Besëlidhja e Re, tani ne mund të vlerësojmë se kur një person vjen për t’i besuar Krishtit, duhet të jenë të pranishme të tre elementët. Duhet të ketë një farë njohurie bazë apo kuptim të fakteve të ungjillit. Duhet të ketë gjithashtu aprovim, apo dakordësi me këto fakte. Një dakordësi e tillë përfshin një bindje se faktet e përmendura në ungjill, janë të vërteta, veçanërisht fakti që unë jam një mëkatar që ka nevojë për shpëtim dhe se vetëm Krishti ka paguar ndëshkimin për mëkatin tim si dhe më ofron shpëtim. Kjo përfshin gjithashtu një vetëdije se kam nevojë t’i besoj Krishtit për shpëtim, dhe se Ai është rruga e vetme për tek Perëndia, si dhe mjeti i vetëm i siguruar për shpëtimin tim. Ky aprovim i fakteve të ungjillit, do të përfshijë gjithashtu një dëshirë për t’u shpëtuar nëpërmjet Krishtit. Por e gjitha kjo gjithsesi nuk krahasohet me besimin e vërtetë shpëtues. Kjo vjen vetëm kur unë marr një vendim me vullnetin tim për t’u varur tek Krishti si Shpëtimtari im. Ky vendim personal për t’i besuar Krishtit, është diçka të cilën unë e bëj me zemrën time, me zemrën time që është faktori qendror i të tërë qenies time e që merr zotime për mua si një person i tërë.
4. Besimi duhet të rritet me rritjen e njohurisë tonë. Në ndryshim nga kuptimi i tanishëm laik i “besimit,” besimi i vërtetë i Besëlidhjes së Re nuk është diçka që forcohet nga padija apo nga besimi në kundërshtim me provat. Përkundrazi, besimi shpëtues është i përputhshëm me njohurinë si dhe kuptimin e vërtetë të fakteve. Pali thotë: “Besimi, pra, vjen nga dëgjimi, dhe dëgjimi vjen nga fjala e Perëndisë” (Rom. 10:17). Kur njerëzit kanë njohuri të vërtetë rreth Krishtit, ata janë më shumë në gjendje që t’i besojnë Atij. Për më tepër, sa më shumë të dimë rreth Tij si dhe rreth karakterit të Perëndisë që është zbuluar plotësisht tek Ai, aq më plotësisht jemi në gjendje që t’i besojmë Atij. Kësisoj besimi nuk dobësohet nga njohuria, por përkundrazi, duhet të rritet me marrjen e më shumë njohurish të vërteta.
Në rastin e besimit shpëtues në Krishtin, njohuria e jonë ndaj Tij vjen duke besuar një dëshmi të besueshme rreth Tij. Këtu, dëshmia e besueshme që ne besojmë, janë fjalët e Shkrimit. Përderisa ato janë pikërisht fjalët e Perëndisë, ato janë tërësisht të besueshme dhe ne fitojmë njohuri të vërtetë të Krishtit përmes tyre. Kjo është arsyeja përse “Besimi, pra, vjen nga dëgjimi, dhe dëgjimi vjen nga fjala e Perëndisë” (Rom. 10:17) Në jetën e përditshme, ne fillojmë të besojmë shumë gjëra kur dëgjojmë dëshmi nga një person, dëshmi të cilën e konsiderojmë të besueshme dhe të denjë për t’u marrë parasysh. Ky lloj vendimi është edhe më i justifikuar këtu, kur fjalët aktuale të Perëndisë na e sigurojnë atë dëshmi dhe ne e besojmë.
B. Besimi dhe pendesa duhet të shkojnë bashkë
Pendesën ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Pendesa është një pikëllim i ndjerë me zemër për mëkatin e bërë, është një hedhje poshtë e tij, si dhe një përkushtim i sinqertë për ta braktisur atë si dhe për të ecur në bindje ndaj Krishtit.
Ky përkufizim tregon se pendesa është diçka e cila mund të ndodhë në një kohë specifike, dhe që nuk është e barasvlershme me demonstrimin e një ndryshimi në vazhdën e jetës së një personi. Pendesa, ashtu sikurse besimi, është një kuptim intelektual (që mëkati është i gabuar), një aprovim emocional i mësimeve të Shkrimit në lidhje me mëkatin (një pikëllim për mëkatin dhe urrejtje ndaj tij), dhe një vendim personal për t’u larguar prej tij (një hedhje poshtë e mëkatit si dhe një vendim i vullnetit për ta braktisur atë si dhe për të çuar një jetë në bindje ndaj Krishtit në vend të kësaj). Ne nuk mund të themi se dikush duhet që aktualisht ta jetojë atë jetë të ndryshuar përgjatë një periudhe kohe, përpara se pendesa të jetë diçka e mirëfilltë, ose përndryshe pendesa do të na kthehej në një lloj bindjeje që ne mund ta bënim për të merituar shpëtimin për veten tonë. Sigurisht që, pendesa e vërtetë do të rezultojë në një jetë të ndryshuar. Faktikisht, një person i penduar me të vërtetë, do të fillojë menjëherë të jetojë një jetë të ndryshuar, dhe atë jetë të ndryshuar ne mund ta quajmë fryt të pendimit. Por, ne nuk duhet të përpiqemi kurrë të kërkojmë që të ketë një periudhë kohore në të cilën personi aktualisht të jetojë një jetë të ndryshuar përpara se ne të japim sigurinë për falje. Pendesa është diçka që ndodh në zemër dhe që përfshin të tërë personin, i cili ka marrë një vendim për t’u larguar nga mëkati.
Është e rëndësishme që të kuptojmë se thjesht pikëllimi për veprimet e dikujt, apo edhe një brejtje e thellë e ndërgjegjes mbi veprimet e dikujt, nuk përbën një pendesë të mirëfilltë nëse ajo nuk shoqërohet nga një vendim i sinqertë për të braktisur mëkatin i cili po kryhet kundër Perëndisë. Pali predikoi për “pendimin te Perëndia dhe besimin në Zotin tonë, Jezu Krisht” (Veprat 20:21). Ai thotë se u gëzua për korintasit, “jo sepse u trishtuat, por sepse u trishtuat për pendim.... Sepse trishtimi sipas Perëndisë, sjell pendim për shpëtim, për të cilin njeriut nuk i vjen keq, por trishtimi i botës sjell vdekje” (2 Kor. 7:9–10). Një lloj pikëllimi sipas botës, mund të përfshijë një pikëllim të thellë për veprimet e personit vetë, dhe me shumë mundësi edhe frikë për ndëshkim, por jo një hedhje poshtë të mirëfilltë të mëkatit apo përkushtimin për ta braktisur atë në jetën e vet. “Hebrenjve” 12:17 na thotë se Esau qau për pasojat e veprimeve të tij, por nuk është se u pendua me të vërtetë. Për më tepër, siç e tregon edhe “2 Korintasve” 7:9–10, edhe pikëllimi i vërtetë i perëndishëm është thjesht një faktor i cili çon në pendesë të mirëfilltë, por një pikëllim i tillë, nuk është vetë vendimi i sinqertë i zemrës në praninë e Perëndisë që shkakton pendesë të mirëfilltë.
Shkrimi e vë pendesën dhe besimin së bashku, si aspekte të ndryshme të një akti të vetëm të ardhjes tek Krishti për shpëtim. Nuk është se një person fillimisht i kthen shpinën mëkatit dhe pastaj beson tek Krishti, apo se fillimisht beson tek Krishti dhe pastaj i kthen shpinën mëkatit, por përkundrazi që të dyja këto ndodhin njëkohësisht. Kur ne kthehemi tek Krishti për shpëtim nga mëkatet tona, ne njëkohësisht po u largohemi mëkateve prej të cilave i kërkojmë Krishtit të na shpëtojë. Nëse kjo gjë nuk do të ishte e vërtetë, kthimi ynë tek Krishti për shpëtim nga mëkati, si zor se do të ishte një kthim i mirëfilltë tek Ai apo besimit në Të.
Fakti që pendesa dhe besimi janë thjesht dy anë të ndryshme të së njëjtës monedhë, apo dy aspekte të ndryshme të së njëjtës ngjarje të kthimit në besim, mund të shikohet në figurën 35.1.
Jo i Krishterë Jezusi
Mëkati “Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh” (Mat. 11:28)
PENDESË + BESIM
KTHIM NË BESIM
Figura 35.1: Kthimi në besim është një veprim i vetëm i kthimit të shpinës ndaj mëkatit me pendesë, si dhe kthimi për tek Krishti me besim
Në këtë diagram, personi i cili në mënyrë të mirëfilltë kthehet tek Krishti për shpëtim, duhet që njëkohësisht të lëshojë mëkatin tek i cili ai apo ajo është kapur si dhe të largohet nga ai mëkat me qëllim që të kthehet tek Krishti. Kështu, as pendesa e as besimi nuk vjen i pari; ato duhet të vijnë së bashku. Xhon Mërrei (John Murray) flet për “besimin pendestar” si dhe për “pendesën besuese.”[54]4
Për rrjedhojë, është qartësisht në kundërshtim me provat e Besëlidhjes së Re po të flasim për mundësinë e të paturit besim të vërtetë shpëtues, pa patur pendesë për mëkatin. Është gjithashtu në kundërshtim me Besëlidhjen e Re po të flasim rreth mundësisë që dikush ta pranojë Krishtin “si Shpëtimtar” por jo “si Zot,” nëse kjo do të thotë thjesht një varësi tek Ai për shpëtimin, por jo përkushtimin tonë për ta braktisur mëkatin si dhe për t’u treguar të bindur ndaj Krishtit që nga ajo pikë e tutje.
Disa zëra të spikatur përbrenda ungjillorëve, kanë pikëpamje të ndryshme në lidhje me këtë pikë, duke argumentuar se një prezantim i ungjillit i cili kërkon pendesë si dhe besim, nuk është gjë tjetër veç predikim i shpëtimit nëpërmjet veprave. Ata argumentojnë se pikëpamja e mbrojtur në këtë kapitull, sipas të cilës pendesa dhe besimi duhet të shkojnë krah për krah, është një ungjill i rremë i “shpëtimit prej Jezusit si Zot.” Ata do të thonin se besimi shpëtues përfshin vetëm besimin tek Krishti si Shpëtimtar, dhe se nënshtrimi ndaj Tij si Zot, është një hap opsional i mëpastajshëm i cili nuk është i nevojshëm për shpëtim. Për shumë prej atyre të cilët japin mësim këtë pikëpamje, besimi shpëtues kërkon vetëm një përputhshmëri intelektuale me faktet e ungjillit.[55]5
Kur Jezusi i fton mëkatarët, “Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh,” menjëherë pas kësaj, Ai shton: “Merrni mbi vete zgjedhën time dhe mësoni nga unë” (Mat. 11:28–29). Vajtja tek Ai përfshin marrjen e zgjedhës së Tij mbi ne, të qenurit të bindur ndaj drejtimit dhe udhëzimeve të Tij, të mësojmë prej Tij dhe të tregohemi të bindur ndaj Tij. Nëse nuk jemi të gatshëm që të bëjmë një përkushtim të tillë, atëherë nuk është se me të vërtetë e kemi vënë tek Ai besimin tonë.
Kur Shkrimi flet për besimin tek Perëndia apo në Krishtin, ai shpesh herë e lidh një mirëbesim të tillë me pendesën e mirëfilltë. Për Shembull, Isaia jep një dëshmi elokuente e cila është tipike për mesazhin e shumë prej profetëve të Besëlidhjes së Vjetër:
Kërkoni Zotin ndërsa mund të gjendet,
e thirrni ndërsa është afër.
I pabesi le ta lërë rrugën e tij
dhe njeriu i padrejtë mendimet e tij
dhe le të kthehet te Zoti, që të ketë dhembshuri për të,
te Perëndia ynë që fal bujarisht. (Isa. 55:6–7)
Këtu përmendet si pendesa nga mëkati ashtu edhe ardhja tek Perëndia për të gjetur falje. Në Besëlidhjen e Re, Pali e përmbledh shërbesën e tij të ungjillit si një që vazhdon “duke u dëshmuar judenjve dhe grekëve pendimin te Perëndia dhe besimin në Zotin tonë, Jezu Krisht” (Veprat 20:21). Autori i “Hebrenjve” përfshin si dy elementët e parë në një listë doktrinash elementare “pendimin nga veprat e vdekura” si dhe “besimin tek Perëndia” (Heb. 6:1).
Sigurisht që nganjëherë, është vetëm besimi që cilësohet si gjëja e nevojshme për ardhjen tek Krishti për shpëtim (shiko Gjoni 3:16; Veprat 16:31; Rom. 10:9; Efe. 2:8–9, etj.). Këto janë pasazhe të njohur dhe ne shpesh herë i theksojmë ato kur u shpjegojmë të tjerëve ungjillin. Por, ajo gjë të cilën ne shpesh herë nuk e kuptojmë, është fakti që ka shumë pasazhe të tjerë në të cilat përmendet vetëm pendesa, sepse është supozuar thjeshtë se pendesa e vërtetë do të përfshijë gjithashtu besimin në Krishtin për faljen e mëkateve. Autorët e Besëlidhjes së Re të cilët e kuptuan kaq mirë që pendesa e mirëfilltë si dhe besimi i mirëfilltë duhet të shkonin krah për krah saqë ata shpesh herë përmendën vetëm pendesën duke kuptuar se besimi do të përfshihej gjithashtu, sepse kthimi i shpinës nga mëkatet në një mënyrë të mirëfilltë, është i pamundur pa një kthim të mirëfilltë tek Perëndia. Për rrjedhojë, pak përpara se Jezusi të ngrihej në qiell, Ai u tha dishepujve të vet: “Sepse kështu është shkruar dhe kështu duhej të vuante Krishti dhe të ngjallej prej së vdekurish ditën e tretë, dhe të predikohej në emrin e tij pendimi dhe falja e mëkateve ndër të gjitha kombet” (Luka 24:46–47). Besimi shpëtues nënkuptohet në frazën “falja e mëkateve,” por nuk është përmendur shkoqur me emër.
Predikimi i dokumentuar në librin e “Veprave” tregon të njëjtën model. Pas predikimit të Pjetrit në ditën e Rrëshajëve, turma pyeti: “Vëllezër, ç'duhet të bëjmë?” Pjetri u përgjigj, “Pendohuni dhe secili nga ju le të pagëzohet në emër të Jezu Krishtit për faljen e mëkateve” (Veprat 2:37–38).[56]6 Në predikimin e tij të dytë, Pjetri u foli dëgjuesve të Tij në një mënyrë të ngjashme, duke u thënë: “Pendohuni, pra, dhe kthehuni, që të shlyhen mëkatet tuaja dhe që të vijë koha e flladit nga prania e Zotit” (Veprat 3:19). Më pas, kur apostujt ishin në gjyq përpara Sinedrit, Pjetri foli për Krishtin duke thënë: “Atë Perëndia e lartësoi me të djathtën e vet dhe e bëri princ dhe shpëtimtar për t'i dhënë Izraelit pendim dhe falje të mëkateve” (Veprat 5:31). Dhe kur Pali po predikonte në Areopag të Athinës ndaj një asambleje filozofësh grekë, ai tha: “Perëndia, pra, duke mos vënë re kohërat e padijes, tani i urdhëron të gjithë njerëzit kudo, që të pendohen” (Veprat 17:30). Në letrat e tij ai gjithashtu thotë: “Duke mos ditur që mirësia e Perëndisë të prin në pendim.” (Rom. 2:4), dhe ai flet për një “pendim për shpëtim” (2 Kor. 7:10).
Ne shikojmë gjithashtu se kur Jezusi takohet me njerëz të ndryshëm, Ai u kërkon personalisht që të largohen nga mëkatet e tyre përpara se të vijnë ta ndjekin. Pavarësisht nëse është duke i folur drejtuesit të ri pasanik e po i kërkon atij që të lërë pasuritë e tij (Luka 18:18–30), duke ardhur në shtëpinë e Zakeut apo duke deklaruar që shpëtimi kishte ardhur tek ai atë ditë për shkak e Zaeku kishte dhënë gjysmën e të mirave të tij materiale ndaj të varfërve si dhe kishte paguar katërfish gjithçka që kishte vjedhur (Luka 19:1–10), apo nëse ishte duke folur me gruan tek pusi si dhe i kishte kërkuar asaj që të thërriste të shoqin (Gjoni 4:16), apo, duke folur me Nikodemin dhe kishte qortuar mosbesimin e tij si rabi që ishte si dhe krenarinë që kishte për njohurinë e vet (Gjoni 3:1–21), Jezusi, pa ndërprerë e vë dorën në atë pjesë të mëkatit që është më me ndikim në jetën e personit. Në fakt, ne mund të pyesim nëse ka ndonjë tjetër tek ungjijtë që erdhën me besim të sinqertë tek Krishti, pa u penduar për mëkatet e tij apo të saj.
Kur e kuptojmë se besimi i mirëfilltë shpëtues, duhet shoqëruar nga një pendesë e mirëfilltë për mëkatin, kjo gjë na ndihmon të kuptojmë arsyen përse ca predikime të ungjillit kanë rezultate të pamjaftueshme sot. Nëse nevoja për pendesë nuk përmendet, nganjëherë, mesazhi i ungjillit bëhet vetëm: “Beso në Zotin Jezu Krisht dhe do të shpëtohesh” pa e përmendur aspak pendesën.[57]7 Por, ky version i holluar i ungjillit, nuk kërkon një përkushtim me tërë zemër ndaj Krishtit—përkushtimi ndaj Krishtit, nëse është i mirëfilltë, duhet të përmbajë një përkushtim për t’i kthyer shpinën mëkatit. Predikimi i nevojës për besim pa pendesë, është njëlloj si të predikosh vetëm gjysmën e ungjillit. Kjo do të çonte në mashtrimin e shumë vetëve, duke menduar se kanë dëgjuar ungjillin e krishterë, dhe e kanë provuar, por asgjë nuk ka ndodhur. Ata madje mund të thonë diçka të tillë si: “Unë e pranova vazhdimisht Krishtin si Shpëtimtar, por nuk funksionoi aspak.” Por në fakt ata nuk është se e pranuan ndonjëherë Krishtin si Shpëtimtar të tyre, sepse Ai vjen tek ne në madhështinë e Tij si dhe na fton që ta pranojmë Atë ashtu sikurse Ai është, ashtu sikurse Ai meriton të jetë, dhe kërkon të jetë, si Zoti absolut i jetës tonë gjithashtu.
Si përfundim, çfarë do të themi për praktikën e zakonshme të të kërkuarit ndaj njerëzve që të luten për të pranuar Krishtin si Shpëtimtarin dhe Zotin e tyre personal? Përderisa besimi personal në Krishtin duhet të përfshijë një vendim aktual të vullnetshëm, është shpesh herë shumë e dobishme që të shprehim atë vendim me fjalë të folura, dhe kjo në mënyrë shumë të natyrshme mund të marrë formën e një lutjeje drejtuar Krishtit, në të cilën ne i tregojmë për pikëllimin tonë për mëkatin, përkushtimin tonë për ta braktisur mëkatin, si dhe vendimin tonë aktualisht për t’i besuar Atij. Një lutje e tillë e folur, nuk është se në vetvete na shpëton, por qëndrimi i zemrës që ajo përfaqëson, përbën me të vërtetë një kthim të mirëfilltë në besim, dhe vendimi për ta folur atë lutje, shpesh mund të jetë ajo pikë në të cilën një person me të vërtetë i beson Krishtit.
C. Si besimi ashtu edhe pendesa vazhdojnë përgjatë gjithë jetës
Paçka se si besimin ashtu edhe pendesën fillestare ne i kemi konsideruar si dy aspekte të kthimit në besim në fillim të jetës së krishterë, është e rëndësishme që të kuptojmë se besimi dhe pendesa, nuk janë të kufizuara tek vetëm fillimi i jetës së krishterë. Përkundrazi ato janë qëndrime të zemrës të cilat vazhdojnë përgjatë gjithë jetës tonë si të krishterë. Jezusi i tha dishepujve të Tij që të luten për çdo ditë kështu: “Dhe na i fal fajet tona, siç ua falim edhe ne fajtorëve tanë” (Mat. 6:12, përkthimi i autorit), një lutje e cila, po të bëhet me gjithë zemër, pa dyshim që do të përfshijë një pikëllim të përditshëm për mëkatin si dhe pendesë të mirëfilltë. Gjithashtu, Krishti i ringjallur i thotë kishës në Laodicea, “Unë të gjithë ata që i dua i qortoj dhe i ndëshkoj; prandaj ji i zellshëm dhe pendohu” (Zbu. 3:19; kr. 2 Kor. 7:10).
Në lidhje me besimin, Pali na thotë: “Por tani mbeten besimi, shpresa, dashuria, këto të tria; po më e madhja ndër to është dashuria” (1 Kor. 13:13). Ai pa dyshim do të thotë se këto të treja mbeten përgjatë gjithë kësaj jete, por ai me shumë mundësi do të thotë edhe se ato do të mbeten për gjithë përjetësinë: nëse besimi është t’i zëmë besë Perëndisë që Ai do të sigurojë për të tëra nevojat tona, atëherë ky qëndrim nuk duhet të venitet kurrë, as edhe në epokën që do të vijë. Por, sido që të jetë, është sqaruar qartë që besimi vazhdon përgjatë gjithë kësaj jete. Pali gjithashtu thotë se jetën: “Që tani jetoj në mish, e jetoj në besimin e Birit të Perëndisë, që më deshi dhe dha veten për mua.” (Gal. 2:20).
Për rrjedhojë, paçka se është e vërtetë që besimi fillestar shpëtues dhe pendesa fillestare ndodhin vetëm një herë në jetën tonë, dhe kur ato ndodhin përbëjnë një kthim të vërtetë në besim, megjithëkëtë, qëndrimi i zemrës i pendesës dhe besimit, fillon vetëm me kthimin në besim. Po këto qëndrime duhet të vazhdojnë përgjatë gjithë kursit të jetës tonë të krishterë. Çdo ditë duhet të ketë një pendesë të ndjerë nga zemra për mëkatet që kemi kryer, dhe besimi në Krishtin për të siguruar për nevojat tona si dhe për të na fuqizuar që të jetojmë jetën e krishterë.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A i ke besuar personalisht Krishtit, apo je ende në pikën e njohurisë intelektuale dhe aprovimit emocional të fakteve të shpëtimit pa i besuar personalisht Krishtit? Nëse ende nuk i ke besuar Krishtit, çfarë mendon se po të bën të ngurrosh?
2. A të ndihmoi ky kapitull të mendosh për besimin në Krishtin me terma më personalë? Po qe kështu, si mund ta rrisë kjo gjë nivelin tënd të besimit? A mendon se mund të jetë më e lehtë për fëmijët e vegjël sesa për të rriturit që të mendojnë të besojnë në Krishtin ashtu sikurse kanë mirëbesim tek një person real i cili është i gjallë sot? Përse po apo përse jo? Çfarë të thotë kjo për mënyrën se si prindërit e krishterë duhet t’i mësojnë fëmijët e tyre rreth Jezusit?
3. Nëse njohuria juaj rreth Perëndisë është rritur përmes leximit të këtij libri, a është rritur besimi juaj bashkë me atë njohuri? Përse po ose përse jo? Nëse besimi juaj nuk është rritur bashkë me njohurinë tuaj, çfarë mund të bësh për ta inkurajuar besimin tënd që të rritet më shumë nga ç’është rritur tashmë?
4. Në lidhje me marrëdhëniet njerëzore, a i beson një personi më shumë kur nuk e njeh edhe aq mirë atë person, apo pasi e ke njohur atë mjaft mirë (duke supozuar se personi është në thelb një person i besueshëm e tek i cili mund të mbështetesh)? Çfarë të thotë ai fakt për mënyrën se si besimi yt tek Perëndia mund të rritet? Çfarë gjërash mund të bësh gjatë ditës për ta njohur Perëndinë më mirë, si dhe për të njohur Jezusin dhe Frymën e Shenjtë më mirë?
5. A ndjeve një pikëllim të sinqertë për mëkatin kur i besove për herë të parë Krishtit? A mund të përshkruash se si u ndjeve? A të çoi kjo në një përkushtim të mirëfilltë për të braktisur mëkatin? Sa kohë u desh përpara se të vëreje një ndryshim në mënyrën tënde të jetesës?
6. A je penduar ndonjëherë me të vërtetë për mëkatin, apo mendon se të është dhënë mësim një ungjill i holluar i cili nuk përfshin pendesën? A mendon se është e mundshme që dikush në mënyrë të mirëfilltë t’i besojë Krishtit për faljen e mëkateve pa u penduar gjithashtu për mëkatet? A mendon se pendesa e mirëfilltë zakonisht përfshin vetëm një ndjenjë të sinqertë pikëllimi për mëkatin në përgjithësi, apo përfshin një pikëllim të mirëfilltë për mëkate specifike si dhe kthimin e shpinës ndaj atyre mëkateve specifike?
7. A kanë mbetur besimi dhe pendesa një pjesë e vazhdueshme e jetës tënde të krishterë, apo këto qëndrime të zemrës janë dobësuar disi në jetën tënde? Cili ka qenë rezultati në jetën tënde të krishterë?
TERMA TË VEÇANTË
besim
pendesë
mirëbesim
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 288–300
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1847 Finney, 364–382
1875–1876 Pope, 2:367–385
1940 Wiley, 2:357–378
1983 Carter, 1:496–499
3. Baptiste
1767 Gill, 2:131–141
1887 Boyce, 373–394
1907 Strong, 829–849
1917 Mullins, 368–385
1983–1985 Erickson, 933–942
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:371–393
1949 Thiessen, 264–270
1986 Ryrie, 324–327
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 2:422–503
1934 Mueller, 319–366
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 1:340–367, 423–428 (2.6–7, 9; 3.2–5), 542–684
1724–1758 Edwards, 2:578–596
1861 Heppe, 526–542
1871–1873 Hodge, 3:41–113
1878 Dabney, 600–612, 651–660
1887–1921 Warfield, BTS 375–403; SSW 1:267–282; SSW 2:655–659; BD 467–510
1889 Shedd, 2b:529–537
1937–1966 Murray, CW 2:235–274; RAA 106–116
1938 Berkhof, 480–509
1962 Buswell, 2:175–186
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 2:28–31
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 252–254
2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II
1980 McBrien, 1:31–46
Vepra të Tjera
Berkouwer, G.C. Besimi dhe Drejtësimi (Faith and Justification). Përkth. nga Lewis B. Smedes. Grand Rapids: Eerdmans, 1954.
Boice, James Montgomery. Thirrja e Krishtit për Dishepullim (Christ’s Call to Discipleship). Chicago: Moody, 1986.
Chantry, Walter. Ungjilli i Sotëm: Autentik apo Sintetik? (Today’s Gospel: Authentic or Synthetic?) Carlisle, Pa.: Banner of Truth, 1970.
Hodges, Zane C. Absolutisht Falas! Një Përgjigje Biblike ndaj Shpëtimit Nga Krishti si Zot (Absolutely Free! A Biblical Reply to Lordship Salvation.) Dallas: Redencion Viva, and Grand Rapids: Zondervan, 1989.
_______. Ungjilli nën Rrethim: Një Studim i Besimit dhe Veprave (The Gospel Under Siege: A Study on Faith and Works.) Dallas: Redencion Viva, 1981.
Hoekema, Anthony A. I Shpëtuar me Hir (Saved by Grace). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1989, fq. 113–151.
Kromminga, C.G. “Pendesa (Repentance).” Tek FUT ([58]EDT) fq. 936–937.
MacArthur, John F., Jr. Ungjilli Sipas Jezusit (The Gospel According to Jesus). Grand Rapids: Zondervan, 1988.
Machen, J. Gresham. Çfarë Është Besimi?. (What Is Faith?) Grand Rapids: Eerdmans, 1925.
Morris, Leon. “Besimi (Faith).” In [59]IBD. Vol. 1, fq. 496–498.
Murray, John. “Besimi dhe Pendesa (Faith and Repentance).” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 106–116.
_______. “Pendesa (Repentance).” Tek Fjalori i Ri i Biblës (The New Bible Dictionary). Red. nga J.D. Douglas. London: Tyndale Press, dhe Grand Rapids: Eerdmans, 1962, fq. 1083–1084.
Packer, J.I. “Ungjillorët dhe Rruga e Shpëtimit: Sfida të Reja ndaj Ungjillit—Ungjillëzimi dhe Drejtësimi nëpërmjet Besimit (Evangelicals and the Way of Salvation: New Challenges to the Gospel—Universalism and Justification by Faith).” Tek Pohime Ungjillore (Evangelical Affirmations). Red. nga Kenneth S. Kantzer dhe Carl F.H. Henry. Grand Rapids: Zondervan, 1990, fq. 107–136.
_______. Ungjillëzimi si dhe Sovraniteti i Perëndisë (Evangelism and the Sovereignty of God). London: Inter-Varsity Press, 1961.
_______. “Besimi (Faith).” Tek FUT (EDT) fq. 399–402.
Ryrie, Charles C. Shpëtim Kaq i Madh: Çfarë do të Thotë të Besosh në Jezus Krishtin (So Great Salvation: What It Means to Believe in Jesus Christ). Wheaton, Ill.: Scripture Press, 1989.
Watson, Thomas. Doktrina e Pendesës (The Doctrine of Repentance). Carlisle, Pa.: Banner of Truth, 1987.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Gjoni” 3:16: Sepse Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e përjetshme.
HIMN
“ASHTU SI JAM (JUST AS I AM)”
Ashtu siç jam, pa asnjë justifikim
Përveç që gjaku Yt u derdh për mëkatin tim,
Dhe që Ti më kërkon që tek Ti të vij për shpëtim,
O Qengji i Perëndisë, unë vij, unë vij.
Ashtu siç jam, më nuk do të pres më gjatë
Për ta pastruar nga një njollë shpirtin tim të ngratë,
Tek Ai, gjaku i të Cilit mund të pastrojë çdo njollë e baltë,
O Qengji i Perëndisë, unë vij, unë vij.
Pikërisht siç jam, paçka se i lëkundur
Me shumë mëdyshje e dyshime mbushur,
Kërleshje të gjithanshme dhe prej frikës i tutur,
O Qengji i Perëndisë unë vij, unë vij.
I varfër, i ngratë, i verbër, kisha mbetur;
Shikim, pasuri, shërim për mendjen time kam gjetur,
Po, gjithçka që kam nevojë tek Ti e marr pareshtur,
O Qengji i Perëndisë unë vij, unë vij.
Ashtu sikurse jam! Ti do të më pranosh,
Do të më mirëpresësh, falësh, pastrosh, lehtësosh;
Sepse premtimin Tënd përse të mos e besosh,
O Qengji i Perëndisë unë vij, unë vij.
Ashtu siç jam! Dashuria Jote e parrëfyer
Çdo pengesë për mua ajo ka thyer;
Tani, për të qenë i Yti, me tjetër mos për të t’këmbyer,
O Qengji i Perëndisë unë vij, unë vij.
Autore: Charlotte Elliot, 1836
Kapitulli 36
Drejtësimi (Një Qëndrim i Duhur Ligjor Përpara Perëndisë)
Si dhe kur fitojmë një qëndrim të duhur ligjor përpara Perëndisë?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Në kapitujt e mëparshëm folëm për thirrjen e ungjillit (në të cilën Perëndia na thërret për t’i besuar Krishtit për shpëtim), rigjenerimin (në të cilin Perëndia tejçon jetë të re frymërore tek ne), si dhe kthimin në besim (në të cilin ne reagojmë ndaj thirrjes së ungjillit me pendesë për mëkatin dhe me besim në Krishtin për shpëtim). Por çfarë mund të themi për fajin e mëkatit tonë? Thirrja e ungjillit na fton që t’i besojmë Krishtit për faljen e mëkateve. Rigjenerimi e bëri të mundur për ne që të reagojmë ndaj asaj ftese. Kur u kthyem në besim, ne reaguam duke besuar në Krishtin për faljen e mëkateve. Tani, hapi tjetër në procesin e zbatimit të shpengimit ndaj nesh, është që Perëndia duhet t’i përgjigjet besimit tonë si dhe të bëjë atë që ka premtuar, gjë që do të thotë, të deklarojë faktikisht që mëkatet tona janë falur. Kjo duhet të jetë një deklaratë ligjore dhe në lidhje me marrëdhënien tonë ndaj ligjeve të Perëndisë, në të cilën deklarohet se ne jemi tërësisht të falur e jo më nën ndëshkim.
Një kuptim i duhur i drejtësimit është absolutisht i rëndësishëm për të tërë besimin e krishterë. Sapo Martin Luteri kuptoi të vërtetën e drejtësimit përmes vetëm besimit, ai u bë i krishterë dhe ishte përplot gëzim të sapo-gjetur të ungjillit. Çështja kryesore në Reformimin Protestant, qe një mosmarrëveshje me Kishën Katolike Romake mbi drejtësimin. Nëse duam që të vërtetën e ungjillit ta ruajmë për brezat e ardhshëm, ne duhet të kuptojmë të vërtetën e drejtësimit. Edhe sot, një pikëpamje e vërtetë e drejtësimit është vija ndarëse mes ungjillit biblik të shpëtimit me anë të vetëm besimit nga njëra anë, si dhe të tërë ungjijve të rremë të shpëtimit bazuar tek veprat e mira nga ana tjetër.
Kur Pali na ofron një vështrim të përgjithshëm të procesit përmes të cilit Perëndia zbaton shpëtimin tek ne, ai përmend shkoqur drejtësimin: “Por ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata ai edhe i përlëvdoi” (Rom. 8:30). Siç e shpjeguam në një kapitull të mëparshëm, fjala i thirri këtu i referohet thirrjes efektive të ungjillit, gjë që përfshin rigjenerimin dhe sjell reagimin e pendesës dhe besimit (apo kthimit në besim) nga ana jonë. Pas thirrjes efektive si dhe reagimit që ai nisi në anën tonë, hapi tjetër në zbatimin e shpengimit, është “drejtësimi.” Këtu Pali përmend që kjo është diçka që Perëndia Vetë e bën: “Ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi.”
Për më tepër, Pali në mënyrë mjaft të qartë na mëson se ky drejtësim vjen pas besimit tonë dhe si përgjigje e Perëndisë ndaj besimit tonë. Ai thotë se Perëndia është “drejtësues i atij që beson në Jezusin” (Rom. 3:26), dhe se “njeriu është i drejtësuar nëpërmjet besimit, ndarë nga veprat e ligjit” (Rom. 3:28). Ai thotë: “Të drejtësuar, pra, prej besimit, kemi paqe me Perëndinë, nëpërmjet Jezu Krishtit, Zotit tonë” (Rom. 5:1). Për më tepër, “njeriu nuk drejtësohet prej veprave të ligjit, por përmes besimit në Jezu Krishtin” (Gal. 2:16).
Çfarë është saktësisht drejtësimi? Atë ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Drejtësimi është një veprim i menjëhershëm ligjor i Perëndisë, në të cilin Ai (1) i mendon mëkatet tona të falura, si dhe drejtësinë e Krishtit sikur të na takonte ne, dhe (2) na deklaron si të drejtë përpara Tij.
Duke shpjeguar elementët e këtij përkufizimi, së pari ne do të shikojmë tek gjysma e dytë e tij, tek aspekti i drejtësimit në të cilin Perëndia “deklaroi të drejtë përpara Tij.” Arsyeja për trajtimin e këtyre çështjeve në rendin për së prapthi, është se theksi i Besëlidhjes së Re në përdorimin e fjalës drejtësim si dhe në termat e lidhur me të, është tek gjysma e dytë e përkufizimit, tek deklarimi ligjor nga Perëndia. Por ka gjithashtu pasazhe të cilat tregojnë se kjo deklaratë është e bazuar tek fakti që Perëndia së pari mendon për drejtësinë sikur na takon ne. Kështu, duhen trajtuar të dyja aspektet, edhe pse termat që Besëlidhja e Re përdor për drejtësimin, përqendrohen tek deklarata ligjore e bërë prej Perëndisë.
A. Drejtësimi përfshin një deklaratë ligjore nga Perëndia
Përdorimi i fjalës drejtësoj në Bibël lë të kuptohet se drejtësimi është një deklaratë ligjore nga Perëndia. Folja drejtësoj në Besëlidhjen e Re (Gr. δικαιόω, G1467) ka një gamë kuptimesh, por një kuptim shumë i zakonshëm është “të deklarosh të drejtë.” Për shembull, lexojmë: “Dhe gjithë populli që e dëgjoi, dhe tagrambledhësit, i dhanë të drejtë Perëndisë dhe u pagëzuan me pagëzimin e Gjonit” (Luka 7:29). Sigurisht që njerëzit si dhe tagrambledhësit nuk e bënë Perëndinë që të jetë i drejtë, sepse kjo do të kishte qenë e pamundur për t’u bërë nga ndokush. Përkundrazi, ata deklaruan që Perëndia ishte i drejtë. Ky është gjithashtu kuptimi i termit në pasazhet ku Besëlidhja e Re flet për ne që deklarohemi të drejtë nga Perëndia (Rom. 3:20, 26, 28; 5:1; 8:30; 10:4, 10; Gal. 2:16; 3:24). Ky kuptim është veçanërisht evident, për shembull, tek “Romakëve” 4:5: “Ndërsa atij që nuk bën vepra, por beson në atë që drejtëson të pabesin, besimi i tij i llogaritet për drejtësi.” Me këtë, Pali nuk mund të ketë patur ndër mend që të thotë se Perëndia “i bën të pabesët të konsiderohen të drejtë” (duke i ndryshuar ata së brendshmi si dhe duke i bërë të përsosur nga ana morale), sepse atëherë ata do të kishin meritën apo veprat e tyre mbi të cilat do të bazoheshin. Përkundrazi, ai nënkupton se Perëndia deklaron që të paperëndishmit janë të drejtë përpara tij, jo mbi bazën e veprave të tyre të mira, por si reagim ndaj besimit të tyre.
Ideja që drejtësimi është një deklaratë ligjore, është mjaft e dukshme edhe kur drejtësimi vihet në kontrast me dënimin. Pali thotë: “Kush do t'i padisë të zgjedhurit e Perëndisë? Perëndia është ai që i drejtëson. Kush është ai që do t'i dënojë?” (Rom. 8:33–34). Të “dënosh” dikë do të thotë ta deklarosh atë person fajtor. E kundërta e dënimit, është drejtësimi, i cili, në këtë kontekst, duhet të ketë kuptimin “të deklarosh dikë jo fajtor.” Kjo bëhet gjithashtu evidente nga fakti që veprimi i Perëndisë për drejtësimin është dhënë si përgjigja e Palit ndaj mundësisë që dikush mund të ngrejë një akuzë apo “padi” kundër popullit të Perëndisë: një deklaratë e tillë faji nuk mund të qëndrojë përpara deklaratës së Perëndisë për drejtësinë.
Disa shembuj nga Besëlidhja e Vjetër për fjalën drejtësoj (Gr. δικαιόω (G1467) tek Septuaginta, kur përkthen hifil e צָדַק, H7405, “të drejtësosh”) i shton mbështetje kësaj mënyre kuptimi. Për shembull, lexojmë për gjyqtarët të cilët janë “duke i dhënë pafajësinë të pafajshmit dhe duke dënuar fajtorin” (L. i P. 25:1). Tani, në këtë rast, “drejtësoj” duhet të ketë kuptimin “deklaroj si jo të drejtë apo jo fajtor,” ashtu sikurse “dënoj” do të thotë “deklaroj fajtor.” Nuk do të kishte kuptim të thoje që “drejtësoj” këtu, ka kuptimin “të bësh dikë të jetë i mirë që përbrenda,” sepse gjyqtarët thjesht nuk bëjnë e as nuk munden të bëjnë që njerëzit të jenë të mirë përbrenda. As akti i dënimit që një gjyqtar jep ndaj të ligut nuk e bën atë person të jetë i keq përbrenda; ai thjesht deklaron se personi është fajtor në lidhje me krimin e caktuar për të cilin është nxjerrë përpara gjyqit (kr. Eks. 23:7; 1 Mbretërve 8:32; 2 Kron. 6:23). Po kështu, Jobi refuzon të thotë se ngushëlluesit e tij kishin të drejtë kur thanë: “Nuk do të pranoj që ju keni të drejtë” (Jobi 27:5, duke përdorur të njëjtat terma hebraisht dhe greqisht për “drejtësoj”). E njëjta ide gjendet tek “Fjalët e Urta”: “Ai që nxjerr fajtorin të pafajshëm dhe ai që dënon të drejtin, janë që të dy neveri për ZOTIN” (F. e Urta 17:15). Këtu, ideja e deklaratës ligjore është veçanërisht e fortë. Padyshim që nuk do të ishte e neveritshme për Zotin nëse “drejtësoj” do të kishte kuptimin “Të bësh dikë të mirë apo të drejtë përbrenda.” Në këtë rast, “nxjerr fajtorin të pafajshëm” do të ishte një gjë shumë e mirë përpara Perëndisë. Por nëse “nxjerr” do të thotë: “deklaroj si të drejtë,” atëherë është krejtësisht e qartë përse “Ai që nxjerr fajtorin të pafajshmin” është “neveri për ZOTIN.” Në mënyrë të ngjashme, Isaia i dënon ata që “nxjerrin të pafajshëm njeriun e keq për një dhuratë” (Isa. 5:23); përsëri, “nxjerr” duhet të ketë kuptimin “deklaroj si të drejtë” (e përdorur këtu në kontekstin e një deklarate ligjore).
Në këtë kuptim të “deklarimit si i drejtë” apo “deklaroj të mos jem fajtor” Pali shpesh herë përdor fjalën të flasësh për drejtësimin e Perëndisë ndaj nesh, deklarata e tij që ne, edhe pse mëkatarëve fajtorë, jemi gjithsesi të drejtë përpara Tij. Është e rëndësishme që të theksojmë se kjo deklaratë ligjore në vetvete, nuk e ndryshon aspak natyrën tonë të brendshme e as karakterin tonë. Në këtë kuptim të termit “nxjerr,” Perëndia përdor një deklaratë ligjore rreth nesh. Kjo është arsyeja përse teologët kanë thënë gjithashtu se drejtësimi është diçka forenzike ku fjala forenzike ka kuptimin: “të kesh të bësh me procedimet ligjore.”
Xhon Mërrej bën një dallim të rëndësishëm mes rigjenerimit dhe drejtësimit:
Rigjenerimi është një akt i Perëndisë brenda nesh; drejtësimi është një gjykim i Perëndisë në lidhje me ne. Dallimi është si ai i dallimit mes veprimit të një kirurgu dhe veprimit të një gjyqtari. Kirurgu, kur heq një kancer të brendshëm, bën diçka brenda nesh. Kjo nuk është ajo që bën një gjyqtar—ai jep vendimin në lidhje me statusin tonë gjyqësor. Nëse ne jemi të pafajshëm, Ai na deklaron të atillë.
Pastërtia e ungjillit është e lidhur me pranimin e këtij dallimi. Nëse drejtësimi ngatërrohet me rigjenerimin apo shenjtërimin, atëherë hapet dera për shtrembërimin e ungjillit në vetë thelbin e tij. Drejtësimi vazhdon të jetë çështja ku Kisha qëndron apo rrëzohet.[60]1
B. Perëndia na deklaron si të drejtë përpara Tij
Në deklaratën ligjore të Perëndisë mbi drejtësimin, Ai në mënyrë specifike deklaron se ne jemi të drejtë përpara Tij. Ky deklarim përfshin dy aspekte. I pari, do të thotë se ai deklaron se ne nuk kemi asnjë ndëshkim për të paguar për mëkatin, përfshi këtu mëkatet e të kaluarës, të të tashmes dhe të së ardhmes. Pas një diskutimi të gjatë të drejtësimit vetëm nëpërmjet besimit (Rom. 4:1–5:21), si dhe një diskutim shpjegues mbi mëkatin që mbetet në jetën e Krishterë, Pali i kthehet argumentit të tij kryesor në librin e Romakëve, dhe na thotë se çfarë është e vërtetë për ata të cilët janë drejtësuar nëpërmjet besimit: “Tani, pra, nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1). Në këtë kuptim, ata të cilët janë drejtësuar, nuk kanë ndëshkim për të paguar për mëkatin. Kjo do të thotë se ne nuk jemi subjekte të ndonjë ndryshimi apo faji apo dënimi: “Kush do t'i padisë të zgjedhurit e Perëndisë? Perëndia është ai që i drejtëson. Kush është ai që do t'i dënojë?” (Rom. 8:33–34).
Ideja e faljes së plotë të mëkateve është mbizotëruese kur Pali diskuton drejtësimin vetëm nëpërmjet besimit tek “Romakëve” 4. Pali citon Davidin i cili shpall një bekim mbi një “të cilit Perëndia i llogarit drejtësi pa vepra.” Pastaj ai kujton se si Davidi tha: “Lum ata të cilëve u janë falur paudhësitë dhe të cilëve mëkatet u janë mbuluar. Lum njeriu të cilit Zoti nuk do t'ia llogarisë mëkatin” (Rom. 4:6–8). Për rrjedhojë, ky drejtësim përfshin në mënyrë të qartë faljen e mëkateve. Davidi foli në mënyrë të ngjashme tek “Psalmi” 103:12, “Sa larg është lindja nga perëndimi, aq shumë ai ka larguar nga ne fajet tona” (kr. v. 3).
Por nëse Perëndia thjesht na deklaroi me mëkate të falura kjo nuk do të na e zgjidhte plotësisht problemin, sepse vetëm sa do të na bënte neutralë nga ana morale përpara Perëndisë. Do të ishim në gjendjen që ishte Adami përpara se të kishte bërë ndonjë gjë të drejtë apo të gabuar përpara Perëndisë—Ai nuk ishte fajtor përpara Perëndisë, por Ai as kishte fituar një dëshmi drejtësie përpara Perëndisë. Ky aspekt i parë i drejtësimit në të cilin Perëndia deklaron se mëkatet tona janë të falura, mund të tregohet si në figurën 36.1, në të cilën shenja minus tregon mëkatet në anën tonë të cilat janë tërësisht të falura për shkak të drejtësimit.
Figura 36.1: Falja e mëkateve është një pjesë e drejtësimit
Sidoqoftë, një lëvizje e tillë nuk mjafton për të na fituar favor nga Perëndia. Ne duhet të kalojmë nga një pikë neutraliteti moral, tek një pikë e të paturit drejtësi pozitive përpara Perëndisë, drejtësinë e një jete në bindje të plotë ndaj Tij. Nevoja jonë mundet që për rrjedhojë të paraqitet si në figurën 36.2, në të cilën shenjat plus tregojnë një dëshmi drejtësie përpara Perëndisë.
Figura 36.2: Veshja ndaj nesh e drejtësisë së Krishtit është pjesa tjetër e drejtësimit
Për rrjedhojë, aspekti i dytë i drejtësimit, është që Perëndia duhet të na deklarojë jo të jemi thjesht neutralë përpara Tij, por faktikisht, që të jemi të drejtë përpara Tij. Praktikisht, Ai duhet të na deklarojë se kemi meritat e një drejtësie të përsosur përpara Tij. Besëlidhja e Vjetër, nganjëherë foli për Perëndinë si dhënësin e një drejtësie të tillë ndaj njerëzve të Tij, paçka se ata nuk i kishin fituar atë drejtësi vetë. Isaia thotë: “Më ka veshur me rrobat e shpëtimit, më ka mbuluar me mantelin e drejtësisë” (Isa. 61:10). Por Pali flet më specifikisht për këtë në Besëlidhjen e Re. Si një zgjidhje për nevojën tonë për drejtësi, Pali na thotë se “e ndarë nga ligji, është manifestuar drejtësia e Perëndisë, për të cilën dëshmojnë ligji dhe profetët, madje, drejtësia e Perëndisë nëpërmjet besimit në Jezu Krishtin për të gjithë e mbi të gjithë ata që besojnë” (Rom. 3:21–22). Ai thotë: “Abrahami i besoi Perëndisë dhe kjo iu llogarit për drejtësi” (Rom. 4:3; duke cituar “Zan.” 15:6). Kjo erdhi nëpërmjet bindjes ndaj Krishtit, sepse Pali thotë në fund të këtij diskutimi të gjatë për sa i takon drejtësimit nëpërmjet besimit se “nëpërmjet bindjes së një të vetmi, të shumtët do të bëhen të drejtë” (Rom. 5:19). Aspekti i dytë i deklarimit të Perëndisë për drejtësimin atëherë, është se ne kemi meritat e drejtësisë së përsosur përpara Tij.
Por, ngrihet pyetja: Si mundet Perëndia të deklarojë që ne nuk kemi ndëshkim për të paguar për mëkatet dhe se kemi meritat e drejtësisë së përsosur nëse në fakt ne jemi mëkatarë e fajtorë? Si mundet Perëndia të na deklarojë si jo fajtorë por të drejtë, kur në fakt, ne jemi të padrejtë? Këto pyetje na çojnë tek pika tjetër.
C. Perëndia mund të na deklarojë se jemi të drejtë për shkak se Ai na vesh drejtësinë e Krishtit
Kur themi se Perëndia na vesh drejtësinë e Krishtit, kjo do të thotë se Perëndia e mendon drejtësinë e Krishtit sikur të na përkiste ne, apo e konsideron atë si të na takonte neve. Ai e “llogarit” atë në llogari tonë. Lexojmë se: “Abrahami i besoi Perëndisë dhe kjo iu llogarit për drejtësi” (Rom. 4:3, duke cituar “Zan.” 15:6). Pali shpjegon: “Atij që nuk bën vepra, por beson në atë që drejtëson të pabesin, besimi i tij i llogaritet për drejtësi. Po kështu edhe Davidi shpall lumturinë e njeriut të cilit Perëndia i llogarit drejtësi pa vepra, duke thënë” (Rom. 4:6). Në këtë mënyrë, drejtësia e Krishtit u bë e jona. Pali thotë se ne jemi ata të cilët morën “dhuratën e drejtësisë” (Rom. 5:17).
Kjo është hera e tretë që gjatë studimit të doktrinave të Shkrimit, ne kemi hasur idenë e veshjes së fajit apo drejtësisë ndaj dikujt tjetër. Së pari kur Adami mëkatoi, faji i tij na u vesh neve; Perëndia Atë e shikoi atë faj si i yni, dhe për rrjedhojë na e veshi ne.[61]2 Së dyti, kur Krishti vuajti dhe vdiq për mëkatet tona, mëkati ynë iu vesh Krishtit; Perëndia e mendoi si mëkat që i takonte Atij, dhe Ai pagoi ndëshkimin për të.[62]3 Tani, në doktrinën e drejtësimit, ne shikojmë këtë veshje të drejtësisë së Krishtit ndaj nesh për herë të tretë. Drejtësia e Krishtit na është veshur neve, dhe për rrjedhojë, Perëndia e mendon sikur na takon neve. Nuk është drejtësia jonë por drejtësia e Krishtit ajo që na është dhënë falas. Kështu, Pali mund të thotë se Perëndia e bëri Krishtin të ishte “për ne, drejtësi edhe shenjtërim dhe shpengim” (1 Kor. 1:30). Gjithashtu, Pali thotë se qëllimi i tij është të gjendet në Krishtin, “duke pasur jo drejtësinë time nga ligji, por atë përmes besimit në Krishtin: drejtësia prej Perëndisë, me anë të besimit” (Fil. 3:9). Pali e di se drejtësia që Ai ka përpara Perëndisë nuk është ndonjë gjë e bërë prej tij; është drejtësia e Perëndisë e cila vjen përmes Jezus Krishtit (kr. Rom. 3:21–22).[63]4
Është tepër e rëndësishme për thelbin e ungjillit që të këmbëngulim se Perëndia na deklaron se jemi po aq të drejtë jo mbi bazën e gjendjes tonë aktuale të drejtësisë apo shenjtërisë, por më tepër mbi bazën e drejtësisë së përsosur të Krishtit, të cilën Ai e mendon se na përket neve. Ky ishte thelbi i dallimit mes Protestantizmit dhe Katolicizmit Romak në kohën e Reformimit. Protestantizmi, që prej kohës së Martin Luterit, ka këmbëngulur se drejtësimi nuk na ndryshon së përbrendshmi dhe ai nuk është një deklaratë e bazuar në ndonjë mënyrë tek ndonjë mirësi e brendshme që ne kemi vetë. Nëse drejtësimi na ndryshoi së brendshme dhe pastaj na deklaroi të drejtë bazuar tek se sa të mirë ishim faktikisht, atëherë (1) nuk do mund të ishim deklaruar kurrë si tërësisht të drejtë në këtë jetë, për shkak se ka gjithnjë mëkat që mbetet në jetën tonë, dhe (2) nuk do të kishte rrugëdalje për faljen e mëkateve të të kaluarës (të kryera përpara se ne të ndryshoheshim për së brendshmi). Për rrjedhojë, ne nuk do mund të kishim bindje se jemi të drejtë përpara Perëndisë. Do të humbnim bindjen që Pali ka kur thotë: “Të drejtësuar, pra, prej besimit, kemi paqe me Perëndinë, nëpërmjet Jezu Krishtit, Zotit tonë” (Rom. 5:1).[64]5 Nëse ne, do ta kishim menduar drejtësimin si të bazuar në diçka që ne jemi së brendshmi, nuk do të kishim kurrë bindjen e fortë që bashkë me Palin të thoshim: “Tani, pra, nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1). Ne nuk do të kishim sigurinë e faljes nga Perëndia, as guxim për t’iu afruar Atij “në siguri të plotë besimi, duke i pasur zemrat tona” (Heb. 10:22). Nuk do të ishim në gjendje që të flisnim për “dhuratën e drejtësisë” (Rom. 5:17), apo të thonim se “dhurata e Perëndisë është jeta e përjetshme nëpërmjet Krishtit Jezus, Zotit tonë” (Rom. 6:23).
Katoliku Romak tradicional e kupton drejtësimin shumë ndryshe nga kjo. Kisha Katolike Romake e kupton drejtësimin si diçka e cila na ndryshon ne së brendshmi e na bën më të shenjtë përbrenda. “Sipas mësimit të Këshillit të Trentit, drejtësimi është “shenjtërimi dhe ripërtërita e njeriut të brendshëm.”’[65]6 Me qëllim që drejtësimi të fillojë, personi duhet që së pari të pagëzohet e pastaj (kur të jetë i rritur) të vazhdojë të ketë besim: “Shkaku instrumental... i drejtësimit të parë është Sakramenti i Pagëzimit.”[66]7 Por, “drejtësimi i një të rrituri nuk është i mundur pa Besim....Për sa i takon përmbajtjes së besimit drejtësues, i ashtuquajturi besim me mirëbesim nuk mjafton. Ajo që kërkohet është një besim teologjik apo dogmatik (besim rrëfimor) i cili konsiston në pranimin e prerë të të vërtetave Hyjnore të Zbulesës.”[67]8 Kësisoj, pagëzimi është mjeti nëpërmjet të cilit drejtësimi përftohet fillimisht, dhe pastaj besimi është i domosdoshëm nëse një i rritur do të marrë drejtësimin apo do të vazhdojë në gjendjen e drejtësimit. Ott-i shpjegon se “i ashtuquajturi besim me mirëbesim” nuk mjafton—që do të thotë se besimi i cili thjesht i beson Krishtit për faljen e mëkateve, nuk mjafton. Ai duhet të jetë një besim i cili pranon përmbajtjen e mësimit të Kishës Katolike, e të jetë “besim teologjik apo dogmatik.”
Pikëpamja Katolike Romake mund të thuhet se e kupton drejtësimin si të bazuar jo tek një drejtësi e veshur ndaj nesh por tek një drejtësi e injektuar—që është, drejtësi që Perëndia na vë neve përbrenda e që na ndryshon prej së brendshmi si dhe në lidhje me karakterin tonë aktual moral. Pastaj ai na jep masa të ndryshme të drejtësimit në përputhje me masën e drejtësisë që është injektuar apo vendosur përbrenda nesh.
Rezultati i kësaj pikëpamjeje Katolike Romake mbi drejtësimin, është se njerëzit nuk mund të jenë të sigurt nëse janë në një “gjendje hiri” ku ata përjetojnë pranimin e plotë prej Perëndisë si dhe favorin e Tij. Kisha Katolike mëson se njerëzit nuk mund të jenë të sigurt se janë në këtë “gjendje hiri” nëse nuk marrin një zbulesë të veçantë nga Perëndia për këtë qëllim. Këshilli i Tretit deklaroi:
Nëse dikush merr parasysh dobësinë e vet si dhe predispozicionin e vet të mangët, ai fare mirë mund të jetë i frikësuar e në ankth për sa i takon gjendjes së hirit, pasi askush nuk di me sigurinë e besimit, gjë që nuk lejon gabim, se e ka arritur hirin e Perëndisë.
Kësaj deklarate, Oti i shton komentin:
Arsyeja për pasigurinë e gjendjes së hirit gjendet tek kjo që pa një zbulesë të veçantë, askush nuk mund të dijë me besim të sigurt nëse i ka plotësuar apo jo të tëra kushtet të cilat janë të domosdoshme për arritjen e drejtësimit. Pamundshmëria e sigurisë së besimit, sidoqoftë, nuk përjashton në asnjë mënyrë një siguri morale të lartë të mbështetur nga dëshmia e ndërgjegjes.[68]9
Për më tepër, përderisa Kisha Katolike Romake e shikon drejtësimin si përfshirëse të diçkaje që Perëndia e kryen përbrenda nesh, rrjedhon që njerëzit mund të përjetojnë shkallë të ndryshme drejtësimi. Ne lexojmë se “Shkalla e hirit drejtësues nuk është identike tek të tërë të drejtët” dhe se ajo “mund të rritet nëpërmjet veprave të mira.”[69]10 Ott-i shpjegon se si kjo pikëpamje Katolike ndryshon nga ajo e Reformuesve Protestantë: “Ndërkohë që Reformatorët në mënyrë të gabuar e konsideronin drejtësimin si thjesht një veshje të jashtme të drejtësisë së Krishtit, ata qenë të detyruar që gjithashtu t’i përmbaheshin bindjes se drejtësimi është identik për të tërë njerëzit. Gjithsesi, Këshilli i Trentit deklaroi se masa e hirit të drejtësimit të marrë, varion sipas personave individualë që drejtësohen, në përputhje me masën e shpërndarjes falas prej Perëndisë dhe të gatishmërisë si dhe bashkë-punimit të vetë marrësit.”[70]11
Së fundi, pasoja logjike e kësaj pikëpamjeje të drejtësimit, është se jeta jonë e përjetshme me Perëndinë, nuk është e bazuar vetëm tek hiri i Perëndisë, por pjesërisht edhe tek merita jonë gjithashtu: “Për të drejtësuarit, jeta e përjetshme është edhe një dhuratë hiri e premtuar nga Perëndia, ashtu si edhe një shpërblim për veprat e mira si dhe meritat e tij....Veprat e dobishme janë njëkohësish, dhurata të Perëndisë dhe vepra që fitojnë merita për njeriun.”[71]12
Për ta mbështetur këtë pikëpamje drejtësimi nga Shkrimi, Ott-i në mënyrë të përsëritur përzien pasazhe nga Besëlidhja e Re të cilat flasin jo vetëm për drejtësimin, por gjithashtu për shumë aspekte të tjera të jetës së krishterë, si për shembull rigjenerimi (të cilin e kryen Perëndia brenda nesh), shenjtërimi (i cili është një proces në jetën e krishterë, e i cili padyshim që varion nga një individ tek tjetri), zotërimi dhe përdorimi i një sërë dhuratash frymërore në jetën e krishterë (të cilat variojnë nga një individ tek tjetri) si dhe shpërblimi i përjetshëm (i cili gjithashtu varion nga njëri individ tek tjetri). Klasifikimi i të tëra këtyre pasazheve nën kategorinë e “drejtësimit” vetëm sa e mjegullon çështjen dhe si përfundim, e bën faljen e mëkateve si dhe qëndrimin e duhur ligjor përpara Perëndisë, një çështje meritash tona, e jo një dhuratë falas prej Perëndisë. Për rrjedhojë, ky mjegullim i dallimeve, si përfundim e shkatërron thelbin e ungjillit.
Kjo është ajo që Martin Luteri e pa kaq qartë, dhe kjo është ajo që u dha një motivim të tillë të Reformuarve. Kur lajmi i mirë i ungjillit me të vërtetë u bë lajmi i mirë i shpëtimit tërësisht falas në Jezus Krishtin, atëherë ai u përhap si zjarr i dalë jashtë kontrollit nëpër tërë botën e qytetëruar, por ky ishte thjesht një rikuperim i ungjillit fillestar që deklaron: “Sepse paga e mëkatit është vdekja, por dhurata e Perëndisë është jeta e përjetshme nëpërmjet Krishtit Jezus, Zotit tonë” (Rom. 6:23), dhe këmbëngul se “Tani, pra, nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1).
D. Drejtësimi vjen tek ne tërësisht përmes hirit të Perëndisë, e jo në sajë të ndonjë merite tek vetja jonë
Pasi tek “Romakëve” 1:18–3:20 Pali shpjegon se askush nuk do të jetë ndonjëherë në gjendje që ta bëjë veten të drejtë përpara Perëndisë sepse (“Asnjë mish nuk do të shfajësohet para tij përmes veprave të ligjit,” “Rom.” 3:20), Pali pastaj vazhdon duke shpjeguar se “të gjithë kanë mëkatuar dhe nuk e arrijnë lavdinë e Perëndisë, por janë drejtësuar falas me anë të hirit të tij, nëpërmjet shpengimit që është në Krishtin Jezus” (Rom. 3:23–24). “Hiri” i Perëndisë do të thotë “favor i pamerituar” i Tij. Për shkak se ne jemi tërësisht jo në gjendje që të fitojmë favorin e Perëndisë, e vetmja mënyrë se si ne mund të deklarohemi të drejtë, është nëse Perëndia me hirin e Tij siguron falas shpëtimin për ne, tërësisht veçmas veprës tonë. Pali shpjegon: “Sepse, me anë të hirit jeni të shpëtuar, nëpërmjet besimit; dhe kjo jo prej jush, por është dhurata e Perëndisë, jo prej veprave, që askush të mos mburret” (Efe. 2:8–9; kr. Titit 3:7). Hiri është vënë qartësisht në kontrast me punën apo meritat, si arsye përse Perëndia është i gatshëm të na drejtësojë. Perëndia nuk kishte ndonjë detyrim që mëkatin tonë t’ia vishte Krishtit, apo që të na vishte drejtësinë e Krishtit neve; kjo u bë vetëm në sajë të favorit të pamerituar që Ai na dha.
Në ndryshim nga mësimi Katolik Romak sipas të cilit ne jemi drejtësuar nëpërmjet hirit të Perëndisë plus disa meritave tonat ndërkohë që e bëjmë veten të përshtatshëm për të marrë hirin e drejtësimit e ndërkohë që rritemi në këtë gjendje hiri nëpërmjet veprave tona të mira, Luteri si dhe Reformatorët e tjerë këmbëngulën që drejtësimi vjen vetëm nga hiri e jo nga mëshira plus ndonjë merite nga ana jonë.
E. Perëndia na drejtëson përmes besimit tonë në Krishtin
Kur e filluam këtë kapitull, vërejtëm se drejtësimi vjen pas besimit shpëtues. Pali e bën të qartë këtë sekuencë kur thotë: “Besuam edhe ne në Jezu Krishtin, që të drejtësoheshim prej besimit në Krishtin dhe jo prej veprave të ligjit, sepse asnjë mish nuk do të drejtësohet prej veprave të ligjit” (Gal. 2:16). Këtu, Pali lë të kuptohet se besimi vjen i pari dhe se ai ka për qëllim të qenurit i drejtësuar. Ai gjithashtu thotë se Krishtit duhet pranuar “nëpërmjet besimit” dhe se Perëndia është “drejtësues i atij që beson në Jezusin” (Rom. 3:25, 26). I tërë kapitulli i “Romakëve” 4 është një mbrojtje e faktit që ne jemi drejtësuar nëpërmjet besimit, jo veprave, ashtu sikurse Abrahami dhe Davidi u drejtësuan për vete. Pali thotë: “Të drejtësuar, pra, prej besimit” (Rom. 5:1).
Shkrimi nuk thotë në asnjë rast se ne jemi drejtësuar për shkak të mirësisë së brendshme të besimit tonë, thua se besimi ynë ka merita përpara Perëndisë. Ai nuk na lejon kurrë të mendojmë se besimi ynë në vetvete fiton favor me Perëndinë. Përkundrazi, Shkrimi thotë se ne jemi drejtësuar “nëpërmjet” besimit tonë, duke e kuptuar besimin si instrumentin përmes të cilit na jepet drejtësia, por aspak si një veprimtari e cila na fiton merita apo favorin e Perëndisë. Përkundrazi, ne jemi drejtësuar vetëm për shkak të meritave të veprës së Krishtit (Rom. 5:17–19).[72]13
Por, ne mund të pyesim përse Perëndia e zgjodhi besimin për të qenë ai qëndrim zemre përmes të cilit ne do të fitonim drejtësimin. Përse Perëndia nuk do të mund të kishte vendosur të jepte drejtësim ndaj të tërë atyre të cilët me sinqeritet tregojnë dashuri? Apo që tregojnë gëzim? Apo kënaqësi? Apo përulësi? Apo mençuri? Përse Perëndia zgjodhi besimin si mënyrën përmes të cilës ne të marrim drejtësim?
Është e qartë se kjo është për shkak se besimi është ai qëndrim i zemrës i cili është ekzaktësisht e kundërta e varësisë tek vetja jonë. Kur ne vijmë tek Krishti me besim, në thelb ne jemi duke thënë: “Unë heq dorë! Unë nuk do të varem tek vetja ime apo tek veprat e mia të mira. Unë e di se nuk mund ta bëj kurrë veten të drejtë përpara Perëndisë. Për rrjedhojë, Jezus, unë të besoj Ty dhe varem tek Ti plotësisht që të më japësh një qëndrim prej të drejti përpara Perëndisë.” Në këtë mënyrë, besimi tek Perëndia është ekzaktësisht e kundërta e besimit tek vetja, dhe për rrjedhojë është qëndrimi i cili në mënyrë të përsosur i shkon për shtat shpëtimit i cili nuk varet fare tek merita jonë por tërësisht tek dhurata falas e hirit prej Perëndisë. Pali e shpjegon këtë kur thotë: “Prandaj trashëgimia është nëpërmjet besimit; në këtë mënyrë ajo është nëpërmjet hirit, me qëllim që premtimi të jetë i siguruar për të gjithë pasardhjen” (Rom. 4:16). Kjo është arsyeja përse Reformatorët duke filluar nga Martin Luteri e me radhë, ishin kaq të palëkundur në këmbënguljen e tyre që drejtësimi nuk vjen përmes besimit plus ndonjë merite apo vepre të mirë nga ana jonë, por vetëm përmes besimit. “Sepse, me anë të hirit jeni të shpëtuar, nëpërmjet besimit; dhe kjo[73]14 jo prej jush, por është dhurata e Perëndisë, jo prej veprave, që askush të mos mburret” (Efe. 2:8–9). Pali thotë në mënyrë të përsëritur se: “asnjë mish nuk do të shfajësohet para tij përmes veprave të ligjit” (Rom. 3:20); e njëjta ide është përsëritur tek “Galatasve” 2:16; 3:11; 5:4.
Por a është kjo e përputhshme me letrën e Jakobit? Çfarë mund të jetë duke nënkuptuar Jakobi kur thotë: “Ju shikoni, pra, se njeriu drejtësohet prej veprave dhe jo vetëm prej besimit” (Jakobit 2:24). Këtu ne duhet të kuptojmë se Jakobi është duke përdorur fjalën i drejtësuar në një kuptim tjetër nga ai që e përdor Pali. Në fillim të këtij kapitulli vumë re se fjala drejtësoj ka një gamë kuptimesh dhe se një kuptim i rëndësishëm qe: “deklaroj dikë se është i drejtë” por ne duhet që gjithashtu të vëmë re se fjala greqisht δικαιόω (G1467) mund të ketë gjithashtu kuptimin “demonstroj apo tregoj të jem i drejtë.” Për shembull, Jezusi u tha farisenjve: “Ju jeni ata që e nxirrni veten të drejtë përpara njerëzve, por Perëndia i njeh zemrat tuaja” (Luka 16:15). Qëllimi i asaj që po thuhet këtu nuk është se farisenjtë po shkonin lart e poshtë duke bërë deklarata ligjore sipas të cilave ata “nuk ishin fajtorë” përpara Perëndisë, por më tepër se ata ishin gjithnjë duke u përpjekur për t’u treguar të tjerëve se ishin të drejtë përmes veprave të tyre të jashtme. Jezusi e dinte se e vërteta ishte ndryshe: “Por Perëndia i njeh zemrat tuaja” (Luka 16:15). Po kështu, mësuesi i ligjit që e vuri Jezusin në provë duke e pyetur se çfarë duhet të bënte për të trashëguar jetë të përjetshme, iu përgjigj mirë pyetjes së parë të Jezusit. Por, kur Jezusi i tha: “bëje këtë dhe do të jetosh,” ai nuk mbeti i kënaqur. Luka na thotë: “Por ai, duke dashur të justifikonte veten, i tha Jezusit: «Dhe kush është i afërmi im?”’ (Luka 10:28–29). Tani, ai nuk po dëshironte që të jepte një deklaratë ligjore për veten e vet se nuk ishte fajtor përpara Perëndisë; përkundrazi, ai po dëshironte që të “tregonte veten të drejtë” përpara të tjerëve që po dëgjonin. Shembuj të tjerë të fjalës drejtësoj me kuptimin “tregoj se jam i drejtë” mund të gjenden tek “Mateu” 11:19; “Luka” 7:35; “Romakëve” 3:4.
Interpretimi që ne i bëjmë “Jakobit” 2 varet jo vetëm tek fakti që “tregoj të jetë i drejtë” është një kuptim i pranueshëm për fjalën i drejtësuar, por gjithashtu mbi mendimin se ky kuptim përshtatet mirë në kontekstin e “Jakobit” 2. Kur Jakobi thotë: “Abrahami, ati ynë, a nuk u drejtësua prej veprave, kur e ofroi Isakun, birin e tij, mbi altar?” (v. 21) ai është duke iu referuar diçkaje të mëvonshme në jetën e Abrahamit, historisë së sakrifikimit të Isakut, gjë që ndodhi tek “Zanafilla” 22. Kjo është shumë kohë pas kohës së dokumentuar tek “Zanafilla” 15:6 ku Abrahami i besoi Perëndisë “dhe kjo iu llogarit për drejtësi.” Megjithëkëtë, ky incident i mëparshëm në fillim të marrëdhënies besëlidhore të Abrahamit me Perëndinë, është një që Pali e citon dhe të cilës i referohet në mënyrë të përsëritur tek “Romakëve” 4. Pali po flet për kohën në të cilën Perëndia e drejtësoi Abrahamin një herë e mirë, duke i llogaritur drejtësi atij si rezultat i besimit të tij tek Perëndia. Por, Jakobi po flet për diçka shumë të mëvonshme. Pasi Abrahami kishte pritur për shumë vjet për lindjen e Isakut, dhe pastaj, pasi Isaku ishte rritur aq sa të ngjiste dru në mal për të bërë flijimin. Në këtë pikë, Abrahami “u tregua se qe i drejtë” me anë të veprave të tij, dhe në këtë kuptim, Jakobi thotë se Abrahami “u drejtësua prej veprave, kur e ofroi Isakun, birin e tij, mbi altar” (Jakobi 2:21).[74]15
Meraku më i madh i Jakobit në këtë seksion, përshtatet gjithashtu me këtë kuptim. Jakobi është i preokupuar për të treguar se një pranim i thjeshtë intelektual i ungjillit, është një “besim” i cili në fakt nuk është aspak besim. Ai është i preokupuar që të argumentojë kundër atyre të cilët thonë se kanë besim por nuk tregojnë ndryshim në jetën e tyre. Ai thotë: “Më trego besimin tënd pa veprat e tua dhe unë prej veprave të mia do të të tregoj besimin tim” (Jakobi 2:18). “Sepse, sikurse trupi pa frymën është i vdekur, ashtu edhe besimi, pa vepra, është i vdekur” (Jakobi 2:26). Jakobi është thjesht duke thënë këtu se “besimi” i cili nuk ka rezultate apo “vepra” nuk është aspak besim real; ai është një besim i “vdekur”. Ai nuk është duke e mohuar mësimin e qartë të Palit që drejtësimi (në kuptimin e deklarimit të një qëndrimi të drejtë ligjor përpara Perëndisë) nëpërmjet besimit, ndarë nga veprat e ligjit; ai është thjesht duke pohuar një të vërtetë të ndryshme, konkretisht, që “drejtësimi” në kuptimin e një tregimi të jashtëm që një person është i drejtë, shfaqet vetëm ndërkohë që ne shikojmë prova në jetën e personit. Për ta parafrazuar, Jakobi po thotë se një person “tregohet se është i drejtë nga veprat e tij, dhe jo vetëm nga besimi i tij.” Kjo është diçka me të cilën edhe Pali padyshim që do të binte dakord (2 Kor. 13:5; Gal. 5:19–24).
Rrjedhojat praktike të doktrinës së drejtësimit vetëm nëpërmjet besimit, janë shumë të mëdha. Së pari, kjo doktrinë na mundëson të ofrojmë një shpresë të mirëfilltë ndaj jobesimtarëve të cilët e dinë se nuk do mund ta bënin kurrë veten të drejtë përpara Perëndisë: nëse shpëtimi është një dhuratë falas e cila duhet marrë vetëm nëpërmjet besimit, atëherë kushdo që e dëgjon ungjillin, mund të shpresojë se jeta e përjetshme është ofruar falas dhe mund të bëhet e jotja.
Së dyti, kjo doktrinë na jep besim se Perëndia nuk do të na bëjë kurrë të paguajmë ndëshkimin për mëkatet që janë falur, mbi bazën e meritave të Krishtit. Sigurisht, ne mund të vazhdojmë të vuajmë pasojat e zakonshme të mëkatit (një i alkoolizuar i cili lë pijen, mundet që të ketë ende dobësi fizike për gjithë pjesën tjetër të jetës, dhe një hajdut i cili është i drejtësuar, mundet që gjithsesi t’i duhet të shkojë në burg për të paguar ndëshkimin për krimin e tij apo të saj). Për më tepër, Perëndia mund të na disiplinojë po qe se ne vazhdojmë të veprojmë në mënyra të cilat tregojnë mosbindje ndaj Tij (shiko Heb. 12:5–11), bërjen e kësaj nga dashuria si dhe për të mirën tonë. Por, Perëndia nuk mundet kurrë e as do të bëjë ndonjëherë që të marrë hak ndaj nesh për mëkatet tona të kaluara apo të na bëjë të paguajmë ndëshkimin që ato meritojnë, apo të na ndëshkojë i shtyrë nga zemërimi dhe për qëllim që të na bëjë dëm. “Tani, pra, nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom 8:1). Ky fakt duhet të na japë një ndjenjë të shkëlqyer gëzimi dhe besimi përpara Perëndisë, që ne jemi pranuar prej Tij dhe se ne qëndrojmë para Tij si “jo fajtorë” por “të drejtë” përgjithnjë.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A je i bindur se Perëndia të ka deklaruar “jo fajtor” përgjithnjë përpara Tij? A e di se kur ka ndodhur kjo gjë në jetën tënde? A ke bërë apo menduar ndonjë gjë që çoi në drejtësimin tënd prej Perëndisë? A bëre ndonjë gjë për të merituar drejtësimin? Nëse nuk je i sigurt se Perëndia të ka drejtësuar plotësisht përgjithnjë, a ka ndonjë gjë që të duhet të bësh përpara se kjo të ndodhë? Çfarë do të të bindte që Perëndia të ka drejtësuar padyshim?
2. Nëse e mendon veten duke qëndruar përpara Perëndisë në ditën e gjykimit, a do të mendoje se do të mjaftonte që t’i kesh mëkatet të falura, apo do të ndjeje gjithashtu nevojën për të patur drejtësinë e Krishtit të llogaritur në favorin tënd?
3. A mendon se dallimi mes kuptimit Katolik Romak dhe Protestant të drejtësimit, është i rëndësishëm? Përshkruaj mënyrën se si do të ndjeheshe rreth marrëdhënies tënde me Perëndinë po qe se do t’i përmbaheshe pikëpamjes Katolike Romake për drejtësimin. Po Katolikët Romakë të sotëm që ti njeh, a duket se i përmbahen kësaj pikëpamjeje Katolike Romake për drejtësimin, apo kanë të tjera pikëpamje?
4. A e ke pyetur ndonjëherë veten nëse Perëndia është ende duke vazhduar të të ndëshkojë hera herës për mëkatet që ti ke bërë në të shkuarën, qoftë edhe kohë më parë? Si të ndihmon doktrina e drejtësimit të merresh me këto ndjenja?
TERMA TË VEÇANTË
forenzik
vesh
drejtësi e injektuar
drejtësim
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 265–320
1930 Thomas, 184–198, 210–220
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1847 Finney, 382–402
1875–1876 Pope, 2:358–362, 402–451
1892–1894 Miley, 2:309–326
1940 Wiley, 2:379–401
1960 Purkiser, 287–292
3. Baptiste
1767 Gill, 1:291–300; 2:68–93
1887 Boyce, 394–404
1907 Strong, 846–868
1917 Mullins, 389–401
1983–1985 Erickson, 954–961
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:238–246
1949 Thiessen, 271–276
1986 Ryrie, 298–300
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 2:3–54, 503–557
1934 Mueller, 242–254, 367–383
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, I, 725–833 (3.11–18)
1861 Heppe, 543–564
1871–1873 Hodge, 3:114–212
1878 Dabney, 618–650
1887–1921 Warfield, BTS 262–268
1889 Shedd, 2b:538–552
1937–1966 Murray, CW 2:202–222; RAA 117–131
1938 Berkhof, 510–526
1962 Buswell, 2:187–196
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 2:61–82
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 250–269
Vepra të Tjera
Berkouwer, G.C. Besimi dhe Drejtësimi (Faith and Justification). Përkth. nga Lewis B. Smedes. Grand Rapids: Eerdmans, 1954.
Carson, D.A., r[75]ed. I Drejtë Përpara Perëndisë: Drejtësimi në Bibël dhe në Botë (Right With God: Justification in the Bible and the World). Grand Rapids: Baker, 1992.
Hoekema, Anthony A. “Drejtësimi (Justification).” Tek I Shpëtuar Nëpërmjet Hirit (Saved by Grace). Grand Rapids: Eerdmans, dhe Exeter: Paternoster, 1989, fq. 152–191.
McGrath, Alister E. Iustitia Dei: Një Histori e Doktrinës Kristiane të Drejtësimit (Iustitia Dei: A History of the Christian Doctrine of Justification). 2 vol. Cambridge: Cambridge University Press, 1986.
_______. Drejtësimi nëpërmjet Besimit: Një Hyrje (Justification by Faith: An Introduction). Grand Rapids: Zondervan, 1988.
Morris, Leon. Predikimi Apostolik i Kryqit (The Apostolic Preaching of the Cross). Bot. i 3të. Grand Rapids: Eerdmans, 1965, fq. 251–298.
Murray, John. “Drejtësim (Justification)” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 117–131.
Packer, J.I. etj. Këtu Qëndrojmë: Drejtësimi nëpërmjet Besimit Sot (Here We Stand: Justification by Faith Today). London: Hodder and Stoughton, 1986.
_______. “Drejtësimi (Justification).” Tek FUT ([76]EDT) Fq. 593–597.
Pink, A.W. Doktrinat e Zgjedhjes dhe e Drejtësimit (The Doctrines of Election and Justification). Grand Rapids: Baker, 1974.
Wright, N.T. “Drejtësimi (Justification).” Tek FRT ([77]NDT) fq. 359–361.
Ziesler, J.A. Kuptimi i ‘i Drejtë’ tek Shkrimet e Palit (The Meaning of Righteous in Paul). Cambridge: Cambridge University, 1972.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Romakëve” 3:27–28: Ku është, pra, mburrja? Është përjashtuar. Nëpërmjet cilit ligj? Të veprave? Jo, por nëpërmjet ligjit të besimit. Ne, pra, konkludojmë se njeriu është i drejtësuar nëpërmjet besimit, ndarë nga veprat e ligjit.
HIMN
“JEZUS, GJAKU DHE DREJTËSIA JOTE (JESUS, THY BLOOD AND RIGHTEOUSNESS)”
Jezus, gjaku dhe drejtësia jote
Bukuria ime je, veshja ime e lavdishme;
Mes botës në flakë në këto i veshur,
Prandaj do të ngre kokën lart i qeshur.
Me guxim do të qëndroj në ditën Tënde të madhe;
Sepse askush s’mund të më akuzojë për ndonjë gjë, fare!
Kësisoj, tërësisht i nxjerrë i larë jam tani
Nga mëkati dhe frika, nga faji dhe turpi.
Kur nga pluhuri i vdekjes të ngrihem
E në banesën time në qiej të gjindem,
Edhe atëherë ky do të jetë justifikimi im,
Jezusi ka jetuar, ka vdekur për mëkatin tim.
Jezus, lavdërime pa fund të qofshin,
Dhe mëshirat e pakufi të Tua rrofshin
Për mua Ai ka bërë një shlesë të plotë,
Ka paguar një shpërblesë të përjetë.
O lëri të vdekurit tani zërin Tënd të dëgjojnë;
Tani kërkoju të dëbuarve të Tu të gëzojnë;
Bukuria e tyre është veshja e tyre e lavdishme,
Jezus, është gjaku dhe drejtësia Jote e mahnitshme.
Autor: Kont Nikolaus Ludwig Von Zinzendorf, 1739 (përkthyer nga John Wesley, 1740, alt.)
Kapitulli 37
Birësimi (Pjesëmarrja në Familjen e Perëndisë)
Cilat janë dobitë e të qenurit një pjesëtar në familjen e Perëndisë?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Në rigjenerim, Perëndia na jep një jetë të re frymërore përbrenda. Në drejtësim, Perëndia na jep një status të duhur ligjor përpara Tij, por me birësimin, Perëndia na bën pjesëtarë të familjes së Tij. Për rrjedhojë, mësimi biblik mbi birësimin, përqendrohet shumë më tepër tek marrëdhënia personale që shpëtimi na jep me Perëndinë dhe njerëzit e Tij.
A. Prova nga Shkrimi për Birësimin
Birësimin mund ta përkufizojmë si më poshtë: Birësimi është një veprim i Perëndisë nëpërmjet të cilit Ai na bën pjesëtarë të familjes së Tij.
Gjoni e përmend birësimin në fillim të ungjillit të Tij, ku thotë: “por të gjithëve atyre që e pranuan, ai u dha pushtet të bëhen bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e tij” (Gjoni 1:12). Në kontrast me këtë, ata të cilët nuk besojnë në Krishtin, nuk janë fëmijë të Perëndisë e as të birësuar në familjen e Tij, por janë “bij të zemërimit” (Efe. 2:3) si dhe “bijtë e mosbindjes” (Efe. 2:2; 5:6). Paçka se ata judenj të cilët e refuzuan Krishtin u përpoqën të pretendonin se Perëndia ishte ati i tyre (Gjoni 8:41), Jezusi u tha: “Po të ishte Perëndia Ati juaj, ju do të më donit.... Ju jeni nga djalli, që është ati juaj, dhe doni të bëni dëshirat e atit tuaj” (Gjoni 8:42–44).
Letrat pastorale të Besëlidhjes së re, përmbajnë një dëshmi të përsëritur të faktit se ne jemi tani fëmijë të Perëndisë në një kuptim të veçantë, pjesëtarë të familjes së Tij. Pali thotë:
Sepse të gjithë ata që udhëhiqen nga Fryma e Perëndisë, janë bij të Perëndisë. Sepse ju nuk keni marrë një frymë skllavërie, që të keni përsëri frikë, po keni marrë frymën e birërisë, me anë të së cilës ne thërrasim: "Aba, o Atë!". Vetë Fryma i dëshmon frymës sonë që jemi bij të Perëndisë. Dhe nëse jemi bij, jemi dhe trashëgimtarë; si trashëgimtarë të Perëndisë ashtu edhe bashkëtrashëgimtarë të Krishtit, nëse vuajmë bashkë me të, që edhe të përlëvdohemi bashkë. (Rom. 8:14–17)
Por nëse ne jemi fëmijë të Perëndisë, a jemi atëherë të lidhur me njëri tjetrin si pjesëtarë të së njëjtës familjeje? Padyshim që po. Në fakt, ky birësim në familjen e Perëndisë na bën pjesëmarrës së bashku në një familje edhe me judenjtë besimtarë të Besëlidhjes së Vjetër, sepse Pali thotë se ne jemi gjithashtu bij të Abrahamit: “As sepse janë pasardhje e Abrahamit janë të gjithë bij; por: "Në Isakun do të quhet pasardhja jote". Do të thotë: nuk janë bijtë e Perëndisë ata që lindin prej mishi, por bijtë e premtimit llogariten si pasardhës.” (Rom. 9:7–8). Ai shpjegon më tej tek “Galatasve”: “Kurse ne, o vëllezër, jemi sikundër Isaku, bij të premtimit... nuk jemi bij të skllaves, por të së lirës” (Gal. 4:28, 31; kr. 1 Pjetrit 3:6, ku Pjetri i shikon gratë besimtare si vajza të Sarës në besëlidhjen e re).
Pali shpjegon se ky status i birësimit si bij të Perëndisë, nuk u realizua plotësisht në besëlidhjen e vjetër. Ai thotë se “para se të vinte besimi, ne ruheshim nën ligjin... ligji qe mësuesi ynë për te Krishti, që ne të drejtësohemi prej besimit. Por, mbasi erdhi besimi, nuk jemi më nën mësues, sepse të gjithë ju jeni bij të Perëndisë me anë të besimit në Krishtin Jezus” (Gal. 3:23–26). Me këtë nuk po themi se Besëlidhja e Vjetër e shmangte plotësisht të folurën rreth Perëndisë si Ati ynë, sepse Perëndia e quajti veten Atë i bijve të Izraelit, dhe ata vetë i quajti fëmijë të Tij në një sërë pasazhesh (Ps. 103:13; Isa. 43:6–7; Mal. 1:6; 2:10). Por edhe pse kishte një vetëdije rreth Perëndisë si Atë për popullin e Izraelit, dobitë dhe privilegjet e plota të pjesëmarrjes në familjen e Perëndisë, si dhe realizimi i plotë i asaj pjesëmarrjeje, nuk erdhi derisa Krishti erdhi dhe derisa Fryma e Birit të Perëndisë u derdh në zemrat tona, dhe i dëshmon frymës sonë që jemi bij të Perëndisë.
Çfarë provash shikojmë në jetën tonë që ne jemi fëmijë të Perëndisë? Pali shikon prova të qarta në faktin që Fryma e Shenjtë dëshmon në zemrat tona se ne jemi fëmijë të Perëndisë: “Por, kur erdhi plotësimi i kohës, Perëndia dërgoi Birin e tij, të lindur prej gruaje, të vënë nën ligj, që të shpengonte ata që ishin nën ligj, që ne të fitojmë birërinë. Dhe, duke qenë se jeni bij, Perëndia dërgoi Frymën e Birit të tij në zemrat tuaja që thërret: "Abba, Atë!” Prandaj ti nuk je më skllav, por bir; dhe në qoftë se je bir, je edhe trashëgimtar i Perëndisë, përmes Krishtit” (Gal. 4:4–7).
Letra e parë e Gjonit i vë një theks të madh statusit tonë si fëmijë të Perëndisë: “Shikoni ç'dashuri të madhe na ka dhënë Ati, që të quhemi bij të Perëndisë.... Të dashur, tani jemi bij të Perëndisë” (1 Gjonit 3:1–2; Gjoni i quan shpesh herë lexuesit e tij “fëmijë” apo “fëmijë të vegjël”).[78]1
Paçka se Jezusi na quan “vëllezër” të Tij (Heb. 2:12) dhe për rrjedhojë, nga një anë Ai është vëllai ynë i madh në familjen e Perëndisë (kr. Heb. 2:14), si dhe mund të quhet “i parëlinduri në mes të shumë vëllezërve” (Rom. 8:29), Ai gjithsesi bën kujdes që të bëjë një dallim të qartë mes mënyrës në të cilën Perëndia është Ati ynë qiellor, si dhe mënyrës në të cilën Ai është në raport me Perëndinë Atë. Mari Magdalenës, Ai i thotë: “Unë po ngjitem tek Ati im dhe Ati juaj, te Perëndia im dhe Perëndia juaj” (Gjoni 20:17), duke bërë kësisoj një dallim të qartë mes kuptimit shumë më të madh dhe të përjetshëm në të cilin Perëndia është Ati i Tij, si dhe kuptimit në të cilin Perëndia është Ati ynë.
Paçka se Besëlidhja e Re thotë se ne jemi tani fëmijë të Perëndisë (1 Gjoni 3:2), ne duhet të vërejmë gjithashtu se ka një kuptim tjetër në të cilin birësimi ynë është ende i ardhshëm për shkak se ne nuk do të marrim dobitë dhe privilegjet e plota të birësimit derisa Krishtit të kthehet, e ne të marrim trupa të rinj të ringjallur. Pali flet më vonë për këtë, me një kuptim më të plotë të birësimit kur thotë: “Dhe jo vetëm kaq, por edhe ne vetë që kemi frytin e parë të Frymës, psherëtijmë në veten tonë, duke pritur me durim birërimin, shpengimin e trupit tonë” (Rom. 8:23). Këtu Pali e shikon marrjen e trupave të ringjallur si plotësim të privilegjeve tona të birësimit, në mënyrë që ai të mund t’i referohet me fjalët: “birësimi ynë si bij.”
B. Birësimi pason kthimin në besim, dhe është rezultat i besimit shpëtues
Fillimisht ne mund të mendojmë se do të bëheshim fëmijët e Perëndisë nëpërmjet rigjenerimit, përderisa ilustrimi i të qenurit të “rilindur” në rigjenerim, na bën të mendojmë për fëmijët që lindin në një familje njerëzore. Por Besëlidhja e Re nuk e lidh kurrë birësimin me rigjenerimin: në të vërtetë, ideja e birësimit është e kundërt me idenë e të lindurit në një familje!
Përkundrazi, Besëlidhja e Re e lidh birësimin me besimin shpëtues, dhe thotë si përgjigje ndaj besimit tonë në Krishtin, Perëndia na ka birësuar në familjen e Tij. Pali thotë: “të gjithë ju jeni bij të Perëndisë me anë të besimit në Krishtin Jezus” (Gal. 3:23–26). Edhe Gjoni shkruan: “Por të gjithëve atyre që e pranuan, ai u dha pushtet të bëhen bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e tij” (Gjoni 1:12).[79]2 Këto dy vargje e bëjnë të qartë se birësimi pason kthimin në besim dhe është reagimi i Perëndisë ndaj besimit tonë.
Një kundërshtim ndaj kësaj mund të nxirret nga deklarata e Palit: “Dhe, duke qenë se jeni bij, Perëndia dërgoi Frymën e Birit të tij në zemrat tuaja që thërret: "Abba, Atë!”’ (Gal. 4:6). Dikush mund ta kuptojë këtë varg me kuptimin se fillimisht Perëndia na birësoi si bij dhe së dyti, Ai na dha Frymën e Shenjtë për të sjellë rigjenerimin në zemrat tona. Por disa vargje më përpara, Pali kishte thënë se ne jemi bërë bij të Perëndisë “me anë të besimit” (Gal. 3:26). Për rrjedhojë, deklarata e Palit tek “Galatasve” 4:6 kuptohet më mirë jo si referencë ndaj dhënies së Frymës së Shenjtë në momentin e rigjenerimit, por më tepër si një veprimtari shtesë e Frymës së Shenjtë në të cilën Ai fillon t’i dëshmojë frymës tonë si dhe të na sigurojë që ne jemi pjesëtarë të familjes së Perëndisë. Kjo vepër e Frymë së Shenjtë, na jep sigurinë e birësimit tonë, dhe në këtë kuptim Pali thotë se, pasi jemi bërë bij, Perëndia bëri që Fryma e Shenjtë e Tij përbrenda zemrave tona, të thërrasë: “Aba, o Atë!” (kr. Rom 8:15–16).
C. Birësimi është ndryshe nga drejtësimi
Paçka se birësimi është një privilegj që na vjen në kohën që ne bëhemi të krishterë (Gjoni 1:12; Gal 3:26; 1 Gjonit 3:1–2), gjithsesi, ai është një privilegj që është i ndryshëm nga drejtësimi si dhe i ndryshëm nga rigjenerimi. Në rigjenerim, ne bëhemi të gjallë nga ana frymërore, në gjendje për t’u lidhur me Perëndinë në lutje dhe adhurim, si dhe në gjendje për të dëgjuar Fjalën e Tij me zemra pranuese. Por, është e mundur që Perëndia të ketë krijesa të cilat janë të gjalla nga ana frymërore, e megjithatë jo pjesëtarë të familjes së Tij e që nuk ndajnë privilegjet e veçantë të pjesëtarëve të familjes, engjëjt, për shembull, bien në atë kategori.[80]3 Për rrjedhojë, do të kishte qenë e mundshme për Perëndinë që të vendoste të na jepte rigjenerim pa privilegjet e mëdha të birësimit në familjen e Tij.
Për më tepër, Perëndia mund të na kishte dhënë drejtësim pa privilegjin e birësimit në familjen e Tij, sepse Ai mund ta na kishte falur mëkatet e të na kishte dhënë një qëndrim të drejtë ligjor përpara Tij, pa na bërë fëmijë të Tij. Është e rëndësishme që të kuptojmë këtë për shkak se kjo gjë na ndihmon të kuptojmë se sa të mëdha janë privilegjet tona në birësim. Rigjenerimi ka të bëjë me jetën tonë të brendshme frymërore. Drejtësimi ka të bëjë me qëndrimin tonë përpara ligjit të Perëndisë. Por birësimi ka të bëjë me marrëdhënien tonë me Perëndinë si Ati ynë, dhe në birësim na jepen shumë prej bekimeve më të mëdha që do të përjetojmë përgjatë gjithë përjetësisë. Kur fillojmë të kuptojmë shkëlqyeshmërinë e këtyre bekimeve, si dhe kur e vlerësojmë faktin që Perëndia nuk ka detyrim për të na dhënë ndonjë prej tyre, atëherë do të jemi në gjendje që të thërrasim bashkë me apostullin Gjon: “Shikoni ç'dashuri të madhe na ka dhënë Ati, që të quhemi bij të Perëndisë” (1 Gjonit 3:1).
D. Privilegjet e birësimit
Dobitë apo privilegjet të cilat shoqërojnë birësimin, shikohen së pari në mënyrën se si Perëndia hyn në raport me ne, dhe pastaj edhe në mënyrën se si ne hyjmë në raport me njëri tjetrin si vëllezër dhe motra në familjen e Perëndisë.
Një nga privilegjet më të mëdha të birësimit tonë është që jemi në gjendje t’i flasim Perëndisë e të hyjmë në raport me Të si një Atë i mirë dhe i dashur. Ne duhet të lutemi: “Ati ynë që je në qiej” (Mat. 6:9), si dhe duhet të kuptojmë se nuk jemi “më skllav, por bir” (Gal. 4:7). Për rrjedhojë, ne me Perëndinë jemi në raport jo si një skllav është ndaj skllavopronarit, por ashtu sikurse një fëmi është në raport me atin e tij apo të saj. Në fakt, Perëndia na jep një dëshmi të brendshme nga Fryma e Shenjtë që na bën që në mënyrë instinktive ta quajmë Perëndinë, atin Tonë. “Kur thërrasim: “Aba, o Atë!’ Vetë Fryma i dëshmon frymës sonë që jemi bij të Perëndisë” (Rom. 8:15–16). Kjo marrëdhënie ndaj Perëndisë si Ati ynë është themeli i shumë bekimeve të tjera të jetës së krishterë, dhe kthehet në mënyrën kryesore në të cilën ne krijojmë raport me Perëndinë. Padyshim që është e vërtetë që Perëndia është Krijuesi ynë, gjykatësi ynë, Zoti dhe Mjeshtri ynë, mësuesi ynë, siguruesi dhe mbrojtësi ynë, si dhe Ai që përmes kujdesit të Tij provanor ruan ekzistencën tonë. Por roli që është më simbolik, si dhe roli që tejçon privilegjet më të larta të përbashkësisë me Perëndinë në amshim, është roli i Tij si Ati ynë qiellor.
Fakti që Perëndia hyn në raport me ne si Atë, tregon shumë qartë se Ai na do (1 Gjonit 3:1), se Ai na kupton (“Ashtu si një baba është i mëshirshëm me bijtë e tij, kështu është i mëshirshëm ZOTI me ata që kanë frikë prej tij. Sepse ai e njeh natyrën tonë dhe nuk harron që ne jemi pluhur” [Ps. 103:13–14]), dhe se ai kujdeset për nevojat tona (“Sepse paganët i kërkojnë të gjitha këto; Ati juaj qiellor, pra, e di mirë se ju keni nevojë për këto të gjitha,” Mat. 6:32). Për më tepër, në rolin e Tij si Ati ynë, Perëndia na jep shumë dhurata të mira: “Nëse pra, ju, që jeni të ligj, dini t'u jepni dhurata të mira bijve tuaj, aq më tepër Ati juaj, që është në qiej, do t'u japë gjëra të mira atyre që ia lypin atij!” (Mat. 7:11). Ai veçanërisht na jep dhuratën e Frymës së Shenjtë për të na ngushëlluar si dhe për të na fuqizuar për shërbesë si dhe për jetimin e jetës së Krishterë (Luka 11:13).[81]4 Faktikisht, nuk është se Perëndia na jep dhurata vetëm në këtë jetë, por Ai gjithashtu na jep një trashëgimi të madhe në qiell për shkak se ne jemi bërë bashkë-trashëgimtarë me Krishtin. Pali thotë: “Prandaj ti nuk je më skllav, por bir; dhe në qoftë se je bir, je edhe trashëgimtar” (Gal. 4:7); faktikisht ne jemi: “trashëgimtarë të Perëndisë ashtu edhe bashkëtrashëgimtarë të Krishtit” (Rom. 8:17). Si trashëgimtarë ne kemi të drejtën për të patur një “ trashëgim të paprishshëm, të panjollë dhe të pafishkur, që është ruajtur në qiejt për ju,” (1 Pjetrit 1:4) trashëgimi e cila është e madhe si dhe e përjetshme. Të tëra privilegjet dhe bekimet e mëdha të qiellit janë grumbulluar për ne dhe na janë vënë në dispozicion për shkak se ne jemi fëmijët e Mbretit, pjesëtarë të familjes mbretërore, princër e princesha që do të mbretërojnë me Krishtin mbi qiejt dhe tokën e re (Zbu. 2:26–27; 3:21). Si një shijim paraprak i këtij privilegji të madh, engjëjt edhe tani që flasim dërgohen për të na shërbyer (Heb. 1:14).
Është në kontekstin e kësaj marrëdhënieje me Perëndinë si Ati ynë qiellor që ne duhet të kuptojmë lutjen që Jezusi u tha dishepujve që të bëjnë përditë: “Ati ynë që je në qiej... na i fal fajet tona, siç ua falim edhe ne fajtorëve tanë” (Mat. 6:9–12, përkthimi i autorit). Kjo lutje e përditshme për faljen e mëkateve, nuk është një lutje që Perëndia të na japë drejtësimin vazhdimisht përgjatë gjithë jetës tonë, sepse drejtësimi është një ngjarje që ndodh një herë e që shfaqet menjëherë pasi ne i besojmë Krishtit me besim shpëtues. Përkundrazi, lutja për faljen e mëkateve çdo ditë, është një lutje që marrëdhënia atërore me Perëndinë, e cila është ndërprerë nga mëkati i cili solli pakënaqësi tek Ai, të rimëkëmbet dhe që Ai lidhet përsëri me ne si një Atë i Cili gjen kënaqësi tek fëmijët e Tij të cilët Ai i do. Lutja: “Na i fal fajet tona,” për rrjedhojë, është një lutje në të cilën ne lidhemi në raport jo ndaj Perëndisë si gjykatës i përjetshëm i universit, por ndaj Perëndisë si Atë. Ajo është një lutje në të cilën ne dëshirojmë të rimëkëmbim bashkësinë e hapur me Atin tonë, bashkësi e cila është shkelur për shkak të mëkatit (shiko gjithashtu “1 Gjonit” 1:9; 3:19–22).
Privilegji i të qenurit i drejtuar nga Fryma e Shenjtë, është gjithashtu një dobi e birësimit. Pali lë të kuptohet se kjo është një dobi morale nëpërmjet të cilës Fryma e Shenjtë na vë dëshira për t’iu bindur Perëndisë e për të jetuar në përputhje me vullnetin e Tij. Ai thotë: “të gjithë ata që udhëhiqen nga Fryma e Perëndisë, janë bij të Perëndisë” (Rom. 8:14), dhe këtë ai e jep si arsye përse të krishterëve u thuhet: “i vrisni veprat e trupit” nëpërmjet Frymës së Shenjtë që punon përbrenda tyre (v. 13; vini re “sepse” në fillim të v. 14). Ai e shikon Frymën e Shenjtë si drejtuesin dhe udhëzuesin e fëmijëve të Perëndisë në shtigjet e bindjes ndaj Perëndisë.
Një privilegj tjetër i bindjes në familjen e Perëndisë, paçka se ne nuk e shohim gjithnjë atë si privilegj, është fakti se Perëndia na disiplinon si fëmijë të Tij. “Biri im, mos e përçmo ndreqjen e Zotit dhe mos e humb zemrën, kur ai të qorton, sepse Zoti ndreq atë që do; dhe fshikullon çdo bir që ai pranon” (Heb. 12:5–6, citim i “F. e Urta” 3:11–12). Autori i “Hebrenjve” shpjegon: “Perëndia sillet me ju si me bij; sepse cili është ai bir të cilin s'e ndreq i ati?... për të mirën tonë, që të bëhemi pjesëtarë të shenjtërisë së tij” (Heb. 12:7, 10). Ashtu sikurse fëmijët tokësorë bëhen më të bindur e të drejtë kur disiplinohen prej etërve të tyre tokësorë, po kështu edhe ne rritemi në drejtësi dhe shenjtëri kur disiplinohemi nga Ati ynë qiellor.
E lidhur me disiplinën atërore të Perëndisë, është fakti se si fëmijë të Perëndisë si dhe bashkë-trashëgimtarë me Krishtin, ne kemi privilegjin e ndarjes si në vuajtjet e Tij ashtu edhe në lavdinë e mëpastajshme të Tij. Ashtu sikurse “Duhej që Krishti të vuajë dhe të hyjë në lavdinë e tij” (Luka 24:26), kështu Perëndia na jep privilegjin e ecjes në të njëjtin shteg që eci Krishti, duke duruar vuajtjet në jetën e Tij në mënyrë që ne të mund të merrnim lavdi të madhe në jetën që do të vijë: “nëse jemi bij, jemi dhe trashëgimtarë; si trashëgimtarë të Perëndisë ashtu edhe bashkëtrashëgimtarë të Krishtit, nëse vuajmë bashkë me të, që edhe të përlëvdohemi bashkë” (Rom. 8:17).
Përveç këtyre privilegjeve të mëdha të cilat kanë të bëjnë me marrëdhënien tonë ndaj Perëndisë si dhe përbashkësinë tonë me Të, ne kemi gjithashtu privilegjet e birësimit të cilat ndikojnë tek mënyra se si ne hyjmë në raport me njëri tjetrin si dhe ndikojnë tek sjellja jonë vetjake. Ngaqë ne jemi fëmijët e Perëndisë, marrëdhënia jonë me njëri tjetrin, është shumë më e thellë si dhe intime sesa marrëdhënia që për shembull engjëjt kanë me njëri tjetrin, sepse të tërë ne jemi pjesëtarë të së njëjtës familjeje. Shpesh herë, Besëlidhja e Re u referohet të krishterëve si “vëllezër” dhe si “motra” në Krishtin (Rom. 1:13; 8:12; “1 Kor.” 1:10; 6:8; “Jakobi” 1:2; “Mat.”12:50; “Rom.” 16:1; “1 Kor.” 7:15; “Filemon” 1:2; “Jakobi” 2:15). Plus kësaj, vargjet e shumta në të cilat kishave të tëra u referohemi si “vëllezër” nuk duhet kuptuar sikur i referohet vetëm njerëzve të grigjës, por janë më tepër referenca të përgjithshme ndaj të tërë kishës, dhe me përjashtim të rastit ku konteksti në mënyrë të shkoqur nënkupton tjetër gjë, duhet marrë me kuptimin: “vëllezër dhe motra në Zotin.” Përcaktimi “vëllezër” është kaq i zakonshëm tek letrat, saqë duket se është mënyra mbizotëruese në të cilën autorët e Besëlidhjes së Re u referohen të krishterëve të tjerë të cilëve po u shkruajnë. Kjo tregon vetëdijen e fortë që ata kishin për natyrën e kishës si familje e Perëndisë. Në fakt, Pali i thotë Timoteut që të ketë një raport me kishën e Efesit si dhe me individët përbrenda kishës, ashtu sikurse do të kishte me një familje të madhe: “Mos e qorto ashpër një plak, por këshilloje si një atë, dhe të rinjtë si vëllezër, plakat si nëna, të rejat si motra, me plot dëlirësi” (1 Tim. 5:1–2).[82]5
Ky koncept i kishës si familja e Perëndisë, duhet të na japë një pikëpamje të re të veprës së kishës; është “vepër familjare,” dhe pjesëtarët e ndryshëm të familjes, nuk duhet të konkurrojnë kurrë me njëri tjetrin e as të pengojnë njëri tjetrin në përpjekjet e tyre, por duhet ta inkurajojnë njëri tjetrin e të jenë mirënjohës për çfarëdo të mire apo përparimi që i ndodh cilitdo pjesëtari të familjes, sepse të tërë po i kontribuojnë familjes së mirë të besimit si dhe nderit të Perëndisë, Atit tonë. Në fakt, ashtu sikurse pjesëtarët e një familjeje tokësore shpesh kanë kohë të gëzueshme si dhe përbashkësi kur ata punojnë së bashku në një projekt të vetëm, po kështu edhe kohët tona të punës së bashkë në ndërtimin e kishës, duhet të jenë kohë gëzimi të madh si dhe përbashkësie me njëri tjetrin. Për më tepër, ashtu sikurse pjesëtarët e një familjeje tokësore i nderojnë prindërit e tyre si dhe përmbushin qëllimin e një familjeje më tepër kur me zell i mirëpresin cilindo vëlla apo motër të cilët janë të sapo birësuar në atë familje, po kështu ne duhet të mirëpresim cilindo pjesëtar të familjes së Krishtit me zell e me dashuri.
Një aspekt tjetër i pjesëmarrjes në familjen e Perëndisë është se ne, si fëmijët e Perëndisë, duhet të imitojmë Atin tonë në qiell në të gjitha sjelljet tona. Pali thotë: “Bëhuni pra imitues të Perëndisë, si bij të dashur” (Efe. 5:1). Pjetri i bën jehonë kësaj teme kur thotë: “Si bij të bindur, mos iu përshtatni lakmive të mëparshme kur ishit në padijen tuaj, por ashtu si është i shenjtë ai që ju thirri, jini edhe ju të shenjtë në gjithë sjelljen tuaj, sepse është shkruar: "Jini të shenjtë, sepse unë jam i shenjtë”’ (1 Pjetrit 1:14–16). Si Pjetri ashtu edhe Pali e kuptojnë se është e natyrshme për fëmijët që të imitojnë etërit e tyre tokësorë. Ata i referohen kësaj ndjenje të natyrshme që fëmijët kanë, me qëllim që të na kujtojë se ne duhet të imitojmë Atin tonë qiellor—me të vërtetë që kjo duhet të jetë diçka të cilën ne e duam në mënyrë të natyrshme e në të cilën gjejmë kënaqësi. Nëse Perëndia, Ati ynë në qiell, është i shenjtë, ne duhet të jemi të shenjtë ashtu sikurse fëmijët e bindur.
Kur ne ecim në shtigjet e një sjellje të drejtë, ne e nderojmë Atin tonë qiellor dhe i sjellim Atij lavdi. Kur veprojmë në një mënyrë e cila është e kënaqshme për Perëndinë, ne duhet të sillemi në atë mënyrë që të tjerët “të shohin veprat tuaja të mira dhe ta lëvdojnë Atin tuaj që është në qiej” (Mat. 5:16). Pali i inkurajon filipianët që të mbajnë një sjellje me pastërti përpara jobesimtarëve “që të jeni të paqortueshëm dhe të pastër, bij të Perëndisë të patëmetë në mes të një brezi dredharak dhe të çoroditur, në mes të të cilit ju ndriçoni si pishtarë në botë” (Fil. 2:15). Me të vërtetë që një model i përputhshëm qëndrimi të moralshëm është gjithashtu provë që ne jemi me të vërtetë fëmijët të Perëndisë. Gjoni thotë: “Në këtë njihen bijtë e Perëndisë dhe bijtë e djallit; kushdo, që nuk bën drejtësinë nuk është prej Perëndisë, as ai, që nuk do vëllanë e vet.” (1 Gjonit 3:10).
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. Hidh vështrimin prapa tek lista e privilegjeve të cilat vijnë me birësimin tonë si fëmijë të Perëndisë. A ke menduar më përpara për këto si automatikisht të tuat për shkak se ke rilindur sërish? A mund të përshkruash se si do të ishte jeta jonë e përjetshme nëse do të kishim rigjenerim dhe drejtësim si dhe shumë privilegje të tjera të cilat vijnë me shpëtimin, por jo birësim në familjen e Perëndisë? Tani, si ndjehesh për faktin që Perëndia të ka birësuar në familjen e Tij krahasuar me mënyrën se si je ndjerë përpara se të lexoje këtë kapitull?
2. A është përmirësuar marrëdhënia jote me familjen tënde njerëzore apo është bërë më e vështirë si rezultat i bërjes tënde i krishterë? Nëse marrëdhënia jote me familjen tënde tokësore është bërë më e vështirë, si e ke parë vërtetësinë e “Markut” 10:29–30 në jetën tënde si i krishterë?
3. Nganjëherë, njerëzit kanë patur etër jo të dashur apo mizorë, kanë parë se e kaluara e tyre e bën të vështirë të menduarit e tyre rreth Perëndisë dhe raportin me Të si një Atë qiellor. Si do mundet “Hebrenjve” 12:10, “Mateu” 7:11, si dhe “Luka” 11:13, të cilat vënë në kontrast etërit e mëkatshëm tokësorë me Atin tonë të përsosur në qiell, do mund të ndihmojë në atë situatë? A mundet që “1 Pjetrit” 1:18 të jetë e dobishme edhe në këtë situatë? Si do mundet që një person i cili ka patur një baba mizor e jo të dashur tokësor të mund të veprojë për të fituar një vlerësim gjithnjë e më të mirë të asaj se kush është Perëndia si dhe se çfarë lloj Ati është Ai? A mendon se ndonjë prej atyre të krishterëve të shekullit të parë kishte patur një baba mizor e jo të dashur, apo nuk e kishte patur fare gjallë babanë? Çfarë mësimesh të Besëlidhjes së Vjetër do t’i kishin ndihmuar ata në këtë pikë? A mendon se njerëzit të cilët kanë patur etër të ligj tokësorë, kanë një ndjenjë të brendshme të dhënë nga Perëndia për se si duhet të jetë një baba i mirë?
4. Mendo për ata që janë pjesëtarë të kishës tënde. A të ka ndihmuar ky kapitull t’i mendosh ata si thjesht vëllezërit dhe motrat e tua (ose nëse ata janë më të vjetër, si “baballarë” dhe “mama” për ty)? Si mendon se një vlerësim i shtuar i kësaj ideje të kishës si familje do të ishte i dobishëm për kishën tënde? Si do mund të inkurajoje një vlerësim më të madh të kësaj ideje?
5. A ka kisha jote ndonjë kuptim konkurrimi me kishat e tjera të cilat mund të tejkalohet nga një vlerësim më i madh i doktrinës së birësimit?
6. Në familjen njerëzore, kur një prej fëmijëve kryen një krim dhe ndëshkohet publikisht për të, e tërë familja turpërohet. Nga ana tjetër, kur një pjesëtar familjeje nderohet për një arritje të jashtëzakonshme, e gjithë familja është krenare për këtë dhe gëzohet. Si të bën të ndjehesh kjo analogji e ngjarjeve në një familje njerëzore për nivelin tënd personal të shenjtërisë së jetës, si dhe mënyrën se si ajo pasqyrohet tek pjesëtarët e tjerë të familjes tënde frymërore? Si të bën të ndjehesh rreth nevojës për shenjtëri personale ndër vëllezërit dhe motrat e tua në kishë? A ke vetë personalisht një dëshirë të fortë të brendshme për të imituar Atin tënd qiellor në sjelljen tënde (Efe. 5:1; 1 Pjetrit 1:14–16)?
7. A e ndjen Frymën e Shenjtë përbrenda teje të dëshmojë me frymën tënde se je një fëmi i Perëndisë (Rom. 8:15–16; Gal. 4:6)? A mund të përshkruash se si është ajo ndjesi?
8. A ndjen ndonjë diskriminim ndaj të krishterëve të racave të tjera apo të niveleve të tjera sociale apo ekonomike? A mund të kuptosh se si doktrina e birësimit duhet të fashitë dallime të tilla në kishë (shiko Gal. 3:26–28)? A mund të shikosh gjithashtu se si doktrina e birësimit do të thotë se as burrat e as gratë nuk duhet ta mendojnë gjininë tjetër si më të rëndësishme apo më pak të rëndësishme në kishë (shiko Gal. 3:28)?
TERMA TË VEÇANTË
birësim
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229).
Shënim: Shumë teologji sistematike nuk e trajtojnë birësimin si një temë të veçantë por përfshijnë një diskutim të privilegjeve të birësimit në një diskutim të drejtësimit dhe rezultateve të tij.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton (pa trajtim të hollësishëm)
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1875–1876 Pope, 3:1–27
1892–1894 Miley, 2:337–338
1940 Wiley, 2:402–439
1960 Purkiser, 297–298
3. Baptiste
1767 Gill, 1:288–291; 2:93–107
1887 Boyce, 404–409
1917 Mullins, 401–409
1983–1985 Erickson, 961–966
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:241–243
1949 Thiessen, 278–282
1986 Ryrie, 301–302, 306–307
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 2:408–409
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1937–1966 Murray, CW 2:223–34; RAA 132–140
1962 Buswell, 2:212–213
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott (pa trajtim të hollësishëm)
2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II
1980 McBrien (pa trajtim të hollësishëm)
Vepra të Tjera
Davids, P.H. “Birësim (Adoption)” Tek FUT (EDT) f. 13.
Murray, John. “Birësim (Adoption).” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 132–140.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Romakëve” 8:14–17: Sepse të gjithë ata që udhëhiqen nga Fryma e Perëndisë, janë bij të Perëndisë. Sepse ju nuk keni marrë një frymë skllavërie, që të keni përsëri frikë, po keni marrë frymën e birërisë, me anë të së cilës ne thërrasim: "Aba, o Atë!". Vetë Fryma i dëshmon frymës sonë që jemi bij të Perëndisë. Dhe nëse jemi bij, jemi dhe trashëgimtarë; si trashëgimtarë të Perëndisë ashtu edhe bashkëtrashëgimtarë të Krishtit, nëse vuajmë bashkë me të, që edhe të përlëvdohemi bashkë.
HIMN
“Fëmijë të Atit Qiellor (Children of the Heavenly Father)”
Ati qiellor, të gjithë në gji
Të sigurt i mbledh fëmijët e Tij;
As në qiell yjet e as zogjtë në fole
Në një strehë të tillë nuk kanë gjetur kurrë pre.
Perëndia për të Vetët kujdeset dhe ushqen,
Në oborret e Tij të shenjtë ata begatohen;
Nga të tërë të këqijat Ai i shpëton,
Në krahët e Tij të fuqishëm Ai i lart i çon.
As jeta e as vdekja kurrë fëmijët e Zotit
S’do t’i ndajë dot prej Tij në mot të motit;
Ndaj tyre Ai tregon hirin e Tij,
Dhe pikëllimin e tyre Ai plotësisht e di.
Lavdërojeni Zotin ju njerëz të shumë,
Mbrojtësi juaj nuk dremit kurrë;
Mbrojtësit të juaj kur t’i dëshirohet
Çdo armik duhet t’i dorëzohet.
Edhe kur jep e edhe kur merr,
Perëndia fëmijët e Tij nuk i harron në terr;
I vetmi qëllimi i Tij i dashur
Është t’i ruajtur ata të shenjtë dhe të pastër.
Autor: Caroline V. Sandell Berg, rreth. 1855
(Përkth. Ernst W. Olson, 1925)
Teksti © Bordi i Botimeve, Kisha Luterane në Amerikë. Ribotuar me leje nga Augsburg Fortress.
Kapitulli 38
Shenjtërimi (Gjithnjë e më të ngjashëm me Krishtin)
Si bëheni më të pjekur si të krishterë? Cilat janë bekimet e rritjes së krishterë?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Në kapitujt e mëparshëm janë diskutuar një sërë veprimesh të Perëndisë të cilat ndodhin në fillim të jetës tonë të krishterë: thirrja e ungjillit (që Perëndia na e drejton neve) rigjenerimi (përmes të cilit Perëndia na tejçon jetë të re), drejtësimi (nëpërmjet të cilit Perëndia na jep një qëndrim të drejtë ligjor përpara Tij), dhe birësim (në të cilin Perëndia na bën pjesëtarë të familjes së Tij). Ne kemi diskutuar gjithashtu kthimin në besim (në të cilin ne pendohemi nga mëkatet dhe i besojmë Krishtit për shpëtimin). Të tëra këto ngjarje ndodhin në fillim të jetës tonë të krishterë.[83]1
Por tani vijmë tek një pjesë e zbatimit të shpengimit që është një punë progresive që vazhdon përgjatë gjithë jetës tonë tokësore. Është gjithashtu një vepër në të cilën Perëndia dhe njeriu bashkëpunojnë ku secili luan role të caktuara. Kjo pjesë e zbatimit të shpengimit, quhet shenjtërim. Shenjtërimi është një vepër progresive e Perëndisë dhe e njeriut që na bën gjithnjë e më të lirë nga mëkati dhe më tepër si Krishti në jetën tonë faktike.
A. Dallimet mes drejtësimit dhe shenjtërimit
Tabela e mëposhtme specifikon një sërë dallimesh mes drejtësimit dhe shenjtërimit:
Drejtësimi | Shenjtërimi |
Qëndrim ligjor | Gjendja e brendshme |
Një herë e përgjithmonë | Vazhdon përgjatë gjithë jetës |
Tërësisht vepër e Perëndisë | Ne bashkëpunojmë |
I përsosur në këtë jetë | Jo i përsosur në këtë jetë |
I njëjti tek të tërë të krishterët | Më i madh tek disa sesa tek të tjerët |
Ashtu sikurse e tregon kjo tabelë, shenjtërimi është diçka që vazhdon përgjatë gjithë jetës sonë të krishterë. Kursi i zakonshëm i jetës së një të krishteri, do të përfshijë një rritje të vazhdueshme në shenjtërim dhe është diçka që Besëlidhja e Re na inkurajon t’i kushtojmë përpjekjet dhe vëmendjen tonë.
B. Tre fazat e Shenjtërimit
1. Shenjtërimi ka një fillim të përcaktuar tek Rigjenerimi. Një ndryshim i qartë moral ndodh në jetën tonë në pikën e rigjenerimit, sepse Pali i referohet: “larjes së rilindjes dhe të ripërtëritjes së Frymës së Shenjtë” (Titit 3:5). Sapo ne të kemi rilindur, ne nuk mund të vazhdojmë të mëkatojmë rregullisht apo si një vazhdë në jetë (1 Gjonit 3:9), sepse fuqia e jetës së re frymërore përbrenda nesh, nuk na lë t’i përulemi një jete në mëkat.
Ky ndryshim fillestar moral, është faza e parë në shenjtërim. Nga kjo anë, ka ca mbivendosje mes rigjenerimit dhe shenjtërimit, sepse ky ndryshim moral është faktikisht një pjesë e rigjenerimit. Por kur ne e shikojmë nga pikë-vështrimi i ndryshimit moral përbrenda nesh, ne mund ta shikojmë gjithashtu si faza e parë e shenjtërimit. Pali hedh vështrimin prapa tek një ngjarje e përfunduar kur u thotë korintasve: “Por u latë, por u shenjtëruat, por u drejtësuat në emër të Zotit Jezus dhe nëpërmjet Frymës së Perëndisë tonë” (1 Kor. 6:11). Po kështu, tek “Veprat” 20:32 Pali mundet t’u referohet të krishterëve si “të gjithë të shenjtëruarve.”[84]2
Ky hap fillestar në shenjtërim, përfshin një shkëputje përfundimtare nga fuqia sunduese e mëkatit dhe prej dashurisë për të, në mënyrë që besimtari të mos jetë më i sunduar apo i dominuar nga mëkati e të mos ketë më dëshirë për të mëkatuar. Pali thotë: “Kështu edhe ju, llogariteni veten të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë, në Krishtin Jezus.... Sepse mëkati nuk do të zotërojë më mbi ju” (Rom. 6:11, 14). Pali u thotë të krishterëve se “u çliruat nga mëkati” (Rom. 6:18). Në këtë kontekst, të jesh i vdekur ndaj mëkatit, apo të jesh i çliruar nga mëkati, është diçka e cila përfshin fuqinë për të kapërcyer veprime apo modele sjelljeje të mëkatshme në jetën e dikujt. Pali u thotë Romakëve që të mos e lënë mëkatin të “mbretërojë, pra… në trupin tuaj të vdekshëm,” dhe ai gjithashtu thotë: “As mos ia paraqitni gjymtyrët tuaja mëkatit si mjete padrejtësie, por i paraqisni veten tuaj Perëndisë” (Rom. 6:12–13). Të jesh i vdekur ndaj fuqisë mbretëruese të mëkatit, do të thotë se ne si të krishterë, në sajë të fuqisë së Frymës së Shenjtë si dhe jetës së ringjallur të Krishtit që punon përbrenda nesh, kemi fuqinë të ngadhënjejmë mbi tundimet si dhe joshjet e mëkatit. Mëkati nuk do të jetë më zotërues mbi ne siç ishte dikur përpara se të bëheshim të krishterë.
Praktikisht, kjo do të thotë se ne duhet të pohojmë dy gjëra si të vërteta. Nga njëra anë ne nuk do mundemi kurrë të themi: “Jam tërësisht i lirë nga mëkati,” sepse shenjtërimi ynë nuk do të përfundojë kurrë (shiko më poshtë). Por, nga ana tjetër, një i krishterë nuk duhet të thotë kurrë (për shembull): “Ky mëkat më ka mposhtur. Heq dorë. Kam patur një temperament të keq për tridhjeteshtatë vjet, e të atillë do ta kem derisa të vdes, dhe njerëzve thjesht do t’u duhet të më durojnë kështu siç jam!” Të thuash këtë është njësoj si të thuash që mëkati ka fituar dominim. Kjo është si ta lejosh mëkatin të mbretërojë në trupat tanë. Do të thotë të pranosh humbjen. Do të thotë të mohosh të vërtetën e Shkrimit që na thotë: “Kështu edhe ju, llogariteni veten të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë” (Rom. 6:11). Do të thotë të mohosh të vërtetën e Shkrimit që na thotë se “mëkati nuk do të zotërojë më mbi ju” (Rom. 6:14).
Kjo shkëputje fillestare nga mëkati atëherë përfshin një riorientim të dëshirave tona, në mënyrë që të mos kemi më një dashuri mbizotëruese për mëkatin në jetën tonë. Pali e di se lexuesit e tij ishin më përpara skllevër të mëkatit (siç janë të tërë jobesimtarët), por ai thotë se ata nuk janë më të skllavëruar. “ishit shërbëtorë të mëkatit, por iu bindët me zemër formës së mësimit që iu është dhënë. Dhe, mbasi u çliruat nga mëkati, u bëtë shërbëtorë të drejtësisë” (Rom. 6:17–18). Ky ndryshim i dashurisë kryesore të personit dhe dëshirave primare shfaqet në fillim të shenjtërimit.[85]3
2. Shenjtërimi rritet përgjatë gjithë jetës. Edhe pse Besëlidhja e Re flet për një fillim të përcaktuar për sa i takon shenjtërimit, ajo gjithashtu e shikon atë si një proces i cili vazhdon përgjatë gjithë jetës tonë të krishterë. Ky është kuptimi primar në të cilin shenjtërimi përdoret në teologjinë sistematike si dhe në jetën e krishterë përgjithësisht sot.[86]4 Paçka se Pali thotë se lexuesit e Tij janë çliruar nga mëkati (Rom. 6:18) dhe se ata janë “të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë” (Rom. 6:11), ai gjithsesi e kupton se mëkati mbetet në jetën e tyre, kështu që ai u thotë që të mos e lënë të mbretërojë e të mos i nënshtrohen atij (Rom. 6:12–13). Për rrjedhojë, detyra e tyre si të krishterë, është që të shtojnë gjithnjë e më shumë shenjtërimin e tyre, njëlloj sikurse më përpara shtonin gjithnjë e më shumë mëkatet: “ashtu si i paraqitët gjymtyrët tuaja për të qenë shërbëtorë të papastërtisë dhe të paudhësisë për të bërë paudhësinë, kështu tani paraqitni gjymtyrët tuaja për të qenë shërbëtorë të drejtësisë për shenjtërim” (Rom. 6:19; fjalët “ashtu si... kështu tani” [Gr. ὥσπερ...οὕτως] nënkuptojnë se Pali dëshiron që ata ta bëjnë këtë në të njëjtën mënyrë: “ashtu si” po këta persona më përpara iu dhanë gjithnjë e më shumë mëkatit, “kështu tani” ata duhet t’i jepen gjithnjë e më shumë drejtësisë për shenjtërim).
Pali thotë se përgjatë gjithë jetës së krishterë “ne të gjithë... shndërrohemi në të njëjtin shëmbëllim nga lavdia në lavdi” (2 Kor. 3:18). Ne jemi duke u bërë gjithnjë e më shumë si Krishti ndërkohë që vazhdojmë me jetën e krishterë. Për rrjedhojë, ai thotë: “duke harruar ato që kam lënë pas, dhe duke u zgjatur drejt atyre që kam përpara, po ndjek pas synimin, drejt çmimit të thirrjes së lartme të Perëndisë në Krishtin Jezus” (Fil. 3:13–14)—kjo është në një kontekst ku thuhet që Ai nuk është tashmë i përsosur por që Ai vazhdon të shtyjë përpara për të arritur të tëra qëllimet për të cilat Krishti e ka shpëtuar (vgj. 9–12).
Pali u thotë kolosianëve që ata nuk duhet të gënjejnë njëri tjetrin, përderisa ata kanë “veshur njeriun e ri, që përtërihet në njohurinë, sipas shembullit të atij që e krijoi” (Kol. 3:10), duke treguar kësisoj që shenjtërimi madje përfshin një përngjasim gjithnjë e më të madh me Perëndinë në mendimet tona si dhe në fjalët dhe veprat tona. Autori i “Hebrenjve” u thotë lexuesve të vet që “...duke hedhur tej çdo barrë dhe mëkatin që na qarkon kaq lehtë” (Heb. 12:1), si dhe “Kërkoni ... shenjtërim, pa të cilin askush nuk ka për të parë Perëndinë” (Heb. 12:14). Jakobi i inkurajon dëgjuesit e vet duke u thënë: të “bëheni bërës të fjalës dhe jo vetëm dëgjues” (Jakobi 1:22), ndërsa Pjetri u thotë lexuesve të vet: “jini edhe ju të shenjtë në gjithë sjelljen tuaj” (1 Pjetrit 1:15).
Nuk është e nevojshme që të renditim citime shtesë për shkak se një pjesë e mirë e Besëlidhjes së Re, merret me udhëzimin e besimtarëve në kisha të ndryshme për se si ata duhet të bëhen gjithnjë e më të ngjashëm me Krishtin. Të tëra nxitjet morale si dhe urdhëresat në letrat e Besëlidhjes së Re, gjejnë zbatim këtu për shkak se të tëra ato i nxitin besimtarët tek një aspekt apo një tjetër me rëndësi të madhe në jetën e tyre. Është pritshmëria e të tërë autorëve të Besëlidhjes së Re që shenjtërimi ynë do të rritet përgjatë gjithë jetës tonë të krishterë.
3. Shenjtërimi përmbyllet në momentin e vdekjes (për shpirtin tonë) dhe kur Zoti të kthehet (për trupin tonë). Për shkak se ka mëkat që ende mbetet në zemrat tona, edhe pse jemi bërë të krishterë (Rom. 6:12–13; 1 Gjonit 1:8), shenjtërimi ynë nuk do të përfundojë kurrë në këtë jetë (shiko më poshtë). Por sapo vdesim dhe shkojmë për të qenë me Zotin, atëherë shenjtërimi ynë nga një anë përfundon, sepse shpirti ynë çlirohet nga mëkati brendabanues dhe bëhet i përsosur. Autori i “Hebrenjve” thotë se kur ne hyjmë në praninë e Perëndisë për të adhuruar, ne hyjmë tek “frymërat e të drejtëve që u bënë të përsosur” (Heb. 12:23). Kjo është e vlefshme për shkak se është në pritshmërinë e faktit që “nuk do të hyjë në të asgjë e papastër” në praninë e Perëndisë, qyteti qiellor (Zbu. 21:27).
Sidoqoftë, kur ne vlerësojmë se shenjtërimi përfshin të tërë personin, përfshi këtu trupat tanë (shiko 2 Kor. 7:1; 1 Thes. 5:23), atëherë ne kuptojmë se shenjtërimi nuk do të plotësohet tërësisht derisa Zoti të kthehet dhe ne të marrim trupa të rinj të ringjallur. Ne presimin ardhjen e Zotit Jezus Krisht nga qielli, dhe Ai “do ta transformojë trupin tonë të përuljes, që të bëhet i një forme me trupin e tij të lavdisë” (Fil. 3:21). Pikërisht “në ardhjen e tij” (1 Kor. 15:23) ne do të bëhemi të gjallë me një trup të ringjallur, dhe pastaj “do të mbartim edhe shëmbëllimin e qiellorit” plotësisht (1 Kor. 15:49).[87]5
Procesin e shenjtërimit mund ta paraqesim me një diagram, si në figurën 38.1, duke treguar se përpara kthimit në besim jemi skllevër të mëkatit, (1) se ka një fillim të përcaktuar ndaj shenjtërimit në pikën e kthimit në besim, (2) që shenjtërimi duhet të rritet përgjatë gjithë jetës së krishterë, dhe (3) se shenjtërimi përsoset kur personi vdes. (Plotësimi i shenjtërimit kur ne marrim trupat e ringjallur nuk është përfshirë në këtë grafik thjesht për të ruajtur thjeshtësinë e tij.)
Shenjtëri e përsosur | Jo i krishterë | Kthimi në besim | Jeta e krishterë | Vdekja |
Rritje në shenjtëri | ||||
Skllevër ndaj mëkatit |
Figura 38.1: Procesi i Shenjtërimit
Unë kam treguar përparimin e shenjtërimit me një vijë të thyer tek ky grafik duke treguar se rritja në shenjtërim nuk është gjithnjë me një kah në këtë jetë, por se përparimi në shenjtërim shfaqet nganjëherë, ndërkohë që herë të tjera ne e kuptojmë se në një farë mënyre jemi duke shënuar disi regres. Në rastin ekstrem, një besimtar i cili përdor shumë pak mjetet e shenjtërimit, por që merr mësime të këqija, që i mungon një përbashkësi e mirë e krishterë dhe i kushton pak vëmendje fjalës së Perëndisë dhe lutjes, mund të kalojë shumë vite me shumë pak përparim në shenjtërim, por kjo padyshim që nuk është modeli normal apo ai i pritshmi i jetës së krishterë. Kjo në fakt është tejet jo normale.
4. Shenjtërimi nuk përfundohet kurrë në këtë jetë. Në historinë e kishës ka patur gjithnjë disa të cilët, urdhëresa të tilla si ajo tek “Mateu” 5:48 (“Jini, pra, të përsosur, ashtu siç është i përsosur Ati juaj që është në qiej”) apo 2 Korintasve 7:1 (“le ta pastrojmë veten nga çdo ndotje e mishit dhe e frymës dhe ta përfundojmë shenjtërimin tonë në druajtjen e Perëndisë”) i kanë marrë me arsyetimin se përderisa është Perëndia Ai që na jep këto urdhëresa, Ai duhet që gjithashtu të na japë aftësinë për t’iu bindur atyre në mënyrë të përsosur. Për rrjedhojë, ata kanë dalë në përfundimin se është e mundshme për ne që të arrijmë një gjendje përsosmërie pa mëkat në këtë jetë. Për më tepër, ato tregojnë për lutjen e Palit ndaj thesalonikasve: “Por ai vetë, Perëndia i paqes, ju shenjtëroftë tërësisht” (1 Thes. 5:23), dhe nënkuptojnë se lutja e Palit mundet fare mirë të jetë përmbushur për disa të krishterë thesalonikas. Në fakt, Gjoni madje thotë: “Kush qëndron në të nuk mëkaton” (1 Gjonit 3:6)! A nuk tregojnë këto vargje për mundësinë e përsosmërisë së pamëkat në jetën e disa të krishterëve? Në këtë diskutim, unë do të përdor termin perfeksionizëm për t’iu referuar kësaj pikëpamjeje që përsosmëria e pamëkat është e mundshme në këtë jetë.
Parë më nga afër, këto pasazhe nuk mbështetin pozitën perfeksioniste. Së pari, thjesht nuk jepet mësim në Shkrime se kur Perëndia jep një urdhëresë, Ai jep gjithashtu aftësinë t’i bindemi në çdo rast.[88]6 Perëndia i urdhëron të gjithë njerëzit ngado që janë, t’u binden të tëra ligjeve të Tij morale dhe i mban ata përgjegjës për mos arritjen t’u binden atyre, edhe pse njerëzit të cilët nuk janë të shpenguar janë mëkatarë, dhe se si të tillë, janë të vdekur në shkelje dhe mëkate, dhe për rrjedhojë, nuk janë në gjendje që t’u binden urdhëresave të Perëndisë. Kur Jezusi na urdhëron që të jemi të përsosur ashtu sikurse Ati në qiell është i përsosur (Mat. 5:48), kjo gjë thjesht tregon se pastërtia absolute morale e Perëndisë, është standardi drejt të cilit ne duhet të synojmë si dhe standardi për të cilin Perëndia na mban përgjegjës. Fakti që ne nuk jemi në gjendje që ta arrijmë atë standard, nuk do të thotë se ai standard do të ulet; përkundrazi, do të thotë se ne kemi nevojë për hirin e Perëndisë si dhe për faljen e Tij për të fituar mbi mëkatin që mbetet tek ne. Po kështu, kur Pali i urdhëron të krishterët të përsosen në shenjtëri në frikën ndaj Zotit (2 Kor. 7:1), apo kur lutet që Perëndia t’i shenjtërojë plotësisht thesalonikasit (1 Thes. 5:23), ai po tregon drejt qëllimit që ai dëshiron që ata të arrijnë. Ai nuk nënkupton se ndonjë e arrin, por vetëm se ky është një standard i lartë moral të cilin Perëndia dëshiron që të gjithë besimtarët ta aspirojnë.
Deklarata e Gjonit sipas të cilës: “Kush qëndron në të nuk mëkaton” (1 Gjonit 3:6) nuk na mëson se disa prej nesh e arrijnë përsosmërinë, por shkak se foljet në kohën e tashme në greqisht, përkthehen më mirë me kuptimin e një veprimtarie të vazhduar e të bërë zakon: “Kush qëndron në të nuk mëkaton; kush mëkaton nuk e ka parë dhe as nuk e ka njohur” (1 Gjonit 3:6) Kjo është e ngjashme me deklaratën e Gjonit pak vargje më lart: “Kush lindi prej Perëndisë nuk bën mëkat, sepse fara e Perëndisë qëndron në të dhe nuk mund të mëkatojë sepse ka lindur prej Perëndisë” (1 Gjonit 3:9). Po qe se këto vargje do të përdoreshin për të vërtetuar përsosmërinë e pamëkat, ato do duhej të vërtetonin këtë për të gjithë të krishterët, për shkak se ata flasin për atë që është e vërtetë për të gjithë ata të cilët janë lindur prej Perëndisë, si dhe për të tërë ata që e kanë parë Krishtin si dhe që e kanë njohur Atë.[89]7
Për rrjedhojë nuk duket se ka vargje bindëse në Shkrim të cilat të na mësojnë se është e mundshme për ndokënd që të jetë tërësisht pa mëkat në këtë jetë. Nga ana tjetër, ka pasazhe si në Besëlidhjen e Vjetër ashtu edhe në Besëlidhjen e Re të cilat na mësojnë qartësisht se ne nuk mund të jemi moralisht të përsosur në këtë jetë. Tek lutja e Salomonit me rastin e kushtimit të tempullit, ai thotë: “Kur të mëkatojnë kundër teje — sepse nuk ka njeri që nuk mëkaton” (1 Mbretërve 8:46). Po kështu, lexojmë një pyetje retorike me një përgjigje të nënkuptuar negative tek “Fjalët e Urta” 20:9: “Kush mund të thotë: ‘Pastrova zemrën time, jam i pastër nga mëkati im’?” Gjithashtu lexojmë deklaratën e treguar shkoqur tek “Predikuesi” 7:20, “Nuk ka në fakt asnjë njeri të drejtë mbi tokë që bën të mirën dhe të mos mëkatojë.”
Tek Besëlidhja e Re, shikojmë se Jezusi i urdhëron dishepujt e Vet që të luten: “Bukën tonë të përditshme na e jep sot. Dhe na i fal fajet tona, siç ua falim edhe ne fajtorëve tanë” (Mat. 6:11–12, përkthimi i autorit). Ashtu sikurse lutja për bukën e përditshme na siguron një model për një lutje e cila duhet përsëritur për çdo ditë, kështu edhe lutja për faljen e mëkateve përfshihet në atë lloj lutjeje që duhet të bëhet çdo ditë në jetën e një besimtari.
Siç e vumë re edhe më sipër, kur Pali flet për fuqinë e re mbi mëkatin që i jepet një të krishteri, ai nuk thotë se nuk do të ketë mëkat në jetën e të krishterit, por thjesht u thotë besimtarëve që të mos e lënë mëkatin të “mbretërojë” në trupat e tyre, e as të mos ia “paraqitin” gjymtyrët e tyre mëkatit (Rom. 6:12–13). Ai nuk thotë se ata nuk do të mëkatojnë, por thotë se mëkati nuk do të dominojë apo “do të zotërojë” mbi ta (Rom. 6:14). Pikërisht fakti që ai jep këto udhëzime, tregon që ai e kupton se mëkati do të vazhdojë të jetë i pranishëm në jetën e besimtarëve përgjatë gjithë kohës së tyre në tokë. Edhe Jakobi, vëllai i Zotit tonë gjente rastin që të thoshte: “të gjithë gabojmë në shumë gjëra” (Jakobi 3:2), dhe nëse Jakobi vetë mundet ta thotë këtë, atëherë ne padyshim që duhet të jemi të gatshëm që ta themi këtë gjithashtu. Së fundi, në të njëjtën letër në të cilën Gjoni deklaron kaq shpesh se një fëmijë i Perëndisë nuk do të vazhdojë në një vazhdë sjelljeje të mëkatshme, ai thotë gjithashtu: “Po të themi se nuk kemi mëkat, gënjejmë vetveten dhe e vërteta nuk është në ne” (1 Gjonit 1:8). Këtu, Gjoni në mënyrë të qartë e përjashton mundësinë e të qenurit tërësisht i pamëkat në jetën tonë. Në fakt, ai thotë se cilido që pretendon se është i pamëkat, është thjesht duke mashtruar veten, dhe e vërteta nuk është tek ai.[90]8
Por, sapo të kemi dalë në përfundimin që shenjtërimi nuk do të arrihet kurrë në këtë jetë, ne duhet të ushtrojmë mençuri pastorale si dhe kujdes për mënyrën se si e përdorim këtë të vërtetë. Disa mund ta marrin këtë fakt e ta përdorin si një justifikim për të mos u përpjekur për shenjtëri apo për të shtuar shenjtërimin e tyre, një precedurë kjo ekzaktësisht e kundërt me dhjetëra urdhëresa të dhëna në Besëlidhjen e Re. Të tjerë mund të mendojnë rreth faktit që ne nuk mund të jemi të përsosur në këtë jetë, dhe humbasin shpresën e shënimit përparim në jetën e krishterë, një qëndrim ky i cili është gjithashtu i kundërt me mësimin e qartë të “Romakëve” 6 si dhe me pasazhe të tjera rreth fuqisë së ringjalljes së Krishtit në jetën tonë, që na bën të aftë për të ngadhënjyer mbi mëkatin. Për rrjedhojë, paçka se shenjtërimi nuk do të realizohet kurrë në këtë jetë, ne duhet që gjithashtu të theksojmë se ai nuk duhet të reshtë kurrë së shtuari në këtë jetë.
Për më tepër, ndërkohë që të krishterët bëhen më të pjekur, llojet e mëkatit që mbetet në jetën tonë, shpesh nuk janë edhe aq shumë mëkate të fjalëve apo të veprave të cilat janë të dukshme për së jashtmi nga të tjerët, por mëkate të brendshme të qëndrimeve dhe motiveve të zemrës, dëshira të tilla si krenaria dhe egoizmi, mungesa e kurajës apo besimit, mungesa e zellit në dashurinë ndaj Perëndisë me të tërë zemrën tonë si dhe ndaj fqinjëve tanë si vetveten, si dhe mos arritja për t’i besuar plotësisht Perëndisë për gjithçka që Ai premton në çdo situatë. Këto janë mëkate reale! Ato tregojnë se sa poshtë përsosmërisë morale të Krishtit që jemi.
Sidoqoftë, kuptimi i natyrës së këtyre mëkateve të cilat do të vazhdojnë edhe tek të krishterë më të pjekur, na ndihmon gjithashtu që të mbrohemi nga keqkuptimet kur themi se askush nuk do të jetë i përsosur dhe i lirë nga mëkati në këtë jetë. Padyshim që është e mundshme që shumë të krishterë të pjekur, shpesh herë gjatë ditës, janë të lirë nga veprime të vetëdijshme apo të qëllimshme mosbindjeje ndaj Perëndisë në fjalët apo veprat e tyre. Në fakt, nëse drejtuesit të krishterë i thuhet: “bëhu shembull për besimtarët në fjalë, në sjellje, në dashuri, në frymë, në besim dhe në dëlirësi” (1 Tim. 4:12), atëherë shpesh herë do të jetë e vërtetë se jeta e tyre nuk do të përmbajë fjalë apo vepra të cilat të tjerët do t’i llogarisin si të fajshme. Por kjo është mjaft e shkëputur nga arritja e lirisë së plotë nga mëkati në motivet si dhe mendimet dhe qëllimet e zemrës tonë.
Xhon Mërrei vëren se kur profeti Isaia hyri në praninë e Perëndisë, ai mundi vetëm të klithë, “I mjeri unë! Unë jam i humbur, sepse jam një njeri me buzë të papastra dhe banoj në mes të një populli me buzë të papastra; megjithatë sytë e mi kanë parë Mbretin, ZOTIN e ushtrive!” (Isa. 6:5). Gjithashtu, kur Jobi, drejtësia e të cilit më përpara qe përgëzuar në historinë rreth jetës së tij, hyri në praninë e Perëndisë së gjithëfuqishëm, ai mund të thoshte vetëm: “Veshi im kishte dëgjuar të flitej për ty, por tani syri im të sheh. Prandaj ndiej neveri ndaj vetes dhe pendohem në pluhur dhe hir” (Jobi 42:5–6). Mërei del në përfundimin nga këta shembuj si dhe nga dëshmia e shenjtorëve të tjerë përgjatë gjithë historisë së kishës:
Me të vërtetë që sa më i shenjtëruar personi, aq më i konformuar është ai me imazhin e Shpëtimtarit të Tij, aq më shumë ai duhet të përpiqet kundër çdo mungese konformiteti ndaj shenjtërisë së Perëndisë. Sa më i thellë të jetë kuptimi i tij për madhështinë e Perëndisë, aq më i madh është intensiteti i dashurisë së tij ndaj Perëndisë, aq më këmbëngulëse do të jetë dëshira e tij për arritjen e çmimit të thirrjes së lartë të Perëndisë në Krishtin Jezus, aq më të vetëdijshëm do të jemi për peshën e mëkatit që mbetet e aq më madhe do të jetë neveria e tij ndaj mëkatit....A nuk ishte ky efekti tek të gjithë njerëzit e Perëndisë ndërkohë që ata i afroheshin më shumë zbulesës së shenjtërisë së Perëndisë?[91]9
C. Perëndia dhe Njeriu bashkëpunojnë në shenjtërim
Disa (si Xhon Mërrei)[92]10 kundërshtojnë duke thënë se Perëndia dhe njeriu “bashkëpunojnë” në shenjtërim, për shkak se ata duan të këmbëngulin se vepra e Perëndisë është primare dhe vepra jonë në shenjtërim është vetëm dytësore (shiko Fil. 2:12–13). Megjithëkëtë, nëse e shpjegojmë natyrën e rolit të Perëndisë si dhe rolin tonë në shenjtërim në mënyrë të qartë, nuk duket e papërshtatshme që të themi se Perëndia dhe njeriu bashkëpunojnë në shenjtërim. Perëndia kryen në ne shenjtërimin dhe ne punojmë gjithashtu, dhe ne punojmë për të njëjtin qëllim. Ne nuk jemi duke thënë se kemi role të barabartë në shenjtërim apo se të dy punojmë në të njëjtën mënyrë, por thjesht se ne bashkëpunojmë me Perëndinë në mënyra të cilat janë të përshtatshme për statusin tonë si krijesa të Perëndisë. Gjithashtu, fakti që Shkrimi thekson rolin të cilin ne luajmë në shenjtërim (me të tëra urdhëresat morale të Besëlidhjes së Vjetër), e bën të përshtatshme të japim mësim që Perëndia na thërret të bashkëpunojmë me Të në këtë veprimtari.[93]11
1. Roli i Perëndisë në shenjtërim. Përderisa shenjtërimi është në radhë të parë vepër e Perëndisë, është e përshtatshme që Pali lutet: “Por ai vetë, Perëndia i paqes, ju shenjtëroftë tërësisht” (1 Thes. 5:23). Një rol specifik i Perëndisë Atë në këtë shenjtërim, është procesi i Tij i dishepullimit tonë si fëmijë të Tij (shiko Heb. 12:5–11). Pali u thotë Filipianëve: “Perëndia është ai që vepron në ju edhe vullnetin edhe veprimtarinë, sipas pëlqimit të tij” (Fil. 2:13), duke treguar kësisoj diçka të mënyrës në të cilën Perëndia i shenjtëron ata, si duke bërë që ata të dëshirojnë vullnetin e Tij, edhe duke u dhënë atyre fuqinë për ta bërë atë. Autori i “Hebrenjve” flet për rolin e Atit si dhe rolin e Birit në një uratë të njohur: “Dhe Perëndia i paqes... ju bëftë të përsosur për çdo vepër të mirë, që të kryeni vullnetin e tij, duke punuar në ju atë që është e pëlqyer përpara tij, përmes Jezu Krishtit, të cilit i qoftë lavdia në jetë të jetëve.” (Heb. 13:20–21).
Roli i Perëndisë Bir, Jezus Krishtit, në shenjtërim, është së pari që Ai fitoi shenjtërimin tonë për ne. Për rrjedhojë, Pali mund të thoshte se Perëndia e bëri Krishtin që të ishte “urtësi, drejtësi edhe shenjtërim dhe shpengim” (1 Kor. 1:30). Për më tepër, në procesin e shenjtërimit, Jezusi është gjithashtu shembulli ynë, sepse ne duhet të vrapojmë në garën e jetës “duke i drejtuar sytë te Jezusi, kreu dhe plotësonjësi i besimit” (Heb. 12:2). Pjetri u thotë lexuesve të tij: “dhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij” (1 Pjetrit 2:21). Gjithashtu, Gjoni thotë: “Ai që thotë se rri në të, duhet të ecë edhe vetë ashtu si ka ecur ai” (1 Gjonit 2:6).
Por është veçanërisht Perëndia Frymë e Shenjtë që punon përbrenda nesh për të na ndryshuar dhe shenjtëruar, duke na dhënë një shenjtëri më të madhe në jetë. Pjetri flet për “shenjtërimit të Frymës” (1 Pjetrit 1:2, përkthimi i autorit), dhe Pali flet për “shenjtërimin e Frymës” (2 Thes. 2:13). Është Fryma e Shenjtë që prodhon tek ne “frytin e Frymës” (Gal. 5:22–23), ato tipare të karakterit të cilat janë pjesë e një shenjtërimi gjithnjë e më të madh. Nëse ne shtojmë shenjtërimin tonë, atëherë “ecim në Frymë” dhe “udhëhiqeni nga Fryma” (Gal. 5:16–18; kr. Rom. 8:14), d.m.th. se jemi gjithnjë e më tepër reagues ndaj dëshirave dhe nxitjeve të Frymës së Shenjtë në jetën dhe karakterin tonë. Fryma e Shenjtë është fryma e shenjtërisë, dhe Ai prodhon shenjtëri përbrenda nesh.[94]12
2. Roli ynë në shenjtërim. Roli që ne luajmë në shenjtërim është edhe pasiv në të cilin ne varemi tek Perëndia për të na shenjtëruar, ashtu edhe aktiv, në të cilin ne përpiqemi t’i bindemi Perëndisë, dhe ndërmarrim hapa të cilat do ta shtojnë shenjtërimin tonë. Ne tani duhet të shqyrtojmë të dy këto aspekte të rolit tonë në shenjtërim.
Së pari, ajo që mund të quhet rol “pasiv” që ne luajmë në shenjtërim, shikohet në tekstet të cilat na inkurajojnë t’i besojmë Perëndisë apo të lutemi dhe të kërkojmë që Ai të na shenjtërojë. Pali u thotë lexuesve të vet: “paraqisni veten tuaj Perëndisë, si të gjallë prej së vdekurish” (Rom. 6:13; kr. v. 19), dhe ai u thotë të krishterëve romakë: “paraqitni trupat tuaj si fli të gjallë, të shenjtë, të pëlqyeshëm për Perëndinë” (Rom. 12:1). Pali e kupton se ne jemi të varur nga puna e Frymës së Shenjtë për të shtuar shenjtërimin tonë, për shkak se ai thotë: “nëse me anë të Frymës i vrisni veprat e trupit, do të jetoni” (Rom. 8:13).
Fatkeqësisht, sot, ky rol “pasiv” në shenjtërim, kjo ide e dorëzimit ndaj Perëndisë dhe besimit në Të se do të punojë tek ne “vullnetin edhe veprimtarinë, sipas pëlqimit të tij” (Fil. 2:13), nganjëherë është theksuar me kaq forcë saqë është e vetmja gjë që u thuhet njerëzve rreth shtegut të shenjtërimit. Nganjëherë, fraza e mirënjohur “lëre të kalojë dhe lërja Perëndisë” jepet si një përmbledhje e mënyrës se si të jetojmë jetën e krishterë. Por ky është një shtrembërim tragjik i doktrinës së shenjtërimit, sepse flet vetëm për njërën gjysmë të rolit që duhet të luajmë ne, dhe, në vetvete, do t’i shtyjë të krishterët që të bëhen dembelë e të shpërfillin rolin aktiv që Shkrimi i urdhëron ata që të luajnë në shenjtërimin e tyre.
Ai rol aktiv që ne duhet të luajmë, është treguar nga “Romakëve” 8:13, ku Pali thotë: “nëse me anë të Frymës i vrisni veprat e trupit, do të jeton.” Këtu, Pali e pranon se është “me anë të Frymës” që ne jemi në gjendje që ta bëjmë këtë. Por ai gjithashtu thotë se jemi ne që duhet ta bëjmë! Nuk është Fryma e Shenjtë që urdhërohet të vrasë veprat e trupit, por të krishterët! Në mënyrë të ngjashme, Pali u thotë filipianëve: “Prandaj, të dashurit e mi, ashtu sikurse keni qenë gjithnjë të bindur jo vetëm kur isha i pranishëm, por edhe më shumë tani, që jam larg, veproni për shpëtimin tuaj me frikë e me dridhje, sepse Perëndia është ai që vepron në ju edhe vullnetin edhe veprimtarinë, sipas pëlqimit të tij.” (Fil. 2:12–13). Pali i inkurajon ata që të binden edhe më shumë nga ç’u bindën kur ai ishte ndër ta. Ai thotë se bindja është mënyra në të cilën ata “vepronin për shpëtimin e tyre,” duke nënkuptuar me këtë se ata do të“vepronin” realizimin e mëtejshëm të dobive të shpëtimit në jetën e tyre të krishterë.[95]13 Filipianët duhet të punojnë me këtë rritje në shenjtërim, e këtë ta bëjnë me solemnitetit dhe përnderim (“me frikë e me dridhje”), sepse këtë ata janë duke e bërë në prani të Perëndisë Vetë. Por ka edhe më shumë: arsyeja përse ata duhet të punojnë e të presin që vepra e tyre të japë rezultate pozitive, është se “Perëndia është duke punuar brenda tyre—vepra e mëparshme dhe themelore e Perëndisë në shenjtërim do të thotë se vepra e atyre vetë është e fuqizuar nga Perëndia; për rrjedhojë, do t’ia vlejë dhe do të japë rezultate pozitive.
Ky rol aktiv ka shumë aspekte të cilat ne duhet t’i luajmë në shenjtërim. Neve na thuhet: “Kërkoni... shenjtërim, pa të cilin askush nuk ka për të parë Perëndinë” (Heb. 12:14); na thuhet gjithashtu: “hiqni dorë nga kurvëria” e kështu t’i bindemi vullnetit të Perëndisë, që është “shenjtërimi” ynë (1 Thes. 4:3). Gjoni thotë se ata të cilët shpresojnë të jenë si Krishti kur Ai të shfaqet, do të punojnë në mënyrë aktive me pastrimin në këtë jetë: “Dhe kushdo që e ka këtë shpresë në të, le ta pastrojë veten, siç është i pastër ai” (1 Gjonit 3:3). Pali u thotë Korintasve: “Arratisjuni kurvërisë” (1 Kor. 6:18), e që të mos kenë bashkësi me jobesimtarët (2 Kor. 6:14). Pastaj ai thotë: “le ta pastrojmë veten nga çdo ndotje e mishit dhe e frymës dhe ta përfundojmë shenjtërimin tonë në druajtjen e Perëndisë” (2 Kor. 7:1). Kjo lloj përpjekjeje për bindje ndaj Perëndisë si dhe për shenjtëri, mund të përfshijë një përpjekje të madhe nga ana jonë, sepse Pjetri u thotë lexuesve të vet që të“tregojnë çdo zell” të rriten në tiparet e karakterit që janë në linjë me perëndishmërinë (2 Pjetrit 1:5). Shumë pasazhe specifike të Besëlidhjes së Re, inkurajojnë një vëmendje të detajuar ndaj aspekteve të ndryshme të shenjtërisë dhe perëndishmërisë në jetë (shiko Rom. 12:1–13:14; Efe. 4:17–6:20; Fil. 4:4–9; Kol. 3:5–4:6; 1 Pjetrit 2:11–5:11; etj.). Ne duhet që në mënyrë të vazhdueshme të ndërtojmë vazhda e zakone shenjtërie, sepse një masë pjekurie është ajo masë që të krishterët e pjekur “i kanë ndjesitë të stërvitura për të dalluar të mirën dhe të keqen” (Heb. 5:14).
Besëlidhja e Re nuk sugjeron ndonjë rrugë të shkurtër përmes të cilës ne mund të rritemi në shenjtërim, por thjesht na inkurajon që në mënyrë të përsëritur t’ia japim veten mënyrave të vjetra e që u kanë rezistuar kohërave, të leximit të Biblës si dhe të përsiatjes (Ps. 1:2; Mat. 4:4; Gjoni 17:17), lutjes (Efe. 6:18; Fil. 4:6), adhurimit (Efe. 5:18–20), dëshmimit (Mat. 28:19–20), përbashkësisë së krishterë (Heb. 10:24–25), dhe vetë-disiplinës apo vetë-kontrollit (Gal. 5:23; Titit 1:8).
Është e rëndësishme që ne të vazhdojmë të rritemi si në mirëbesimin tonë pasiv tek Perëndia për të na shenjtëruar, ashtu edhe në përpjekjen tonë aktive për shenjtëri si dhe për bindje më të madhe në jetën tonë. Nëse ne e shpërfillim përpjekjen aktive për t’iu bindur Perëndisë, ne bëhemi të krishterë pasivë e përtacë. Nëse ne shpërfillim rolin pasiv të besimit tek Perëndia dhe dorëzimit ndaj Tij, ne bëhemi krenarë dhe tejet të bindur tek vetja jonë. Sido që të jetë, shenjtërimi ynë do të jetë tejet i mangët. Ne duhet të ruajmë besimin si dhe zellin për t’u bindur kurdoherë. Himni i lashtë me mençuri thotë: “Beso dhe bindu sepse nuk ka rrugë tjetër që të jesh i lumtur me Jezusin përveçse të besosh e të bindesh.”[96]14
Këtij diskutimi i duhet shtuar edhe një pikë tjetër për sa i takon rolit tonë në shenjtërim: shenjtërimi është zakonisht një proces i përbashkët në Besëlidhjen e Re. Ai është diçka që ndodh në komunitet. Ne këshillohemi që: “Të kujdesemi për njëri-tjetrin, për t'u nxitur për dashuri dhe vepra të mira, pa hequr dorë nga të mbledhurit tonë, sikurse kanë zakon disa, por të nxisim njëri-tjetrin, aq më tepër se e shihni ditën që po afrohet” (Heb. 10:24–25). Së bashku, të krishterëve u thuhet: të “ndërtoheni për të qenë një shtëpi frymërore, një priftëri e shenjtë” (1 Pjetrit 2:5); së bashku ata janë“komb i shenjtë” (1 Pjetrit 2:9); së bashku atyre u thuhet: “ngushëlloni njëri-tjetrin dhe ndërtoni njëri-tjetrin” (1 Thes. 5:11). Pali thotë: “të ecni denjësisht ndaj thirrjes që u thirrët” (Efe. 4:1) do të thotë të jetosh në një mënyrë të veçantë në komunitet—“ me gjithë përulësinë e zemërbutësinë, me zemërgjerësi, duke e duruar njëri-tjetrin në dashuri, duke u përpjekur të ruani unitetin e Frymës në lidhjen e paqes.” (Efe. 4:2–3). Kur kjo gjë ndodh, trupi i Krishtit funksionon si një tërësi e unifikuar, ku secila pjesë “sipas masës së veprueshmërisë,” në atë mënyrë që shenjtërimi i përbashkët të mund të ndodhë ndërkohë që ai e “shkakton rritjen e trupit, për ndërtimin e vetes së tij në dashuri” (Efe. 4:16; kr. 1 Kor. 12:12–26; Gal. 6:1–2). Është për t’u vënë re që fryti i Frymës përfshin shumë gjëra të cilat ndërtojnë komunitet (“dashuria, gëzimi, paqja, zemërgjerësia, mirëdashja, mirësia, besimi, zemërbutësia, vetëpërmbajtja,” Gal. 5:22–23), ndërkohë që “veprat e mishit” shkatërrojnë komunitetin (“kurorëshkelja, kurvëria, papastërtia, shthurja, idhujtaria, magjia, armiqësia, grindja, xhelozia, zemërimi, rivaliteti, përçarjet, tarafet, smira, vrasjet, të dehurit, grykësia dhe të tjera të ngjashme me to,” Gal. 5:19–21).
D. Shenjtërimi ndikon tek i tërë personi
Shikojmë se shenjtërimi ndikon tek intelekti ynë si dhe tek njohuria jonë kur Pali thotë se kemi veshur natyrën e re “që përtërihet në njohurinë, sipas shembullit të atij që e krijoi” (Kol. 3:10). Ai lutet që filipianët të mund të shikojnë dashurinë e tyre “të teprojë gjithnjë e më shumë në njohuri dhe në çdo perceptim” (Fil. 1:9). Gjithashtu, ai i nxit të krishterët e Romës duke u thënë: “transformohuni me anë të ripërtëritjes së mendjes suaj” (Rom. 12:2). Paçka se njohuria jonë e Perëndisë është më shumë sesa një njohuri thjesht intelektuale, padyshim që ajo ka edhe një përbërës intelektual, dhe Pali thotë se kjo njohuri e Perëndisë duhet të vazhdojë të rritet përgjatë gjithë jetës tonë: një jetë “e denjë për Zotin, që t'i pëlqeni në çdo gjë” është një jetë e cila është në mënyrë të vazhduar “duke u rritur në njohjen e Perëndisë” (Kol. 1:10). Shenjtërimi i intelektit tonë do të përfshijë rritje në mençuri dhe njohuri ndërkohë që ne gjithnjë e më shumë, “të bëjmë rob çdo mendim që t'i bindet Krishtit” (2 Kor. 10:5) dhe gjejmë se mendimet tona janë gjithnjë e më shumë mendimet të cilat Perëndia Vetë tejçon tek ne në Fjalën e Tij.
Për më tepër, shtimi i shenjtërisë tonë do të ndikojë tek emocionet tona. Ne do të shikojmë gjithnjë e më shumë në jetën tonë emocione të tilla si: “dashuria, gëzimi, paqja, zemërgjerësia” (Gal. 5:22). Ne do të jemi gjithnjë e më shumë në gjendje që t’i bindemi urdhrit të Pjetrit që thotë “hiqni dorë nga lakmitë e mishit, që luftojnë kundër shpirtit” (1 Pjetrit 2:11). Ne do ta shikojmë gjithnjë e më të vërtetë që ne nuk “e duam botën, as gjërat që janë në botë” (1 Gjonit 2:15), por që ne, ashtu sikurse Shpëtimtari ynë, gjejmë kënaqësi në bërjen e vullnetit të Perëndisë. Në një masë gjithnjë në rritje, ne do të bëhemi “të bindur me zemër” (Rom. 6:17), si dhe do të “heqim” emocionet negative të përfshira, me “hidhësi, inat, zemërim, e bërtitur dhe sharje bashkë me çdo mbrapshti” (Efe. 4:31).
Për më tepër, shenjtërimi do të ketë ndikim tek vullneti ynë, tek aftësia jonë vendim-marrëse për shkak se Perëndia është duke punuar në ne “vullnetin edhe veprimtarinë, sipas pëlqimit të tij” (Fil. 2:13). Ndërkohë që ne shtojmë gjithnjë e më shumë shenjtërinë, vullneti ynë do të konformohet gjithnjë e më shumë me vullnetin e Atit qiellor.
Shenjtërimi do të ndikojë gjithashtu tek fryma jonë, tek ajo pjesë jofizike e qenies tonë. Ne duhet që ta “pastrojmë veten nga çdo ndotje e mishit dhe e frymës dhe ta përfundojmë shenjtërimin tonë në druajtjen e Perëndisë” (2 Kor. 7:1), dhe Pali thotë se një preokupim për punët e Zotit do të thotë të preokupohesh për se si “të jesh i shenjtë edhe në trup edhe në frymë” (1 Kor. 7:34).[97]15
Së fundi, shenjtërimi ndikon tek trupat fizikë tanë. Pali thotë: “Por ai vetë, Perëndia i paqes, ju shenjtëroftë tërësisht; dhe gjithë fryma juaj, shpirt e trup, të ruhet pa të metë për ardhjen e Zotit tonë, Jezu Krisht” (1 Thes. 5:23). Për më tepër, Pali i inkurajon korintasit duke u thënë që ta “pastrojmë veten nga çdo ndotje e mishit dhe e frymës dhe ta përfundojmë shenjtërimin tonë në druajtjen e Perëndisë” (2 Kor. 7:1; kr. 1 Kor. 7:34). Ndërkohë që ne bëhemi më të shenjtëruar në trupat tanë, trupat tanë bëhen gjithnjë e më shumë shërbëtorë të dobishëm për Perëndinë, gjithnjë e më shumë reagues ndaj vullnetit të Perëndisë si dhe dëshirave të Frymës së Shenjtë (kr. 1 Kor. 9:27).[98]16 Ne nuk do ta lëmë mëkatin të mbretërojë në trupat tanë (Rom. 6:12) e as do t’i lejojmë trupat tanë që të përfshihen në ndonjë mënyrë a tjetër në imoralitet (1 Kor. 6:13), por do t’i trajtojmë trupat tanë me kujdes e do të kuptojmë se ato janë mjeti përmes të cilit Fryma e Shenjtë punon përmes nesh në këtë jetë. Për rrjedhojë ato nuk duhen keqtrajtuar pa maturi apo në mënyrë të gabuar, por duhen bërë të dobishëm dhe të aftë për të reaguar ndaj vullnetit të Perëndisë: “A nuk e dini se trupi juaj është tempulli i Frymës së Shenjtë që është në ju, të cilin e keni nga Perëndia, dhe se nuk i përkitni vetvetes? Sepse u bletë me një çmim! Përlëvdoni Perëndinë, pra, me trupin tuaj” (1 Kor. 6:19–20).
E. Motivet për bindje ndaj Perëndisë në jetën e krishterë
Të krishterët nganjëherë nuk arrijnë që të kuptojnë gamën e gjerë të motiveve për bindje ndaj Perëndisë që gjendet tek Besëlidhja e Re. (1) Është e vërtetë që një dëshirë për të kënaqur Perëndinë si dhe për të shprehur dashurinë tonë ndaj Tij, është një motiv shumë i rëndësishëm për t’iu bindur Atij. Jezusi thotë: “Nëse më doni, mbani urdhërimet e mia.” (Gjoni 14:15), dhe: “Kush ka urdhërimet e mia dhe i mban, është ai që më do” (Gjoni 14:21; kr. 1 Gjonit 5:3). Por neve na janë dhënë edhe shumë motive të tjera: (2) nevoja për të mbajtur një ndërgjegje të pastër përpara Perëndisë (Rom. 13:5; 1 Tim. 1:5, 19; 2 Tim. 1:3; 1 Pjetrit 3:16); (3) dëshira për të qenë “një enë nderi” e që të kemi një efikasitet të shtuar në punën e mbretërisë (2 Tim. 2:20–21); (4) dëshira për të parë jobesimtarët që të vijnë tek Krishti përmes vëzhgimit të jetës tonë (1 Pjetrit 3:1–2, 15–16); (5) dëshira për të marrë bekime të tanishme nga Perëndia në jetën dhe shërbesat tona (1 Pjetrit 3:9–12); (6) dëshira për të shmangur pakënaqësinë dhe disiplinën e Perëndisë në jetën tonë (nganjëherë e quajtur “druajtja e Zoti”) (Vep. 5:11; 9:31; 2 Kor. 5:11; 7:1; Efe. 4:30; Fil. 2:12; 1 Tim. 5:20; Heb. 12:3–11; 1 Pjetrit 1:17; 2:17; kr. gjendjen e jobesimtarëve tek “Rom.” 3:18); (7) dëshira për të kërkuar një shpërblim më të madh qiellor (Mat. 6:19–21; Luka 19:17–19; 1 Kor. 3:12–15; 2 Kor. 5:9–10);[99]17 (8) dëshira për një ecje më të thellë me Perëndinë (Mat. 5:8; Gjoni 14:21; 1 Gjonit 1:6; 3:21–22; dhe në Besëlidhjen e Vjetër, Ps. 66:18; Isa. 59:2); (9) dëshira që engjëjt të përlëvdonin Perëndinë për bindjen tonë (1 Tim. 5:21; 1 Pjetrit 1:12); (10) dëshira për paqe (Fil. 4:9) dhe gëzim (Heb. 12:1–2) në jetën tonë; dhe (11) dëshira për të bërë atë që Perëndia na urdhëron, thjesht për shkak se urdhëresat e Tij janë të drejta, dhe ne gjejmë kënaqësi në bërjen e asaj që është e drejtë (Fil. 4:8; kr. Ps. 40:8).
F. Bukuria dhe Gëzimi i Shenjtërimit
Nuk do të ishte e drejtë që diskutimin tonë ta përfundonim pa i kushtuar vëmendje faktit që shenjtërimi na sjell gëzim të madh. Sa më tepër të ngjashëm të bëhemi me Krishtin, aq më shumë do të përjetojmë “gëzimin” dhe “paqen” të cilat janë pjesë e frytit të Frymës së Shenjtë (Gal. 5:22), dhe aq më tepër do t’i afrohemi llojit të jetës që do të kemi në qiell. Pali thotë se ndërkohë që ne bëhemi gjithnjë e më të bindur ndaj Perëndisë, “keni frytin tuaj që çon në shenjtërim dhe për fund jetën e përjetshme” (Rom. 6:22). Ai e kupton se ky është i njëjti burim i gëzimit tonë të vërtetë. “sepse mbretëria e Perëndisë nuk është të ngrënët dhe të pirët, por drejtësi dhe paqe dhe gëzim në Frymën e Shenjtë” (Rom. 14:17). Ndërkohë që ne bëhemi gjithnjë e më të shenjtë, ne bëhemi gjithnjë e më shumë në konformitet me imazhin e Krishtit si dhe gjithnjë e më shumë prej bukurisë së karakterit të Tij shikohet në jetën tonë. Ky është qëllimi i shenjtërimit të përsosur me të cilin ne shpresojmë dhe me zor presim e që do të jetë i yni kur Krishti të kthehet. “Dhe kushdo që e ka këtë shpresë në të, le ta pastrojë veten, siç është i pastër ai” (1 Gjonit 3:3).
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A mund të mbash mend nga përvoja jote fillimin e saktë të shenjtërimit që ndodhi kur u bëre i krishterë? A ndjeve një shkëputje të qartë nga fuqia sunduese e dashurisë për mëkatin në jetën tënde? A beson me të vërtetë që edhe tani je i vdekur ndaj fuqisë sunduese si dhe dashurisë për mëkatin në jetën tënde? Si mundet kjo e vërtetë e jetës së krishterë të jetë ndihmuese për ty në fushat specifike të jetës tënde ku ke ende nevojë të rritesh në shenjtërim?
2. Ndërkohë që hedh vështrimin pas tek vitet e fundit të kaluara të jetës tënde të krishterë, a mundet të shikosh një model të një rritjeje të qartë në shenjtërim? Cilat janë disa gjëra tek të cilat ke gjetur kënaqësi por të cilat nuk të interesojnë më? Cilat janë disa gjëra tek të cilat nuk ke patur interes por që tani paraqesin shumë interes për ju?
3. Ndërkohë që je rritur e bërë më i pjekur dhe i shenjtë në jetën e krishterë, a je bërë më i vetëdijshëm për peshën e mëkatit që mbetet në zemrën tënde? Nëse jo, përse nuk ka qenë kështu? A mendon se do të ishte e dobishme nëse do të kishte një vetëdije më të madhe për mëkatin që mbetet në jetën tënde? Po qe se e ke patur këtë, çfarë ndryshimi do të bënte kjo gjë në jetën tënde?
4. Çfarë ndikimi do të kishte në jetën tënde po qe se do të kishe menduar më shumë rreth faktit që Fryma e Shenjtë është në mënyrë të vazhdueshme në punë tek ti për të shtuar shenjtërimin tënd? Në jetesën e jetës së Krishterë, a e ke ruajtur një baraspeshë mes rolit tënd pasiv dhe rolit tënd aktiv në shenjtërim, apo ke patur prirjen që të theksosh një aspekt më shumë se një tjetër, dhe përse? Çfarë do mund të bënit për ndrequr këtë mungesë pabarazie, nëse ka një të tillë në jetën tënde?
5. A ke menduar më përpara që shenjtërimi ndikon tek intelekti yt dhe tek mënyra se si ti mendon? Cilat pjesë të intelektit tënd kane ende nevojë për rritje në shenjtëri? Në lidhje me emocionet e tua, në cilat fusha ti e di se Perëndisë i duhet ende të punojë për të shkaktuar një shenjtërim më të madh? A ka fusha apo aspekte të shenjtërimit që kanë nevojë të përmirësohen në lidhje me trupin tënd fizik dhe bindjen e tij ndaj qëllimeve të Perëndisë?
6. A ka fusha ku ke patur vështirësi për vite me radhë për t’u rritur në shenjtërim por nuk ke patur përparim aspak në jetën tënde? A të ka ndihmuar ky kapitull të rifitosh shpresë për përparim në këto fusha? (Për të krishterët të cilët kanë dekurajime serioze për shkak të mungesës së përparimit në shenjtërim, është shumë e rëndësishme që të flasim personalisht me një pastor apo të krishterë tjetër të pjekur rreth kësaj situate, e jo ta lëmë të vazhdojë për një periudhë të gjatë kohore.)
7. Në përgjithësi, a ka qenë ky kapitull një inkurajim apo dekurajim për ty në jetën tënde të krishterë?
TERMA TË VEÇANTË
perfeksionizëm
shenjtërim
përsosmëri e pamëkat
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 330–345
1930 Thomas, 199–209, 223–235
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1847 Finney, 423–481
1875–1876 Pope, 3:27–100
1892–1894 Miley, 2:355–384
1940 Wiley, 2:440–517; 3:7–102
1960 Purkiser, 305–92, 428–441
1983 Carter, 1:521–569
3. Baptiste
1767 Gill, 2:93–107, 141–151, 364–557
1887 Boyce, 409–425
1907 Strong, 869–881
1917 Mullins, 417–432
1983–1985 Erickson, 967–984
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:355–363; 6:162–298
1949 Thiessen, 283–289
1986 Ryrie, 300–306
5. Luterane
1917–1924 Pieper, 3:3–86
1934 Mueller, 384–435
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 1:684–725, 833–849 (3.6–10, 19)
1724–1758 Edwards, 2:173–185
1861 Heppe, 565–580
1871–1873 Hodge, 3:213–465
1878 Dabney, 674–687
1887–1921 Warfield, SSW 2:325–328; Perf., 3–464
1889 Shedd, 2b:553–560
1937–1966 Murray, CW 2:277–317; RAA 141–151
1938 Berkhof, 527–544
1962 Buswell, 2:196–215
7. Ripërtëritëse (apo karizmatike/Pentekostale)
1988–1992 Williams, 2:83–117, 411–445
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 254–269
2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II
1980 McBrien, 2:903–1099
Vepra të Tjera
Alexander, Donald L., r[100]ed. Krishterim Shpirtëror: Pesë Pikëpamje të Shenjtërimit (Christian Spirituality: Five Views of Sanctification). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
Berkouwer, G.C. Besim dhe Shenjtërim (Faith and Sanctification). Përkth. nga John Vriend. Grand Rapids: Eerdmans, 1952.
Bockmuehl, Klaus. “Shenjtërim (Sanctification).” Tek FRT ([101]NDT) fq. 613–616.
Chafer, Lewis Sperry. Ai që Është Frymëror (He That Is Spiritual). Bot. i rishikuar. Grand Rapids: Zondervan, 1967.
Coppedge, Allan. Parimet Biblike të Dishepullimit (The Biblical Principles of Discipleship). Grand Rapids: Francis Asbury Press, 1989.
Downs, Perry G. Mësime për Rritje Frymërore: Një Prezantim i Edukimit të Krishterë (Teaching for Spiritual Growth: An Introduction to Christian Education). Grand Rapids: Zondervan, 1994.
Hoekema, Anthony A. “Shenjtërim (Sanctification).” Tek I Shpëtuar nga Hiri (Saved by Grace). Grand Rapids: Eerdmans and Exeter: Paternoster, 1989, fq. 192–233.
Murray, John. “Shenjtërimi (Sanctification).” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 141–150.
Packer, J.I. Mbaje Hapin me Frymën (Keep in Step With the Spirit). Old Tappan, N.J.: Revell, 1984.
Prior, K. Rruga e Shenjtërisë (The Way of Holiness). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1967.
Ryle, J.C. Shenjtëria: Natyra, Pengesat, Vështirësitë dhe Rrënjët (Holiness: Its Nature, Hindrances, Difficulties and Roots). Westwood, N.J.: Revell, pa datë botimi.
White, R.E.O. “Shenjtërimi (Sanctification).” Tek FUT ([102]EDT) fq. 969–971.
Willard, Dallas. Fryma e Disiplinës: Të kuptojmë se si Perëndia Ndryshon Jetë (The Spirit of the Disciplines: Understanding How God Changes Lives). San Francisco: Harper and Row, 1988.
Ziesler, J.A. Kuptimi i Drejtësisë tek Pali (The Meaning of Righteousness in Paul). Cambridge: Cambridge University Press, 1972.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Romakëve” 6:11–14: Kështu edhe ju, llogariteni veten të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë, në Krishtin Jezus, Zotin tonë. Le të mos mbretërojë, pra, mëkati në trupin tuaj të vdekshëm, që t'i bindeni atij në epshet e veta. As mos ia paraqitni gjymtyrët tuaja mëkatit si mjete padrejtësie, por i paraqisni veten tuaj Perëndisë, si të gjallë prej së vdekurish, dhe gjymtyrët tuaja si mjete drejtësie Perëndisë. Sepse mëkati nuk do të zotërojë më mbi ju, sepse nuk jeni nën ligj, por nën hir..
HIMN
“KALO KOHË PËR TË QENË I SHENJTË (TAKE TIME TO BE HOLY)”
Kalo kohë që të jesh i shenjtë, flit shpesh me Zotin;
Bano gjithnjë tek Ai, dhe lër fjalët e Tij të të ngopin.
Zër shokë fëmijët e Perëndisë; atë që është i dobët ndihmoje;
Mos harro në gjithçka bekimin e Tij kërkoje.
Kalo kohë që të jesh i shenjtë, bota nuk do t’ia di’;
Kalo shumë kohë vetëm me Jezusin në fshehtësi.
Duke shikuar tek Jezusi, si Ai do të bësh;
Për miqtë e tu, me sjelljen tënde ngjashmërinë me Të do të tregosh.
Kalo kohë që të jesh i shenjtë, lëre Atë që prijësi yt të jetë,
Dhe mos u turr përpara Tij, pavarësisht asaj që do të të gjejë;
Në gëzim apo në pikëllim, Zotin tënd vazhdo ende të ndjekësh,
Dhe duke shikuar tek Jezusi në Fjalën e Tij vazhdo të mbetesh.
Kalo kohë që të jesh i shenjtë, në frymën tënde ruaj qetësi;
Çdo mendim dhe çdo motiv vure nën kontrollin e Tij;
Kështu nga Fryma e Tij për tek burimet e dashurisë do të drejtohesh,
Dhe shumë shpejt që atje lart të shërbesh, i përshtatshëm do të bëhesh.
Autor: William D. Longstaff, 1887
Himn Alternativ: “Beso dhe Bindu (Trust and Obey)”
Kapitulli 39
Pagëzimi dhe mbushja me Frymën e Shenjtë
A duhet të kërkojmë një “pagëzim në Frymën e Shenjtë” pas kthimit në besim? Çfarë do të thotë të jesh i mbushur me Frymën e Shenjtë?
Librat e teologjisë sistematike, tradicionalisht nuk kanë përfshirë një kapitull mbi pagëzimin në Frymën e Shenjtë apo mbushjen me Frymën e Shenjtë si pjesë e studimit të “rendit të shpëtimit,” që është studimi i hapave të ndryshëm me të cilat dobitë e shpëtimit zbatohen në jetën tonë.[103]1 Por, me përhapjen e Pentakostalizmit që filloi më 1901, me ndikimin e gjerë të lëvizjes karizamatike në vitet 1960 dhe 1970, si dhe me rritjen mbresëlënëse të Pentakostalizmit dhe kishave karizmatike[104]2 në mbarë botën që prej vitit 1970 deri më sot, çështja e “pagëzimit me Frymën e Shenjtë” si tjetër gjë nga rigjenerimi, është bërë gjithnjë e më mbizotëruese. Këtë kapitull e kam vënë në këtë pikë të studimit tonë të zbatimit të shpengimit për dy arsye: (1) Një kuptim siç duhet i kësaj çështjeje, duhet të supozojë një kuptim të rigjenerimit, birësimit dhe shenjtërimit, të cilat janë diskutuar të tëra në kapitujt e mëparshëm. (2) Të tërë kapitujt e mëparshëm të zbatimit të shpengimit, kanë diskutuar ngjarjet të cilat ndodhin (apo në rastin e shenjtërimit, që fillon) në atë pikë në të cilën një person bëhet i krishterë. Por, kjo çështje, ka të bëjë me një ngjarje e cila ndodh ose në pikën e kthimit në besim (sipas njërës pikëpamjeje) ose dikur pas kthimit në besim (sipas një pikëpamjeje tjetër). Për më tepër, njerëz nga të dyja anët e kësaj çështjeje, janë dakord që një lloj përjetimi i dytë u ka ndodhur shumë njerëzve pas kthimit në besim dhe për rrjedhojë, një pyetje shumë e rëndësishme është se si ta kuptojmë këtë përvojë në dritën e Shkrimit, dhe cilat kategori të Shkrimit gjejnë me të vërtetë zbatim tek ajo.
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
A. Kuptimi Tradicional Pentakostal
Tema e këtij kapitulli është bërë e rëndësishme sot për shkak se shumë të krishterë thonë se kanë përjetuar një “pagëzim në Frymën e Shenjtë” që u ka ardhur pasi ata u bënë të krishterë dhe që solli një bekim të madh në jetën e tyre. Ata pretendojnë se lutja dhe studimi i Biblës janë bërë shumë më domethënëse dhe efikase, se kanë gjetur gëzim të ri në adhurim, dhe ata shpesh thonë se kanë marrë dhurata të reja frymërore (veçanërisht, dhe më shpesh, dhuratën e të folurit në gjuhë të panjohur).
Kjo pozitë tradicionale Pentakostale apo karizmatike, është mbështetur nga Shkrimi në mënyrën e mëposhtme:
(1) Dishepujt e Jezusit ishin besimtarë të rilindur sërish, shumë kohë përpara ditës së Rrëshajëve, ndoshta gjatë jetës dhe shërbesës së Jezusit, por padyshim që në kohën që Jezusi pas ringjalljes së Vet, “hukati mbi ta dhe u tha: ‘Merrni Frymën e Shenjtë”’ (Gjoni 20:22).
(2) Jezusi gjithsesi i urdhëroi dishepujt e Tij “të mos largoheshin nga Jerusalemi, por të prisnin premtimin e Atit” (Veprat 1:4), duke u thënë: “do të pagëzoheni me Frymën e Shenjtë, mbas jo shumë ditësh” (Veprat 1:5). Ai u tha atyre: “Por do të merrni fuqi kur Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ju” (Veprat 1:8). Dishepujt pastaj iu bindën urdhëresës së Jezusit dhe pritën në Jerusalem që Fryma e Shenjtë të vinte mbi ta, në mënyrë që ata të merrnin fuqizim për dëshmim dhe shërbesë.
(3) Pasi dishepujt kishin pritur për dhjetë ditë, erdhi dita e Rrëshajëve, dhe gjuhë flake zunë vend mbi kokën e secilit prej tyre, “Kështu, të gjithë u mbushën me Frymën e Shenjtë dhe filluan të flasin në gjuhë të tjera, ashtu si Fryma e Shenjtë ua jepte atyre të shpreheshin” (Veprat 2:4). Kjo tregon në mënyrë të qartë se ata morën një pagëzim në (ose me)[105]3 Frymën e Shenjtë. Paçka se dishepujt qenë rilindur sërish përpara Rrëshajëve, në ditën e Rrëshajëve ata morën një “pagëzim me Frymën e Shenjtë” (Veprat 1:5 dhe 11:16 i referohen kësisoj) që erdhi pas kthimit në besim e që çoi në një fuqizim të madh për shërbesë si dhe në të folurin në gjuhë të panjohura.[106]4
(4) Të krishterët sot, ashtu sikurse apostujt, duhet t’i kërkojnë Jezusit për një “pagëzim me Frymën e Shenjtë” dhe kështu të ndjekin modelin e jetëve të dishepujve.[107]5 Nëse ne marrim këtë pagëzim në Frymën e Shenjtë, kjo do të çojë në një fuqi shumë më të madhe për shërbesë për jetën tonë, ashtu sikurse bëri në jetën e dishepujve, dhe shumë shpesh (apo gjithnjë, sipas disa mësuesve) do të çojë gjithashtu në të folurin në gjuhë të panjohura.
(5) Mbështetje për këtë model, në të cilin njerëzit së pari rilinden e pastaj më vonë pagëzohen në Frymën e Shenjtë, shikohet në një sërë rastesh të tjera në librin e “Veprave”. Për shembull, shikohet tek “Veprat” 8, ku samaritanët fillimisht u bënë të krishterë kur ata “i besuan Filipit, që shpalli lajmin e mirë të mbretërisë së Perëndisë dhe emrin e Jezu Krishtit, u pagëzuan burra dhe gra” (Veprat 8:12), por vetëm më pas morën Frymën e Shenjtë kur apostujt Pjetër dhe Gjon erdhën nga Jerusalemi dhe u lutën për ta (Veprat 8:14–17).[108]6
Një shembull tjetër gjendet tek “Veprat” 19, ku Pali erdhi dhe gjeti “disa dishepuj” në Efes (Veprat 19:1). Por, “kur Pali vuri duart mbi ta, Fryma e Shenjtë zbriti mbi ta dhe ata folën në gjuhë të tjera dhe profetizuan” (Veprat 19:6).
Të tërë këto shembuj (Veprat 2, 8, nganjëherë 10, dhe 19)[109]7 janë cituar nga Pentakostalët me qëllim për të treguar që një “pagëzim me Frymën e Shenjtë” pas kthimit në besim, ishte një ndodhi shumë e përhapur për të krishterët e Besëlidhjes së Re. Për rrjedhojë, ata arsyetojnë, se nëse ishte e zakonshme për të krishterët tek “Veprat” që të kishin këtë përvojë të dytë dikur pas kthimit në besim, a nuk duhet të jetë kjo e zakonshme edhe për ne sot gjithashtu?
Këtë çështje të pagëzimit në Frymën e Shenjtë, mund ta analizojmë duke ngritur tri pyetje: (1) Çfarë do të thotë fraza “pagëzim në Frymën e Shenjtë” në Besëlidhjen e Re? (2) Si duhet t’i kuptojmë “përvojat e dyta” që u ndodhin besimtarëve të rilindur sërish në librin e Veprave? (3) A ka shprehje të tjera biblike si për shembull “mbushja me Frymën e Shenjtë,” të cilat janë më të përshtatshme për të përshkruar një fuqizim me Frymën e Shenjtë që vjen pas kthimit në besim?
B. Çfarë do të thotë “pagëzim me Frymën e Shenjtë” në Besëlidhjen e Re?
Në Besëlidhjen e Re, ka vetëm shtatë pasazhe kur lexojmë për ndokënd që pagëzohet në Frymën e Shenjtë. (Përkthimet anglisht të cituara këtu, përdorin fjalën me e jo në.) [110]8 Këto shtatë pasazhe, janë të mëposhtmit:
Në katër vargjet e para, Gjon Pagëzori flet për Jezusin dhe po parashikon se Ai do t’i pagëzojë njerëzit në (apo me) Frymën e Shenjtë:
“Mateu” 3:11: “Unë po ju pagëzoj me ujë, për pendim; por ai që vjen pas meje është më i fortë se unë, të cilit nuk jam i denjë as t'i mbaj sandalet; ai do t'ju pagëzojë me Frymën e Shenjtë dhe me zjarr.”
“Marku: 1:8: “Unë ju pagëzova me ujë, ndërsa ai do t'ju pagëzojë me Frymën e Shenjtë.”
“Luka” 3:16: “Unë ju pagëzoj me ujë; por vjen ai që është më i fortë se unë, të cilit unë nuk jam i denjë as t'ia zgjidh rripat e sandaleve; ai do t'ju pagëzojë me Frymën e Shenjtë dhe me zjarr.”
“Gjoni” 1:33: “ai, që më dërgoi të pagëzoj në ujë, më tha: ``Ai, mbi të cilin do të shikosh të zbresë Fryma dhe të qëndrojë mbi të, ky është që pagëzon me Frymën e Shenjtë.”’
Është e vështirë të dalësh në ndonjë përfundim duke u nisur nga këto katër pasazhe në lidhje me çfarë është në të vërtetë pagëzimi me Frymën e Shenjtë. Shikojmë se Jezusi është Ai i Cili do ta kryejë këtë pagëzim e do të pagëzojë pasuesit e Tij, por nuk jepen specifikime të mëtejshme të këtij pagëzimi.
Dy pasazhet e tjerë i referohen drejtpërsëdrejti Rrëshajës:
“Veprat” 1:5: [Këtu, Jezusi thotë] “Gjoni pagëzoi me ujë, por ju do të pagëzoheni me Frymën e Shenjtë, mbas jo shumë ditësh.”
“Veprat” 11:16: [Këtu Pjetri i referohet të njëjta fjalëve të Jezusit të cilat u cituan në vargun e mëparshëm. Ai thotë:] “Atëherë m'u kujtua fjala e Zotit që thoshte: ``Gjoni pagëzoi me ujë, por ju do të pagëzoheni me Frymën e Shenjtë.’”
Këto dy pasazhe na tregojnë se pavarësisht se si mund ta kuptojmë pagëzimin e Frymën e Shenjtë, padyshim që ai ndodhi në ditën e Rrëshajave, siç është dokumentuar tek “Veprat” 2, kur Fryma e Shenjtë ra me fuqi të madhe mbi dishepujt si dhe ata që ishin me ta, dhe ata folën në gjuhë të tjera, dhe rreth tremijë vetë u kthyen në besim (Veprat 2:14).
Është e rëndësishme që të kuptojmë se të gjashtë këto vargje përdorin pothuajse ekzaktësisht të njëjtën shprehje në greqisht, ku i vetmi dallim është një ndryshim në rendin e fjalëve apo në kohën e foljeve për t’iu përshtatur fjalisë, dhe me një shembull me kuptimin e parafjalës e jo të shprehur shkoqur.[111]9
E vetmja referencë që mbetet në Besëlidhjen e Re, është letra e Palit:
“1 Korintasve” 12:13: “Sepse të gjithë ne jemi pagëzuar në një Frymë të vetëm në një trup, qofshin hebrenj apo grekë, skllevër a të lirë, dhe të gjithë jemi ujitur në një Frymë.”
Tani, pyetja është nëse “1 Korintasve” 12:13 i referohet të njëjtës veprimtari si këto gjashtë vargjet e tjera. Në shumë përkthime në anglisht, duket se është ndryshe sepse shumë përkthime janë të ngjashme me Biblën në versionin anglisht të titulluar [112]RSV, që thotë: “Sepse përmes një Fryme të tërë ne u pagëzuam në një trup.” Ata të cilët mbështetin pikëpamjen Petankostale të pagëzimit në Frymën e Shenjtë pas kthimit në besim, janë mjaft të zellshëm ta shikojnë këtë varg si referencë ndaj diçkaje ndryshe nga pagëzimi në Frymën e Shenjtë, dhe ata shpesh herë theksojnë dallimin që vjen në përkthimet në anglisht. Tek të tëra gjashtë vargjet e tjera, Jezusi është Ai i Cili i pagëzon njerëzit dhe Fryma e Shenjtë është “elementi” (paralel me ujin në pagëzimin fizik) në të Cilin (apo me të Cilin) Jezusi pagëzoi njerëzit. Por këtu, tek “1 Korintasve” 12:13 (kështu e ka shpjegimi Pentakostal) ne kemi diçka mjaft të ndryshme—këtu personi që bën pagëzimin nuk është Jezusi por Fryma e Shenjtë. Për rrjedhojë, ata thonë:“1 Korintasve” 12:13 nuk do të merret parasysh kur ne pyesim se çfarë nënkupton Besëlidhja e Re me “pagëzim në Frymën e Shenjtë.”
Kjo pikë është shumë e rëndësishme për pozitën Pentakostale, për shkak se nëse ne pranojmë se “1 Korintasve” 12:13 i referohet pagëzimit në Frymën e Shenjtë, atëherë është shumë e vështirë për t’i qëndruar mendimit se kjo është një përvojë e cila vjen pas kthimit në besim. Në këtë varg, Pali thotë se ky pagëzim në/me/nga Fryma e Shenjtë, na bëri pjesëtarë të trupit të Tij—“Ne jemi pagëzuar në një Frymë të vetëm në një trup” (1 Kor. 12:13). Por, nëse ky është me të vërtetë një “pagëzim në Frymën e Shenjtë,” e njëjta me ngjarjen e referuar në gjashtë vargjet e mëparshme, atëherë Pali po thotë se kjo u ndodhi të tërë Korintasve kur ata u bënë pjesëtarë të trupit të Krishtit; d.m.th., kur ata u bënë të krishterë. Sepse ishte ai pagëzim që rezultoi në qënien e tyre pjesëtarë të trupit të Krishtit, kishës. Një përfundim i tillë do të ishte shumë i vështirë për pozitën Pentakostale që beson se pagëzimi në Frymën e Shenjtë është diçka që ndodh pas kthimit në besim, e jo njëherësh me të.
A është e mundshme të mbajmë pikëpamjen Pentakostale që gjashtë vargjet e tjera i referohen një pagëzimi nga Jezusi në të cilin Ai na pagëzon në (apo me) Frymën e Shenjtë, por që “1 Korintasve” 12:13 i referohet diçkaje tjetër, një pagëzimi me Frymën e Shenjtë? Paçka se ky dallim bazuar tek disa përkthime në anglisht, duket se ka kuptim, në të vërtetë ai nuk gjen mbështetje nga një shqyrtim i tekstit në greqisht, sepse atje, kjo shprehje është pothuajse identike me shprehjen që kemi parë në gjashtë vargjet e tjera. Pali thotë ἐν ἑνὶ πνεύματι...ἐβαπτίσθημεν (“në një Frymë...ne u pagëzuam”). Përveç një ndryshimi të vogël (ai i referohet “një Fryme” e jo “Frymës së Shenjtë”),[113]10 të tërë elementët e tjerë janë të njëjtët: folja është βαπτίζω (G966) dhe fraza parafjalore përmban të njëjtat fjalë (ἐν, G1877, plus emrin në dhanore πνεύματι nga πνεῦμα, G4460). Po ta përkthejmë po të njëjtën shprehje greqisht “pagëzoj në Frymën e Shenjtë” (apo “pagëzoj me Frymën e Shenjtë”) në gjashtë përmendjet e tjera në Besëlidhjen e Re ku e hasim, atëherë duket me vend që ta përkthejmë në të njëjtën mënyrë edhe në përmendjen e shtatë. Nuk ka rëndësi se si e përkthejmë, duket e vështirë të mohojnë se lexuesit e parë do ta kishin parë këtë frazë si referencë ndaj të njëjtës gjëje me gjashtë vargjet e tjera, për shkak se për ta, këto fjalë nënkuptonin të njëjtën gjë.
Por përse përkthimet moderne në anglisht e kanë përkthyer këtë varg me kuptimin: “Nga një Frymë ne jemi pagëzuar të tërë në një trup,” duke i dhënë kështu një mbështetje të dukshme interpretimit Pentakostal? Ne duhet që në radhë të parë të vërejmë që versioni në anglisht i Biblës [114]NASB e jep “në” si një përkthim anash faqes, dhe NIV anash faqes e jep edhe “me” edhe “në” si alternativa. Arsyeja përse këto përkthime kanë zgjedhur fjalën “me anë të” është e qartë se është dëshira për të shmangur një dukje të dy vendeve për pagëzim në të njëjtën fjali. Fjalia e thotë tashmë që ky pagëzim ishte “në një trup,” dhe ndoshta përkthyesve iu duk jo shumë e përshtatshme që të thonin: “në një Frymë ne u pagëzuam të tërë në një trup.” Gjithsesi, kjo nuk duhet parë si një vështirësi e madhe, sepse Pali thotë duke iu referuar izraelitëve: “të gjithë u pagëzuan mbi Moisiun në re dhe në det” (1 Kor. 10:2)—një shprehje shumë e afërt paralele ku reja dhe deti janë “elementët” të cilët rrethuan apo kapluan popullin Izraelit dhe Moisiu do të thotë jeta e re e pjesëmarrjes në besëlidhjen e Moisiut si dhe në përbashkësinë e njerëzve të Perëndisë (të drejtuar nga Moisiu) ku izraelitët u gjendën pasi kishin kaluar nëpër renë dhe detin. Nuk është se për të njëjtin pagëzim kishte dy vende, por se njëri ishte elementi në të cilin ata u pagëzuan, ndërsa tjetri qe vendi në të cilin ata e gjetën veten pas pagëzimit. Kjo është shumë e ngjashme me “1 Korintasve” 12:13: Fryma e Shenjtë qe elementi në të cilin ata u pagëzuan, dhe trupi i Krishtit, kisha, ishte vendi në të cilin ata e gjetën veten pas atij pagëzimi.[115]11 Kështu, duket e përshtatshme të dalim në përfundimin se “1 Korintasve” 12:13 i referohet gjithashtu pagëzimit “në” apo “me” Frymën e Shenjtë, dhe i referohet të njëjtës gjë me gjashtë vargjet e tjera të përmendura më lart.
Por kjo ka një rrjedhojë të rëndësishme për ne: do të thotë se, për sa i takon apostullit Pal, pagëzimi në Frymën e Shenjtë ndodh në kthimin tonë në besim. Ai thotë se të tërë të krishterët u pagëzuan në Frymën e Shenjtë dhe rezultati ishte që ata u bënë pjesëtarë të trupit të Krishtit: “Sepse të gjithë ne jemi pagëzuar në një Frymë të vetëm në një trup” (1 Kor. 12:13). Me “pagëzimin në Frymën e Shenjtë,” për rrjedhojë, ne duhet t’i referohemi veprimtarisë së Frymës së Shenjtë në fillim të jetës së krishterë, kur Ai na jep jetë të re frymërore (në rigjenerim) dhe na pastron e na jep një shkëputje të qartë nga fuqia dhe dashuria për mëkatin (faza fillestare e shenjtërimit). Në këtë mënyrë “pagëzimi në Frymën e Shenjtë” i referohet gjithçkaje që Fryma e Shenjtë bën në fillim të jetës tonë të krishterë. Por, kjo do të thotë se nuk mund t’i referohet një përvoje pas kthimit në besim siç e paraqesin interpretimet Pentakostale.[116]12
Por atëherë, si e kuptojmë referencën ndaj pagëzimit në Frymën e Shenjtë tek “Veprat” 1:5 dhe 11:6, të cilat të dyja i referohen ditës së Rrëshajëve? A nuk ishin këto raste në të cilat dishepujt, duke qenë se më përpara qenë rigjeneruar nga Fryma e Shenjtë, tani përjetuan një fuqizim të ri prej Tij që i bëri ata të aftë që të shërbenin me efikasistet?
Është e vërtetë që dishepujt qenë “të rilindur” që shumë kohë përpara Rrëshajës, dhe faktikisht, me shumë mundësi që përpara se Jezusi të frynte mbi ta e t’u thoshte të merrnin Frymën e Shenjtë tek “Gjoni” 20:22.[117]13 Jezusi kishte thënë: “Askush nuk mund të vijë tek unë, po qe se Ati që më ka dërguar nuk e tërheq” (Gjoni 6:44), por dishepujt padyshim e kishin pranuar Jezusin dhe e kishin ndjekur Atë (paçka se niveli i kuptimit prej tyre se kush ishte Ai, po rritej gradualisht me kalimin e kohës). Padyshim që kur Pjetri i tha Jezusit: “Ti je Krishti, Biri i Perëndisë të gjallë” (Mat. 16:16), kjo ishte provë e një lloj pune rigjenerimi të Frymës së Shenjtë në zemrën e Tij. Jezusi i tha atij: “këtë nuk ta zbuloi as mishi, as gjaku, por Ati im që është në qiej” (Mat. 16:17). Gjithashtu Jezusi i kishte thënë Atit në lidhje me dishepujt e Tij: “sepse ua kam dhënë atyre fjalët që ti më ke dhënë mua; dhe ata i kanë pranuar dhe kanë njohur se me të vërtetë unë dola nga ti, dhe besuan se ti më dërgove.... Unë i ruajta ata që ti më ke dhënë dhe askush nga ata nuk ka humbur, përveç birit të humbjes, që të përmbushej Shkrimi.” (Gjoni 17:8, 12). Dishepujt ishin “besimpakë” (Mat. 8:26) nganjëherë, por nuk është se nuk kishin besim! Padyshim që ata ishin rigjeneruar shumë kohë përpara ditës së Rrëshajës.[118]14
Por, ne duhet të kuptojmë se dita e Rrëshajës është shumë më tepër se një ngjarje individuale në jetën e dishepujve të Jezusit, si dhe të atyre që ishin me ta. Dita e Rrëshajës ishte pika e kalimit mes punës së besëlidhjes së vjetër si dhe shërbesës së Frymës së Shenjtë nga njëra anë, si dhe veprës së besëlidhjes së re si dhe shërbesës së Frymës së Shenjtë nga ana tjetër. Sigurisht që Fryma e Shenjtë po punonte përgjatë gjithë Besëlidhjes së Vjetër, duke lëvizur mbi ujërat e ditës së parë të krijimit (Zan. 1:2), duke i fuqizuar njerëzit për shërbesë ndaj Perëndisë dhe për udhëheqësi e profeci (Eks. 31:3; 35:31; L. i P. 34:9; Gjyq. 14:6; 1 Sam. 16:13; Ps. 51:11, etj.). Por gjatë asaj kohe, vepra e Frymës së Shenjtë në jetët individuale, në përgjithësi ishte një vepër me më pak fuqi.
Ka një sërë treguesish të një pune më pak të fuqishme e më të zgjeruar të Frymës së Shenjtë në besëlidhjen e vjetër: Fryma e Shenjtë erdhi vetëm tek pak vetë me një fuqi të ndjeshme për shërbesë (Num. 11:16–17, për shembull), por Moisiu me zor priste ditën kur Fryma e Shenjtë të derdhej tek të tërë njerëzit e Perëndisë: “Ah, le të ishin të gjithë profetë në popullin e ZOTIT dhe dhëntë Zoti që Fryma e tij të vihet mbi ta!” (Num. 11:29). Pajisja që Fryma e Shenjtë bën për shërbesa të veçanta, mund të humbasë, ashtu sikurse ndodhi në jetën e Saulit (1 Sam. 16:14), dhe ashtu sikurse Davidi pati frikë se mund të ndodhte në jetën e tij (Ps. 51:11). Në lidhje me fuqinë frymërore në jetën e njerëzve të Perëndisë, kishte pak fuqi mbi mbretërinë e Satanit, gjë që çon në një ungjillëzim shumë pak efikas të kombeve rreth Izraelit, si dhe nuk ka shembuj të aftësisë për të dëbuar demonë.[119]15 Vepra e besëlidhjes së vjetër e Frymës së Shenjtë, ishte pothuajse tërësisht e kufizuar tek kombi i Izraelit, por në besëlidhjen e Re, është krijuar një “banesë e Perëndisë në Frymë” (Efe. 2:22) që është e re, që është kisha që bashkon dhe johebrenjtë edhe hebrenjtë në trupin e Krishtit.
Për më tepër, populli i Perëndisë në Besëlidhjen e Vjetër priste për një epokë “besëlidhjeje të re”, në të cilën vepra e Frymës së Shenjtë do të ishte shumë më e fuqishme si dhe shumë më të përhapura (Num. 11:29; Jer. 31:31–33; Ezek. 36:26–27; Joel 2:28–29).[120]16
Kur Besëlidhja e Re ngre siparin e saj, shikojmë Gjon Pagëzorin si profetin e fundit të Besëlidhjes së Vjetër. Jezusi tha: “Ndër ata që janë lindur prej grave nuk ka dalë kurrë një më i madh se Gjon Pagëzori; por më i vogli në mbretërinë e qiejve është më i madh se ai... të gjithë profetët dhe ligji kanë profetizuar deri te Gjoni. Dhe, në daçi ta pranoni, ai është Elia që duhej të vijë” (Mat. 11:11–14). Gjoni e dinte se ai vetë pagëzonte me ujë, por Jezusi do të pagëzonte me Frymën e Shenjtë (Gjoni 3:16). Atëherë, Gjon Pagëzori po jetonte ende në përvojën e “besëlidhjes së vjetër” të të punuarit të Frymës së Shenjtë.
Në jetën e Jezusit, ne fillimisht shikojnë fuqinë e besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë në punë. Fryma e Shenjtë zbriti tek Ai kur u pagëzua (Luka 3:21–22), dhe pas tundimit të Tij, Jezusi “në fuqinë e Frymës, u kthye në Galile” (Luka 4:14). Pastaj ne fillojmë të shikojmë se si do të jetë kjo fuqi e besëlidhjes së re e Frymës së Shenjtë, për shkak se Jezusi dëbon demonët me një fjalë të vetme, shëron të tërë që i sjellin Atij, dhe jep mësim me një autoritet të cilin njerëzit nuk e kishin dëgjuar më përpara (shiko Luka 4:16–44, etj.).
Gjithsesi, dishepujt, nuk e marrin këtë fuqizim të plotë të besëlidhjes së re për shërbesë, deri sa vjen dita e Rrëshajëve, sepse Jezusi u thotë që të presin në Jerusalem, dhe u premton: “do të merrni fuqi kur Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ju” (Veprat 1:8). Ky qe një tranzicion në jetët e dishepujve gjithashtu (shiko Gjoni 7:39; 14:17; 16:7; Veprat 2:16). Premtimi i Joelit që Fryma e Shenjtë do të vinte në plotësinë e Besëlidhjes së Re, u përmbush (Vep. 2:16) ndërkohë që Jezusi u kthye në qiell e pastaj iu dha autoritet që të derdhte Frymën e Shenjtë në një plotësi dhe fuqi të re (Veprat 2:33).
Cili ishte rezultati në jetën e dishepujve? Ata besimtarë të cilët kishin patur një përjetim të besëlidhjes së vjetër të Frymës së Shenjtë, përjetim ky më pak i fuqishëm në jetën e tyre, morën në Ditën e Rrëshajës një përjetim më të fuqishëm të besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë që punonte në jetën e tyre.[121]17 Ata morën një “fuqi” shumë më të madhe (Veprat 1:8), fuqi për jetimin e jetës së krishterë si dhe për kryerjen e shërbesës së krishterë.
Ky kalim nga një përjetim i besëlidhjes së vjetër të Frymës së Shenjtë tek një përjetim i besëlidhjes së Re të Frymës së Shenjtë, mund të shikohet tek figura 39.1.[122]18
Rrëshaja Epoka që do të vijë Kthimi i Krishtit
Kjo Epokë Përjetimet në Besëlidhjen e Vjetër Përjetimet në Besëlidhjen e Re
të Frymës së Shenjtë të Frymës së Shenjtë
Figura 39.1: Në ditën e Rrëshajëve, besimtarët përjetuan një kalin nga një përjetim i Besëlidhjes së Vjetër i Frymës së Shenjtë tek një përjetim më i fuqishëm i Besëlidhjes së Re i Frymës së Shenjtë
Në këtë diagram, vija më e hollë në fund përfaqëson punën më pak të fuqishme të Frymës së Shenjtë në jetën e individëve gjatë besëlidhjes së vjetër. Vija më e trashë e cila fillon në ditën e Rrëshajëve, tregon veprën e cila është më e fuqishme e Frymës së Shenjtë në jetët e njerëzve pas asaj kohe. Linjat për “këtë epokë” si dhe për “epokën që do të vijë” mbivendosen tani për shkak se fuqitë e epokës që do të vijë janë thyer në këtë epokë të ligë të tashme, kështu që të krishterët jetojnë gjatë një “mbivendosjeje epokash.” Vijat e ndërprera përpara Rrëshajëve, tregojnë se në jetën e Jezusit, vepra më e fuqishme e Frymës së Shenjtë tashmë kishte filluar në një mënyrë e cila krijonte pritshmërinë (e madje edhe tejkalonte) atë që do të vinte në ditën e Rrëshajës.[123]19
Kjo fuqi e re besëlidhore u dha dishepujve më shumë efikasitet në dëshmimin dhe shërbesën e tyre (Vep. 1:8; Efe. 4:8, 11–13), një fuqi shumë më të madhe për të patur fitore mbi ndikimin e mëkatit në jetën e të tërë besimtarëve (vëre theksin që i vihet fuqisë së ringjalljes së Krishtit i Cili punon brenda nesh tek “Rom.” 6:11–14; 8:13–14; “Gal.” 2:20; “Fil.” 3:10), dhe fuqi për fitore mbi Satanin dhe forcat demonike të cilat do t’i sulmonin besimtarët (2 Kor. 10:3–4; Efe. 1:19–21; 6:10–18; 1 Gjonit 4:4). Kjo fuqi e besëlidhjes së re e Frymës së Shenjtë çoi gjithashtu në një shpërndarje të gjerë e të re të fuqisë së Frymës së Shenjtë, çoi gjithashtu në një shpërndarje të gjerë e deri atëherë të panjohur të dhuratave për shërbesë ndaj të tërë besimtarëve (Veprat 2:16–18; 1 Kor. 12:7, 11; 1 Pjetrit 4:10; kr. Num. 11:17, 24–29). Këto dhurata kishin gjithashtu rrjedhoja të përgjithshme edhe për të tjerët për shkak se ato kishin për qëllim të mos përdoreshin në mënyrë individualiste, por për ndërtimin e përgjithshëm e trupit të Krishtit (1 Kor. 12:7; 14:12). Kjo do të thotë gjithashtu se ungjilli nuk ishte më i kufizuar në mënyrë efikase tek vetëm judenjtë, por që të tëra racat si dhe të tërë kombet do të dëgjonin ungjillin me fuqi si dhe do të bashkoheshin në kishë, për lavdi të Perëndisë (Efe. 2:11–3:10).[124]20 Dita e Rrëshajëve qe padyshim një kohë mbresëlënëse tranzicioni në të tërë historinë e shpengimit, ashtu sikurse ajo dokumentohet tek Shkrimi. Ishte një ditë mbresëlënëse në historinë e botës, për shkak se në atë ditë, Fryma e Shenjtë filloi të funksiononte ndër njerëzit e Perëndisë me një fuqi të re besëlidhjeje.
Por ky fakt na ndihmon të kuptojmë atë që u ndodhi dishepujve në ditën e Rrëshajëve. Ata morën këtë fuqizim mbresëlënës të ri nga Fryma e Shenjtë për shkak se ata po jetonin në kohën e tranzicionit mes veprës së besëlidhjes së vjetër të Frymës së Shenjtë si dhe punës së besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë. Paçka se ishte një “përvojë e dytë” e Frymës së Shenjtë, që erdhi shumë kohë pas kthimit të tyre në besim, ajo nuk duhet marrë si një model për ne, sepse ne nuk po jetojmë në një kohë tranzicioni në punën e Frymës së Shenjtë. Në rastin e tyre, besimtarët me një fuqizim nga besëlidhja e vjetër prej Frymës së Shenjtë, u bënë besimtarë me një fuqizim të besëlidhjes së re nga Fryma e Shenjtë. Por ne sot nuk bëhemi së pari besimtarë me një vepër më të dobët të besëlidhjes së vjetër të Frymës së Shenjtë në zemrat tona dhe të presim derisa ca kohë më vonë që të marrim një vepër të besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë. Përkundrazi, ne jemi në të njëjtën pozitë me ata të cilët u bënë të krishterë në kishën e Korintit: kur ne u bëmë të krishterë, të tërë u “pagëzuam në një Frymë të vetëm në një trup” (1 Kor. 12:13)—njësoj si edhe korintasit, dhe ashtu sikurse ndodhi edhe me besimtarët e rinj në shumë kisha të cilët u kthyen në besim kur Pali ndërmori udhëtimet e veta misionare.
Si përfundim, dishepujt padyshim që përjetuan “një pagëzim në Frymën e Shenjtë” pas kthimit në besim në Ditën e Rrëshajëve, por kjo gjë ndodhi për shkak se ata po jetonin në një pikë unikale të historisë, dhe kjo ngjarje në jetën e tyre, për rrjedhojë nuk është një model që ne duhet të kërkojmë ta imitojmë edhe ne.
Ç’të themi për frazën: “pagëzim në Frymën e Shenjtë”? Ajo është një frazë të cilën autorët e Besëlidhjes së Re e përdorin për të folur për hyrjen në fuqinë e besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë. Kjo ndodhi në ditën e Rrëshajëve për dishepujt, por ndodhi në kthimin në besim për korintasit si dhe për ne.[125]21
Ajo nuk është një frazë të cilën autorët e Besëlidhjes së Re do ta përdornin për ndonjë përjetim pas kthimit në besim të fuqizimit prej Frymës së Shenjtë.
C. Si duhet t’i kuptojmë “Përjetimet e dyta” tek “Veprat”?
Por, edhe nëse e kemi kuptuar siç duhet përvojën e dishepujve në ditën e Rrëshajës, ashtu sikurse ajo është dokumentuar tek “Veprat” 2, a nuk ka shembuj të tjerë të njerëzve të cilët kanë patur një “përjetim të dytë” të fuqizimit prej Frymës së Shenjtë pas kthimit në besim, si ato tek “Veprat” 8 (në Samari), “Veprat” 10 (familja e Kornelit), si dhe “Veprat” 19 (dishepujt efesianë)?
Këto nuk janë me të vërtetë shembuj bindës të cilët vërtetojnë doktrinën Pentakostale të pagëzimit në Frymën e Shenjtë. Pikë së pari, shprehja “pagëzim me Frymën e Shenjtë” nuk përdoret zakonisht për t’iu referuar ndonjërës prej këtyre ngjarjeve,[126]22 dhe kjo gjë duhet të na bëjë të ngurrojmë në zbatimin e kësaj fraze ndaj tyre. Por, ajo që është më e rëndësishme, një shqyrtim i kujdesshëm i secilit rast, do të zbulonte më qartë atë që po ndodhte në këto ngjarje.
Tek “Veprat” 8:4–25 samaritanët “i besuan Filipit, që shpalli lajmin e mirë të mbretërisë së Perëndisë dhe emrin e Jezu Krishtit” dhe “u pagëzuan burra dhe gra” (Veprat 8:12). Disa kanë thënë se ky nuk ishte besim shpëtues i mirëfilltë nga ana e samaritanëve.[127]23 Sidoqoftë, nuk ka asnjë tregues në këtë tekst që të na bëjë të mendojmë se Filipi kishte një kuptim të mangët të ungjillit (ai kishte qenë një figurë e spikatur në kishën e Jerusalemit) apo se Filipi vetë mendoi se besimi i tyre në Krishtin qe i pamjaftueshëm, sepse ai lejoi që ata të pagëzoheshin (Veprat 8:12).
Një kuptim më i mirë i kësaj ngjarjeje do të ishte që Perëndia, në provaninë e Tij, në mënyrë sovrane priti që t’u japë fuqizimin e besëlidhjes së re prej Frymës së Shenjtë samaritanëve drejtpërsëdrejti përmes duarve të apostujve (Veprat 8:14–17)[128]24 në mënyrë që të mund të ishte e dukshme për udhëheqësinë më të lartë në kishën e Jerusalemit që samaritanët nuk ishin qytetarë të dorës së dytë por pjesëtarë me të drejta të plota të kishës. Kjo qe e rëndësishme për shkak të armiqësisë historike mes judenjve dhe samaritanëve (“judenjtë nuk shoqërohen me samaritanët,” Gjoni 4:9), dhe për shkak se Jezusi kishte specifikuar që përhapja e ungjillit në Samari do të ishte hapi tjetër madhor pasi të ishte predikuar në Jerusalem si dhe në rajonin e Judesë që shtrihej përreth Jerusalemit: “do të më bëheni dëshmitarë në Jerusalem dhe në gjithë Judenë dhe Samarinë dhe deri në skajin e dheut” (Veprat 1:8). Kështu, ngjarja tek “Veprat” 8 qe një lloj “Rrëshaje samaritane,” një derdhje e veçantë e Frymës së Shenjtë mbi samaritanët të cilët ishin një racë e përzierë judenjsh dhe johebrenjsh, në mënyrë që të ishte e dukshme për të tërë se bekimet dhe fuqia e plotë e besëlidhjes së re dhe fuqia e Frymës së Shenjtë, kishin ardhur edhe mbi këtë grup njerëzish gjithashtu e nuk ishin të kufizuara vetëm tek judenjtë. Për shkak se kjo është një ngjarje e veçantë në historinë e shpengimit, ndërkohë që modeli i “Veprave” 1:8 kryhet në librin e “Veprave”, ky nuk është një model i cili duhet të përsëritet prej nesh sot. Është thjesht pjesë e tranzicionit mes përvojës së besëlidhjes së vjetër të Frymës së Shenjtë, si dhe përvojës së besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë.
Situata tek “Veprat” 10 është më pak e ndërlikuar, sepse nuk është aq e qartë nëse Korneli ishte një besimtar i mirëfilltë përpara se Pjetri shkoi dhe i predikoi ungjillin. Padyshim që ai nuk i kishte besuar Krishtit për shpëtim. Ai është përkundrazi një johebre i cili qe një nga shembujt e parë të mënyrës në të cilën ungjilli do të shkonte “deri në skajin e dheut” (Veprat 1:8).[129]25 Padyshim që Korneli nuk kishte besuar fillimisht në vdekjen dhe ringjalljen e Krishtit për ta shpëtuar atë e më pas të kishte patur një përvojë të dytë pas kthimit të Tij në besim.
Tek “Veprat” 19, edhe një herë tjetër ne hasim një rast ku disa njerëz me të vërtetë nuk e kishin dëgjuar ungjillin e shpëtimit përmes Krishtit. Ata ishin pagëzuar me pagëzimin e Gjon Pagëzorit (Veprat 19:3), kështu që me shumë mundësi ata ishin njerëz të cilët e kishin dëgjuar Gjon Pagëzorin të predikonte, apo kishin folur me të tjerë njerëz të cilët kishin dëgjuar Gjon Pagëzorin të predikonte, dhe ishin pagëzuar “Në pagëzimin e Gjonit” (Veprat 19:3) si shenjë që ata po pendoheshin për mëkatet e tyre dhe se po përgatiteshin për Mesinë që do të vinte. Ata padyshim që nuk kishin dëgjuar për vdekjen dhe ringjalljen e Krishtit, sepse ata nuk kishin dëgjuar as që kishte një Frymë të Shenjtë (Veprat 19:2)!—fakt ky që askush nga ata që ishin të pranishëm në ditën e Rrëshajave apo që kishte dëgjuar ungjillin pas ditës së Rrëshajave nuk do të kishte se si mos ta dinte. Ka të ngjarë që ata nuk kishin dëgjuar madje as se Jezusi kishte ardhur, jetuar dhe vdekur për shkak se Palit i ishte dashur t’u shpjegonte se: “Gjoni pagëzoi pagëzim pendimi, duke i thënë popullit të besonin në atë që do të vinte pas tij, domethënë Jezu Krishtin” (Veprat 19:4). Për rrjedhojë, këta “dishepuj” në Efes, nuk kishin një kuptim të besëlidhjes së re apo besim të besëlidhjes së re, dhe ata padyshim nuk kishin një fuqizim të besëlidhjes së re prej Frymës së Shenjtë—ata ishin “dishepuj” vetëm në kuptimin e të qenurit pasues të Gjon Pagëzorit, të cilët ishin ende duke pritur për Mesinë. Kur ata dëgjuan për Të, e besuan, dhe pastaj morën fuqinë e Frymës së Shenjtë që ishte e përputhshme me ungjillin e Zotit Jezus Krisht të ringjallur.
Për shkak të kësaj, këta dishepuj në Efes, padyshim që nuk janë një model as për ne sot, edhe sepse ne nuk është se fillimisht kemi besim në një Mesi për të cilin po presim, e pastaj më vonë mësojmë se Jezusi ka ardhur dhe jetuar, vdekur e ringjallur. Ne vijmë në një kuptim të ungjillit të Krishtit aty për aty, dhe ne, ashtu sikurse korintasit, hyjmë menjëherë në përvojën e besëlidhjes së re të fuqisë së Frymës së Shenjtë.[130]26
Për rrjedhojë duket se nuk ka tekste të Besëlidhjes së Re të cilat na inkurajojnë të kërkojmë për një përjetim të dytë të “pagëzimit në Frymën e Shenjtë” që vjen pas kthimit në besim.
D. Çfarë termash do të përdorim për t’iu referuar një fuqizimi nga Fryma e Shenjtë që vjen pas kthimit në besim?
Seksionet e mëparshme kanë argumentuar se “pagëzim me Frymën e Shenjtë” nuk është termi që autorët e Besëlidhjes së Re do të përdornin për të folur për një punë të Frymës pas kthimit në besim, dhe se shembujt e “përjetimeve të dyta” të marrjes së Frymës së Shenjtë në librin e “Veprave” nuk janë shembuj për ne për t’u imituar në jetën tonë të krishterë. Gjithsesi, mbetet pyetja: “Çfarë po ndodh faktikisht me ata miliona njerëz të cilët pretendojnë se kanë marrë këtë “pagëzim në Frymën e Shenjtë’ e që ai ka sjellë shumë bekime në jetën e tyre? A mund të ketë qenë kjo një vepër e mirëfilltë e Frymës së Shenjtë por që kategoritë biblike si dhe shembujt biblike të përdorur për ta ilustruar kanë qenë të pasaktë? A ka mundësi që të ketë shprehje të tjera biblike si dhe mësime biblike të cilat tregojnë për tek kjo lloj pune e Frymës së Shenjtë pas kthimit në besim e që na ndihmon ta kuptojmë atë në mënyrë më të saktë?” Unë mendoj se po, por përpara se t’i shikojmë këto, është me vend që të komentojmë rëndësinë e të paturit një kuptim të saktë në këtë pikë.
1. Kisha dëmtohet nga mësimet mbi krishterimin me dy klasa. Në kohë të ndryshme të historisë së kishës, të krishterë të caktuar janë përpjekur ta ndajnë kishën në dy kategori besimtarësh. Kjo është praktikisht ajo që ndodh me doktrinën pastorale të pagëzimit në Frymën e Shenjtë. Kjo mund të paraqitet si në figurën 39.2, që tregon botën të ndarë në të krishterë dhe jo të krishterë, dhe pastaj tregon të krishterët të ndarë në dy kategori, besimtarë të zakonshëm si dhe besimtarë të pagëzuar në Frymë.
Të krishterë Të krishterë të pagëzuar në frymë Të krishterë të zakonshëm Jo të krishterë |
Figura 39.2: Të krishterët e ndarë në dy kategori: Të zakonshëm dhe të pagëzuar në Frymë
Por një ndarje e tillë e të krishterëve në dy kategori nuk është një kuptim unikal që gjendet në mësimin e pentakostalëve të shekullit të njëzetë. Në fakt, një pjesë e mirë e mësimit Pentakostal doli nga grupet e mëparshme të shenjtërisë të cilat jepnin mësim se të krishterët mund të ishin ose besimtarë të zakonshëm, ose besimtarë të “shenjtëruar”. Grupet e tjera i kanë ndarë të krishterët duke përdorur kategori të ndryshme, si për shembull, besimtarë të zakonshëm dhe ata të cilët janë “të mbushur me Frymën,” apo besimtarë të zakonshëm dhe ata të cilët janë “dishepuj,” apo të krishterë “mishorë” dhe “frymërorë”. Në fakt, Kisha Katolike Romake prej shumë kohësh nuk ka patur dy por tre kategori: besimtarë të zakonshëm, priftërinj si dhe shenjtorë. Të tëra këto ndarje në kategori të ndryshme të të krishterëve, mund të shikohen në figurën 39.3.[131]27
Të krishterë të mbushur me Frymën | Të krishterë frymërorë | Të krishterë të “Shenjtëruar” | “Dishepuj” | Shenjtorë | |
Priftërinj | |||||
Të krishterë | Të krishterë të zakonshëm | Të krishterë që jetojnë sipas mishit | Të krishterë të zakonshëm | Të krishterë të zakonshëm | Të krishterë të zakonshëm |
Jo të krishterë |
Figura 39.3: Mënyra të tjera se si njerëzit i kanë klasifikuar të krishterët, duke i ndarë ata në dy (apo tri) kategori
Paçka se ata të cilët japin mësim pikëpamjen klasike Pentakostale të pagëzimit në Frymën e Shenjtë mund të mohojnë se po synojnë t’i ndajnë të krishterët në dy kategori, një ndarje e tillë është e nënkuptuar për çdo herë që ata pyesin nëse dikush është pagëzuar në Frymën e Shenjtë apo jo. Një pyetje e tillë sugjeron me forcë se ka dy grupe të krishterësh, ata të cilët e kanë patur këtë përvojë të “pagëzimit në Frymën e Shenjtë” dhe ata që nuk e kanë patur.
Çfarë problemi ka t’i shikosh të krishterët sikur ekzistojnë në dy kategori të tilla? Problemi është se kjo kontribuon tek një mendësi e llojit “ne—ata” në kisha, si dhe çon në xhelozi, krenari dhe ndasi. Nuk ka rëndësi se sa shumë këta njerëz të cilët kanë marrë këtë fuqizim të veçantë nga Fryma e Shenjtë përpiqen të jenë të kujdesshëm dhe përfillës të atyre që nuk e kanë, nëse ata me të vërtetë i duan vëllezërit dhe motrat e tyre në Krishtin, dhe nëse kjo ka qenë një përvojë shumë ndihmuese në jetën e tyre të krishterë, ata nuk mund të mos lënë përshtypjen se ata do të donin që të tjerët të ndajnë gjithashtu përvojën e tyre. Edhe nëse ata nuk janë krenarë në zemrat e tyre (dhe mua më duket se shumica nuk janë) në lidhje me këtë përvojë, një bindje e tillë sipas të cilës ka një kategori të dytë të krishterësh, në mënyrë të pashmangshme do të lërë një përshtypje krenaria apo epërsie frymërore. Megjithëkëtë, do të ketë një ndjenjë xhelozie nga ana e atyre të cilët kanë patur një përvojë të tillë. Kësisoj, nxitet një pikëpamje e dy grupeve përbrenda kishës dhe akuza e përsëritur për ndasi që është ngritur kundër lëvizjes karizmatike, fiton kësisoj një farë besueshmërie. Në fakt, ndasitë hasen shpesh në kisha.
Kundërshtia kryesore ndaj kësaj pozite, është se vetë Besëlidhja e Re nuk na mëson për një krishterim me dy nivele apo klasa. Ne nuk lexojmë asgjëkund tek Letrat që Pali apo Pjetri t’i thotë një kishe e cila ka hasur në probleme: “Të tërë ju duhet të pagëzoheni në Frymën e Shenjtë.” Asgjëkund nuk lexojmë se Zoti Jezus i ringjallur t’u ketë thënë kishave të trazuara e të dobëta tek “Zbulesa” 2–3, “Më kërkoni t’ju pagëzoj me Frymën e Shenjtë.” Është e vështirë të shmangësh përfundimin që pikëpamja me dy nivele apo dy klasa që na jepet mësim nga të tëra këto grupe përgjatë gjithë historisë, nuk ka një themel të fortë në vetë Besëlidhjen e Re.
2. Ka shumë shkallë fuqizimi, përbashkësie me Perëndinë, si dhe pjekurie personale kristiane. A ka një model më të mirë për kuptimin e shkallëve të ndryshme të pjekurisë dhe fuqisë dhe përbashkësisë me Perëndinë që të krishterët përjetojnë? Nëse ne jemi të gatshëm që të eliminojmë kategoritë të cilat na bëjnë t’i mendojmë të krishterët si të njërit grup a të një grupi tjetër, një model më i mirë është i mundshëm, ashtu siç tregohet në figurën 39.4.
Të Krishterët Rritja e krishterë Jo të krishterët |
Figura 39.4: Një figurë më e mirë: Të krishterët kanë përjetuar shkallë të ndryshme rritjeje, por ata nuk duhet të ndahen në kategori të ndryshme
Kjo figurë e tregon botën të ndarë në jo të krishterë si dhe të krishterë, por ndër të krishterët nuk ka kategori në të cilat ne mund t’i vëmë besimtarët dhe t’i ndajmë ata në grupe të caktuara. Faktikisht, ka të krishterë në të gjitha etapat e një shkalle të gjatë të bërjes gjithnjë e më i pjekur si i krishterë (shenjtërim), një afërsi gjithnjë e më e madhe përbashkësie në ecjen e tyre me Perëndinë (një aspekt i birësimit), si dhe përvoja më të mëdha të fuqisë së Frymës së Shenjtë që punon në jetën dhe shërbesat e tyre.
Jeta e krishterë duhet të jetë një jetë rritjeje në të tëra këto fusha ndërkohë që ne përparojmë në jetë. Për shumë vetë, ajo rritje do të jetë graduale dhe progresive, dhe do të shtrihet përgjatë tërë viteve të jetës së tyre. Këtë mund ta tregonim përmes shigjetës në figurën 39.5.[132]28
Të krishterët | Rritja si i krishterë | |
Jo të krishterët | ||
Vitet e jetimit të jetës së krishterë |
Figura 39.5: Për pjesën më të madhe të të krishterëve, rritja do të jetë graduale dhe progresive, dhe ajo do të shtrihet përgjatë gjithë jetës së tyre
a. Si duhet ta kuptojmë përvojën bashkëkohore? Çfarë u ka ndodhur atëherë njerëzve të cilët thonë se kanë përjetuar një “pagëzim në Frymën e Shenjtë” i cili ka sjellë një bekim të madh në jetën e tyre? Në radhë të parë ne duhet të kuptojmë atë që jepet rëndom mësim rreth nevojës për t’u përgatitur për pagëzimin në Frymën e Shenjtë. Shumë shpesh, njerëzve u thuhet se u duhet të rrëfejnë të tëra mëkatet që dinë, të pendohen për çfarëdo mëkati që mbetet në jetën e tyre, t’i besojnë Krishtit për faljen e atyre mëkateve, t’ia dorëzojnë çdo fushë të jetës së tyre shërbimit të Zotit, t’ia nënshtrojnë veten plotësisht Atij, dhe të besojnë se Krishti do t’i fuqizojë ata në një mënyrë të re e se do t’i pajisë ata me dhurata të reja për shërbesë. Pastaj, pas kësaj përgatitjeje, ata inkurajohen t’i kërkojnë Jezusit me lutje t’i pagëzojë ata në Frymën e Shenjtë. Por çfarë bën kjo përgatitje? Ajo është një formulë e garantuar për një rritje të ndjeshme në jetën e krishterë! Një rrëfim, pendesë, përkushtim i ripërtërirë, dhe besim dhe pritshmëri të përlartësuara, nëse ato janë të vërteta, mund të sjellin vetëm rezultate pozitive në jetën e personit. Nëse ndonjë i krishterë është i sinqertë në këto hapa të përgatitjes për të marrë pagëzimin në Frymën e Shenjtë, padyshim që do të ketë rritje në shenjtërim si dhe një përbashkësi më të thellë me Perëndinë. Përveç kësaj, mund të presim që në shumë prej këtyre herëve që Fryma e Shenjtë me hir do të sjell një masë plotësie shtesë si dhe një fuqizim që të krishterët e sinqertë janë duke kërkuar, paçka se kuptimi i tyre teologjik si dhe fjalori i tyre mund të jetë jo i përsosur kur e kërkojnë. Nëse kjo gjë ndodhë, ata fare mirë mund të gjejnë një fuqi gjithnjë e më të madhe për shërbesë si dhe rritje gjithashtu në dhuratat frymërore. Do mund të thoshim se një person ka kaluar nga pika A në pikën B në figurën 39.6 dhe se ka bërë një hap shumë të madh përpara në jetën e krishterë.
Të Krishterët Jo të krishterët |
Figura 39.6: Një përjetim i vetëm, mund të çojë në një hap të madh rritjeje në jetën e krishterë
Sigurisht që lutja, studimi i Biblës dhe adhurimi do të duket më kuptimplotë. Sigurisht që ungjillëzimi do të jetë më i frytshëm ashtu sikurse edhe llojet e tjera të shërbesës. Por, është e rëndësishme të kuptojmë se dikush i cili kalon nga pika A tek pika B në tabelë, tani nuk është në një kategori të veçantë të krishterësh, si për shembull një grup i atyre që janë “pagëzuar në Frymën e Shenjtë” dhe që për rrjedhojë janë ndryshe prej atyre të cilët nuk kanë patur një përvojë të tillë. Mund të ketë një të krishter tjetër në të njëjtën kishë i cili nuk ka patur kurrë një hap të tillë të madh rritjeje, por që gjithsesi ka bërë një përparim të vazhdueshëm për dyzet vitet e fundit të jetës së tij apo të saj të krishterë e që ka ardhur në pikën C të tabelës më lart. Paçka se ai person nuk ka patur kurrë një përvojë të vetme të cilën Pentekostalët do ta quanin “pagëzim në Frymën e Shenjtë,” ai ose ajo është ende shumë më larg shtegut të rritjes së krishterë sesa i krishteri i ri i cili kohët e fundit është “pagëzuar në Frymën e Shenjtë” (sipas terminologjisë Pentakostale) e të kalojë nga pika A në pikën B. Paçka se të krishterët të cilët kaluan nga pika A në pikën B nuk janë larg nga jeta e krishterë sesa një person tjetër i cili është në pikën C, personi i cili kaloi në pikën B është padyshim më përpara se ai apo ajo ishte përpara dhe kjo është padyshim një rezultat pozitiv në jetën e tij apo të saj. Kështu, me këtë kuptim të jetës së krishterë, nuk kemi ndarje të të krishterëve në dy kategori.
Përpara se ta lëmë këtë tabelë, duhet vërejtur edhe diçka tjetër: në shumë raste, lëvizja karizmatike ka sjellë mësimin mbi pagëzimin e Frymës së Shenjtë në kisha më liberale ku, për shumë vite, nuk ka patur një shpallje të qartë të ungjillit të shpëtimit nëpërmjet besimit vetëm në Krishtin, dhe ku njerëzve nuk u është mësuar që ata mund të besojnë Biblën tërësisht si Fjalën e Perëndisë ndaj nesh. Në raste të tilla, shumë prej njerëzve në këto kisha nuk kanë përjetuar kurrë një besim shpëtues. Ata janë në pikën N në lidhje me tabelën e mësipërmes, faktikisht jo të krishterë dhe jo të rilindur.[133]29 Tani, kur një përfaqësues i ripërtëritjes karizmatike vjen tek këto kisha dhe u thotë se mund të përjetojnë një vitalitet të ri në jetën e krishterë të tyre, dhe pastaj u thotë se përgatitja për këtë është të pendohen për të gjitha mëkatet që dinë se kanë bërë, t’i kërkojnë Krishtit falje për ato mëkate e të besojnë se Ai ua fal, si dhe t’ia përkushtojnë tërësisht jetën e tyre Krishtit si Zoti i tyre, ata me zell reagojnë ndaj këtyre direksioneve. Pastaj ata luten dhe i kërkojnë Jezusit t’i pagëzojë me Frymën e Shenjtë. Rezultati aktual është që ata kalojnë nga pika N në tabelë, tek pika A apo ndoshta madje tek pika B, për shkak të sinqeritetit dhe zellit të tyre të madh për t’u afruar më shumë me Perëndinë. Ndërkohë që ata mendojnë se janë pagëzuar nga Fryma e Shenjtë si një përvojë e dytë në jetën e krishterë, ajo që ka ndodhur në fakt është se ata janë bërë të krishterë për herë të parë. (Ata janë “pagëzuar me Frymën e Shenjtë” në kuptimin e vërtetë të Besëlidhjes së Re!) Të nesërmen është pothuajse e pamundur t’i bësh të heshtin. Ata janë kaq të entuziazmuar. Papritur, leximi i Biblës është bërë kuptimplotë. Papritur lutja është bërë reale. Papritur ata e njohin praninë e Perëndisë në jetën e tyre. Papritur adhurimi është kthyer në një përvojë gëzimi të thellë dhe shpesh herë ata kanë nisur të përjetojnë dhurata frymërore të cilat nuk i kishin njohur më përpara. Nuk është për t’u habitur që ripërtëritja karizmatike ka sjellë një entuziazëm të tillë (dhe shpesh edhe shumë polemika) në shumë famulli Katolike Romake si dhe në shumë denominacione të pranuara gjerësisht e njëherësh më liberale Protestante. Paçka se ne mund të kemi dallime me mënyrën se si ky mësim paraqitet faktikisht, askush nuk duhet të bëjë me faj rezultatet e mira që kanë ardhur si rezultat i tij në këto kisha.
b. Çfarë termash duhet të përdorim sot? Tani ne mund të kuptojmë përse përdorimi prej nesh i termave për të përshkruar këtë përvojë si dhe kategorizimi që i bëjmë mënyrës se si e kuptojmë është kaq e rëndësishme. Nëse përdorim terminologjinë tradicionale Pentakostale të “pagëzimit të Frymës së Shenjtë,” atëherë pothuajse në mënyrë të pashmangshme përfundojmë me krishterim me dy kategori, sepse kjo shikohet si një përvojë e zakonshme e cila mundet dhe me të vërtetë që duhet t’u ndodhë të krishterëve në një pikë të caktuar kohore, dhe sapo të ketë ndodhur, nuk ka nevojë të përsëritet. Ajo shikohet si një përvojë e vetme e fuqizimit për shërbesë që është ndryshe nga përvoja e të kthyerit në të krishterë, dhe njerëzit ose e kanë marrë atë përvojë ose jo. Veçanërisht kur kjo përvojë është përshkruar në lidhje me atë që u ndodhi dishepujve në ditën e Rrëshajëve tek “Veprat” 2 (gjë që është e qartë se qe një përjetim i një here të vetme për ta), Samaritanët tek “Veprat” 8, si dhe dishepujt nga Efesi tek “Veprat” 19, nënkuptohet qartë se kjo është një ngjarje e ndodhur vetëm një herë e cila i fuqizon njerëzit për shërbesë por që gjithashtu i vë ata në një kategori apo grup tjetër nga ai në të cilën ata ishin përpara këtij përjetimi. Përdorimi i termit “pagëzimi në Frymën e Shenjtë” në mënyrë të pashmangshme nënkupton dy grupe të krishterësh.
Por nëse ne jemi të saktë në kuptimin e përvojës që u ka ndodhur miliona njerëzve në ripërtëritjen karizmatike si një hap i madh rritjeje në jetën e krishterë, atëherë një term tjetër nga “pagëzim në Frymën e Shenjtë” do dukej se do ishte më i përshtatshëm. Mund të ketë disa terma që ne do mund të përdornim, për sa kohë që ato lejojnë përsëritje, shkallë të ndryshme intensiteti si dhe zhvillim të mëtejshëm përtej asaj përvoje, dhe për sa kohë që ato nuk sugjerojnë se të tërë të krishterët me të vërtetë të bindur duhet të kenë të njëjtën përjetim.[134]30 Ne e kemi përdorur tashmë njërën shprehje, “një hap i madh rritjeje në një sërë aspektesh të jetës së krishterë.” Për shkak se kjo frazë bën fjalë për “një hap të madh rritjeje” ajo nuk mund të keqkuptohet si referencë ndaj një përjetimit të vetëm që i vë të krishterët në një kategori të re. Gjithashtu, për shkak se asaj i jemi referuar si një hap të madh rritjeje, kjo nënkupton qartësisht që edhe të tjerë njerëz mund të përjetojnë një rritje të tillë në hapa më të vegjël përgjatë një periudhe më të gjatë kohore, por që arrijnë të njëjtën pikë në jetën e krishterë.[135]31
Një term tjetër që mund të jetë i dobishëm, është “një fuqizim i ri për shërbesë.” Është padyshim e vërtetë që shumë vetë të cilët kanë marrë një përvojë të tillë karizmatike, gjejnë vërtetë fuqi të re për shërbesë në jetën e tyre të krishterë, përfshi këtu aftësinë për të përdorur dhurata frymërore të cilat nuk kanë qenë të tyret më përpara. Sidoqoftë, problemi me këtë frazë është se kjo nuk na thotë asgjë rreth përbashkësisë së thelluar me Perëndinë, efikasitetin më të madh në lutje dhe në studimin e Biblës, si dhe gëzimin e ri në adhurim, që shpesh vijnë nga kjo përvojë.
c. Çfarë është “Të qenurit i mbushur me Frymën”? Megjithatë, një term i përdorur rëndom në Besëlidhjen e Re, është: “të jesh i mbushur me Frymën e Shenjtë.” Për shkak të përdorimit të tij të shpeshtë në kontekstet të cilat flasin për rritjen në krishterim dhe shërbesë, ky më duket se është termi më i mirë për t’u përdorur në përshkrimin e “përjetimeve të dyta” të mirëfillta sot (apo përjetimeve të treta apo të katërta, etj.). Pali u thotë efesianëve: “Mos u dehni me verë, në të cilën ka shthurje, por mbushuni me Frymën” (Efe. 5:18). Ai përdor një folje urdhërore të kohës së tashme e cila në mënyrë më të shkoqitur mund të përkthehet kështu: “Ji vazhdimisht i mbushur me Frymën e Shenjtë,” duke nënkuptuar se kjo është diçka e cila duhet t’u ndodhë në mënyrë të përsëritur të krishterëve. Një plotësi e tillë e Frymës së Shenjtë do të çojë në adhurim dhe mirënjohje të ripërtërirë (Efe. 5:19–20), si dhe në marrëdhënie të ripërtërira me të tjerët, veçanërisht me ata që janë në autoritet mbi ne apo me ata që janë nën autoritetin tonë (Efe. 5:21–6:9). Plus kësaj, përderisa Fryma e Shenjtë është Fryma që na shenjtëron, një mbushje e tillë shpesh do të rezultojë në më shumë shenjtërim. Për më tepër, përderisa Fryma e Shenjtë është Ai i Cili na fuqizon për shërbesën e krishterë e na jep dhurata frymërore, një mbushje e tillë shpesh do të çojë në fuqi të shtuar për shërbesë si dhe efikasitet të rritur e ndoshta larmi në përdorimin e dhuratave frymërore.
Tek libri i “Veprave” shikojmë shembuj të mbushjes së përsëritur me Frymën e Shenjtë. Tek “Veprat” 2:4, dishepujt si dhe ata që qenë me ta, “të gjithë u mbushën me Frymën e Shenjtë.” Më pas, kur Pjetri po qëndronte përpara Sinedrit, lexojmë se: “Atëherë Pjetri, i mbushur me Frymën e Shenjtë, u tha atyre...” (Veprat 4:8). Por pak më vonë, kur Pjetri si dhe apostujt e tjerë ishin kthyer në kishë për të treguar atë që kishte ndodhur (Veprat 4:23) ata u bashkuan të gjithë në lutje. Pasi ishin lutur, ata u mbushën përsëri me Frymën e Shenjtë, një sekuencë ngjarjesh kjo që Luka e bën të qartë: “Dhe, mbasi qenë lutur, vendi ku ishin mbledhur u drodh; dhe të gjithë u mbushën me Frymën e Shenjtë dhe flisnin fjalën e Perëndisë me çiltërsi” (Veprat 4:31). Edhe pse Pjetri qe mbushur me Frymën e Shenjtë në ditën e Rrëshajëve (Veprat 2:4) dhe se më vonë ai qe mbushur me Frymën e Shenjtë përpara se t’i drejtohej Sinedrit (Veprat 4:8), ai u mbush edhe një herë tjetër me Frymën e Shenjtë pasi grupi i të krishterëve me të cilët ai qe takuar u lut.
Për rrjedhojë, është me vend që mbushjen me Frymën e Shenjtë ta kuptojmë jo si ngjarje që ndodh një herë në kohë por si një ngjarje e cila mund të ndodhë vazhdimisht në jetën e krishterë. Ajo mund të përfshijë një fuqizim të momentit për një shërbesë specifike (ashtu sikurse me sa duket ndodhi tek “Veprat” 4:8; 7:55), por mundet që gjithashtu t’i referohet një karakteristike të gjatë të jetës së personit (shiko Veprat 6:3; 11:24). Sido që të jetë, një mbushje e tillë mund të ndodhë shumë herë në jetën e një personi: edhe pse Stefani, si një dhjak i hershëm (apo ndihmës apostull), ishte një njeri “i mbushur me Frymën e Shenjtë dhe me urtësi” (Veprat 6:3, 5), kur po e vrisnin me gurë, duket qartë se mori një mbushje të freskët e të re me Frymën e Shenjtë e me fuqi të madhe (Veprat 7:55).
Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se një person i cili është tashmë “plot” Frymën e Shenjtë, nuk mund të mbushet edhe më tepër. Nëse një gotë është plot me ujë, ajo nuk mund të nxërë edhe më tepër ujë. Por gota është një analogji e dobët për ne si njerëz realë, sepse Perëndia është në gjendje të na bëjë të rritemi e që të jemi në gjendje që të përmbajmë gjithnjë e më shumë plotësi dhe fuqi të Frymës së Shenjtë. Një analogji më e mirë mund të jetë një tullumbace që mund të jetë “plot” me ajër, edhe pse ka shumë pak ajër brenda. Kur i fryn më shumë ajër, tullumbaci zgjerohet e në një farë mënyre është “më plot.” Kështu është me ne: ne mund të jemi të mbushur me Frymën e Shenjtë dhe njëkohësisht të jemi në gjendje të marrim më shumë prej Frymës së Shenjtë gjithashtu. Vetëm Jezusi ishte Ai që Ati i dha Frymën pa masë (Gjoni 3:34).
Kjo ndasi e cila vjen me termin: “pagëzim në Frymën e Shenjtë” mund të shmanget lehtësisht duke përdorur cilindo prej termave alternativë të përmendur në këtë seksion. Njerëzit mund të jenë mirënjohës për “një plotësi të re në Frymën e Shenjtë” apo “një fuqizim të ri për shërbesë” apo “një hap domethënës drejt rritjes” në disa aspekte të jetës së një të krishteri tjetër. Nuk do të kishte ndarje në “ne” dhe “ata,” sepse do të kuptonim se jemi të tërë pjesë e një trupi pa kategori të ndara.[136]32 Në fakt, shumë karizmatikë e madje edhe disa Pentakostalë tradicionalë sot, janë duke përdorur termin “pagëzim në Frymën e Shenjtë” shumë më rrallë, duke preferuar të përdorin terma të tjerë të tillë si: “të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë” në vend të saj.[137]33
Për e më tepër, shumë njerëz të cilët nuk kanë patur një përjetim të vetëm dramatik (një si ai të cilin Pentakostalët e kanë quajtur pagëzim në Frymën e Shenjtë) gjithsesi kanë filluar të përjetojnë liri dhe gëzim të ri në adhurim (shpesh me ardhjen e adhurimit modern apo këngëve të lavdërimit në kishat e tyre), si dhe që të përdorin një larmi më të gjerë dhuratash frymërore me efikasitet si dhe ndërtim frymëror për veten si dhe kishat e tyre (përfshi dhurata të tilla si shërim, profeci, kryerje e mrekullive, dallimi i frymëve, aftësia për të ushtruar autoritet mbi forcat demonike me lutje, si dhe një fjalë qortimi e folur drejtpërsëdrejti ndaj frymëve të këqij). Nganjëherë, dhurata e të folurit në gjuhë të panjohura si dhe dhurata e interpretimit, janë përdorur gjithashtu, por në raste të tjera, jo. E gjitha kjo është për të thënë se dallimet mes Pentakostalëve dhe karizmatikëve nga njëra anë, si dhe e të krishterëve ungjillorë tradicionalë dhe të qendrës nga ana tjetër, mua më duket se po sqarohen gjithnjë e më shumë, dhe ka gjithnjë e më pak dallime mes tyre.
Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se është specifikisht kjo përvojë e lutjes për një pagëzim në Frymën e Shenjtë që i katapulton njerëzit në një nivel të ri fuqie në shërbesë si dhe efektivitet në përdorimin e dhuratave frymërore. Përderisa ky përjetim ka qenë kaq i dobishëm në jetën e miliona njerëzve, a duhet që ta kalojmë kaq shpejt? Si përgjigje, duhet thënë se, nëse terminologjia “pagëzim në Frymën e Shenjtë” ndryshohet duke përdorur diçka më përfaqësuese të mësimit të Besëlidhjes së Re, nuk duhet të ketë kundërshtime ndaj të tërë njerëzve që vijnë në kisha, si dhe për t’i inkurajuar njerëzit që të përgatisin zemrat e tyre për një ripërtëritje frymërore përmes pendesës së sinqertë si dhe një përkushtimi të ripërtërirë ndaj Krishtit si dhe duke besuar që Fryma e Shenjtë mund të punojë në një mënyrë shumë më të fuqishme në jetën e tyre.[138]34 Nuk është aspak gabim t’u mësosh njerëzve të luten e që të kërkosh këtë mbushje më të madhe me Frymën e Shenjtë, apo të presësh e t’i kërkosh Zotit për një derdhje të më shumë dhuratave frymërore në jetën e tyre, për të mirën e trupit të Krishtit (shiko 1 Kor. 12:31; 14:1, 12). Faktikisht, pjesa më e madhe e të krishterëve ungjillorë në çdo denominacion, me të vërtetë që me zor presin për një fuqi më të madhe në shërbesë, një gëzim më të madh në adhurim, si dhe një përbashkësi më të thellë me Perëndinë. Shumë vetë gjithashtu do të mirëprisnin një kuptim më të madh të dhuratave frymërore si dhe një inkurajim për t’u përmirësuar në përdorimin e tyre. Nëse të krishterët pentakostalë dhe karizmatikë do të ishin të gatshëm që të jepnin mësim këto gjëra pa gjërat shtesë të krishterimit me dy nivele që nënkuptohet nga termi “pagëzim në Frymën e Shenjtë,” ata mund të arrijnë në një nivel të ri efikasiteti të rritur ndjeshëm në dhënien mësim në këto fusha të jetës së krishterë për ungjillorët në përgjithësi.
3. Të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë nuk rezulton gjithnjë në të folur në gjuhë të panjohura. Duhet sqaruar edhe një pikë tjetër në lidhje me përjetimin e të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë. Për shkak se kishte një sërë rastesh tek “Veprat” ku njerëzit morën fuqinë e besëlidhjes së re të Frymës së Shenjtë dhe filluan të flitnin njëherësh në gjuhë të panjohura (Veprat 2:4; 10:46; 19:6; me shumë mundësi e nënkuptuar edhe tek 8:17–19 për shkak të paralelizmit me përjetimin e dishepujve tek “Veprat” 2), mësimi Pentakostal ka thënë rëndom se shenja e jashtme e pagëzimit në Frymën e Shenjtë, është të folurit në gjuhë të panjohura (d.m.th., të folurit në gjuhë të cilat nuk kuptohen e as janë mësuar nga personi që i flet, qofshin këto gjuhë të njohura njerëzore ose lloje të tjera gjuhësh engjëllore apo qiellore apo të dhëna nëpërmjet mrekullish).[139]35
Por, është e rëndësishme që të kuptojmë se ka shumë raste ku të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë nuk rezultoi në të folurin në gjuhë të panjohura. Kur Jezusi u mbush me Frymën tek “Luka” 4:1, rezultati qe marrja forcë për të ngadhënjyer mbi tundimet e Satanit në shkretëtirë. Kur tundimet mbaruan, dhe Jezusi “në fuqinë e Frymës, u kthye në Galile” (Luka 4:14), rezultatet ishin mrekullitë e shërimit, dëbimit të demonëve dhe mësimit me autoritet. Kur Elizabeta u mbush me Frymën e Shenjtë, ajo foli një fjalë bekimi ndaj Marisë (Luka 1:41–45). Kur Zakaria u mbush me Frymën e Shenjtë, ai profetizoi (Luka 1:67–79). Rezultate të tjera të të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë ishin predikimi i fuqishëm i ungjillit (Veprat 4:31), (ndoshta) mençuri dhe pjekuri e Krishterë si dhe arsyetim i shëndoshë (Veprat 6:3), predikim i fuqishëm dhe dëshmi në rastet kur të krishterët nxirreshin përpara gjyqit (Veprat 4:8), një vegim i qiellit (Veprat 7:55), dhe (me sa duket) besim dhe pjekuri në jetë (Veprat 11:24). Një sërë prej këtyre rasteve mund të nënkuptojnë gjithashtu plotësinë e Frymës së Shenjtë për të fuqizuar një lloj shërbese, veçanërisht në kontekstin e librit të Veprave, ku fuqizimi i Frymës së Shenjtë, shpesh herë shikohet të çojë në mrekulli, predikim si dhe në vepra të mëdha të fuqie.[140]36
Për rrjedhojë, ndërkohë që një përvojë e të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë mund të çojë në dhuratën e të folurit në gjuhë të panjohura apo në përdorim të disa dhuratave të tjera të cilat nuk ishin përjetuar më përpara, mundet që gjithashtu të vijë pa dhuratën e të folurit në gjuhë të panjohura. Në fakt, shumë të krishterë përgjatë gjithë historisë, kanë përjetuar mbushje të fuqishme të Frymës së Shenjtë të cilat nuk janë shoqëruar nga të folurit në gjuhë të panjohura. Në lidhje me këtë dhuratë si dhe me dhurata të tjera, ne duhet që thjesht të themi se Fryma e Shenjtë vepron “duke i ndarë gjithsecilit dhunti veç e veç, ashtu si do vetë” (1 Kor. 12:11).
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. Përpara se të lexoje këtë kapitull, si e kuptoje “pagëzimin në Frymën e Shenjtë”? Si ka ndryshuar mënyra se si e mendoje (nëse ka ndryshuar sadopak)?
2. A ka përfshirë jeta jote e krishterë një apo më shumë ngjarje të cilat do mund t’i quaje “një hap i madh rritjeje” në ndonjë fushë të jetës së krishterë? Apo ka qenë një seri hapash të vegjël por të njëpasnjëshëm në shenjtërim, në përbashkësi me Perëndinë si dhe në përdorimin e dhuratave frymërore si dhe me fuqi në shërbesë?
3. A ke njohur njerëz të cilët kanë pretenduar se kanë marrë një “pagëzim në Frymën e Shenjtë” pas kthimit në besim? Sipas vlerësimit tënd, a ka qenë më shumë pozitiv apo negativ rezultati i kësaj në jetën e tyre, apo ka qenë diçka e përzierë? Nëse ke patur edhe vetë një përvojë të tillë, a e mendon se po ta kuptosh si një “pagëzim në Frymën e Shenjtë” i bërë vetëm një herë qe thelbësor për këtë përjetim, apo ka mundësi që të njëjtat rezultate do mund të ishin shfaqur në jetën tënde të krishterë po të ishte quajtur “të mbushur me Frymën e Shenjtë”? A mendon se do të ishte gjëja e duhur të kërkoje për një përjetim të mbushjes me Frymën e Shenjtë në jetën tënde tani? Si mundet dikush që të vazhdojë të bëjë këtë?
4. Të tërë e kuptojmë se është e mundshme që të theksojmë më shumë nga ç’duhet diçka të mirë në jetën e krishterë deri në atë masë që jeta jonë të humbasë baraspeshën dhe të bëhet jo aq efektive në shërbesë nga ç’mund të jetë. Nëse mendojmë për mënyrat e ndryshme në të cilat ne mund të rritemi në jetën e krishterë (njohuri e Fjalës dhe doktrinës së shëndoshë, lutje, dashuri për Perëndinë, dashuri për të krishterët e tjerë si dhe për jo të krishterët, besim tek Perëndia për çdo ditë, adhurim, shenjtëri e jetës, përdorim i dhuratave frymërore, fuqi efikase e Frymës së Shenjtë në dëshminë dhe shërbesën tonë, përbashkësi e përditshme me Perëndinë, etj.), në cilat fusha mendon se ke nevojë t’i kërkosh Perëndisë për më tepër rritje në jetën tënde? A do të ishte e përshtatshme t’i kërkosh Atij për një plotësi të re të Frymës së Shenjtë gjë e cila të shoqëronte rritjen në këto fusha?
5. Në lidhje me këtë temë të pagëzimit apo të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë, a mendon se kishat ungjillore në përgjithësi kanë lëvizur drejt një ndasie më të madhe apo drejt unitetit mbi këtë çështje?
TERMA TË VEÇANTË
pagëzimi nëpërmjet Frymës së Shenjtë
pagëzimi në Frymën e Shenjtë
pagëzimi me Frymën e Shenjtë
të qenurit i mbushur me Frymën e Shenjtë
përjetimi i besëlidhjes së re i Frymës së Shenjtë
përjetim i besëlidhjes së vjetër i Frymës së Shenjtë
Rrëshajat
Krishterim me dy klasa
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.) Shënim: Shumë pak vepra të teologjisë sistematike kanë përfshirë një trajtim të hollësishëm të kësaj teme përderisa ajo është bërë një çështje e debatueshme vetëm në këtë shekull.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)
1983 Carter, 1:435–447
3. Baptiste
1983–1985 Erickson, 879–880
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 6:138–161
1986 Ryrie, 362–366
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1962 Buswell, 2:208–212
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 2:177–179, 181–207, 271–321
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
(pa trajtim të hollësishëm)
Vepra të Tjera
Bennett, Dennis dhe Rita. Fryma e Shenjtë dhe Ti (The Holy Spirit and You). Plainfield, N.J.: Logos, 1971.
Bruner, Frederick Dale. Një Teologji e Frymës së Shenjtë: Përvoja Pentakostale dhe Dëshmia e Besëlidhjes së Re (A Theology of the Holy Spirit: The Pentecostal Experience and the New Testament Witness). Grand Rapids: Eerdmans, 1970.
Dunn, James D.G. Pagëzimi në Frymën e Shenjtë (Baptism in the Holy Spirit). London: SCM, 1970.
Ervin, Howard M. Kthimi në Besim-Fillimi në Jetën e Krishterë dhe Pagëzimi në Frymën e Shenjtë: Një Kritikë e James D.G. Dunn, “Pagëzimi në Frymën e Shenjtë” (Conversion-Initiation and the Baptism in the Holy Spirit: A Critique of James D.G. Dunn, “Baptism in the Holy Spirit.”) Peabody, Mass.: Hendrickson, 1984.
_______. Pagëzimi në Frymë (Spirit Baptism). Peabody, Mass.: Hendriksen, 1987.
Gaffin, Richard. Pikëpamje mbi Rrëshajët (Perspectives on Pentecost). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1979.
Green, Michael. Pagëzimi: Qëllimi, Praktika dhe Fuqia e Tij (Baptism: Its Purpose, Practice and Power). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1987, fq. 127–141.
_______. “Pagëzimi në Frymë (The Spirit’s Baptism).” Tek Unë Besoj në Frymën e Shenjtë (I Believe in the Holy Spirit). London: Hodder and Stoughton, and Grand Rapids: Eerdmans, 1975, fq. 123–147.
Hoekema, Anthony A. Pagëzimi në Frymën e Shenjtë (Holy Spirit Baptism). Grand Rapids: Eerdmans, (1972).
Lloyd-Jones, Martyn. Gëzim i Patreguar; Fuqi dhe Ripërtëritje në Frymën e Shenjtë (Joy Unspeakable: Power and Renewal in the Holy Spirit). Red. nga Christopher Catherwood. Wheaton, Ill.: Shaw, 1984.
McGee, Gary B., r[141]ed. Provat Fillestare (Initial Evidence). Peabody, Mass.: Hendrickson, 1991.
Packer, J.I. “Pagëzim në Frymë (Baptism in the Spirit).” Tek FRT ([142]NDT) fq. 73–74.
_______. Mbaj Hapin me Frymën (Keep in Step With the Spirit). Old Tappan, N.J.: Revell, and Leicester: Inter-Varsity Press, 1984.
Stott, John. Pagëzim dhe Plotësi (Baptism and Fulness). Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1976.
Unger, Merrill F. Puna Pagëzuese e Frymës së Shenjtë (The Baptizing Work of the Holy Spirit). Wheaton, Ill.: Van Kampen Press, 1953.
White, R.E.O. “Pagëzimi i Frymës (Baptism of the Spirit).” Tek FUT ([143]EDT) fq. 121–122.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“1 Korintasve” 12:12–13: Sepse ashtu si trupi është një, dhe ka shumë gjymtyrë, edhe të gjitha gjymtyrët e të njëjtit trup, megjithëse janë shumë, janë një trup i vetëm, kështu është edhe Krishti. Sepse të gjithë ne jemi pagëzuar në një Frymë të vetëm në një trup, qofshin hebrenj apo grekë, skllevër a të lirë, dhe të gjithë jemi ujitur në një Frymë.
HIMN
“FRYMË E PERËNDISË, ZBRIT MBI ZEMRËN TIME (SPIRIT OF GOD, DESCEND UPON MY HEART)”
Zbrit mbi zemrën time o Frymë e Perëndisë,
Në çdo rrahje të saj lëviz dhe me botën bëje të ftohet;
Sado i fuqishëm që je dobësitë e mia Ti i begenis
Dhe më bëj të të dua ashtu sikurse të dua duhet.
A nuk na ke kërkuar të të duam o Perëndi dhe Mbret?
Fryma, zemra, forca dhe mendja ime, të gjitha të Tuat konsidero.
E shikoj kryqin Tënd, atje mësoje zemrën time të priret:
Oh, më lër të të kërkoj, oh të të gjej më lejo.
Më mëso të ndjej që Ti je gjithnjë pranë meje;
Vështirësitë e frymës, si t’i mbaj më jep mësim,
Të mbaj nën kontroll dyshimet që ngrihen, psherëtimat kryeneçe;
Për lutjet që nuk marrin përgjigje, më mëso të bëj durim.
Më mëso të të dua siç të duan engjëjt e Tu,
Një pasion i shenjtë gjithë qenien time e mbush;
Pagëzimi i pëllumbit të zbritur prej qiellit këtu
Zemra ime një altar, dhe dashuria jote prush.
Autor: George Croly, 1854
Himn alternativ: “Frymë e Perëndisë së Gjallë (Spirit of the Living God)”
Kapitulli 40
Ngulmimi i Shenjtorëve (Të mbetesh i krishterë)
A munden të krishterët e vërtetë të humbasin shpëtimin e tyre? Nga ta dimë nëse jemi me të vërtetë të rilindur?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Diskutimi ynë i mëparshëm ka trajtuar shumë aspekte të shpëtimit të plotë që Krishti ka fituar për ne dhe të cilat Fryma e Shenjtë tani i zbaton tek ne. Por nga ta dimë që ne do të vazhdojmë të jemi të krishterë për sa kohë të jemi gjallë? A ka ndonjë gjë që nuk do të na lejojë të largohemi prej Krishtit, ndonjë gjë e cila të garantojë se do të mbetemi të krishterë derisa të vdesim e që faktikisht do të jetojmë me Perëndinë në qiell përgjithnjë? Ose, a është e mundur që ne të largohemi nga Krishti e të humbasim bekimet e shpëtimit tonë? Tema e ngulmimit të shenjtorëve flet për këtë çështje. Ngulmimi i shenjtorëve do të thotë që të tërë ata të cilët me të vërtetë janë rilindur, do të mbahen nga fuqia e Perëndisë e do të ngulmojnë si të krishterë deri në fund të jetës së tyre, dhe se vetëm ata të cilët ngulmojnë deri në fund janë rilindur me të vërtetë.
Ky përkufizim ka dy pjesë. Ai tregon së pari se atyre të cilët janë vërtetë të rilindur, u jepen garanci, sepse kjo i kujton ata që fuqia e Perëndisë do t’i mbajë të krishterë derisa ata të vdesin, dhe se ata padyshim që do të jetojnë me Krishtin përgjithnjë në parajsë. Nga ana tjetër, gjysma tjetër e përkufizimit e bën të qartë se vazhdimi në jetën e krishterë është një prej provave që një person është me të vërtetë i rilindur. Është e rëndësishme që këtë aspekt të doktrinës ta mbajmë mend gjithashtu, se mos përndryshe garanci të rreme u jepen njerëzve të cilët tek e fundit nuk kanë qenë kurrë me të vërtetë besimtarë.
Duhet vërejtur se kjo çështje është një nga të cilat të krishterët ungjillorë kanë patur prej shumë kohësh mosmarrëveshje të theksuara. Shumë prej atyre që janë përbrenda traditës Ueslejane/Arminiane kanë besuar se është e mundur për dikë i cili është me të vërtetë i rilindur që të humbasë shpëtimin e tij apo të saj, ndërkohë që të krishterët e reformuar kanë besuar se kjo nuk është e mundur për dikë që është me të vërtetë i rilindur.[144]1 Pjesa më e madhe e Baptistëve kanë ndjekur traditën e Reformuar në këtë pikë; sidoqoftë, ata shpesh herë kanë përdorur termin “siguri e përjetshme” apo “siguria e përjetshme e besimtarit” e jo termin “ngulmimi i shenjtorëve. “
A. Të tërë ata të cilët janë me të vërtetë të rilindur, do të ngulmojnë deri në fund
Ka shumë pasazhe të cilat na mësojnë se ata të cilët janë me të vërtetë të rilindur, të cilët janë të krishterë të mirëfilltë, do të vazhdojnë në jetën e krishterë derisa të vdesin, e pastaj do të shkojnë për të qenë me Krishtin në qiell. Jezusi thotë:
Unë kam zbritur prej qiellit jo për të bërë vullnetin tim, por vullnetin e atij që më ka dërguar. Por ky është vullneti i Atit që më ka dërguar: që unë të mos humbas asgjë prej të gjithave që ai më ka dhënë, por t'i ringjall në ditën e fundit. Ky, pra, është vullneti i atij që më ka dërguar: që kushdo që sheh Birin dhe beson në të, të ketë jetë të përjetshme; dhe unë do ta ngjall atë në ditën e fundit. (Gjoni 6:38–40)
Këtu, Jezusi thotë se të tërë ata të cilët besojnë tek Ai, do të kenë jetë të përjetshme. Ai thotë se Ai do ta ngjallë atë person në ditën e fundit, e cila, në këtë kontekst të besimit tek Biri dhe në patjen e jetës së përjetshme, është e qartë se do të thotë se Jezusi do ta ngjallë atë person në jetë të përjetshme me Të (jo thjesht do ta ringjallë për t’u gjykuar e për t’u dënuar). Duket e vështirë të shmangim përfundimin që të tërë ata të cilët me të vërtetë besojnë në Krishtin, do të mbeten të krishterë deri në ditën e ringjalljes përfundimtare në bekimet e jetës në praninë e Perëndisë.[145]2 Për më tepër, ky tekst thekson faktin që Jezusi bën vullnetin e Atit, që është se Ai nuk duhet të “humbas asgjë prej të gjithave që ai më ka dhënë” (Gjoni 6:39). Edhe një herë, ata që i jepen Birit nga Ati, nuk do të humbasin.
Një pasazh tjetër i cili thekson këtë të vërtetë, është “Gjoni” 10:27–29, në të cilin Jezusi thotë:
Delet e mia e dëgjojnë zërin tim, dhe unë i njoh dhe më ndjekin; dhe unë u jap atyre jetë të përjetshme dhe nuk do të humbasin aspak, përjetë, dhe askush nuk do t'i rrëmbejë nga dora ime. Ati im, që m'i ka dhënë, është më i madh se të gjithë; dhe askush nuk mund t'i rrëmbejë nga dora e Atit tim.
Këtu Jezusi thotë se ata të cilët e ndjekin Atë, ata të cilët janë delet e Tij, atyre u është dhënë jetë e përjetshme. Ai thotë më tej se “askush nuk mund t'i rrëmbejë nga dora” (v. 28). Tani, disa kanë kundërshtuar ndaj kësaj duke thënë se edhe pse askush nuk mund t’i heqë të krishterët nga dora e Krishtit, ne mundet ta heqim veten nga dora e Krishtit. Por kjo duket se nuk është gjë tjetër veç një stërhollimi pedant i fjalëve të përdorura duke shtruar pyetjen: a përfshin gjithashtu “askush” personin i cili është në duar të Krishtit? Për më tepër, ne e dimë se zemra jonë është larg së qenurit e besueshme. Për rrjedhojë, nëse do të mbetej mundësia që ne mund ta largojmë veten nga dora e Krishtit, ky pasazh si zor se do të na jepte sigurinë të cilën Jezusi synonte të na jepte përmes tij.
Por, më e rëndësishme është se fraza më e fortë në këtë pasazh është “nuk do të humbasin aspak” (v. 28). Ndërtimi greqisht (οὐ μή plus aoristen lidhore) ka veçanërisht forcë theksuese dhe në mënyrë më të shkoqitur mund të përkthehet: “dhe ata padyshim që nuk do të humbasin përgjithnjë.” Kjo thekson se ata të cilët janë “delet” e Jezusit dhe të cilët e ndjekin Atë, dhe atyre të cilëve Ai u ka dhënë jetë të përjetshme, nuk do ta humbasin kurrë shpëtimin e tyre e as do të ndahen prej Krishtit—ata “nuk do të humbasin aspak.”[146]3
Ka një sërë pasazhesh të tjerë të cilët thonë se ata të cilët besojnë, kanë “jetë të përjetshme.” Një shembull i kësaj është “Gjoni” 3:36: “Ai që beson në Birin ka jetë të përjetshme” (kr. gjithashtu Gjoni 5:24; 6:47; 10:28; 1 Gjonit 5:13). Tani, nëse kjo është me të vërtetë jetë e përjetshme që besimtarët kanë, atëherë ajo është jetë e cila zgjat përgjithnjë me Perëndinë. Është një dhuratë e Perëndisë që vjen me shpëtimin (është vënë në kontrast me dënimin si dhe gjykimin e përjetshëm tek “Gjoni” 3:16–17, 36; 10:28). Arminianët kanë kundërshtuar duke thënë se “jeta e përjetshme” është thjesht një jetë cilësore, një lloj jete në marrëdhënie me Perëndinë, të cilën dikush mund ta ketë për një kohë e pastaj ta humbasë, por ky kundërshtim nuk duket bindës duke patur parasysh nuancën e qartë të kohës së pafundme që nënkuptohet në mbiemrin i përjetshëm (Gr. αἰώνιος (G173) “i përjetshëm, pa fund”).[147]4 Padyshim që kjo jetë ka një cilësi të veçantë, por theksi që vihet tek mbiemri i përjetshëm, është tek fakti se ai është e kundërta e vdekjes; është e kundërta e gjykimit dhe e ndarjes nga Perëndia; është jetë që vazhdon përgjithnjë në praninë e Perëndisë, dhe ai i cili beson tek Biri, ka “jetë të përjetshme” (Gjoni 3:36).
Prova në shkrimet e Palit si dhe tek letrat e tjera të Besëlidhjes së Re, tregojnë gjithashtu se ata të cilët janë me të vërtetë të rilindur, do të ngulmojnë deri në fund. Nuk mbetet “asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1); për rrjedhojë do të ishte e padrejtë për Perëndinë që t’u jepte ndonjë lloj ndëshkimi të përjetshëm ndaj atyre të cilët janë të krishterë—për ta nuk mbetet më dënim, sepse i tërë ndëshkimi për mëkatet e tyre është paguar.
Pastaj, tek “Romakëve” 8:30, Pali thekson lidhjen e qartë mes qëllimeve të përjetshme të Perëndisë në paracaktimin dhe në kryerjen e atyre qëllimeve në jetë, së bashku me realizimin e Tij përfundimtar të atyre qëllimeve në “përlëvdim” apo në dhënien e trupave përfundimtarë të ringjallur ndaj atyre të cilët Ai i ka bashkuar me Krishtin: “Por ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata ai edhe i përlëvdoi.” Këtu Pali shikon ngjarjen e ardhshme të përlëvdimit si një siguri në qëllimin e përcaktuar të Perëndisë që ai mund të flasë për të a thua se është e realizuar tashmë (“ai edhe i përlëvdoi”). Kjo vlen të thuhet për të tërë ata të cilët janë thirrur dhe drejtësuar, d.m.th. për të tërë ata të cilët me të vërtetë janë bërë të krishterë.
Prova të mëtejshme që Perëndia i mban ata të cilët janë rilindur të sigurt për përjetësinë, është “vula” që Perëndia na vë. Kjo “vulë” është Fryma e Shenjtë përbrenda nesh, që gjithashtu vepron si “garancia” që Perëndia jep se ne do të marrim trashëgiminë që na është premtuar: “Në të edhe ju, pasi e dëgjuat fjalën e së vërtetës, ungjillin e shpëtimit tuaj dhe, pasi besuat, u vulosët me Frymën e Shenjtë të premtimit, i cili është kapari i trashëgimisë sonë, për shpengimin e pronës së fituar, për lëvdimin e lavdisë së tij” (Efe. 1:13–14). Fjala greqisht e përkthyer “garanci” në këtë pasazh (ἀρραβών, G775) është një term ligjor dhe komercial që ka kuptimin “këst i parë, depozitë, pagesa bazë, garanci” dhe tregon “një pagesë e cila e detyron palën kontraktuese për të bërë pagesa të mëtejshme.”[148]5 Kur Perëndia na dha Frymën e Shenjtë përbrenda, Ai u zotua të na jepte gjithashtu të tëra bekimet e mëtejshme të jetës së përjetshme si dhe një shpërblim të madh në qiell me Të. Kjo është arsyeja përse Pali mund të thotë se Fryma e Shenjtë është “kapari i trashëgimisë sonë, për shpengimin e pronës së fituar” (Efe. 1:14). Të tërë ata të cilët e kanë Frymën e Shenjtë përbrenda tyre, të tërë ata të cilët janë me të vërtetë të rilindur, kanë premtimin e pandryshuar të Perëndisë si dhe garancinë se trashëgimia e jetës së përjetshme në qiell padyshim që do të jetë e tyre. Besnikëria e vetë Perëndisë është zotuar për ta shkaktuar atë.[149]6
Një shembull tjetër i sigurisë që besimtarët do të ngulmojnë deri në fund, gjendet tek deklarata e Palit drejtuar Filipianëve: “duke qenë i bindur për këtë, se ai që nisi një vepër të mirë në ju, do ta përfundojë deri në ditën e Jezu Krishtit” (Fil. 1:6). Është e vërtetë që fjala “ju” këtu është në shumës (Gr. ὑμᾶς, ngaσύ, G5148), dhe kësisoj ai është duke iu referuar të krishterëve në përgjithësi në kishën e Filipisë, por ai është ende duke folur për besimtarë specifikë të cilëve po u shkruan, dhe po u thotë se vepra e mirë e Perëndisë e cila filloi tek ta, do të vazhdojë e do të realizohet në ditën që Krishti do të kthehet.[150]7 Pjetri u thotë lexuesve të tij se ata janë ata “që nga fuqia e Perëndisë me anë të besimit jeni të ruajtur, për shpëtimin që është gati për t'u zbuluar në kohën e fundit” (1 Pjetrit 1:5). Fjala ruajtur (Gr. φρουρέω, G5864) mund të ketë kuptimin edhe të “ruaj që të mos arratiset” edhe “mbrojtje nga një sulm,” dhe ndoshta të dyja llojet e mbrojtjes janë synuar të tregohen këtu: Perëndia është duke i mos i lënë besimtarët të arratisen prej mbretërisë së Tij, dhe Ai është duke i mbrojtur ata nga sulmet e jashtme.
Pjesorja e kohës së tashme që Pjetri përdor, jep kuptimin: “Ju jeni duke u ruajtur në mënyrë të pandërprerë.”[151]8 Ai thekson që kjo është nëpërmjet fuqisë së Perëndisë. Megjithëkëtë, fuqia e Perëndia nuk punon veçmas besimit personal të atyre që ruhen, por përmes besimit të tyre. (“Besimi,” πίστις (G4411) është rregullisht një veprimtari personale e besimtarëve individualë në letrat e Pjetrit; shiko“1 Pjetrit” 1:7, 9, 21; 5:9; “2 Pjetrit” 1:1, 5; dhe rëndom në Besëlidhjen e Re.) Shembujt paralelë të punës së Perëndisë “përmes” dikujt apo diçkaje në shkrimet e Pjetrit (“1 Pjetrit” 1:3, 23: “2 Pjetrit” 1:4, dhe me shumë mundësi edhe“1 Pjetrit” 1:12; 2:14; 3:1) sugjerojnë që besimi apo mirëbesimi personal i besimtarit në Perëndinë, është mënyra që Perëndia përdor për ta ruajtur popullin e Tij. Kësisoj ai mund të japë kuptimin e vargut duke thënë se “Perëndia, në mënyrë të pandërprerë është duke përdorur fuqinë e Tij për të mbrojtur popullin e Tij nëpërmjet besimit të tyre,” një deklaratë kjo e cila duket se nënkupton që fuqia e Perëndisë në fakt energjizon dhe në mënyrë të vazhdueshme ushqen besimin individual të personit.[152]9
Kjo ruajtje nuk është për një qëllim të përkohshëm por për një shpëtim të gatshëm për t’u zbuluar në kohën e fundit. “Shpëtimin” është përdorur këtu jo për drejtësimin e kaluar apo për shenjtërimin e tashëm (po të flasim në kategori teologjike) por për zotërimin e plotë në të ardhmen të të tërë bekimeve të shpengimit tonë—për plotësimin përfundimtar e të plotë të shpëtimit tonë (kr. Rom. 13:11; 1 Pjetrit 2:2). Paçka se tashmë të përgatitur apo “gati,” nuk do të “zbulohet” nga Perëndia ndaj njerëzimit në përgjithësi deri në “kohën e fundit,” në kohën e gjykimit përfundimtar.
Kjo frazë e fundit, e bën të vështirë, për të mos thënë të pamundur të shikosh ndonjë fund të veprimtarisë mbrojtëse të Perëndisë. Nëse ruajtja prej Perëndisë ka për qëllim mbrojtjen e besimtarëve derisa ata të marrin shpëtimin e tyre të plotë qiellor, atëherë nuk është e gabuar që të dalësh në përfundimin se Perëndia do të realizojë atë qëllim dhe ata në fakt do të arrijnë atë shpëtim përfundimtar. Si përfundim, arritja prej tyre e shpëtimit përfundimtar, varet nga fuqia e Perëndisë. Gjithsesi, fuqia e Perëndisë vazhdimisht punon “nëpërmjet” besimit të tyre. A dëshirojnë ata të dinë nëse Perëndia është duke i ruajtur apo jo? Po qe se ata vazhdojnë t’i besojnë Perëndisë nëpërmjet Krishtit, Perëndia është duke punuar dhe duke i ruajtur ata, dhe Ai duhet falënderuar.
Ky theksim mbi ruajtjen që Perëndia bën në ndërthurje me besimin tonë, siguron një kalim të natyrshëm tek gjysma e dytë e doktrinës së ngulmimit.
B. Vetëm ata të cilët ngulmojnë deri në fund janë rilindur me të vërtetë
Ndërkohë që Shkrimi në mënyrë të përsëritur thekson që ata të cilët janë vërtetë të rilindur, do të ngulmojnë deri në fund e padyshim që do të kenë jetë të përjetshme në qiell me Perëndinë, ka edhe pasazhe të tjerë të cilët flasin për domosdoshmërinë e vazhdimit me besim përgjatë gjithë jetës. Ato na bëjnë të kuptojmë se ajo që Pjetri tha tek “1 Pjetrit” 1:5 është e vërtetë, konkretisht, që Perëndia nuk na ruan jashtë besimit tonë, por vetëm duke punuar përmes besimit tonë në mënyrë që Ai na fuqizon që të vazhdojmë të besojmë në Të. Kësisoj, ata të cilët vazhdojnë të besojnë në Krishtin, fitojnë siguri që Perëndia është duke punuar në ta, dhe se është duke i ruajtur ata.
Një shembull i këtij lloji pasazhi, është “Gjoni” 8:31–32: “Atëherë Jezusi u tha judenjve që besuan në të: «Nëse do të qëndroni në fjalën time, jeni me të vërtetë dishepujt e mi; do ta njihni të vërtetën dhe e vërteta do t'ju bëjë të lirë”’ Jezusi këtu është duke dhënë një paralajmërim që një provë e besimit të mirëfilltë është vazhdimi në fjalën e Tij, që do të thotë të vazhdosh të besosh atë që Ai thotë dhe të jetosh një jetë në bindje ndaj urdhëresave të Tij. Në mënyrë të ngjashme, Jezusi thotë: “kush do të durojë deri në fund, do të shpëtohet” (Mat. 10:22), si një mënyrë paralajmërimi të njerëzve që të mos skandalizohen në kohë përndjekjesh.
Pali u thotë të krishterëve kolosianë që Krishti i ka pajtuar ata me Perëndinë, “që t'ju paraqesë përpara vetes së tij të shenjtë, të patëmetë dhe të paqortueshëm, në qoftë se qëndroni në besim të themeluar dhe të patundur dhe të mos luani nga shpresa e ungjillit, që ju keni dëgjuar” (Kol. 1:22–23). Është e natyrshme që Pali si dhe shkruesit e tjerë të Besëlidhjes së Re të flitnin në këtë mënyrë, sepse ata janë duke iu adresuar grupeve të njerëzve të cilët shpallin se janë të krishterë, pa qenë në gjendje që të dinë gjendjen aktuale të zemrës së çdo personi. Mund të ketë patur njerëz në Kolose të cilët janë bashkuar në përbashkësinë e kishës dhe ndoshta edhe kanë shpallur se kanë patur besim në Krishtin e që janë pagëzuar në anëtarësinë e kishës, por të cilët asnjëherë nuk kishin besim të vërtetë shpëtues. Si duhet që Pali t’i dallojë njerëz të tillë nga besimtarët e vërtetë? Si mund të shmangë ai dhënien ndaj tyre të garancive të rreme, garanci që ata do të shpëtohen përjetësisht kur në fakt nuk do të shpëtohen po qe se nuk vijnë në pendesë dhe besim të vërtetë? Pali e di se ata, besimi i të cilëve nuk është real, si përfundim do të skandalizohen nga pjesëmarrja në bashkësinë e kishës. Për rrjedhojë, ai u thotë lexuesve të vet që si përfundim ata do të shpëtohen, “në qoftë se qëndroni në besim” (Kol. 1:23). Ata të cilët në këtë mënyrë vazhdojnë që të tregojnë se janë besimtarë të mirëfilltë. Por ata të cilët nuk vazhdojnë në besim, tregojnë se në zemrat e tyre pikë së pari nuk ka patur besim të mirëfilltë.
Një theksim i ngjashëm shikohet tek “Hebrenjve” 3:14: “Sepse ne jemi bërë pjesëtarë të Krishtit, në mbajtshim fort deri në fund fillimin e besimit.” Ky varg siguron një pikëpamje të shkëlqyer mbi doktrinën e ngulmimit. Nga ta dimë nëse “jemi bërë pjesëtarë të Krishtit”? Nga ta dimë nëse ky bashkim me Krishtin na ka ndodhur dikur në të kaluarën?[153]10 Një mënyrë se si ne e dimë se kemi një besim të mirëfilltë në Krishtin, është nëse vazhdojmë në besim deri në fund të jetës tonë.
Vëmendja ndaj kontekstit të “Hebrenjve” 3:14 nuk do të na lërë t’i përdorim këto pasazhe si dhe të tjerat e ngjashëm, në një mënyrë të papërshtatshme nga ana pastorale. Ne duhet të mbajmë mend se ka edhe prova të tjera gjetiu në Shkrim të cilat u japin të krishterëve sigurinë e shpëtimit,[154]11 kështu që ne nuk duhet të mendojmë se ajo siguri që ne i takojmë Krishtit është e pamundur për t’u arritur derisa të vdesim. Sidoqoftë, vazhdimi në besim është mënyra e vetme e sigurisë e cila përmendet këtu nga autori i “Hebrenjve”. Ai e përmend këtë për t’i paralajmëruar dëgjuesit e tij që ata nuk duhet të skandalizohen nga Krishti, për shkak se ai po shkruan për një situatë ku një paralajmërim i tillë është i nevojshëm. Fillimi i atij seksioni, vetëm dy vargje më lart, thotë: “Vini re, vëllezër, se mos ndonjë nga ju ka zemër të ligë mosbesimi, që të largohet nga Perëndia i gjallë” (Heb. 3:12). Në fakt, në të tëra këto pasazhe ku vazhdimi i besimit në Krishtin deri në fund të jetës tonë është përmendur si një tregues i besimit tonë të mirëfilltë, qëllimi nuk është kurrë për t’i bërë ata të cilët janë tani duke i besuar Krishtit të shqetësohen se dikur në të ardhmen ata mund të skandalizohen (dhe ne nuk duhet t’i përdorim kurrë këto pasazhe në atë mënyrë, sepse kjo do të thoshte të jepje një shkak të gabuar për t’u shqetësuar në një mënyrë që Shkrimi nuk e synon). Përkundrazi, qëllimi është gjithnjë që të paralajmërojmë ata të cilët po mendojnë që janë duke u skandalizuar apo që janë skandalizuar tashmë, se nëse ata e bëjnë këtë, ky është një tregues i fortë se ata nuk janë shpëtuar kurrë pikë së pari. Kësisoj, domosdoshmëria e vazhdimit në besim duhet përdorur thjesht si paralajmërim kundër skandalizimit, një paralajmërim ky që ata të cilët skandalizohen, tregojnë se besimi i tyre nuk qe kurrë real.
Gjoni qartësisht deklaron se kur njerëzit skandalizohen nga bashkësia me kishën dhe nga besimi në Krishtin, ata në këtë mënyrë tregojnë se besimi i tyre nuk qe real pikë së pari dhe se ata nuk qenë kurrë pjesë e trupit të vërtetë të Krishtit. Duke folur për njerëz të cilët janë larguar nga përbashkësia e besimtarëve, Gjoni thotë: “Prej nesh dolën, por nuk ishin prej nesh, sepse, po të ishin prej nesh, do të kishin qëndruar me ne; por kjo ndodhi që të dalë se nuk janë të gjithë prej nesh” (1 Gjonit 2:19). Gjoni thotë se ata të cilët janë larguar, e treguan me anë të veprimeve të tyre që ata “nuk ishin prej nesh —se ata nuk ishin me të vërtetë të rilindur.
C. Ata të cilët në fund skandalizohen mund të japin shumë shenja të jashtme të kthimit në besim
A është gjithnjë e qartë se cilët janë ata në kishë të cilët kanë një besim të mirëfilltë shpëtues dhe cilët kanë vetëm një bindje intelektuale për të vërtetën e ungjillit, por jo një besim të mirëfilltë në zemrat e tyre? Kjo nuk është gjithnjë e lehtë për t’u dalluar, dhe Shkrimi përmend në disa vende që jobesimtarët në përbashkësi me kishën e dukshme, mund të japin disa shenja të jashtme apo tregues që i bëjnë ata të duken apo të tingëllojnë si besimtarë të mirëfilltë. Për shembull Juda, i cili e tradhtoi Krishtin, duhet të ketë vepruar pothuajse ekzaktësisht si dishepujt e tjerë gjatë tre viteve që qe me Jezusin. Kaq bindës ishte konformiteti i tij me modelin e sjelljes së dishepujve të tjerë, saqë në fund të tre viteve të shërbesës së Jezusit, kur Ai tha se njëri prej dishepujve të Tij do ta tradhtonte, ata nuk është se u kthyen të gjithë me dyshim nga Juda, por përkundrazi “secili prej tyre filloi të thotë: «Mos jam unë, Zot?”’ (Mat. 26:22; kr. Marku 14:19; Luka 22:23; Gjoni 13:22). Gjithsesi, Jezusi Vetë e dinte se në zemrën e Judës nuk kishte besim të mirëfilltë, për shkak se në një pikë ai tha: “A nuk ju kam zgjedhur unë ju të Dymbëdhjetët? Dhe një prej jush është një djall?” (Gjoni 6:70). Gjoni më vonë shkroi në ungjillin e tij se “Jezusi e dinte që nga fillimi cilët ishin ata që nuk besonin, dhe cili ishte ai, që do ta tradhtonte” (Gjoni 6:64). Ndërsa dishepujt vetë nuk e dinin.
Pali flet gjithashtu për “vëllezërit e rremë, që kishin hyrë tinëz” (Gal. 2:4), dhe thotë se në udhëtimet e Tij, ai kishte qenë në “rreziqe midis vëllezërve të rremë” (2 Kor. 11:26). Ai gjithashtu thotë se shërbëtorët e Satanit “shndërrohen në shërbyes të drejtësisë” (2 Kor. 11:15). Kjo nuk do të thotë se të tërë jobesimtarët në kishë të cilët gjithsesi japin ndonjë shenjë të kthimit të vërtetë në besim, janë shërbëtorë të Satanit apo se në fshehtësi janë duke minuar punën e kishës, sepse disa mund të jenë në proces shqyrtimi të deklaratave të ungjillit e duke lëvizur drejt besimit real, të tjerë mund të kenë dëgjuar vetëm një shpjegim të pamjaftueshëm të mesazhit të ungjillit, ndërsa të tjerë mund të mos kenë rënë nën bindjen e mirëfilltë të Frymës së Shenjtë ende. Por, deklaratat e Palit vërtetë që nënkuptojnë se disa jobesimtarë në kishë do të jenë vëllezër dhe motra të rremë të dërguar për të përçarë përbashkësinë ndërsa të tjerë do të jenë thjesht jobesimtarë të cilët si përfundim do të vijnë në një besim të mirëfilltë shpëtues. Sido që të jetë, në të dyja rastet, ata japin një sërë shenjash të jashtme që i bëjnë ato të duken si besimtarë të mirëfilltë.
Këtë e shikojmë edhe në deklaratën e Jezusit rreth asaj që do të ndodhë në gjykimin e madh:
Jo kushdo që më thotë: “Zot, Zot' do të hyjë në mbretërinë e qiejve; por ai që bën vullnetin e Atit tim, që është në qiej. Shumë do të më thonë në atë ditë: ‘Zot, Zot, a nuk profetizuam në emrin tënd dhe i dëbuam demonët në emrin tënd dhe kemi bërë shumë vepra të fuqishme në emrin tënd?''. Dhe atëherë do t'u rrëfej atyre: ‘S'ju kam njohur kurrë; largohuni nga unë, ju që keni bërë paudhësi.” (Mat. 7:21–23)
Edhe pse këta njerëz profetizuan dhe dëbuan demonë si dhe bënë “shumë vepra të fuqishme” në emrin e Jezusit, aftësia për të bërë vepra të tilla nuk garantoi se ata ishin të krishterë. Jezusi thotë: “S'ju kam njohur kurrë.” Ai nuk thotë: “Unë ju njihja dikur por nuk jo njoh më,” as “Unë ju njihja dikur por ju u larguat prej Meje,” por përkundrazi: “S'ju kam njohur kurrë.” Ata nuk ishin kurrë besimtarë të mirëfilltë.
Një mësim i ngjashëm gjendet tek shëmbëlltyra e mbjellësit tek “Marku” 4. Jezusi thotë: “Një pjesë tjetër ra në gurishte, ku nuk kishte shumë dhè dhe mbiu menjëherë, sepse s'kishte dhè të thellë. Por, kur doli dielli, u dogj; dhe, meqë nuk kishte rrënjë, u tha” (Marku 4:5–6). Jezusi shpjegon se fara e mbjellë mbi gurishte përfaqëson njerëzit të cilët “kur dëgjojnë fjalën, menjëherë e marrin me gëzim; por s'kanë rrënjë në veten e tyre, por janë për pak kohë; pastaj, kur bëhet shtrëngim a përndjekje për fjalën, menjëherë skandalizohen” (Marku 4:16–17). Fakti që ata “s'kanë rrënjë në veten e tyre” tregon se nuk ka burim jete përbrenda këtyre bimëve; në mënyrë të ngjashme, njerëzit e simbolizuar prej tyre nuk kanë jetë të mirëfilltë të tyre përbrenda. Ata kanë pamjen e jashtme të kthimit në besim dhe ata është e dukshme se janë bërë të krishterë për shkak se e pranojnë fjalën “me gëzim,” por kur vijnë vështirësi, ato nuk duken kërkund—kthimi i tyre në dukje në besim, nuk ishte i mirëfilltë e nuk kishte besim shpëtues real në zemrën e tyre.
Rëndësia e vazhdimit në besim pohohet gjithashtu tek shëmbëlltyra e Jezusit si hardhia, në të cilën të krishterët janë portretizuar si shermendët (Gjoni 15:1–7). Jezusi thotë:
Unë jam hardhia e vërtetë dhe Ati im është vreshtari. Çdo shermend në mua, që nuk jep fryt ai e heq; kurse çdo shermend që jep fryt, ai e krasit që të japë edhe më shumë fryt.... Në qoftë se ndokush nuk qëndron në mua, hidhet jashtë si shermendi dhe thahet; pastaj i mbledhin, dhe i hedhin në zjarr dhe digjen. (Gjoni 15:1–2, 6)
Arminianët kanë thënë se degët të cilat nuk japin fryt, janë gjithsesi degë të vërteta të hardhisë—Jezusi i referohet “Çdo shermendi në mua, që nuk jep fryt” (v. 2). Për rrjedhojë, degët të cilat mblidhen dhe hidhen në zjarr e të cilat digjen, duhet t’u referohen besimtarëve të vërtetë të cilët ishin një herë pjesë e hardhisë por që më vonë u skandalizuan e u bënë subjekt i gjykimit të përjetshëm. Por kjo nuk është një rrjedhim i domosdoshëm i mësimit të Jezusit në këtë pikë. Krahasimi i hardhisë i përdorur në këtë shëmbëlltyrë, është i kufizuar për sa i takon hollësive që kjo mund të na mësojë. Faktikisht, po qe se Jezusi do të kishte dashur që të jepte mësim se kishte besimtarë të vërtetë e jo të vërtetë të lidhur me Të, dhe nëse Ai do të kishte dashur të përdorte analogjinë e hardhisë e të shermendeve, atëherë e vetmja mënyrë që Ai do mund t’i referohej njerëzve të cilët nuk kanë jetë të mirëfilltë në vetvete, do të ishte të fliste për degët të cilat nuk japin fryt (disi sipas analogjisë së farave të cilat ranë në gurishte e të cilat nuk kishin “rrënjë në veten e tyre” tek “Marku” 4:17). Këtu, tek “Gjoni” 15 degët të cilat nuk japin fryt, paçka se në një farë mënyre ato janë të lidhura me Jezusin e nga jashtë duken sikur janë degë të mirëfillta, gjithsesi lënë të kuptohet për gjendjen e tyre të vërtetë nga fakti që ato nuk japin fryt. Kjo tregohet në mënyrë të ngjashme nga fakti që personi “nuk qëndron” në Krishtin (Gjoni 15:6) e ai hidhet si një degë tutje e thahet. Po të përpiqemi që ta çojmë edhe më tej këtë analogji duke thënë për shembull se të tëra degët e një hardhie janë të gjalla sepse përndryshe nuk do të ishin atje ku janë, atëherë ne jemi thjesht duke u përpjekur që këtë shëmbëlltyrë ta shtyjmë përtej asaj që ajo është në gjendje që të na japë mësim—dhe në atë rast, nuk do të kishte asgjë në atë analogji e cila të simbolizonte besimtarët e gënjeshtërt në çfarëdo rasti. Qëllimi i shëmbëlltyrës është thjesht që ata të cilët japin fryte, në këtë mënyrë japin prova se po qëndrojnë në Krishtin; ata që nuk japin, nuk janë duke qëndruar në Të.
Si përfundim, ka dy pasazhe tek “Hebrenjve” të cilat pohojnë gjithashtu se ata të cilët si përfundim skandalizohen mund të japin shumë shenja të jashtme të kthimit në besim, dhe nga shumë anë mund të duken si të krishterë. Të parat e këtyre, “Hebrenjve” 6:4–6, janë përdorur shpesh herë nga Arminianët si provë që besimtarët mund ta humbasin shpëtimin e tyre. Por, po ta shqyrtojmë më nga afër, një interpretim i tillë nuk është bindës. Autori shkruan:
Sepse ata që janë ndriçuar një herë, e shijuan dhuntinë qiellore dhe u bënë pjesëtarë të Frymës së Shenjtë, dhe shijuan fjalën e mirë të Perëndisë dhe fuqitë e jetës së ardhshme, dhe, po u rrëzuan, është e pamundur të përtërihen përsëri në pendim, sepse e kryqëzojnë përsëri për veten e tyre Birin e Perëndisë dhe e turpërojnë. (Heb. 6:4–6)
Autori vazhdon me një shembull nga bujqësia:
Sepse toka, që pi shiun, i cili bie shpesh mbi të dhe prodhon bimë të dobishme për ata që e punojnë, merr bekim nga Perëndia; kurse, po të prodhojë ferra e murriza, është e pasprovuar edhe afër mallkimit dhe fundi i kësaj është djegia. (Heb. 6:7–8)
Në këtë metaforë të marrë nga bujqësia, ata të cilët marrin gjykim përfundimtar, krahasohen me tokën e cila nuk mban dot bimësi apo fryte të dobishme, por përkundrazi mban gjemba dhe bimë gjembore. Kur kujtojmë metaforat e tjera të Shkrimit ku fryti i mirë është shenjë e jetës së vërtetë frymërore ndërkohë që të qenurit pa fryte është një shenjë e besimtarëve të rremë (për shembull, Mat. 3:8–10; 7:15–20; 12:33–35), ne tashmë keni një tregues që autori është duke folur për njerëz prova më e besueshme e të cilëve për gjendjen frymërore (fryti që japin) është negative, duke sugjeruar se autori është duke folur për njerëz të cilat nuk janë me të vërtetë të krishterë.
Disa kanë kundërshtuar duke thënë se përshkrimi i gjatë i gjërave që kanë ndodhur ndaj këtyre njerëzve të cilët skandalizohen do të thotë se ata duhet të kenë qenë vërtetë të rilindur. Por ky nuk është një kundërshtim bindës kur shikojmë termat individualë të përdorur. Autori thotë se ata “janë ndriçuar një herë” (Heb. 6:4). Por ky ndriçim thjesht do të thotë se ata i kuptuan të vërtetat e ungjillit, e jo se ata reaguan ndaj këtyre të vërtetave me besim të mirëfilltë shpëtues.[155]12
Në mënyrë të ngjashme, shprehja një herë e cila është përdorur për të folur për ata të cilët “janë ndriçuar një herë” është termi greqisht ἅπαξ (G562) i cili është përdorur, për shembull tek “Filipianëve” 4:16 për filipianët të cilët i dërgojnë Palit një dhuratë “një herë e përsëri,” si dhe tek “Hebrenjve” 9:7 për hyrjen tek the Vendi shumë i shenjtë “një herë në vit.” Për rrjedhojë, kjo shprehje nuk do të thotë se diçka ndodhi “një herë” e nuk mund të përsëritet kurrë, por thjesht që ajo ndodhi një herë, pa specifikuar nëse do të përsëritet më apo jo.[156]13
Për më tepër, ky tekst thotë se këta njerëz “e shijuan dhuntinë qiellore” dhe se ata “shijuan fjalën e mirë të Perëndisë dhe fuqitë e jetës së ardhshme” (Heb. 6:4–5). E brendaqenësishme në idenë e shijimit është fakti që shijimi është i përkohshëm dhe ne mundet ose jo të vendosim të pranojmë atë gjë që shijuam. Për shembull, po e njëjta fjalë greqisht (γεύομαι, G1174) është përdorur tek “Mateu” 27:34 për të thënë se ata që e kryqëzuan Jezusin “i dhanë të pijë uthull të përzier me vrer; por ai, mbasi e provoi, nuk deshi të pijë.” Kjo fjalë është përdorur gjithashtu në një kuptim figurativ me kuptimin “marr një njohuri të caktuar.”[157]14 Po ta marrim në këtë kuptim figurativ, ashtu sikurse duhet kuptuar këtu përderisa pasazhi në fjalë nuk ka të bëjë me shijimin e ushqimit me kuptimin e drejtpërdrejtë të fjalës, atëherë do të thotë se këta njerëz e kanë kuptuar dhuratën qiellore (e cila me shumë mundësi këtu do të thotë se ata i kishin përjetuar një pjesë prej fuqisë së Frymës së Shenjtë në punë) dhe se dinin diçka prej Fjalës së Perëndisë dhe fuqive të epokës që do të vijë. Kjo nuk nënkupton domosdoshmërish që ata kishin (ose jo) një besim shpëtues të mirëfilltë, por mundet që thjesht të ketë kuptimin që ata e kuptuan atë e kanë një farë përvoje të fuqisë frymërore.[158]15
Ky tekst gjithashtu thotë më tej se këta njerëz “u bënë pjesëtarë të Frymës së Shenjtë” (Heb. 6:4). Pyetja këtu është kuptimi i saktë i fjalës μέτοχος (G3581) që këtu është përkthyer “pjesëtarë.” Nuk është gjithnjë e qartë për lexuesit anglisht-folës që ky term ka një gamë kuptimesh e që mund të nënkuptojnë një pjesëmarrje shumë të afërt si dhe lidhje të ngushtë, ose mund të nënkuptojë vetëm një lidhje jo të fortë me personin apo personat e tjerë të cilësuar. Për shembull, konteksti tregon se tek “Hebrenjve” 3:14 të bëhesh një “pjesëtar” i Krishtit do të thotë të kesh një pjesëmarrje shumë të ngushtë me Të në një marrëdhënie shpëtuese.[159]16 Nga ana tjetër, μέτοχος mund të përdoret gjithashtu në një kuptim shumë më të gjerë, duke iu referuar thjesht ortakëve apo bashkudhëtarëve. Ne lexojmë se kur dishepujt zunë një sasi të madhe peshku aq sa rrjetat po u shqyheshin, “u bënë shenjë shokëve të tyre, që ishin në barkën tjetër, që të vinin e t'i ndihmonin” (Luka 5:7). Këtu kjo thjesht u referohet atyre të cilët ishin shoqërues apo partnerë me Pjetrin si dhe dishepujt e tjerë në punën e tyre të peshkimit.[160]17 “Efesianëve” 5:7 përdor një fjalë të lidhur ngushtë me këtë, që është (συμμέτοχος, G5212, një emër të përbërë të μέτοχος si dhe parafjalës σύν [G5250, “me”]) kur Pali i paralajmëron të krishterët rreth veprimeve të mëkatshme të jobesimtarëve, dhe thotë: “Mos jini, pra, shokë me ta” (Efe. 5:7). Ai nuk është i preokupuar që natyra e tyre tërësore do të transformohet nga jobesimtarët, por thjesht që ata do të shoqëroheshin me ta e se dëshmia e tyre do të kompromentohej si dhe jeta e tyre do ndikohej njëfarësoj prej tyre.
Për analogji, “Hebrenjve” 6:4–6 bën fjalë për njerëz të cilët kanë qenë “pjesëtarë të” Frymës së Shenjtë, dhe kësisoj jeta e tyre është ndikuar prej Tij, por kjo nuk ka përse të nënkuptojë që ata kishin një vepër shpenguese të Frymës së Shenjtë në jetën e tyre, apo se ata qenë regjeneruar. Përmes një analogjie të ngjashme me shembullin e shokëve peshkatarë të treguar tek “Luka” 5:7, Pjetri dhe dishepujt mund të shoqëroheshin me ta dhe madje deri në një farë mase të ndikoheshin prej tyre pa pësuar një ndryshim të hollësishëm të jetës nga ky shoqërim. Vetë fjala μέτοχος (G3581) lejon për një gamë ndikimesh të cilat variojnë nga mjaft të dobëta tek mjaft të forta, sepse kuptimi i saj është vetëm: “dikush i cili merr pjesë apo përfshihet apo shoqëron në ndonjë veprimtari.” Kjo ishte ajo që me sa duket u kishte ndodhur këtyre njerëzve për të cilët flitet tek “Hebrenjve” 6, të cilët qenë shoqëruar me kishën dhe si të tillë qenë parë si të lidhur me veprën e Frymës së Shenjtë, e që pa dyshim qenë ndikuar prej Tij në një mënyrë a një tjetër në jetën e tyre.[161]18
Së fundi, teksti thotë se është e pamundur që “të përtërihen përsëri në pendim” njerëzit të cilët i kanë përjetuar këto gjëra e që pastaj kanë kryer felëshim. Disa kanë thënë se nëse kjo është një pendesë tek e cila ata duhen rimëkëmbur, atëherë kjo duhet të jetë një pendesë e mirëfilltë, por nuk është domosdoshmërisht kështu. Së pari, ne duhet të kuptojmë se “pendesa” (Gr. μετάνοια, G3567) nuk ka përse t’i referohet pendesës së brendshme të zemrës për shpëtim. Për shembull, “Hebrenjve” 12:17 e përdor këtë fjalë për të folur për një ndryshim të mendjes që Esau kërkoi në lidhje me shitjen e të drejtës së tij të të parëlindurit, dhe i referohet kësaj si “pendesë” (μετάνοια, G3567). Kjo nuk do të kishte qenë një pendesë për shpëtim, por thjesht një ndryshim mendjeje dhe një zhbërje e veprimin në lidhje me të drejtën e tij të të parëlindurit. (Vini re gjithashtu shembullin e pendesës së Judës tek “Mat.” 27:3—gjithsesi me një fjalë tjetër greke.)
Folja e afërt për nga kuptimi “të pendohesh” (Gr. μετανοέω, G3566) nganjëherë është përdorur për t’iu referuar jo pendesës shpëtuese, por thjesht pikëllimit për shkelje individuale tek “Luka” 17:3–4: “Nëse yt vëlla mëkaton kundër teje, qortoje; dhe nëse pendohet, fale. Edhe sikur të mëkatonte shtatë herë në ditë kundër teje, dhe shtatë herë në ditë kthehet te ti duke thënë: ``Pendohem'', fale.” Ne dalim në përfundimin se “pendesa” do të thotë thjesht një pikëllim për veprimet të cilat janë bërë për mëkatet që janë kryer. Pavarësisht nëse është apo jo pendesë e mirëfilltë shpëtuese, një “pendesë për shpëtim,” mund të mos jetë menjëherë e dukshme. Autori i “Hebrenjve” nuk është i merakosur për të specifikuar nëse është një pendesë e mirëfilltë apo jo. Ai është thjesht duke thënë që nëse dikush është i pikëlluar për mëkatin dhe kupton ungjillin e përjeton këto bekime të ndryshme të punës së Frymës së Shenjtë (pa dyshim në përbashkësi me kishën), dhe pastaj kthen shpinën, nuk do të jetë e mundshme që një person të tillë ta kthejmë në një pikë pikëllimi për mëkatin. Por kjo nuk është se domosdoshmërisht nënkupton se pendesa ishte një pendesë e mirëfilltë shpëtuese pikë së pari.
Në këtë pikë ne mund të pyesim se çfarë lloj personi është përshkruar nga të tërë këto terma. Këta, padyshim që janë njerëz të cilët janë lidhur ngushtësisht me përbashkësinë e kishës. Ata kanë një farë pikëllimi (pendesë) për mëkatin. Ata e kanë kuptuar qartë ungjillin (janë ndriçuar). Ata kanë vlerësuar aftësinë tërheqëse të jetës së krishterë si dhe ndryshimin që shkaktohet në jetën e njerëzve në sajë të bërjes së tyre të krishterë, dhe me shumë mundësi kanë marrë përgjigje ndaj lutjeve në jetën e tyre si dhe e kanë ndjerë fuqinë e Frymës së Shenjtë në funksionim, ndoshta madje duke përdorur disa dhurata frymërore në mënyrën e jobesimtarëve tek “Mateu” 7:22 (ata janë bërë “të lidhur me” punën e Frymës së Shenjtë, ose janë bërë “pjesëmarrës” të Frymës së Shenjtë dhe kanë shijuar dhuratën qiellore si dhe fuqinë e epokave që do të vijnë). Ata janë ekspozuar ndaj predikimit të vërtetë të Fjalës dhe kanë vlerësuar një pjesë të mirë të mësimeve të saj (ata kanë shijuar mirësinë e Fjalës së Perëndisë).
Por pastaj, pavarësisht kësaj, nëse ata “u rrëzuan” dhe “kryqëzojnë përsëri për veten e tyre Birin e Perëndisë dhe e turpërojnë” (Heb. 6:6), atëherë ata janë duke refuzuar me vetëdije të tëra këto bekime dhe janë duke u kthyer me vendosmëri kundër tyre. Ndoshta të tërë ne kemi njohur në kishat tona njerëz të cilët (nganjëherë prej profesionit të tyre) janë lidhur për një kohë të gjatë me bashkësinë e kishës por vetë nuk janë të krishterë të rilindur. Ata kanë menduar për ungjillin për vite të tëra si dhe kanë vazhduar t’i rezistojnë thirrjes së Frymës së Shenjtë në jetën e tyre, ndoshta përmes një mungese gatishmërie për të hequr dorë nga kontrolli mbi jetën e tyre e për t’ia dhënë atë kontroll Jezusit, por kanë preferuar ta mbajnë për vete.
Tani, autori na thotë se nëse këta njerëz me dëshirë largohen nga të tëra këto bekime të përkohshme, atëherë do të jetë e pamundur t’i rikthejmë ato në ndonjë lloj pendese apo pikëllimi për mëkatin. Zemra e tyre do të ngurtësohet dhe ndërgjegjja do t’u bëhet kallo. Çfarë mund të bëhet më shumë për t’i sjellë ata në shpëtim? Po qe se u themi se Shkrimi është i vërtetë, ata do të thonë se këtë gjë ata e dinë por kanë vendosur ta refuzojnë. Nëse u themi se Perëndia u përgjigjet lutjeve dhe ndryshon jetë, ata do të përgjigjen duke thënë se edhe këtë e dinë, por nuk duan të kenë të bëjnë me këtë. Nëse u themi se Fryma e Shenjtë është i fuqishëm sa të punojë në jetën e njerëzve dhe se dhurata e jetës së përjetshme është më e mirë nga ç’mund të tregohet me fjalë, ata do të thonë se këtë ata e kuptojnë, por nuk e duan. Familjariteti i tyre i përsëritur me gjërat e Perëndisë, si dhe përjetimet prej tyre të shumë ndikimeve të Frymës së Shenjtë, kanë shërbyer thjesht sa për t’i ngurtësuar ata kundër kthimit në besim.
Tani, autori i “Hebrenjve” e di se ka disa në komunitetin të cilit ai i shkruan, të cilët janë në rrezik të skandalizohen në pikërisht këtë mënyrë (shiko Heb. 2:3; 3:8, 12, 14–15; 4:1, 7, 11; 10:26, 29, 35–36, 38–39; 12:3, 15–17). Ai dëshiron t’i paralajmërojë ata se, paçka se ata kanë marrë pjesë në bashkësinë e kishës dhe se kanë përjetuar një sërë bekimesh të Perëndisë në jetën e tyre, prapë se prapë, nëse ata skandalizohen pas të tërë kësaj, për ta nuk ka shpëtim. Kjo gjë nuk nënkupton se ai mendon se të krishterët e vërtetë do mund të skandalizohen—“Hebrenjve” 3:14 nënkupton të kundërtën. Por Ai dëshiron që ata të fitojnë sigurinë e shpëtimit përmes vazhdimit të tyre në besim, dhe me këtë nënkupton se nëse ata skandalizohen, kjo do të tregonte se ata nuk do të ishin kurrë njerëzit e Krishtit në radhë të parë (shiko “Heb.” 3:6: “Shtëpia e të cilit jemi ne, në mbajtshim fort, deri në fund, guximin dhe mburrjen e shpresës”).
Për rrjedhojë, autori dëshiron të paralajmërojë rreptësishtë ata që rrezikojnë të rrëshqasin e bien nga besimi i tyre i krishterë. Ai dëshiron të përdorë gjuhën më të fortë të mundshme për të thënë se: “Deri këtu mundet një person të shkojë në përjetimin e bekimeve të përkohshme e megjithatë të mos jetë me të vërtetë i shpëtuar.” Ai po i paralajmëron ata që të bëjnë sytë katër sepse bekimet dhe përvojat e përkohshme nuk janë të mjaftueshme për t’u bazuar tek to. Për ta bërë këtë, ai flet jo për ndonjë ndryshim të vërtetë të zemrës apo ndonjë fryt të mirë të prodhuar, por thjesht për bekimet dhe përvojën e përkohshme që ka ardhur tek këta persona dhe u ka krijuar atyre një farë kuptimi të krishterimit.
Për këtë arsye ai menjëherë kalon nga ky përshkrim i atyre të cilët rrëzohen në besim tek një analogji tjetër e cila tregon se këta njerëz të cilët janë skandalizuar nuk kanë patur kurrë një fryt të mirëfilltë në jetën e tyre. Siç e kemi shpjeguar më sipër, vargjet 7—8 flasin për ata njerëz duke i quajtur “ferra e murriza,” lloji i bimës që nxjerr toka e që nuk ka jetë të dobishme në vetvete edhe pse merr bekimet e përsëritura nga Perëndia (shprehur me gjuhën e analogjisë në fjalë, paçka se shiu e vadit shpesh herë). Ne duhet të vëmë re këtu se njerëzit të cilët rrëzohen në besim, nuk krahasohen me një arë që dikur jepte fryte të mira por jo më, sepse në fakt ata ishin si toka e cila nuk dha kurrë fryte të mira por vetëm ferra e murriza. Kjo tokë mund të duket e mirë përpara se të dalin bimët, por fryti jep provat e mirëfillta që është e keqe.
Një mbështetje e fortë për këtë interpretim të “Hebrenjve” 6:4–8 gjendet tek vargu që vjen menjëherë më pas. Paçka se autori ka qenë duke folur me shumë ashpërsi rreth mundësisë së skandalizimit, ai pastaj kthehet për të folur për situatën e pjesës më të madhe të dëgjuesve të tij, për të cilët ai mendon se janë të krishterë të vërtetë. Ai thotë: “Por lidhur me ju, o të dashur, ndonëse flasim kështu, jemi të bindur për gjëra më të mira, të cilat i përkasin shpëtimit” (Heb. 6:9). Por pyetja është: “gjëra më të mira” se çfarë? Shumësi “gjëra më të mira” formon një kontrast të përshtatshëm me “gjërat e mira” të cilat janë përmendur në vargjet 4–6: autori është i bindur se pjesa më e madhe e lexuesve të tij kanë përjetuar gjëra më të mira sesa thjesht ndikimet e pjesshme dhe të përkohshme të Frymës së Shenjtë si dhe kishën për të cilat flitet në vargjet 4–6.
Në fakt, autori flet për këto gjëra duke thënë (fjalë për fjalë) se ato janë “gjëra më të mira, të cilat i përkasin shpëtimit” (Gr. καὶ ἐχόμενα σωτηρίας).[162]19 Këto nuk janë vetëm bekimet e përkohshme për të cilat flitet tek vargjet 4–6, por këto janë gjëra më të mira, gjëra të cilat nuk kanë vetëm ndikime të përkohshme, por “të cilat i përkasin shpëtimit.” Në këtë mënyrë, fjala greke καί (G2779, “gjithashtu”) tregon se shpëtimi është diçka e cila nuk ishte pjesë e gjërave të përmendura në vargjet 4–6 më lart. Për rrjedhojë, kjo fjalë καίe e cila nuk është përkthyer shkoqur në versionet anglisht të Biblës të titulluara [163]RSV dhe[164]NIV (por versioni në anglisht i Biblës i titulluar NASB i afrohet),[165]20 ofron një çelës tejet të rëndësishëm për kuptimin e këtij pasazhi. Nëse autori do të kishte dashur të thoshte se njerëzit e përmendur në vargjet 4–6 ishin me të vërtetë të shpëtuar, atëherë është shumë e vështirë të kuptojmë arsyen përse ai do të thoshte në vargun 9 që ai është i bindur për gjëra më të mira për ta, gjëra të cilat kanë të bëjnë me shpëtimin, apo kanë shpëtim plus atyre gjërave të përmendura më lart. Kësisoj ai tregon se ai mund të përdorë një frazë të shkurtër për të thënë se njerëzit “kanë shpëtimin” nëse e dëshirojnë këtë (ai nuk ka përse të bëjë kapicë shumë fraza), dhe për më tepër, ai tregon se njerëzit për të cilët flet në vargjet 4–6 nuk janë të shpëtuar.[166]21
Çfarë ekzaktësisht janë këto “gjëra më të mira”? Përveç shpëtimit të përmendur në vargun 9, ato janë gjëra të cilat japin prova reale të shpëtimit—fryte të mirëfillta në jetën e tyre (v. 10), siguri të plotë për shpresë (v. 11), si dhe besim shpëtues të tipit të treguar prej atyre të cilët trashëgojnë premtimet (v. 12). Në këtë mënyrë ai i siguron ata të cilët janë besimtarë të mirëfilltë—ata të cilët tregojnë fryte në jetën e tyre e që tregojnë dashuri për të krishterët e tjerë, të cilët tregojnë shpresë dhe besim të mirëfilltë i cili vazhdon në kohën e tanishme, e të cilët nuk do të skandalizohen. Këta lexues ai kërkon t’i sigurojë (të cilët padyshim janë shumica e atyre të cilëve u shkruan) ndërkohë që ende lëshon një paralajmërim të fortë ndaj atyre ndër ta, të cilët mund të jenë në rrezik të skandalizimit.
Një mësim i ngjashëm gjendet tek “Hebrenjve” 10:26–31. Atje, autori thotë: “në qoftë se ne mëkatojmë me dashje mbasi kemi marrë dijeni të së vërtetës, nuk mbetet më asnjë flijim për mëkatet” (v. 26). Një person i cili e refuzon shpëtimin e Krishtit dhe që “e ka konsideruar profan gjakun e besëlidhjes me të cilin u shenjtërua” (v. 29) meriton dënim të përjetshëm. Edhe ky është një paralajmërim i fortë kundër skandalizimit, por nuk duhet marrë si provë që dikush i cili me të vërtetë është i rilindur, mund ta humbë shpëtimin e tij apo të saj. Kur autori flet për gjakun e besëlidhjes “me të cilin u shenjtërua,” fjala shenjtërua është përdorur këtu për t’iu referuar thjesht “shenjtërimit të jashtëm, si ai i izraelitëve të lashtë, duke u lidhur për së jashtmi me popullin e Perëndisë.”[167]22 Pasazhi në fjalë nuk flet për dikë i cili është me të vërtetë i shpëtuar, por për dikë i cili ka marrë një ndikim më dobiprurës moral përmes kontaktit me kishën.[168]23
Një pasazh tjetër në shkrimet e Gjonit është thënë se jep mësim mundësinë e humbjes së shpëtimit. Tek “Zbulesa” 3:5, Jezusi thotë: “Kush fiton do të vishet me rroba të bardha dhe unë nuk do ta fshij aspak emrin e tij nga libri i jetës.” Disa kanë pretenduar se kur Jezusi thotë këtë gjë, Ai nënkupton se është e mundur që Ai do t’i fshijë emrat e disa njerëzve nga libri i jetës, njerëz të cilët e kishin tashmë emrin e tyre të shkruar në të e që për rrjedhojë qenë tashmë të shpëtuar. Por fakti që Jezusi deklaron me forcë se Ai nuk do të bëjë diçka, nuk duhet të merret si mësim që Ai do të bëjë atë gjë në raste të tjera! I njëjti lloj ndërtimi i greqishtes[169]24 është përdorur për të dhënë një mohim të fortë tek “Gjoni” 10:28, ku Jezusi thotë: “unë u jap atyre jetë të përjetshme dhe nuk do të humbasin aspak.” Kjo nuk do të thotë se ka disa prej deleve të Jezusit të cilat nuk e dëgjojnë zërin e Tij e që nuk e ndjekin Atë, e të cilat do të humbasin; kjo është thjesht për të pohuar që delet e Tij padyshim që nuk do të humbasin. Po kështu, kur Perëndia thotë: “Nuk do të të lë, as nuk do të të braktis” (Heb. 13:5), kjo nuk nënkupton se Ai do të lërë apo braktisë të tjerët; por thjesht deklaron me forcë që Ai nuk do të lërë e as braktisë popullin e Tij. Apo, në një paralelizëm më të afërt, tek “Mateu” 12:32, Jezusi thotë: “Atij që flet kundër Frymës së Shenjtë nuk do t'i falet, as në këtë botë, as në atë të ardhme.” Kjo nuk nënkupton që disa mëkate do të falen në epokën që do të vijë (ashtu sikurse Katolikët Romakë pretendojnë në mbështetje të doktrinës së purgatorit)[170]25—kjo është thjesht një gabim në arsyetim: të thuash që diçka nuk do të ndodhë në epokën që do të vijë, nuk nënkupton se mund të ndodhë në epokën që do të vijë! Në të njëjtën mënyrë, “Zbulesa” 3:5 është thjesht një siguri e fortë për ata të cilët janë të veshur me rroba të bardha e të cilët i kanë qëndruar besnik Krishtit, se emrat e tyre nuk kanë për t’u fshirë nga libri i jetës.[171]26
Së fundi, një pasazh nga Besëlidhja e Vjetër është përdorur nganjëherë për të treguar se njerëzit mund ta humbasin shpëtimin e tyre: historia e Frymës së Shenjtë që e la mbretin Saul. Por Sauli nuk duhet marrë si shembull i dikujt që e humbi shpëtimin e tij, sepse kur “Fryma e ZOTIT ishte larguar nga Sauli” (1 Sam. 16:14), kjo ndodhi menjëherë pasi Samueli e kishte shuguruar Davidin si mbret dhe “që nga ajo ditë Fryma e ZOTIT zbriti te Davidi” (1 Sam. 16:13). Në fakt, Fryma e Zotit që erdhi mbi Davidin, tregohet në fjalinë paraprirëse të asaj në të cilën lexojmë se Fryma u largua nga Sauli. Kjo lidhje e ngushtë do të thotë se Shkrimi këtu nuk është se po bën fjalë për një humbje tërësore të të tërë veprës së Frymës së Shenjtë në jetën e Saulit, por thjesht për tërheqjen pas të funksionit fuqizues të Frymës së Shenjtë ndaj Saulit si mbret.[172]27 Por kjo nuk do të thotë se Sauli u dënua përjetësisht. Është thjesht tepër e vështirë që nga faqet e Besëlidhjes së Vjetër të kuptosh nëse Sauli, përgjatë gjithë jetës, ishte (a) një njeri i parigjeneruar i cili kishte aftësi drejtuese e që u përdor nga Perëndia si demonstrim i faktit se dikush i denjë në sytë e botës për të qenë mbret, nuk qe detyrimisht i përshtatshëm për të qenë mbret mbi popullin e Zotit, apo (b) një njeri i rigjeneruar me një kuptim të varfër dhe një jetë gjithnjë e më të larguar nga Zoti.
D. Çfarë mund t’i japë një besimtari një siguri të mirëfilltë?
Është e vërtetë, siç është shpjeguar në seksionin e mëparshëm, që ata të cilat janë jobesimtarë e të cilët në fund skandalizohen, mund të japin shumë shenja të jashtme të kthimit në besim, atëherë çfarë do të shërbejë si provë e kthimit të mirëfilltë në besim? Çfarë gjëje mund t’i japë një siguri të vërtetë një besimtari të vërtetë? Ne mund të renditim tre kategori çështjesh që një person mund t’i ngrejë për veten e tij apo të saj.
1. A i besoj tani Krishtit për shpëtimin tim? Pali u thotë kolosianëve që në ditën e fundit ata do të shpëtohen, “në qoftë se qëndroni në besim të themeluar dhe të patundur dhe të mos luani nga shpresa e ungjillit, që ju keni dëgjuar” (Kol. 1:23). Autori i “Hebrenjve” thotë: “Ne jemi bërë pjesëtarë të Krishtit, në mbajtshim fort deri në fund fillimin e besimit” (Heb. 3:14) dhe i inkurajon lexuesit e tij të bëhen imitues të atyre “që nëpërmjet besimit dhe zemërgjerësisë trashëgojnë premtimet” (Heb. 6:12). Në fakt, vargu më i famshëm në të tërë Biblën përdor një folje në kohën e tashme, e cila mund të përkthehet: “kushdo që vazhdon të besojë tek Ai” mund të ketë jetë të përjetshme (shiko Gjoni 3:16).
Për rrjedhojë, një person duhet të pyesë veten e tij apo të saj: “A i besoj unë sot Krishtit për faljen e mëkateve të mia e që Ai të më marrë të panjollë përgjithmonë në qiell? A kam besim në zemrën time që Ai më ka shpëtuar? Nëse do të vdisja sot e do të qëndroja përpara selisë së gjykatës së Perëndisë, e nëse Ai do të më pyeste përse të më lejojë të hyj në qiell, a do të filloja të mendoja për veprat e mira që kam bërë, e të varesha tek to, apo do të thoja pa ngurrim që po varem tek meritat e Krishtit, dhe se jam i bindur që Ai është një Shpëtimtar i mjaftueshëm?”
Ky theksim i besimit të tanishëm në Krishtin, bie ndesh me praktikën e disa “dëshmive” të disa kishave ku njerëzit në mënyrë të përsëritur recitojnë detaje të një përjetimi kthimi në besim që mund të ketë ndodhur 20 apo 30 vjet më parë. Nëse një dëshmi e një besimi shpëtues është e mirëfilltë, ajo duhet të jetë një dëshmi besimi që është aktiv edhe sot e kësaj dite.
2. A ka prova të punës rigjeneruese të Frymës së Shenjtë në zemrën time? Prova e punës së Frymës së Shenjtë në zemrat tona, vjen në shumë forma të ndryshme. Paçka se ne nuk duhet të bazohemi në demonstrimin e veprave të mrekullueshme (Mat. 7:22), apo në vitet e shumta të punës në ndonjë kishë vendore (që mund të jetë thjesht ndërtim me “dru, sanë, kashtë” [po të flasim me termat e përdorur tek “1 Kor.” 3:12] për të rritur egon e ndokujt apo pushtetin mbi të tjerët, apo për të synuar të fitojmë meritë me Perëndinë), ka shumë prova të tjera të punës së Frymës së Shenjtë në zemrën e një personi.
Së pari, ka një dëshmi subjektive të Frymës së Shenjtë përbrenda zemrave tona që dëshmon se ne jemi fëmijë të Perëndisë (Rom. 8:15–16; 1 Gjonit 4:13). Kjo dëshmi zakonisht do të shoqërohet nga një ndjesi e të qenurit i drejtuar prej Frymës së Shenjtë në shtigjet e bindjes ndaj vullnetit të Perëndisë (Rom. 8:14).
Plus kësaj, nëse Fryma e Shenjtë është me të vërtetë në punë në jetën tonë, Ai do të prodhojë një lloj tipari karakteri që Pali e quan: “fryti i Frymës” (Gal. 5:22). Ai rendit një sërë qëndrimesh dhe tiparesh karakteri të cilat prodhohen nga Fryma e Shenjtë: “dashuria, gëzimi, paqja, zemërgjerësia, mirëdashja, mirësia, besimi, zemërbutësia, vetëpërmbajtja” (Gal. 5:22–23). Sigurisht, pyetja nuk është: “A i tregoj unë me shembullin tim në mënyrë të përsosur të tëra këto karakteristika në jetën time?” por më tepër: “A janë këto gjëra një karakteristikë e përgjithshme e jetës time? A i ndjej këto qëndrime në zemrën time? Po të tjerët (veçanërisht ata që kam më të afërt), a i shikojnë këto tipare të shpalosura në jetën time? A i kam kultivuar ato gjatë një periudhe disavjeçare?” Në Besëlidhjen e Re nuk sugjerohet se ndonjë jo i krishterë, apo person jo i rigjeneruar mundet që në mënyrë bindëse t’i simulojë këto tipare të karakterit, veçanërisht ndaj atyre të cilët e njohin më nga afër këtë person.
E lidhur me këtë lloj fryti është një tjetër lloj fryti, rezultatet e jetës dhe shërbesës së dikujt sipas ndikimit që kanë patur tek të tjerët në kishë. Ka disa njerëz të cilët thonë se janë të krishterë por ndikimi që kanë tek të tjerët është për dekurajimin e tyre, për t’i ulur ata, për të dëmtuar besimin e tyre si dhe për të provokuar polemika dhe ndasi. Rezultati i jetës si dhe shërbesës së tyre, nuk është ndërtimi i të tjerëve si dhe ndërtimi i kishës, por rrënimi i saj. Në anën tjetër, ka nga ata të cilët duket se i ndërtojnë të tjerët në çdo bisedë, në çdo lutje si dhe në çdo vepër të shërbesës ku vënë dorë. Jezusi tha në lidhje me profetët e rremë: “Do t'i njihni nga frytet e tyre.... çdo pemë e mirë jep fruta të mira; por pema e kalbur jep fruta të këqija.... Prandaj do t'i njihni ata nga frytet e tyre” (Mat. 7:16–20).
Një provë tjetër e punës së Frymës së Shenjtë, është të vazhdosh të besosh e të pranosh mësimin e shëndoshë të kishës. Ata të cilët fillojnë të mohojnë doktrinat kryesore të besimit, japin tregues seriozë negativë për sa i takon shpëtimit të tyre: “Kushdo, që mohon Birin, s'ka as Atin.... në qoftë se ajo, që dëgjuat nga fillimi qëndron në ju, edhe ju do të qëndroni në Birin dhe në Atin” (1 Gjonit 2:23–24). Gjoni thotë gjithashtu: “kush njeh Perëndinë na dëgjon; kush nuk është prej Perëndisë nuk na dëgjon” (1 Gjonit 4:6). Përderisa shkrimet e Besëlidhjes së Re janë zëvendësimet e tanishme për apostuj si Gjoni, ne mundet që gjithashtu të themi se kushdo që e njeh Perëndinë, do të vazhdojë të lexojë e të gjejë kënaqësi në Fjalën e Perëndisë, si dhe do të vazhdojë ta besojë atë plotësisht. Ata të cilët nuk e besojnë e as gjejnë kënaqësi në Fjalën e Perëndisë, japin prova kësisoj që nuk janë “prej Perëndisë.”
Një provë tjetër e shpëtimit të mirëfilltë është vazhdimi i një marrëdhënieje të tashme me Jezus Krishtin. Jezusi thotë: “Qëndroni në mua dhe unë në ju” dhe, “Në qoftë se qëndroni në mua dhe fjalët e mia qëndrojnë në ju, kërkoni çfarë të doni dhe do t'ju bëhet” (Gjoni 15:4, 7). Ky qëndrim tek Krishti do të përfshijë jo vetëm një besim të përditshëm tek Ai në situata të ndryshme, por gjithashtu padyshim një përbashkësi rregullisht me Të në lutje dhe adhurim.
Së fundi, një fushë kryesore provash që tregojnë se ne jemi besimtarë të mirëfilltë, gjendet në një jetë e kaluar në bindje ndaj urdhëresave të Perëndisë. Gjoni thotë: “Ai që thotë: "Unë e kam njohur atë", dhe nuk mban urdhërimet e tij, është gënjeshtar dhe e vërteta nuk është në të. Por kush e mban fjalën e tij, në të me të vërtetë dashuria e Perëndisë është përsosur. Nga kjo e njohim se jemi në të. Ai që thotë se rri në të, duhet të ecë edhe vetë ashtu si ka ecur ai” (1 Gjonit 2:4–6). Sigurisht që një jetë e përsosur nuk është e nevojshme. Gjoni është përkundrazi duke thënë se në përgjithësi, jeta jonë duhet të jetë një jetë që imiton Krishtin e që i përngjan Atij në atë gjë që ne bëjmë e themi. Nëse kemi besim të mirëfilltë shpëtues, kjo do të ketë rezultate të qartë në bindje në jetën tonë (shiko gjithashtu “1 Gjonit” 3:9–10, 24; 5:18). Kësisoj, Jakobi mund të thotë:“Besimi, në qoftë se s'ka vepra, është i vdekur” dhe “unë prej veprave të mia do të të tregoj besimin tim” (Jakobi 2:17–18). Një fushë e madhe bindjeje ndaj Perëndisë përfshin dashurinë për të krishterët e tjerë. “Ai, që e do vëllanë e tij rri në dritë” (1 Gjonit 2:10). “Ne e dimë se kemi kaluar nga vdekja në jetë, sepse i duam vëllezërit; kush nuk e do vëllanë, mbetet në vdekje” (1 Gjonit 3:14, kr. 3:17; 4:7). Një provë e kësaj dashurie është vazhdimi në bashkësinë e krishterë (1 Gjonit 2:19), ndërsa një tjetër është t’i japësh një vëllai që është në nevojë (1 Gjonit 3:17; kr. Mat. 25:31–46).
3. A shikoj një model afatgjatë rritjeje në jetën time të krishterë? Dy fushat e para të sigurisë trajtonin besimin e tanishëm si dhe provat e tanishme të Frymës së Shenjtë në punë në jetën tonë. Por Pjetri na jep edhe një lloj tjetër sprove të cilën ne mund ta përdorim për të pyetur nëse jemi apo jo besimtarë të mirëfilltë. Ai na thotë se ka disa tipare karakteri të cilat, nëse ne vazhdojmë t’i fuqizojmë, do të garantojnë se ne “nuk do të pengohemi kurrë” (2 Pjetrit 1:10). Ai u thotë lexuesve të tij që besimit të tyre t’i shtojnë“virtytin... njohurinë... përmbajtjen ... durimin... perëndishmërinë... dashurinë vëllazërore... dashurinë” (2 Pjetrit 1:5–7). Pastaj ai thotë se këto gjëra duhet t’i takojnë lexuesve të tij e të jenë vazhdimisht “duke u shtuar” në jetën e tyre (2 Pjetrit 1:8). Ai shton duke iu thënë “jini të zellshëm aq më shumë ta përforconi thirrjen dhe zgjedhjen tuaj” dhe pastaj thotë se “duke bërë këto gjëra (fjalë për fjalë: “këto gjëra,” duke iu referuar tipareve të karakterit të përmendura tek vgj. 5–7) nuk do të pengoheni kurrë” (2 Pjetrit 1:10).
Mënyra se si ne e konfirmojmë thirrjen dhe zgjedhjen tonë atëherë, është duke vazhduar që të rritemi në “këto gjëra.” Kjo nënkupton që siguria e shpëtimit tonë mund të jetë diçka që rritet me kalimin e kohës në jetën tonë. Çdo vit që ne u shtojmë këtyre tipareve të karakterit në jetën tonë, ne fitojmë një siguri gjithnjë e më të madhe të shpëtimit tonë. Kësisoj, paçka se besimtarët e rinj mund të kenë një bindje mjaft të fortë në shpëtimin e tyre, ajo siguri mund të rritet për të patur bindje edhe më të thellë me kalimin e viteve, ndërkohë që ata rrisin më shumë pjekurinë e tyre prej të krishterësh.[173]28 Nëse ata vazhdojnë t’i shtojnë këto gjëra, ata do të konfirmojnë thirrjen e tyre e “nuk do të pengohen kurrë.”
Rezultati i këtyre tre pyetjeve të cilat mund t’ia bëjmë vetes, duhet të jetë që ato të na japin një siguri të fortë për ata të cilët janë besimtarë të mirëfilltë. Në këtë mënyrë, doktrina e ngulmimit të shenjtorëve do të jetë një doktrinë jashtëzakonisht ngushëlluese. Asnjë prej atyre që kanë një siguri të tillë nuk duhet të pyesë veten: “A do të jem në gjendje që të këmbëngul deri në fund të jetës time dhe për rrjedhojë të shpëtohem?” Kushdo që fiton siguri përmes një vetë-shqyrtimi të tillë, duhet që përkundrazi të mendojë: “Unë jam me të vërtetë i rilindur; për rrjedhojë unë padiskutim do të ngulmoj deri në fund për shkak se unë jam i ruajtur “nga Fuqia e Perëndisë që punon përmes besimit tim (1 Pjetrit 1:5) dhe për rrjedhojë unë nuk do të humbas kurrë. Jezusi do të më ringjallë në ditën e fundit, dhe unë do të hyj në mbretërinë e Tij përgjithnjë” (Gjoni 6:40).
Nga ana tjetër, kjo doktrinë e ngulmimit të shenjtorëve, po të kuptohet siç duhet, duhet të shkaktojë një preokupim të vërtetë e madje frikë në zemrat e atyre të cilët janë “kthyer pas” apo janë larguar nga Krishti. Të tillë njerëz duhen paralajmëruar qartë se vetëm ata të cilët ngulmojnë deri në fund janë rilindur me të vërtetë. Nëse ata skandalizohen nga deklarimi prej tyre i besimit në Krishtin dhe një jete në bindje ndaj Tij, ata mund të mos jenë me të vërtetë të shpëtuar—në fakt, prova që u është dhënë atyre është se ata nuk janë shpëtuar dhe se nuk kanë qenë kurrë me të vërtetë të shpëtuar. Sapo ata reshtin së besuari tek Krishti e së bindjuri Atij (Unë po flas në lidhje me bindjen e jashtme) ata nuk kanë një siguri të mirëfilltë për shpëtimin, dhe veten e tyre ata duhet ta konsiderojnë të pashpëtuar, duhet të kthehen tek Krishti me pendesë e t’i kërkojnë Atij falje për mëkatet e tyre.
Në këtë pikë, në lidhje me kujdesin pastoral me ata të cilët janë larguar nga besimi i tyre i krishterë, ne duhet të kuptojmë se Kalvinistët dhe Arminianët (ata të cilët besojnë në ngulmimin e shenjtorëve si dhe ata të cilët mendojnë se të krishterët mund ta humbasin shpëtimin e tyre) do ta këshillonin një “person që i kthen shpinën besimit” në të njëjtën mënyrë. Sipas një Arminiani, ky person ka qenë i krishterë dikur por nuk është më i tillë. Sipas një Kalvinisi, një person i tillë nuk ka qenë kurrë i krishterë pikë së pari, e as tani nuk është i tillë. Por, në të dyja rastet, këshilla biblike që jepet do të ishte e njëjta: “Tani ti nuk dukesh si i krishterë. Ti duhet të pendohesh për mëkatet e tua e t’i besosh Krishtit për shpëtimin tënd!” Paçka se Kalvinisti dhe Arminiani kanë dallime për sa i takon interpretimit të tyre të historisë së mëparshme, ata do të ishin të një mendjeje rreth asaj që duhet bërë në të tashmen.[174]29
Por këtu ne shikojmë arsyen përse fraza siguri e përjetshme mund të çojë në drejtim të gabuar. Në disa kisha ungjillore, në vend që të jepet mësim prezantimi i plotë dhe i drejtpeshuar i doktrinës së ngulmimit të shenjtorëve, pastorët nganjëherë kanë dhënë mësim një version të shpëlarë, që praktikisht u thotë njerëzve që të tërë ata të cilët dikur kanë bërë një shpallje të besimit e që janë pagëzuar, janë “përjetësisht të sigurt.” Rezultati i kësaj është se disa njerëz të cilët nuk janë kthyer me të vërtetë në besim, mund të “dalin përpara kishës” në fund të një predikimi ungjillëzues për të shpallur besimin e tyre në Krishtin, si dhe mund të pagëzohen pak kohë më pas kësaj, por pastaj ata largohen nga bashkësia e kishës dhe jetojnë një jetë që nuk është ndryshe nga ajo të cilën e jetuan përpara se të fitonin këtë “siguri të përjetshme.” Në këtë mënyrë, njerëzve u jepen garanci të rreme e janë mashtruar në mënyrë mizore që të bëhen të mendojnë se do të shkojnë në parajsë kur faktikisht, nuk kanë për të shkuar dot aty.[175]30
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. A ke siguri që je me të vërtetë i rilindur? Çfarë provash shikon në jetën tënde që ta japin ty atë siguri? A mendon se Perëndia dëshiron që besimtarët e vërtetë ta kalojnë jetën duke u shqetësuar nëse janë apo jo të rilindur sërish, apo që të kenë siguri të palëkundur se janë njerëzit e Tij? (Shiko 1 Gjonit 5:13.) A ke parë një model rritjeje në jetën tënde të krishterë me kalimin e kohës? A je duke i varur shpresat tek fuqia jote për të vazhduar të besosh në Krishtin apo tek fuqia e Perëndisë për ta mbajtur besimin tënd aktiv e të gjallë?
2. Nëse ke dyshime për nëse je apo jo i rilindur me të vërtetë, çfarë ka në jetën tënde që ushqen këto dyshime? Çfarë do të të inkurajonte Shkrimi që të bëje për t’i fashitur këto dyshime (shiko “2 Pjetrit” 1:5–11; gjithashtu “Mat.” 11:28–30; “Gjoni” 6:37)? A mendon se Jezusi është në dijeni të dyshimeve të tua dhe se i kupton ato? Çfarë mendon se Ai do të donte që ti të bëje me qëllim për të fituar një siguri më të madhe të shpëtimit?
3. A ke njohur njerëz, ndoshta në kishën tënde, “fryti i të cilëve është gjithnjë shkatërrimtar apo ndasor apo i dëmshëm për shërbesën e kishës si dhe për besimin e të tjerëve? A kanë ata shumë ndikim, ndoshta madje edhe pozita drejtuese në kishë? A mendon se një vlerësim i frytit të jetës dhe ndikimit të dikujt tek të tjerët duhet të jetë një cilësi kualifikuese për drejtuesit e kishës? A është e mundur që njerëzit të shpallin se janë dakord me çdo doktrinë të krishterë, e megjithëkëtë të jenë ende të pa rilindur? Cilat janë disa prej provave të besueshme të kthimit të mirëfilltë në besim përveç besnikërisë intelektuale ndaj doktrinës së shëndoshë?
TERMA TË VEÇANTË
siguria e shpëtimit
siguri e përjetshme
ngulmimi i shenjtorëve
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 345–351
2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)
1847 Finney, 544–619
1875–1876 Pope, 3:100–147
1892–1894 Miley, 2:268–270, 339–354
1960 Purkiser, 298–304
3. Baptiste
1767 Gill, 2:151–178
1887 Boyce, 425–437
1907 Strong, 881–886
1917 Mullins, 432–438
1983–1985 Erickson, 985–997
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:267–355
1949 Thiessen, 290–295
1986 Ryrie, 328–334
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 3:89–100
1934 Mueller, 436–440
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 2:968–976 (3.24.4–9)
1724–1758 Edwards, 596–604
1861 Heppe, 581–589
1871–1873 Hodge, 3:104–113
1878 Dabney, 687–713
1937–1966 Murray, RAA 151–160
1938 Berkhof, 545–554
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 2:119–136
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
(pa trajtim të hollësishëm)
Vepra të tjera
Berkouwer, G.C. Besimi dhe Ngulmimi (Faith and Perseverance). Përkth. nga Robert D. Knudsen. Grand Rapids: Eerdmans, 1958.
Carson, D.A. “Reflektime mbi Sigurinë e Krishterë (Reflections on Christian Assurance)” Tek WTJ 54 (1992), fq. 1–29.
Demarest, B.A. “Siguria (Assurance).” TekFUT ([176]EDT) fq. 91–92.
Grudem, Wayne. “Ngulmimi i Shenjtorëve: Një Rast Studimor nga “Heb.” 6:4-6 dhe Pasazhet e Tjera Paralajmëruese të “Hebrenjve” (The Perseverance of the Saints: A Case Study From Heb. 6:4–6 and the Other Warning Passages of Hebrews.”) Tek Hiri i Perëndisë, Zgjedha e Vullnetit (The Grace of God, the Bondage of the Will). Vol. 1. Red. Tom Schreiner dhe Bruce Ware. Së shpejti del nga shtypi: Grand Rapids: Baker, 1995.
Guthrie, William. Interesi i Madh i të Krishterit (The Christian’s Great Interest). London: Banner of Truth, 1969. Shiko veç. Pjesa I, Sprova e një Interesi Shpëtues në Krishtin (The Trial of a Saving Interest in Christ) që u botua për herë të parë si një libër më vete më 1658.
Hoekema, Anthony A. “Ngulmimi i Besimtarëve të Vërtetë (The Perseverance of True Believers)” Tek I Shpëtuar nëpërmjet Hirit (Saved by Grace). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1989, fq. 234–256.
Kearsley, R. “Ngulmimi (Perseverance).” Tek FRT ([177]NDT) fq. 506–507.
Marshall, I.H. I Ruajtur Nëpërmjet Fuqisë së Perëndisë (Kept by the Power of God). Minneapolis: Bethany, 1969.
McKnight, Scot. “Pasazhet Paralajmëruse të “Hebrenjve” (The Warning Passages of Hebrews),” [178]TrinJ 13, pa specifikime (1992), fq. 21–59.
Murray, John. “Ngulmimi (Perseverance).” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 151–160.
Shank, Robert. Jetë në Birin (Life in the Son). Bot. 2të. Minneapolis: Bethany, 1989.
White, R.E.O. “Ngulmimi (Perseverance).” Tek FUT (EDT) fq. 844–845.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Gjoni” 10:27–28: Delet e mia e dëgjojnë zërin tim, dhe unë i njoh dhe më ndjekin; dhe unë u jap atyre jetë të përjetshme dhe nuk do të humbasin aspak, përjetë, dhe askush nuk do t'i rrëmbejë nga dora ime.
HIMN
“SHPËTIMIN TËND QUAJE JEHOVA (CALL JEHOVAH THY SALVATION)”
(Përdor melodinë e “Eja, o i Shumëpritur Jezus [Come, Thou Long Expected Jesus]”)
Thirre Jehova shpëtimin tënd, çlodhu nën hijen e të plotfuqishmit,
Në banesën e Tij të fshehtë bano, dhe mos u dekurajo kurrsesi:
Atje, asnjë trazirë nuk do të t’alarmojë, as kurth i fshehtë nuk do t’i shërbejë frikësimit:
Dredhitë as dhuna nuk do mund të të dëmtojë, i ruajtur do të jesh në përjetësi.
Nga shpata që vret ditën, nga murtaja e potershme,
Në thellësi të bubullimave të mesnatës, mbrojtja jote e sigurt do të jetë Perëndia:
Ai do t’i urdhërojë të të ruajnë dhe të bëjnë mbi ty roje legjionet e Tij të engjëjve;
Edhe kur përmes territoreve armike të shosh, edhe kur fle në të egrat shkretëtira.
Përderisa me ndjena të pastra e të palëkundura, ti e do Perëndinë,
Me krahët e mbrojtjes së Tij, Ai nga lart do të të mbulojë:
Ti do ta thërrasësh, Ai do të të dëgjojë, e do të bëjë ta kalosh vështirësinë;
Këtu për pikëllime do të të shpërblejë dyfish, me jetë përtej varrit do të të kurorëzojë.
Autor: James Montgomery, 1822
Kapitulli 41
Vdekja dhe gjendja e ndërmjetme
Cili është qëllimi i vdekjes në jetën e krishterë? Çfarë i ndodh trupit dhe frymës tonë kur vdesim?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
- Përse vdesin të krishterët?
Trajtimi ynë i zbatimit të shpengimit, duhet të përfshijë një shqyrtim të vdekjes si dhe çështjen e mënyrës se si të krishterët duhet ta shikojnë vdekjen e tyre si dhe vdekjen e të tjerëve. Ne gjithashtu duhet të pyesim se çfarë na ndodh mes kohës kur vdesim dhe kohës që Krishti kthehet për të na dhënë trupa të rinj e të ringjallur.
1. Vdekja nuk është ndëshkim për të krishterët. Pali na thotë qartë se “nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1). I gjithë ndëshkimi për mëkatet tona është paguar. Për rrjedhojë, paçka se ne e dimë se të krishterët vdesin, ne nuk duhet ta shikojmë vdekjen e të krishterëve si një ndëshkim nga Perëndia apo njëfarësoj si rezultat i ndëshkimit që ne meritojmë për shkak të mëkateve tona.[179]1 Është e vërtetë që ndëshkimi për mëkatin është vdekja, por ky ndëshkim nuk zbatohet më tek ne—as në lidhje me vdekjen fizike, e as në lidhje me vdekjen frymërore apo ndarjen nga Perëndia. E gjitha kjo është paguar nga Krishti. Për rrjedhojë, duhet të ketë një arsye tjetër e jo se bëhet fjalë për ndëshkim për mëkatet tona po qe se duam të kuptojmë përse të krishterët vdesin.
2. Vdekja është rezultati përfundimtar i jetesës në një botë të rënë. Me mençurinë e Tij të madhe, Perëndia vendosi që të mos zbatonte ndaj nesh përnjëherësh të tëra dobitë e veprës shpenguese të Krishtit. Përkundrazi, Ai ka zgjedhur të zbatojë dobitë e shpëtimit ndaj nesh gradualisht me kalimin e kohës (ashtu sikurse e kemi parë në kapitujt 33–40). Në mënyrë të ngjashme, ai nuk ka zgjedhur që ta largojë të tërë të keqen menjëherë nga bota, por të presë deri në gjykimin përfundimtar si dhe në krijimin e qiellit të ri dhe tokës së re (shiko kapitujt 56 dhe 57). Me pak fjalë, ne ende jetojmë në një botë të rënë dhe përjetimi ynë i shpëtimi është ende jo i plotë.
Aspekti i fundit i botës së rënë që do të hiqet, do të jetë vdekja. Pali thotë:
Pastaj do të vijë fundi, kur ai t'ia dorëzojë mbretërinë Perëndisë Atë, pasi të ketë asgjësuar çdo sundim, çdo pushtet e fuqi. Sepse duhet që ai të mbretërojë, derisa t'i vërë të gjithë armiqtë nën këmbët e veta. Armiku i fundit që do të asgjësohet është vdekja. (1 Kor. 15:26)
Kur Krishti të kthehet,
atëherë do të realizohet fjala që është shkruar:
“Vdekja u përpi nga fitorja.”
“O ferr, ku është fitorja jote?
O vdekje, ku është gjëmba jote?” (1 Kor. 15:54–55)
Por deri në atë kohë, vdekja mbetet një realitet edhe në jetën e të krishterëve. Paçka se vdekja nuk na vjen si një ndëshkim për mëkatet tona individuale (sepse ato janë paguar nga Krishti), ajo na vjen si rezultat i të jetuarit në një botë të rënë, ku efektet e mëkatit nuk janë hequr të tëra. Të lidhura me përjetimin e vdekjes janë rezultate të tjera të rënies të cilat i dëmtojnë trupat tanë fizikë si dhe sinjalizojnë praninë e vdekjes në botë. Të krishterët ashtu sikurse edhe jo të krishterët përjetojnë plakje, sëmundje, dëmtime si dhe fatkeqësi natyrore (si për shembull përmbytje, stuhi të dhunshme apo tërmete). Paçka se Perëndia shpesh herë u përgjigjet lutjeve për çlirimin e të krishterëve (si dhe jo të krishterëve) prej disa prej këtyre efekteve të rënies për një farë kohe (dhe me anë të kësaj tregon natyrën e mbretërisë së Tij të ardhshme), gjithsesi, të krishterët si përfundim i përjetojnë në një farë mase të tëra këto gjëra, si dhe derisa Krishti të kthehet, të tërë do të rritemi në moshë dhe do të vdesim. “Armiku i fundit” nuk është shkatërruar ende dhe Perëndia ka zgjedhur të na lejojë të përjetojmë vdekjen përpara se të fitojmë të tëra dobitë e shpëtimit të cilat janë fituar për ne.
3. Perëndia përdor përjetimin e vdekjes për të plotësuar shenjtërimin tonë. Përgjatë gjithë jetës tonë të krishterë, ne e dimë se nuk na duhet kurrë të paguajmë ndonjë ndëshkim për mëkatin, sepse e tëra kjo është marrë prej Krishtit (Rom. 8:1). Për rrjedhojë, kur vërtetë përjetojmë dhimbje dhe vuajtje në këtë jetë, nuk duhet të mendojmë kurrë se kjo vjen për shkak të ndëshkimit që Perëndia po na bën (për të na dëmtuar). Nganjëherë, vuajtja është thjesht rezultat i jetimit në një botë të mëkatshme të rënë dhe nganjëherë ajo vjen për shkak se Perëndia është duke na disiplinuar (për të mirën tonë), por në të tëra rastet, ne garantohemi nga “Romakëve” 8:28 që: “të gjitha gjërat bashkëveprojnë për të mirë për ata që e duan Perëndinë, për ata që janë të thirrur sipas qëllimit të tij”.
Qëllimi pozitiv për disiplinën e Perëndisë është bërë i qartë tek “Hebrenjve” 12, ku lexojmë:
Zoti ndreq atë që do.... ai na ndreq për të mirën tonë, që të bëhemi pjesëtarë të shenjtërisë së tij. Por çdo ndreqje aty për aty, nuk duket se sjell gëzim, po hidhërim; por më pas u kthen një fryt të paqshëm drejtësie atyre që janë ushtruar me anë të saj. (Heb. 12:6, 10–11)
Jo e gjithë disiplina ka për qëllim që të na korrigjojë nga mëkatet që kemi kryer; ajo mund të lejohet gjithashtu nga Perëndia për të na fortësuar me qëllim që të mund të fitojmë një aftësi më të madhe për t’i besuar Perëndisë e për t’i rezistuar mëkatit në shtegun sfidues të bindjes. Këtë e shikojmë të qartë në jetën e Jezusit, i Cili edhe pse ishte pa mëkat, megjithëkëtë “mësoi në ato që vuajti, bindjen” (Heb. 5:8).[180]2 Ai u bë i përsosur “në ato që vuajti” (Heb. 2:10). Për rrjedhojë, ne duhet të shikojmë të tëra vështirësitë dhe vuajtjet që na vijnë në jetë, si diçka që Perëndia na e sjell për të na bërë mirë për të forcuar besimin tonë tek Ai si dhe bindjen tonë ndaj Tij, dhe si përfundim, të rrisë aftësinë tonë për ta përlëvduar Atë.
Për pasojë, ne duhet ta shikojmë plakjen dhe dobësinë, dhe nganjëherë edhe sëmundjen që çon në vdekje, si një tjetër lloj disipline të cilën Perëndia e lejon që ne ta përjetojmë, me qëllim që nëpërmjet këtij procesi, shenjtërimi ynë të mund të shtohet dhe si përfundim të plotësohet kur shkojmë që të jemi në praninë e Zotit. Sfida që Jezusi i bën kishës në Smirnë, mund t’i parashtrohet çdo besimtari: “Ji besnik deri në vdekje dhe do të të jap kurorën e jetës” (Zbu. 2:10). Pali thotë se qëllimi i tij në jetë është që të mund të bëhet si Krishti: “që ta njoh atë dhe fuqinë e ringjalljes së tij dhe bashkësinë në vuajtjet e tij, duke u barazuar me vdekjen e tij” (Fil. 3:10). Pali mendoi për mënyrën se si Jezusi vdiq, dhe e vuri si qëllim ndaj vetes që të tregoj të njëjtat karakteristika në jetën e tij kur erdhi koha për të që të vdiste—që në çfarëdo rrethane që ta gjente veten, ai, ashtu sikurse Krishti, të vazhdonte t’i bindej Perëndisë, t’i besonte Perëndisë, të falte të tjerët, e të kujdesej për nevojat e atyre që kishte përreth tij, kështu që në çdo gjë t’i sillte lavdi Perëndisë, madje edhe me vdekjen e vet. Për rrjedhojë, kur ishte në burg, pa ditur nëse do të vdiste atje apo nëse do të dilte gjallë, ai gjithsesi ishte në gjendje që të thoshte: “sipas të priturit tim me ngulm dhe shpresë, se nuk do të turpërohem në asgjë, por me çdo guxim, si gjithmonë edhe tani, Krishti do të madhërohet në trupin tim, qoftë me anë të jetës qoftë me anë të vdekjes” (Fil. 1:20).
Kuptimi që vdekja nuk është në asnjë mënyrë një ndëshkim për mëkatin, por thjesht diçka nëpër të cilën Perëndia na kalon me qëllim për të na bërë më shumë si Krishti, duhet të jetë një inkurajim i madh për ne. Kjo duhet të na largojë frikën prej vdekjes që mundon mendjet e jobesimtarëve (kr. Heb. 2:15). Megjithëkëtë, paçka se Perëndia do të sjellë të mira ndaj nesh përmes procesit të vdekjes, ne duhet që gjithsesi të mos harrojmë se vdekja nuk është e natyrshme; nuk është gjëja e duhur; dhe se në një botë të krijuar nga Perëndia, ajo nuk duhet të ekzistojë. Ajo është një armik, diçka të cilën Krishti do ta shkatërrojë përfundimisht (1 Kor. 15:26).
4. Përjetimi ynë i vdekjes e plotëson bashkimin tonë me Krishtin. Një arsye tjetër përse Perëndia na lejon që të përjetojmë vdekjen, duke mos na marrë menjëherë në qiell kur ne bëhemi të krishterë, është se përmes vdekjes ne imitojmë Krishtin në atë që Ai bëri dhe për rrjedhojë përjetojmë një përbashkësi më të madhe me Të. Pali mundet të thotë se ne jemi bashkëtrashëgimtarë me Krishtin “nëse vuajmë bashkë me të, që edhe të përlëvdohemi bashkë” (Rom. 8:17). Gjithashtu, Pjetri u thotë lexuesve të tij që të mos habiten për provën e zjarrit që u vjen atyre, por i inkurajon ata: “Gëzohuni, në atë masë që merrni pjesë në vuajtjet e Krishtit, që edhe në zbulesën e lavdisë së tij të mund të gëzoheni dhe të ngazëlleheni” (1 Pjetrit 4:13). Siç e vumë re më sipër, një bashkim i tillë me Krishtin në vuajtje, përfshin një bashkim me Të në vdekje gjithashtu (shiko Fil. 3:10). Jezusi është “kreu dhe plotësonjësi i besimit” (Heb. 12:2), dhe ne rendim në gjurmët e Tij ndërkohë që vrapojmë garën e jetës. Pjetri shkruan: “edhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij” (1 Pjetrit 2:21).
5. Bindja jonë ndaj Perëndisë, është më e rëndësishme sesa ruajtja e jetës tonë. Nëse Perëndia përdor përvojën e vdekjes për ta thelluar besimin tonë tek Ai si dhe për të forcuar bindjen tonë ndaj Tij, atëherë është e rëndësishme që të kujtojmë se qëllimi i botës për ruajtjen e jetës fizike të dikujt me çdo çmim, nuk është qëllimi më i lartë për një të krishterë: bindja ndaj Perëndisë si dhe besnikëria ndaj Tij në çdo rrethanë është shumë më e rëndësishme. Kjo është arsyeja përse Pali mund të thoshte: “Sepse unë jam gati jo vetëm të lidhem, por edhe të vdes në Jerusalem për emrin e Zotit Jezus” (Veprat 21:13; kr. 25:11). Ai u tha pleqve efesianë: “Por unë nuk dua t'ia di fare, dhe as jetën time nuk e çmoj aq, sa ta kryej me gëzim vrapimin tim dhe shërbesën, që mora nga Zoti Jezus, të dëshmoj plotësisht ungjillin e hirit të Perëndisë” (Veprat 20:24).
Qe kjo bindje (se bindja ndaj Perëndisë është shumë më e rëndësishme sesa mbrojtja e jetës tonë), që i dha Palit kurajë për t’u kthyer në qytetin e Listras edhe pse atje sapo e kishin goditur me gurë për ta vrarë, dhe duke qenë se e kishin menduar të vdekur e kishin lënë (Veprat 14:20), dhe pastaj u kthye atje përsëri jo shumë kohë më pas (Veprat 14:21–22). Ai kaloi nëpër shumë vuajtje dhe rreziqe (2 Kor. 11:23–27), duke rrezikuar shpesh herë jetën e vet, me qëllim për t’iu bindur Krishtit plotësisht. Për rrjedhojë, në fund të jetës, me një notë ngadhënjimi të madh, ai mund të thoshte: “koha e nisjes sime arriti. Luftën e mirë e luftova, e përfundova vrapimin, e ruajta besimin” (2 Tim. 4:6–7). Po kjo bindje i fuqizoi shenjtorët e Besëlidhjes së Vjetër që të pranonin martirizimin më mirë sesa mëkatin: “të tjerë u torturuan, sepse nuk pranuan shpengimin, për të fituar një ringjallje më të mirë” (fjalë për fjalë: “që të mund të përftojnë një ringjallje më të mirë,” Heb. 11:35). Kjo bindje i dha gjithashtu Pjetrit si dhe apostujve të tjerë kurajë kur përballeshin me kërcënimin e vdekjes, që të thoshin: “Duhet t'i bindemi Perëndisë më shumë sesa njerëzve” (Veprat 5:29). Pa dyshim që kjo ishte çështja e urdhëresës së Jezusit ndaj kishës në Smirnë: “Ji besnik deri në vdekje dhe do të të jap kurorën e jetës” (Zbu. 2:10). Ne lexojmë gjithashtu se do të ketë gëzim në qiell kur shenjtorët besnikë të kenë mposhtur djallin “me anë të gjakut të Qengjit dhe me anë të fjalës së dëshmisë së tyre; dhe nuk e deshën jetën e tyre deri në vdekje” (Zbu. 12:11).
Bindja se ne mund ta nderojmë Zotin edhe me vdekjen tonë, dhe se besnikëria ndaj Tij është shumë më e rëndësishme sesa ruajtja e jetës tonë, i ka dhënë kurajë dhe i ka motivuar martirët përgjatë historisë së Kishës. Kur u përballën me një zgjedhje që ose të mbronin jetën e tyre por të mëkatonin, ose të heqin dorë nga jeta e tyre e të tregoheshin besnikë, ata zgjodhën që të heqin dorë nga jeta e tyre—“nuk e deshën jetën e tyre deri në vdekje” (Zbu. 12:11). Edhe në kohën kur ka pak përndjekje apo pak gjasa për martirizim, do të ishte mirë për ne që ta ngulitnim në mendje këtë të vërtetë njëherë e mirë, sepse nëse jemi të gatshëm që të heqim dorë edhe nga jeta jonë për hir të besnikërisë ndaj Perëndisë, do ta gjejmë shumë më të lehtë të heqim dorë edhe nga gjithçka tjetër për hir të Krishtit.
B. Si duhet ta mendojmë vdekjen tonë si dhe vdekjen e të tjerëve?
1. Vdekja jonë. Besëlidhja e Re na inkurajon që vdekjen tonë ta shikojmë jo me frikë por me gëzim duke patur parasysh se do të shkojmë për të qenë me Krishtin. Pali thotë: “na parapëlqen më tepër ta lëmë trupin dhe të shkojmë e të banojmë pranë Zotit” (2 Kor. 5:8). Kur ai është në burg, ende pa ditur nëse do të ekzekutohet apo lirohet, ai mund të thotë:
Sepse për mua të jetuarit është Krishti dhe të vdekurit fitim. Por në qoftë se të jetuarit në mish bën që puna ime të sjellë fryt, atëherë nuk di ç'të zgjedh; sepse unë jam i shtrënguar nga të dyja: kam dëshirë të ndahem dhe të jem bashkë me Krishtin, shumë herë më mire. (Fil. 1:21–23)
Ne lexojmë gjithashtu fjalën e Gjonit tek “Zbulesa”, “Dhe dëgjova një zë prej qiellit që më thoshte: «Shkruaj: Lum të vdekurit që këtej e tutje vdesin në Zotin; po, thotë Fryma, që të prehen nga mundimet e tyre; dhe veprat e tyre t'i ndjekin!’” (Zbu. 14:13).
Besimtarët nuk kanë përse të kenë frikë nga vdekja, për rrjedhojë, Shkrimi na siguron që madje as “vdekja” nuk do të na ndajë “nga dashuria e Perëndisë që është në Jezu Krishtin, Zotin tonë” (Rom. 8:38–39; kr. Ps. 23:4). Në fakt, Jezusi vdiq me qëllim që të mund të“çlironte të gjithë ata, që nga frika e vdekjes i ishin nënshtruar robërisë për tërë jetën” (Heb. 2:15).[181]3 Ky varg na kujton që një dëshmi e qartë për mungesën tonë të frikës nga vdekja do të sigurojë një dëshmi të fortë për të krishterët në një epokë që përpiqet të shmangë të folurin rreth vdekjes dhe që nuk ka ç’të thotë si përgjigje për të.
2. Vdekja e miqve dhe e të afërmve të krishterë. Ndërkohë që ne mund ta presim vdekjen tonë me një pritshmëri të gëzueshme të të qenurit në praninë e Krishtit, qëndrimi ynë do të jetë disi ndryshe kur përjetojmë vdekjen e miqve dhe të afërmve të krishterë. Në këto raste ne do të përjetojmë një pikëllim të mirëfilltë, por të përzierë me gëzim për faktin që ata kanë shkuar për të qenë me Zotin.
Nuk është gabim të shprehësh një pikëllim të vërtetë për humbjen e përbashkësisë me personat e dashur të cilët kanë vdekur, si dhe pikëllim gjithashtu për vuajtjen dhe vështirësinë të cilën ata mund të kenë kaluar përpara se të vdisnin. Nganjëherë, të krishterët mendojnë se do të tregonin mungesë besimi nëse vajtojnë thellë për një vëlla apo motër të krishterë që ka vdekur. Por, Shkrimi nuk e mbështet atë pikëpamje, për shkak se kur Stefani u godit me gurë, lexojmë se: “njerëz të devotshëm e varrosën Stefanin dhe bënë gjëmë të madhe për të” (Veprat 8:2). Nëse padyshim ka patur siguri se dikush shkoi për të qenë me Zotin, ky ka qenë rasti i Stefanit. Ndërkohë që vdiq, ai tha: “Ja, unë po shoh qiejt e hapur dhe Birin e njeriut duke qëndruar në të djathtë të Perëndisë” (Veprat 7:56). Pastaj, kur po vdiste, ai u lut: “Zot Jezus, pranoje frymën time,” dhe, “O Zot, mos ua ngarko atyre këtë mëkat” (Veprat 7:59–60). Dhe, kjo ndodhi në Jerusalem, ndërkohë që të tërë apostujt ishin ende të pranishëm, ata apostuj të cilët e kishin parë Jezusin vetë pasi Ai qe ringjallur prej së vdekurish. Askush nuk e vinte në dyshim që Stefani ishte në qiell duke përjetuar një gëzim të madh në praninë e Zotit. Megjithëkëtë, pavarësisht kësaj, “njerëz të devotshëm e varrosën Stefanin dhe bënë gjëmë të madhe për të” (Veprat 8:2). Pikëllimi i tyre tregoi pikëllimin e mirëfilltë që ata ndjenë për humbjen e përbashkësisë me dikë të cilin e donin, dhe nuk qe e gabuar që ta shprehje këtë pikëllim, përkundrazi, ishte gjë e duhur. Edhe Jezusi, në varrin e Llazarit, “u përlot” (Gjoni 11:35), duke përjetuar pikëllim për faktin që Llazari kishte vdekur, që motra e tij dhe të tjerët po përjetonin një pikëllim të tillë, dhe gjithashtu, pa dyshim, për faktin që në botë ekzistonte vdekja, sepse ajo tek e fundit nuk është e natyrshme dhe nuk duhet të jetë në një botë të krijuar nga Perëndia.
Pleqësia efesiane, të cilën Pali e kishte mësuar personalisht për tre vjet, më vonë “e rroknin Palin për qafe dhe e puthnin, të rënduar sidomos për fjalën që kishte thënë, se nuk do ta shihnin më fytyrën e tij” (Veprat 20:37–38). Edhe Pali vetë, në të njëjtën letër në të cilën ai shprehu një dëshirë për t’u larguar nga kjo jetë e për të qenë me Krishtin, tha se po qe se Epafroditi do të kishte vdekur, ai do të kishte patur “trishtim mbi trishtim” (Fil. 2:27). Për më tepër, mbreti David, njeriu sipas zemrës së Perëndisë, njeriu i cili në psalmet e Tij shpesh herë foli për të jetuarit përgjithnjë me Perëndinë, gjithsesi u pikëllua shumë kur mësoi që Sauli dhe Jonathani kishte vdekur (2 Sam. 1:11–27).
Gjithsesi, pikëllimi që ne ndjejmë, është qartësisht i përzierë me shpresë dhe gëzim. Pali nuk u thotë thesalonikasve që ata nuk duhet të pikëllohen aspak në lidhje me personat e dashur për ta të cilët kanë vdekur, por shkruan: “që të mos trishtoheni si të tjerët që nuk kanë shpresë” (1 Thes. 4:13)—ata nuk duhet të pikëllohen në të njëjtën mënyrë, me të njëjtën dëshpërim të hidhur që kanë jobesimtarët. Por, padyshim që ata duhet të pikëllohen. Ai i siguron ata se Krishti “vdiq për ne që, o të zgjuar o të fjetur, të jetojmë njëkohësisht me të” (1 Thes. 5:10), dhe me këtë i inkurajon ata se ata që kanë vdekur kanë shkuar për të qenë me Zotin. Kjo është arsyeja përse Shkrimi mund të thotë: “Lum të vdekurit që këtej e tutje vdesin në Zotin... që të prehen nga mundimet e tyre” (Zbu. 14:13). Faktikisht, Shkrimi madje na thotë: “Është e çmueshme në sytë e ZOTIT vdekja e të shenjtëve të tij” (Ps. 116:15).
Për rrjedhojë, edhe pse kemi një pikëllim të mirëfilltë kur miq dhe të afërm të krishterë vdesin, ne gjithashtu mund të themi bashkë me Shkrimin: “O vdekje, ku është gjëmba jote? O ferr, ku është fitorja jote?... ta falënderojmë Perëndinë që na jep fitoren me anë të Zotit tonë Jezu Krisht” (1 Kor. 15:55–57). Edhe pse ne vajtojmë, vajtimi ynë duhet të jetë i përzierë me adhurimin e Perëndisë dhe me mirënjohje për jetën e personit të dashur i cili ka vdekur. Adhurimi është veçanërisht i rëndësishëm në këtë kohë, ashtu sikurse e shikojmë në shembujt e Davidit dhe të Jobit. Kur fëmija i Davidit vdiq, ai reshti së luturi për shëndetin e fëmijëve dhe adhuroi Perëndinë: “Atëherë Davidi u ngrit nga toka, u la, u vajos dhe ndërroi rrobat; pastaj shkoi në shtëpinë e Zotit dhe ra përmbys” (2 Sam. 12:20).
Në mënyrë të ngjashme, kur Jobi dëgjon për vdekjen e të dhjetë fëmijëve të tij,
Atëherë Jobi u ngrit, grisi mantelin e tij dhe rroi kokën; pastaj ra përmbys e adhuroi dhe tha: «Lakuriq dola nga barku i nënës sime dhe lakuriq do të kthehem. ZOTI ka dhënë dhe ZOTI ka marrë. Qoftë i bekuar emri i ZOTIT .” (Jobi 1:20–21)
3. Vdekja e jobesimtarëve. Kur jobesimtarët vdesin, pikëllimi që ne ndjejmë nuk është i përzierë me gëzimin e sigurisë që ata kanë shkuar për të qenë me Zotin përgjithnjë. Ky pikëllim, veçanërisht në lidhje me ata me të cilët ne kemi qenë të afërt, është shumë i thellë dhe real. Pali vetë, kur mendonte për disa prej vëllezërve të vet judenj të cilët e kishin refuzuar Krishtin, tha: “Unë them të vërtetën në Krishtin, nuk gënjej dhe ndërgjegjja ime me anë të Frymës së Shenjtë jep dëshmi bashkë me mua; kam një trishtim të madh dhe një dhembje të vazhdueshme në zemrën time. Sepse, do të doja të isha vetë i mallkuar, i ndarë nga Krishti, për vëllezërit e mi, për farefisin tim sipas mishit” (Rom. 9:1–3).
Megjithëkëtë, duhet thënë gjithashtu se ne shpesh nuk kemi siguri absolute që një person ka vazhduar deri sa ka vdekur të refuzojë t’i besojë Krishtit. Kur personi e di se po i afron vdekja, shpesh herë kjo do ta shtyjë të shqyrtojë mirë e mirë zemrën e vet dhe nganjëherë, fjalët e Shkrimit apo fjalët e dëshmisë së krishterë të cilat i ka dëgjuar kohë më parë, do t’i kujtohen dhe personi mund të vijë në një pendesë dhe besim të mirëfilltë. Pa dyshim, ne nuk kemi ndopak siguri që kjo gjë ka ndodhur nëse nuk ka prova të qarta për të, por është gjithashtu mirë që të kuptojmë se në shumë rate, ne kemi një njohuri vetëm me gjasa por jo absolute që ata të cilët ne i kemi njohur si jobesimtarë, kanë këmbëngulur në mosbesimin e tyre deri në pikën e vdekjes. Në disa raste, ne thjesht nuk e dimë.
Megjithatë, pasi një jo i krishterë ka vdekur, do të ishte gabim t’u tregoje të tjerëve që ne mendojmë se personi ka shkuar në parajsë. Kjo do të thoshte thjesht të jepje informacion që të çon në drejtim të gabuar si dhe siguri të rreme, si dhe të zbehim emergjencën e nevojës për ata të cilët janë ende gjallë që t’i besojnë Krishtit. Me sa kemi mundësi, është shumë më mirë që të përqendrohemi tek fakti që pikëllimi të cilin ne ndjejmë për humbjen e një personi të dashur për ne, bën që të reflektojmë mbi jetën dhe fatin tonë gjithashtu. Në fakt, kohët kur ne jemi në gjendje që të flasim si një mik të afërmit të një jobesimtari i cili ka vdekur, janë shpesh herë kohë kur Zoti do të hapë mundësinë për të folur për ungjillin me ata të cilët jetojnë ende.
Për më tepër, shpesh herë është shumë e dobishme në rrethana të tilla që të flasim me një mirënjohje të vërtetë për cilësitë e mira që kemi vënë re dhe që me anë të të cilave jemi inkurajuar në jetën e personit që ka vdekur.[182]4 Një shembull i mirë i kësaj, shikohet tek reagimi i Davidit kur Mbreti Saul vdiq. Paçka se Sauli qe bërë një mbret i keq, e kishte ndjekur këmba këmbës Davidin e qe përpjekur ta vriste atë shpesh herë, sapo Sauli vdiq, Davidi foli lirshëm dhe publikisht për gjërat e mira që Sauli kishte bërë:
Madhështia e Izraelit qëndron e vrarë në lartësitë e tua! Si është e mundur që ranë trimat!... Sauli dhe Jonathani... Ishin më të shpejtë se shqiponjat, më të fortë se luanët. Bija të Izraelit, vajtoni Saulin që ju vishte në luks me rroba flakë të kuqe, që i zbukuronte me ar veshjet tuaja. Vallë, si ranë trimat në mes të betejës! (2 Sam. 1:19–25)[183]5
C. Çfarë ndodh kur njerëzit vdesin?
1. Fryma e besimtarëve futet menjëherë në praninë e Perëndisë. Vdekja është një reshtje e përkohshme e jetës trupore dhe një ndarje e shpirtit nga trupi. Sapo një besimtar të ketë vdekur, paçka se trupi i tij apo i saj mbetet në tokë dhe varroset, në momentin e vdekjes shpirti (apo fryma) e atij besimtari shkon menjëherë e me gëzim në praninë e Perëndisë. Kur Pali mendon për vdekjen, ai thotë: “na parapëlqen më tepër ta lëmë trupin dhe të shkojmë e të banojmë pranë Zotit” (2 Kor. 5:8). Të kesh lënë trupin, do të thotë të jesh në shtëpi me Zotin. Ai gjithashtu thotë se dëshira e tij është që të “ndahem dhe të jem bashkë me Krishtin, shumë herë më mirë” (Fil. 1:23). Gjithashtu Jezusi i tha hajdutit që po vdiste në kryqin ngjitur me të Tijin: “Sot do të jesh me mua në parajsë” (Luka 23:43).[184]6 Autori i Hebrenjve thotë se kur të krishterët mblidhen për të adhuruar, ata nuk është se thjesht hyjnë në praninë e Perëndisë në qiell, por edhe në praninë e “frymërave të të drejtëve që u bënë të përsosur” (Heb. 12:23).[185]7 Sidoqoftë, siç do ta shikojmë në më shumë detaje në kapitullin tjetër, Perëndia nuk do t’i lërë trupat tanë të vdekur në tokë përgjithnjë, sepse kur Krishti të kthehet, fryma e besimtarëve do të ribashkohet me trupat e tyre, trupat e tyre do të ringjallen dhe ata do të jetojnë me Krishtin në përjetësi.
a. Bibla nuk na mëson doktrinën e Purgatorit: Fakti që fryma e besimtarëve hyn menjëherë në praninë e Perëndisë, do të thotë se diçka e tillë si Purgatori nuk ekziston. Në mësimin Katolik Romak, purgatori është vendi ku fryma e besimtarëve shkon, me qëllim që të pastrohet edhe më shumë prej mëkatit, derisa ata të jenë gati për t’u pranuar në qiell. Sipas kësaj pikëpamjeje, vuajtjet e purgatorit nga mëkati derisa ata të jenë gati për t’u pranuar në qiell. Sipas kësaj pikëpamjeje, vuajtjet e purgatorit i ofrohen Perëndisë në vend të ndëshkimit për mëkatet që besimtarët duhet të kishin pësuar me kohë, por që nuk e kanë pësuar. Duke folur për purgatorin, Ott-i thotë:
Këto vuajtje operojnë në një mënyrë të atillë që vlera shlyese e veprave të mira ofrohet ndaj Perëndisë si zëvendësim për ndëshkimin e përkohshëm për mëkatet që frymërat e ngrata duhet ende që të shpaguajnë. Ky sistem vepron përmes ndjesës së ndëshkimeve të përkohshme të cilat vijnë si pasojë e mëkateve.[186]8
Por kjo doktrinë nuk na jepet mësim në Shkrime, dhe në fakt është e ndryshme me vargjet e cituara menjëherë më lart. Kisha Katolike Romake ka gjetur mbështetje për këtë doktrinë, jo në faqet e kanonit të Shkrimit siç e kemi përkufizuar në kapitullin 3 më lart, dhe ashtu sikurse Protestantët e kanë pranuar që në kohën e Reformimit, por në shkrimet e Apokrifës,[187]9 specifikisht tek “2 Makabenjve” 12:43–45:
[Juda Makabeu, drejtuesi i forcave judaike] i mblodhi nga secili burrë dy mijë drahma të argjendta, i dërgoi në Jerusalem të kushtohet flia për mëkat duke vepruar kështu shumë mirë e bujarisht, i shtyrë nga mendimi i ringjalljes. E njëmend, po të mos kishte shpresuar se do të ringjallen ata që u vranë, do të kishte qenë e tepërt dhe e kot të luteshin për të vdekur. Mandej ai e kishte parasysh se një shpërblim tepër i bukur i priste ata që vdesin në hirin e Zotit: mendim ky i shenjtë e i përshpirtshëm. Ja, pra, pse dha të kushtohet fli shpërblimi, që të çlirohen nga mëkati.
Këtu është e qartë se aprovohet lutja për të vdekurit, dhe gjithashtu bërja e një oferte ndaj Perëndisë për t’i çliruar të vdekurit nga mëkatet e tyre. Por, si përgjigje, duhet thënë se kjo literaturë nuk është e barabartë me Shkrimin në autoritet, dhe nuk duhet marrë si një burim autoritar doktrine. Për më tepër, ajo kontradikton deklaratat e qarta rreth largimit dhe të qenurit me Krishtin të cituara më lart, dhe për rrjedhojë, e kundërshton mësimin e qartë të Shkrimit të Besëlidhjes së Re. Për më tepër, kur flet për ofertën e Judës që bën “fli [Gr. ἐξηιλασμός (“pajtimore)] për të vdekurit” ajo kontradikton mësimin e qartë të Besëlidhjes së Re që vetëm Krishti bëri shlesë për ne. Si përfundim, ky pasazh tek “2 Makabenjve” është e vështirë që të përputhet madje edhe me mësimin Katolik Romak, për shkak se ai mëson që për ushtarët të cilët kishin vdekur në mëkatin vdekjeprurës të idhujtarisë (i cili nuk mund të falet, sipas mësimit Katolik) duhet të ofrohen lutje dhe flijime me idenë se ekziston mundësia që ata do të çlirohen nga vuajtja e tyre.
Teologjia Katolike Romake gjen mbështetje për doktrinën e purgatorit kryesisht në pasazhin e “2 Makabenjve” të cituar më lart, si dhe në mësimin e traditës së kishës.[188]10 Pasazhe të tjerë të cituar nga Otti në mbështetje të doktrinës së purgatorit, janë “2 Timoteut” 1:18; “Mateu” 5:26; “1 Korintasve” 3:15; dhe “Mateu” 12:32. Tek “2 Timoteut” 1:18, Pali thotë në lidhje me Onesiforin, “madje, kur erdhi në Romë, më kërkoi me shumë zell dhe më gjeti. Zoti i dhëntë të gjejë mëshirë nga ana e Zotit në atë ditë. Edhe sa më shërbeu në Efes, ti e di më mirë se të gjithë” (2 Tim. 1:17–18). Deklarata e atyre të cilët gjejnë mbështetje për doktrinën e purgatorit është se “Onesifori...me sa duket nuk qe më ndër të gjallët në kohën e Letrës së Dytë të Timoteut.”[189]11 Kjo duket se bazohet në faktin që Pali nuk i referohet Onesiforit vetë, por “shtëpisë së Onesiforit” (2 Tim. 1:16); sidoqoftë, ajo frazë nuk vërteton që Onesifori kishte vdekur, por vetëm se Pali po uronte bekime jo vetëm mbi të, por mbi të tërë shtëpinë e tij. Kjo nuk do të ishte gjë e pazakontë përderisa Onesifori kishte shërbyer në Efes ku Pali kishte punuar për tre vjet (2 Tim. 1:18; kr. 4:19). Të gjesh mbështetje për purgatorin tek ideja që Onesifori kishte vdekur tashmë, është thjesht të ndërtosh mbi një supozim i cili nuk mund të mbështetet me prova të qarta. (Nuk është e pazakontë për Palin që të shprehë një dëshirë që disa të krishterë të ishin të bekuar në Ditën e Gjykimit—shiko “1 Thes.” 5:23.)
Tek “Mateu” 12:32, Jezusi thotë: “Atij që flet kundër Frymës së Shenjtë nuk do t'i falet, as në këtë botë, as në atë të ardhme.” Ott-i thotë se kjo fjali “lë hapur mundësinë që mëkatet të falen jo vetëm në këtë botë, por edhe në atë që do të vijë.”[190]12 Sidoqoftë, ky është thjesht një gabim në arsyetim: të thuash që diçka nuk do të ndodhë në epokën që do të vijë, nuk nënkupton se mund të ndodhë në epokën që do të vijë![191]13 Ajo që nevojitet për të vërtetuar doktrinën e purgatorit, nuk është një deklaratë mohore si kjo, por një deklaratë pohore e cila thotë se njerëzit vuajnë me qëllim vazhdimin e pastrimit pasi të vdesin. Por ja që Shkrimi nuk na e thotë gjëkundi këtë.
Tek “1 Korintasve” 3:15 Pali thotë se në Ditën e Gjykimit, puna që të tërë kanë bërë do të gjykohet dhe provohet me zjarr, dhe pastaj ai thotë: “në qoftë se vepra e dikujt digjet, do të pësojë humbje, por ai vetë do të shpëtohet, por, si përmes zjarrit.” Por kjo nuk flet për një person i cili digjet apo që vuan ndëshkim, por thjesht për punën e tij që vihet në provë nëpërmjet zjarrit. Ajo gjë që është e mirë do të jetë si ar, argjend si dhe gurë të çmuar që do të mbeten përgjithnjë (v. 12). Për më tepër, Ott-i vetë e pranon që kjo është diçka e cila ndodh jo gjatë kësaj epoke por gjatë ditës së “gjykimit të përgjithshëm,”[192]14 dhe kjo gjë tregon edhe më tej se si zor se mund të përdoret si një argument bindës për purgatorin. Si përfundim, tek “Mateu” 5:26, pasi i paralajmëron njerëzit që të pajtohen shpejt me akuzuesit e tyre ndërkohë që janë rrugës për në gjykatë, se mos akuzuesi i dorëzon tek gjykatësi dhe gjykatësi tek roja dhe që të mos përfundojnë në burg, Jezusi pastaj thotë: “nuk do të dalësh prej andej pa e paguar edhe qindarkën e fundit.” Ott-i e kupton këtë si një mësim shëmbëlltyre, një “kusht i kufizuar në kohë për ndëshkimin në botën tjetër.”[193]15 Por, padyshim që nuk ka tregues në kontekst që kjo është një shëmbëlltyrë. Jezusi po jep mësime praktike rreth pajtimit të konflikteve njerëzore si dhe shmangies së situatave të cilat çojnë natyrshëm në zemërim si dhe dëmtim personal (shiko Mat. 5:21–26). Pasazhe të tjerë të Shkrimit janë përmendur nganjëherë në mbështetje të doktrinës së purgatorit[194]16 por thjesht nuk flasin aspak drejtpërsëdrejti rreth kësaj ideje, dhe mundet që fare lehtë të kuptohen në lidhje me ndëshkimin dhe çlirimin nga shqetësimet në këtë jetë, apo të një jete bekimi të përjetshëm me Perëndinë në qiell në jetën që do të vijë.
Një problem edhe më i rëndë me këtë doktrinë, është se sipas saj ne duhet t’i shtojmë diçka veprës shpëtuese të Krishtit, dhe se vepra e Tij shpenguese për ne, nuk mjafton për të paguar ndëshkimin për të tëra mëkatet tona, por kjo bie padyshim në kundërshtim me mësimin e Shkrimit.[195]17 Për më tepër, në një kuptim pastoral, doktrina e purgatorit ua zhvat besimtarëve ngushëllimin e madh që do të ishte i tyre në njohjen e faktit që ata të cilët kanë vdekur, kanë hyrë menjëherë në praninë e Zotit, si dhe në njohjen se edhe ata, kur të vdesin, do të “ndahen dhe jenë bashkë me Krishtin, (sepse kjo është) shumë herë më mirë” (Fil. 1:23).
b. Bibla nuk na mëson doktrinën e “Fjetjes së Frymës.” Fakti që fryma e besimtarëve hyn aty për aty në praninë e Perëndisë, nënkupton gjithashtu se doktrina e fjetjes së frymës, nuk është e saktë. Kjo doktrinë na mëson se kur besimtarët vdesin, ata hyjnë në një gjendje ekzistence të pavetëdijshme, dhe gjëja tjetër për të cilën ata janë të vetëdijshëm, do të jetë kur Krishti të kthehet e t’i ngjallë ata në amshim. Kjo doktrinë është dhënë mësim herë pas here nga ndokush gjatë historisë së kishës, përfshi këtu disa Anabaptistë gjatë kohës së Reformimit, si dhe disa Irvingjitë në Anglinë e shekullit të nëntëmbëdhjetë. Në fakt, një nga shkrimet e para të Xhon Kalvinit (John Calvin) ishte një trakt kundër kësaj doktrine, një doktrinë e cila nuk ka gjetur kurrë një pranim të gjerë në kishë.
Mbështetje për këtë doktrinë të fjetjes së frymës, është gjetur përgjithësisht në faktin që Shkrimi flet disa herë për gjendjen e vdekjes si “fjetje” apo “rënie në gjumë” (Mat. 9:24; 27:52; Gjoni 11:11; Veprat 7:60; 13:36; 1 Kor. 15:6, 18, 20, 51; 1 Thes. 4:13; 5:10). Për më tepër, disa pasazhe duket se na mësojnë se të vdekurit nuk janë në një ekzistencë të vetëdijshme (shiko Ps. 6:5; 115:17 [por shiko v. 18!]; Pred. 9:10; Isa. 38:19). Por kur Shkrimi e prezanton vdekjen si “fjetje” kjo është thjesht një shprehje metaforike e cila përdoret për të nënkuptuar se vdekja është vetëm e përkohshme për të krishterët, ashtu sikurse gjumi është i përkohshëm. Kjo gjë shikohet qartë, për shembull, kur Jezusi u flet dishepujve të Tij rreth vdekjes së Llazarit. Ai thotë: “Mikun tonë, Llazarin e ka zënë gjumi, por unë po shkoj ta zgjoj” (Gjoni 11:11). Ne duhet të vërejmë se Jezusi këtu nuk thotë: “Shpirti i Llazarit po fle,” gjithashtu, faktikisht, as ndonjë pasazh nga Shkrimi nuk thotë se fryma e një personi po fle apo është e pavetëdijshme (një deklaratë kjo e cila do të ishte e nevojshme për të vërtetuar doktrinën e fjetjes së frymës). Përkundrazi, Jezusi thjesht thotë se Llazari ka rënë në gjumë. Pastaj Gjoni shpjegon: “Jezusi u kishte folur për vdekjen e tij, kurse ata pandehnin se kishte folur për fjetjen e gjumit. Atëherë, pra, Jezusi u tha atyre haptas: «Llazari ka vdekur”’ (Gjoni 11:13–14). Pasazhet e tjera të cilat flasin për njerëzit që flejë kur vdesin, duhet që po kështu të interpretohen si një shprehje thjesht metaforike për të dhënë mësim se vdekja është e përkohshme.
Sa për pasazhet të cilat tregojnë se të vdekurit nuk e lavdërojnë Perëndinë, apo se ka një reshtje të veprimtarisë së vetëdijshme kur njerëzit vdesin, të tëra këto duhen kuptuar nga një pikëpamje e jetës në këtë botë. Nga këndvështrimi ynë duket se sapo njerëzit vdesin, ata nuk përfshihen më në këto veprimtari. Por, “Psalmi” 115 paraqet pikëpamjen e plotë biblike të këtij këndvështrimi. Ai thotë: “Nuk janë të vdekurit ata që lëvdojnë ZOTIN, as ata që zbresin në vendin e heshtjes.” Por pastaj ai vazhdon në pikërisht vargun tjetër me një kontrast ku tregohet se ata të cilët besojnë në Perëndinë, do ta bekojnë Zotin përgjithnjë: “Por ne do ta bekojmë Zotin, tani dhe përjetë. Aleluja!” (Ps. 115:17–18).
Si përfundim, pasazhet e cituara më lart të cilat demonstrojnë që fryma e besimtarëve shkon menjëherë në praninë e Perëndisë dhe që gëzon përbashkësi me Të atje (2 Kor. 5:8; Fil. 1:23; Luka 23:43; dhe Heb. 12:23) tregojnë të tëra se ekziston një vetëdije dhe përbashkësi me Perëndinë menjëherë pas vdekjes për besimtarin. Jezusi nuk tha: “Sot nuk do të humbësh vetëdijen për gjithçka që po ndodh,” por “Sot do të jesh me mua në parajsë” (Luka 23:43). Padyshim që perceptimi i parajsës e kuptuar në këtë kohë, nuk ishte e një ekzistence të pavetëdijshme, por e një bekimi dhe gëzimi të madh në praninë e Perëndisë.[196]18 Pali nuk tha: “Unë dëshiroj të largohem dhe të jem i pavetëdijshëm për një periudhë të gjatë kohore,” por përkundrazi: “Kam dëshirë të ndahem dhe të jem bashkë me Krishtin” (Fil. 1:23)—dhe ai padyshim e dinte se Krishti nuk ishte një Shpëtimtar i pavetëdijshëm e i fjetur, por një që jetonte në mënyrë vepruese e që mbretëron në qiell. Të jesh me Krishtin do të thotë të gëzosh bekimin e përbashkësisë në praninë e Tij, dhe kjo është arsyeja përse të ndahesh e të jesh me Të, ishte “shumë herë më mirë” (Fil. 1:23). Kjo është arsyeja përse ai thotë: “Na parapëlqen më tepër ta lëmë trupin dhe të shkojmë e të banojmë pranë Zotit” (2 Kor. 5:8).
Fakti se “Hebrenjve” 12:1 thotë: “duke qenë të rrethuar nga një re kaq e madhe dëshmitarësh,” menjëherë pas një kapitulli të tërë të kaluar me diskutimin e besimit të shenjtorëve të Besëlidhjes së Vjetër të cilët kishin vdekur (Heb. 11), dhe fakti që autori na inkurajon që të vrapojmë garën e jetës me durim për shkak se ne jemi të rrethuar nga kjo re e madhe e dëshmitarëve, sugjeron edhe se ata të cilët kanë vdekur dhe që kanë shkuar përpara, kanë njëfarë vetëdijeje rreth asaj që po ndodh në botë. Shkrimi thotë shumë pak rreth kësaj, me shumë mundësi për shkak se nuk dëshiron që ne t’u flasim atyre që kanë vdekur, t’u lutemi atyre, apo t’i kontaktojmë ata në një mënyrë a një tjetër (vini re mëkatin e madh të Saulit në këtë gjë tek “1 Sam.” 28:7–25). Megjithëkëtë, “Hebrenjve” 12:1–2 na jep këtë ide të zbehtë, me shumë mundësi si një inkurajim ndaj nesh që të vazhdojmë gjithashtu që të jemi besnikë ndaj Perëndisë, ashtu sikurse ishin ata të cilët kanë vdekur dhe kanë shkuar në parajsë përpara nesh. Në mënyrë të ngjashme, në fund të “Hebrenjve” 12, autori na thotë se kur ne adhurojmë, ne hyjmë në praninë e Perëndisë në qiell, e ne nuk vijmë tek “frymërat e të drejtëve të cilët flenë në një gjendje të pavetëdijshme” por tek “moria e engjëjve, kuvendit të përgjithshëm dhe kishës së të parëlindurve që janë shkruar në qiej, dhe Perëndisë, gjykatësit të të gjithëve, dhe frymërave të të drejtëve që u bënë të përsosur, dhe Jezusit, ndërmjetësit të besëlidhjes së re” (Heb. 12:22–24).[197]19
“Zbulesa” 6:9–11 dhe 7:9–10 tregon gjithashtu qartë shpirtin apo frymën e atyre të cilët kanë vdekur e që kanë shkuar në qiell duke u lutur e duke adhuruar, sepse ata thërrasin me një zë të lartë: “Deri kur, o Zotëri, o i Shenjtë dhe i Vërtetë, nuk gjykon dhe nuk merr hak për gjakun tonë nga ata, që banojnë mbi dhe?” (Zbu. 6:10), dhe ata shikohen tek “qëndronin në këmbë përpara fronit dhe përpara Qengjit, të veshur me petka të bardha dhe me palma në duart e tyre. Dhe bërtisnin me zë të madh, duke thënë: «Shpëtimi është i Perëndisë tonë që është ulur mbi fron dhe i Qengjit!”’ (Zbu. 7:9–10). Të tëra këto pasazhe e mohojnë doktrinën e fjetjes së shpirtit, sepse ato e bëjnë të qartë që shpirti i besimtarëve përjeton një përbashkësi të vetëdijshme me Perëndinë në qiell menjëherë pas vdekjes.
c. A hynë besimtarët e Besëlidhjes së Vjetër menjëherë në praninë e Perëndisë? Disa kanë thënë se, paçka se fryma e besimtarëve që prej ringjalljes së Krishtit shkon menjëherë në praninë e Perëndisë në qiell, fryma e besimtarëve të cilët vdiqën përpara ringjalljes së Krishtit nuk gëzoi bekimet e qiellit por shkoi në një vend pritjeje që të plotësohet. Nganjëherë, kjo është quajtur limbus patrum ose thjesht limbo.[198]20 Kjo pikëpamje ka qenë veçanërisht e përhapur në teologjinë Katolike Romake, por është mbrojtur gjithashtu nga disa Luterianë. Një pjesë e mbështetjes për këtë doktrinë, vjen nga një pikëpamje e caktuar e idesë së zbritjes së Krishtit në ferr, pikëpamje të cilën e kemi diskutuar në një kapitull të mëparshëm.[199]21
Nuk ka shumë referenca nga Shkrimi të cilat flasin për gjendjen e besimtarëve të Besëlidhjes së Vjetër pasi ata vdiqën, por ato të cilat na japin ndonjë tregues të gjendjes së tyre, tregojnë të tëra në drejtim të një shijimi të menjëhershëm e të vetëdijshëm të pranisë së Perëndisë, e jo për një kohë pritjeje larg nga prania e Perëndisë. “Enoku eci me Perëndinë, por nuk u gjend më, sepse Perëndia e mori me vete” (Zan. 5:24; kr. Heb. 11:5). Elija nuk u çua në një vend në kufi me ferrin, por ai “u ngjit në qiell në një shakullinë” (2 Mbretërve 2:11; kr. Mat. 17:3, ku u shfaq Moisiu dhe Elija, e bisedonin me Jezusin). Edhe Davidi është i bindur se do “të banoj në Shtëpinë e ZOTIT ditë të gjata” (Ps. 23:6; kr. 16:10–11; 17:15; 115:18). Për më tepër, kur Jezusi u përgjigjet saducenjve, Ai i kujton ata që Perëndia thotë: “Unë jam Perëndia i Abrahamit, Perëndia i Isakut dhe Perëndia i Jakobit” dhe pastaj thotë: “Perëndia nuk është Perëndia i të vdekurve, por i të gjallëve” (Mat. 22:32), duke nënkuptuar për pasojë se Abrahami, Isaku dhe Jakobi po jetonin edhe në pikërisht atë moment, dhe se Perëndia ishte Perëndia i tyre. Për më tepër, në historinë e pasanikut dhe Llazarit, Jezusi nuk thotë se Llazari është i pavetëdijshëm, por tregon Abrahamin që thotë rreth Llazarit: “Tashti ai po përdëllehet këtu” (Luka 16:25). Abrahami vetë portretizohet si një person i cili banon me vetëdije në një vend që është shumë i dëshirueshëm, ku pasaniku dëshironte fort që të shkonte për vete, padyshim jo një vend në zgrip të ferrit. Është e rëndësishme të vëmë re se përderisa kjo është përpara ringjalljes së Krishtit, Llazari ishte në të njëjtën situatë me shenjtorët e Besëlidhjes së Vjetër.
Për rrjedhojë, duket se ka të ngjarë që besimtarët e Besëlidhjes së Vjetër gjithashtu hynë menjëherë në parajsë dhe shijuan një kohë përbashkësie me Perëndinë kur vdiqën. Sidoqoftë, mundet të ketë qenë fare mirë e vërtetë që bekime të shumta shtesë si dhe një gëzim më i madh t’u ketë ardhur kur Krishti u kthye në qiell pasi u ngrit nga toka. Por, kjo nuk do të thotë që ata u transportuan në parajsë për herën e parë, apo se kjo ishte hera e parë që ata shijuan bekimin e pranisë së Perëndisë.
d. A duhet të lutemi për të vdekurit? Si përfundim, fakti që fryma e besimtarëve shkon menjëherë në praninë e Perëndisë, do të thotë se ne nuk duhet të lutemi për të vdekurit. Paçka se kjo ide na është dhënë mësim tek “2 Makabenjve” 12:42–45 (shiko më lart), ajo nuk na mësohet asgjëkund në Bibël vetë. Për më tepër, nuk ka tregues se kjo ishte praktika e cilitdo të krishteri në kohën e Besëlidhjes së Re, e as nuk duhet të ketë qenë. Sapo besimtarët vdesin, ata hyjnë në praninë e Perëndisë dhe ata janë në një gjendje lumturie të përsosur me Të. Ç’të mirë do kishte që të luteshim për ta më tepër? Shpërblimi përfundimtar qiellor do të bazohet në veprat e bëra në këtë jetë, ashtu sikurse Shkrimi dëshmon në mënyrë të përsëritur (1 Kor. 3:12–15; 2 Kor. 5:10; etj.).[200]22 Për më tepër, shpirti i jobesimtarëve që vdesin shkon në një vend gjykimi dhe ndarjeje të përjetshme nga prania e Perëndisë. Edhe për ata nuk do të bënte punë të luteshin përderisa fati i tyre përfundimtar është përcaktuar nga mëkati i tyre si dhe nga rebelimi i tyre kundër Perëndisë në këtë jetë. Për rrjedhojë, të lutesh për të vdekurit do të thotë thjesht të lutesh për diçka që Perëndia na ka thënë se tashmë është vendosur.[201]23 Për më tepër, për të dhënë mësim që ne duhet të lutemi për të vdekurit, apo për të inkurajuar të tjerët që ta bëjnë këtë, do të ishte të inkurajoje shpresa të kota sipas të cilave, fati i njerëzve mund të ndryshohet pasi ata të vdesin, diçka kjo të cilën Shkrimi nuk na inkurajon askund që ta mendojmë. Kjo mund t’i shtyjë njerëzit në një ankth shumë të panevojshëm dhe të çojë dëm një kohë të madhe të kaluar kryesisht në lutje të cilat nuk do të kenë absolutisht asnjë rezultat, dhe për rrjedhojë, do të na shmangin vëmendjen nga lutjet të cilat do mund të bëheshin për ngjarjet e lidhura me këtë jetë, e që mund të kishin një efekt të madh në çuarjen përpara të punës së mbretërisë. Ne duhet të kalojmë kohë në lutje në përputhje me vullnetin e Perëndisë.
2. Shpirti i jobesimtarëve shkon menjëherë në dënim të përjetshëm. Shkrimi nuk na inkurajon kurrë të mendojmë se njerëzit do të kenë një shans të dytë për t’i besuar Krishtit pas vdekjes. Në fakt, situata është mjaft e kundërt. Historia e Jezusit rreth të pasurit dhe Llazarit, nuk na jep shpresë që njerëzit mund të kalojnë nga ferri në parajsë pasi të kenë vdekur: paçka se pasaniku në ferr thirri: “O atë Abraham, ki mëshirë për mua, dhe dërgoje Llazarin të lagë majën e gishtit të vet në ujë që të më freskojë gjuhën, sepse po vuaj tmerrësisht në këtë flakë,” Abrahami iu përgjigj: “midis nesh dhe jush është vendosur një humnerë e madhe, që ata që duan të kalojnë që këtej tek ju nuk munden; po ashtu askush nuk mund të kalojë që andej te ne” (Luka 16:24–26).
Libri i Hebrenjve e lidh vdekjen me pasojën e gjykimit në sekuencën e ngushtë: “duke qenë se është caktuar që njerëzit të vdesin një herë, dhe më pas vjen gjyqi...” (Heb. 9:27). Për më tepër, Shkrimi nuk e tregon kurrë gjykimin përfundimtar si të varur tek ndonjë gjë e bërë pasi ne vdesim, por vetëm mbi atë që ka ndodhur në këtë jetë (Mat. 25:31–46; Rom. 2:5–10; kr. 2 Kor. 5:10). Disa kanë argumentuar për një shans të dytë për të besuar në ungjillin mbi bazën e predikimit të Krishtit ndaj frymëve në burg tek “1 Pjetrit” 3:18–20 si dhe predikimi i ungjillit “edhe të vdekurve” tek“1 Pjetrit” 4:6, por ato janë interpretime të pamjaftueshme të vargjeve në fjalë, dhe po t’i shohim më nga afër, nuk e mbështetin një pikëpamje të tillë.[202]24
Ne duhet që gjithashtu të kuptojmë se ideja sipas të cilës do të ketë një shans të dytë për të pranuar Krishtin pas vdekjes, është e bazuar mbi supozimin që të gjithë meritojnë një shans për të pranuar Krishtin dhe se ndëshkimi i përjetshëm u vjen vetëm atyre të cilët me vetëdije vendosin që ta refuzojnë Atë. Por pa dyshim që ideja në fjalë nuk gjen mbështetjen e Shkrimit: të tërë ne jemi mëkatarë nga natyra dhe nga zgjedhja e jonë, dhe askush nuk meriton faktikisht ndonjë gjë nga hiri i Perëndisë e as ndonjë mundësi që të dëgjojë ungjillin e Krishtit. Këto mundësi vijnë vetëm për shkak të favorit të pamerituar që na jep Perëndia. Dënimi vjen jo vetëm për shkak të një refuzimi të vullnetshëm të Krishtit, por gjithashtu për shkak të mëkateve që kemi kryer si dhe rebelimit kundër Perëndisë që ato mëkate përfaqësojnë (shiko “Gjoni” 3:18).
Ideja që njerëzit kanë një shans të dytë për të pranuar Krishtin pas vdekjes do të shkatërronte gjithashtu pjesën më të madhe të motivimit për ungjillëzim dhe veprimtari misionare sot, dhe nuk është e përputhshme me zellin intensiv misionar që u ndje nga kisha e Besëlidhjes së Re si e tërë, dhe që u tregua veçanërisht në udhëtimet misionare të apostullit Pal.
Fakti që ka ndëshkim të vetëdijshëm për jobesimtarët pasi ata vdesin, dhe se ky ndëshkim vazhdon përgjithnjë, është padyshim një doktrinë e vështirë për t’u menduar prej nesh. Megjithëkëtë, pasazhet që na e japin atë mësim duken kaq të qarta saqë duket që ne duhet ta pohojmë po qe se duam të pohojmë atë që Shkrimi na mëson. Jezusi thotë se në ditën e gjykimit përfundimtar, Ai do t’u thotë atyre në të majtë: “Largohuni nga unë, të mallkuar, në zjarr të përjetshëm, të përgatitur për djallin dhe engjëjt e tij,” dhe Ai thotë se “ata do të shkojnë në mundim të përjetshëm, dhe të drejtët në jetën e përjetshme” (Mat. 25:41, 46).[203]25
Këto pasazhe tregojnë se ne nuk mund ta pranojmë si besnike ndaj Shkrimit doktrinën e asgjësimit. Kjo është një doktrinë që thotë se jobesimtarët, qoftë menjëherë sapo vdesin, ose përndryshe pasi vuajnë për një periudhë kohore, thjesht do reshtin së ekzistuari—Perëndia do t’i “asgjësojë” ata dhe ata nuk do të jenë më. Paçka se kjo ide fillimisht na tingëllon tërheqëse, dhe ajo shmang vështirësinë emocionale të lidhur me afirmimin e ndëshkimit të përjetshëm të vetëdijshëm për të këqijtë, gjithsesi, një ide e tillë nuk është pohuar në mënyrë të shkoqur në ndonjë pasazh të Shkrimit, dhe duket kaq qartë se bie në kundërshtim me ato pasazhe që e lidhin bekimin e përjetshëm të të drejtit me ndëshkimin e përjetshëm të të ligut (Mat. 25:46) dhe flasin për ndëshkimin që zgjat ndaj të ligut ditë e natë përgjithnjë (Zbu. 14:11; 20:10).[204]26
Paçka se jobesimtarët kalojnë në një gjendje ndëshkimi të përjetshëm sapo vdesin, trupat e tyre nuk do të ringjallen deri në ditën e gjykimit përfundimtar. Në atë ditë, trupat e tyre do të ringjallen dhe ribashkohen me shpirtin e tyre, dhe ata do të qëndrojnë përpara fronit të Perëndisë për gjykim përfundimtar që të shpallet mbi ta në trup (shiko Mat. 25:31–46; Gjoni 5:28–29; Veprat 24:15; dhe Zbu. 20:12, 15).[205]27
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. Ke menduar shumë rreth mundësisë së vdekjes tënde? A ka patur një element frike të lidhur me këto mendime? Nëse ke frikë në lidhje me vdekjen, çfarë frike ke konkretisht? A mendon se këto frikëra kanë ardhur nga ndikimi i botës përreth teje apo nga Shkrimi? Si do të të inkurajonin mësimet e Shkrimit që të merresh me këto frikëra?
2. A i ka ndryshuar ky kapitull ndjenjat e tua rreth vdekjes tënde në ndonjë mënyrë a tjetër? A mundesh që me sinqeritet ta mendosh atë tani si diçka që do të të sjellë më afër me Krishtin e të rrisë besimin tënd tek Perëndia si dhe besnikërinë ndaj Tij? Si do t’i shprehje shpresat e tua në lidhje me vdekjen tënde?
3. A mendon se do të kishe kurajën të refuzoje të mëkatoje edhe po qe se kjo do të thoshte të hidheshe tek luanët në një koloseum romak, apo të digjeshe në turrën e druve gjatë Reformimit, apo të flakeshe në burg për vite të tëra në ndonjë vend të huaj sot? A mendon se martirët e krishterë përgjatë gjithë historisë patën menduar se do të kishin kurajë të mjaftueshme kur të viheshin në provë? Çfarë u ndodhi atyre që i pajisi për këto vuajtje (lexo 1 Kor. 10:13)? Nëse mund të gjesh një kopje, mund ta shikosh të arsyeshme që të lexosh rrëfimin e martirizimit të Polikarpit, një dëshmi emocionuese kjo e besimit në Perëndi si dhe për besnikërinë e Perëndisë në shekullin e dytë mbas K.[206]28 A e ke fjetur mendjen që bindja ndaj Krishtit është më e rëndësishme sesa ruajtja e jetës tënde? Çfarë do të të bënte të nguroje për të besuar këtë apo për të vepruar mbi bindjen tënde?
4. Nëse ke përjetuar vdekjen e një besimtari të cilin e ke dashur me zemër, a mendon se reagimi yt ndaj asaj vdekjeje ishte një pikëllim i përzierë me gëzim? Si ka ndihmuar ky kapitull të ndikojë mënyrën se si ti ndjehesh për këtë situatë (nëse ka ndikuar sadopak)?
5. A ke besuar më përpara në doktrinën e purgatorit? Nëse ti nuk e beson më atë, a mund të përshkruash mënyrën se si kjo doktrinë të ka bërë të ndjehesh si dhe mënyrën se si t’i ndjehesh emocionalisht rreth faktit që kjo doktrinë nuk është e vërtetë e që vend të tillë si purgatori nuk ka?
6. Nëse vdekja vetë shikohet si pjesë e procesit të shenjtërimit, atëherë si duhet ta konsiderojmë procesin e plakjes dhe dobësimit në këtë botë? A është kjo mënyra se si bota e shikon plakjen? Po ju?
TERMA TË VEÇANTË
asgjësueshmëria
përbashkësia e shenjtorëve
vdekja
limbo
limbus patrum
purgatori
fjetja e shpirtit
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 543–578
1930 Thomas, 298–310, 508–521
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1875–1876 Pope, 3:371–386
1892–1894 Miley, 2:430–439
1940 Wiley, 3:211–242
1983 Carter, 2:1109–1113
3. Baptiste
1767 Gill, 2:179–211
1887 Boyce, 437–451
1907 Strong, 982–1003
1917 Mullins, 458–462
1983–1985 Erickson, 1167–1184
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 4:413–415
1949 Thiessen, 333–336
1986 Ryrie, 518–520
5. Luterane
1917–1924 Pieper, 3:507–515
1934 Mueller, 613–619
6. E reformuar (apo Presbiteriane)
1724–1758 Edwards, 2:26–36
1871–1873 Hodge, 3:713–770
1878 Dabney, 817–829
1889 Shedd, 2b:591–640
1937–1966 Murray, CW 2:401–403; CW 3:242–246
1938 Berkhof, 668–694
1962 Buswell, 2:304–323
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 3:400–401, 450
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 445–450, 473–476, 482–485
2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II
1980 McBrien, 2:1135–1147
Vepra të Tjera
Beckwith, Roger T. “Porgatori (Purgatory).” Tek FRT ([207]NDT) fq. 549–550.
Cooper, John W. Trupi, Shpirti dhe Jeta e Përjetshme: Antropologji Biblike dhe Debati Monizëm-Dualizëm (Body, Soul and Life Everlasting: Biblical Anthropology and the Monism-Dualism Debate). Grand Rapids: Eerdmans, 1989, fq. 81–103, 121–253.
Davids, P.H. “Vdekja (Death).” Tek FUT ([208]EDT) fq. 299–300.
Feinberg, John S. “1 Pjetrit” 3:18-20, Mitologjia e Lashtë dhe Gjendja e Ndërmjetme (1 Peter 3:18–20, Ancient Mythology, and the Intermediate State).” WTJ. Vol. 48, nr. 2 (Fall 1986), fq. 303–336.
Grudem, Wayne. “Predikimi i Krishtit përmes Noeut: 1 Pjetrit 3:19-20 (Christ Preaching Through Noah: 1 Peter 3:19–20) në Dritën e Temave Dominante në Literaturën Judaike (in the Light of Dominant Themes in Jewish Literature).” Tek Letra e Parë e Pjetrit (The First Epistle of Peter). Tyndale New Testament Commentaries. Leicester: Inter-Varsity Press, and Grand Rapids: Eerdmans, 1988, fq. 203–239.
Harris, Murray J. “Vdekja (Death).” Tek FRT (NDT) f. 188.
_______. “Gjendja e Ndërmjetme (Intermediate State).” Tek FRT (NDT) fq. 339–340.
Hoekema, Anthony A. Bibla dhe e Ardhmja (The Bible and the Future). Grand Rapids: Eerdmans, 1979, fq. 79–108.
Smith, S.M. “Gjendja e Ndërmjetme (Intermediate State).” Tek FUT (EDT) fq. 562–564.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Filipianëve” 1:20–24: Sipas të priturit tim me ngulm dhe shpresë, se nuk do të turpërohem në asgjë, por me çdo guxim, si gjithmonë edhe tani, Krishti do të madhërohet në trupin tim, qoftë me anë të jetës qoftë me anë të vdekjes. Sepse për mua të jetuarit është Krishti dhe të vdekurit fitim. Por në qoftë se të jetuarit në mish bën që puna ime të sjellë fryt, atëherë nuk di ç'të zgjedh; sepse unë jam i shtrënguar nga të dyja: kam dëshirë të ndahem dhe të jem bashkë me Krishtin, shumë herë më mirë, por të qëndruarit në mish është më i nevojshëm për shkakun tuaj.
HIMN
“JEZUSI IM, TË DUA (MY JESUS I LOVE THEE)”
Jezusi im, të dua, e di që je i imi;
Për ty i hedh poshtë marrëzitë e mëkatit, të tëra.
Shpengues i hirshëm, për mua je shpëtimtari;
Jezusi im, më shumë se kurdoherë të dua për kaq shumë gjëra.
Të dua sepse Ti i pari më deshe,
Në kryqin e Kalvarit, bleve faljen time për mëkatet e mia, të tëra.
Të dua se gjembat në ballë i mbaje;
Jezusi im, më shumë se kurdoherë të dua për kaq shumë gjëra.
Do të të dua në jetë, në vdekje do të të dua;
Dhe do të të lavdëroj për çdo herë që frymë mora;
Edhe kur vesa e vdekjes e ftohtë mbi ballë të më bjerë mua:
Jezusi im, më shumë se kurdoherë të dua për kaq shumë gjëra.
Në shtëpi lavdie dhe në të pafund kënaqësi,
Unë do të të adhuroj përgjithnjë atje ku yjet vezullojnë të shumtë si rëra;
Unë do të këndoj me kurorën që në ballin tim ndri’:
Jezusi im, më shumë se kurdoherë të dua për kaq shumë gjëra.
Autor: William R. Featherstone, 1864
Kapitulli 42
Përlëvdimi (Marrja e Një Trupi të Ringjallur)
Kur do të marrim trupa të ringjallur? Si do të jenë ato?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET
Kur Krishti na shpengoi, Ai nuk është se shpengoi vetëm frymën tonë (apo shpirtin tonë)—Ai na shpengoi tërësisht si persona, dhe kjo përfshin shpengimin e trupave tanë. Për rrjedhojë, zbatimi i veprës së shpengimit të Krishtit ndaj nesh, nuk do të përmbushet derisa trupat tanë të jenë çliruar plotësisht nga efektet e rënies e të sillen në gjendjen e përsosmërisë për të cilën Perëndia i krijoi. Në fakt, shpengimi i trupave tanë do të ndodhë vetëm kur Krishti të kthehet e t’i ngjallë prej së vdekuri trupat tanë. Por sa për tani, Pali thotë se ne presim për “shpengimin e trupit tonë,” dhe pastaj shton: “Sepse me shpresë ne shpëtuam” (Rom. 8:23–24). Faza në zbatimin e shpengimit kur ne marrim trupa të ringjallur, është quajtur përlëvdim. Duke iu referuar asaj dite të ardhshme, Pali thotë se ne do të jemi të “përlëvduar bashkë” me Të (Rom. 8:17). Për më tepër, kur Pali gjurmon hapat në zbatimin e shpengimit, i fundit që ai përmend është përlëvdimi: “Por ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata ai edhe i përlëvdoi” (Rom. 8:30).
Dita kur ne të jemi të përlëvduar, do të jetë një ditë me fitore të madhe për shkak se në atë ditë, armiku i fundit, vdekja, do të shkatërrohet, pikërisht ashtu sikurse Shkrimi e parashikon: “Sepse duhet që ai të mbretërojë, derisa t'i vërë të gjithë armiqtë nën këmbët e veta. Armiku i fundit që do të asgjësohet është vdekja” (1 Kor. 15:25–26). Në kontekstin e një diskutimi të ringjalljes së trupave tanë kur Krishti të kthehet, Pali thotë: “Atëherë do të realizohet fjala që është shkruar: "Vdekja u përpi nga fitorja". O vdekje, ku është gjëmba jote? O ferr, ku është fitorja jote?” (1 Kor. 15:54–55). Kur trupat tanë të jenë ringjallur, ne do të përjetojmë një fitore të plotë mbi vdekjen e cila erdhi si rezultat i rënies së Adamit dhe Evës. Atëherë shpengimi ynë do të jetë i plotë.
Për rrjedhojë, ne mund ta përkufizojmë përlëvdimin si vijon: Përlëvdimi është hapi i fundit në zbatimin e shpengimit. Ai do të ndodhë kur Krishti të kthehet e të ringjallë nga të vdekurit trupat e të tërë besimtarëve të të gjitha kohërave të cilët kanë vdekur, dhe i bashkon ata me shpirtin e tyre, dhe i ndryshon trupat e të tërë besimtarëve që mbeten gjallë, e për rrjedhojë u jep të tërë besimtarëve në të njëjtën kohë, trupa të përsosur ringjalljeje si ai i Tiji.
A. Prova nga Besëlidhja e Re për Përlëvdimin
Pasazhi kryesor i Besëlidhjes së Re mbi përlëvdimin apo ringjalljen e trupit, është “1 Korintasve” 15:12–58. Pali thotë: “kështu të gjithë do të ngjallen në Krishtin, por secili sipas radhës së vet: Krishti, fryti i parë, pastaj ata që janë të Krishtit, në ardhjen e tij” (vgj. 22–23).[209]1 Pali diskuton natyrën e trupit të ringjalljes deri diku me hollësi në vargjet 35–50, të cilat ne do t’i shqyrtojmë në seksionin C më poshtë. Pastaj ai e përmbyll pasazhin duke thënë se jo të tërë të krishterët do të vdesin, por për një pjesë që do mbetet gjallë kur Krishti të kthehet, trupi i tyre thjesht do të shndërrohet në çast në një trup të ri të ringjallur, i cili nuk mund të plaket apo dobësohet, e që nuk mund të vdesë kurrë:
Ja, po ju them një mister: të gjithë nuk do të vdesim, por të gjithë do të shndërrohemi, në një çast, sa hap e mbyll sytë, në tingullin e borisë së fundit; sepse do të bjerë boria, të vdekurit do të ringjallen të paprishshëm dhe ne do të shndërrohemi. (1 Kor. 15:51–52)
Pali shpjegon më tej tek “1 Thesalonikasve” që shpirtrat e atyre të cilët kanë vdekur e që kanë shkuar për të qenë me Krishtin, do të kthehen e do të bashkohen me trupat e tyre në atë ditë, sepse Krishti do t’i sjellë ata me Vete: “Sepse, po të besojmë se Jezusi vdiq dhe u ringjall, kështu edhe Perëndia ata që kanë fjetur në Jezusin do t'i sjellë bashkë me të” (1 Thes. 4:14). Por këtu Pali pohon jo vetëm se Perëndia do të sjellë me Krishtin ata të cilët kanë vdekur; Ai gjithashtu pohon se “të vdekurit në Krishtin do të ringjallen të parët” (1 Thes. 4:16). Kështu, këta besimtarë të cilët kanë vdekur me Krishtin gjithashtu janë ngritur për të takuar Krishtin (Pali thotë tek v. 17 se “ne... do të rrëmbehemi njëkohësisht në retë me ata, për të dalë përpara Zotit në ajër”). Kjo ka kuptim vetëm nëse është shpirti i besimtarëve të cilët kanë shkuar në praninë e Krishtit e ai që kthehen me Të, dhe nëse janë trupat e tyre ato që ringjallen prej së vdekurish për t’u bashkuar me shpirtin e tyre e pastaj për t’u ngjitur për të qenë me Krishtin.
Përveç këtyre pasazheve tek “1 Korintasve” 15 dhe “1 Thesalonikasve” 4, ka një sërë pasazhesh të tjera të Besëlidhjes së Re të cilat pohojnë realitetin e doktrinës së përlëvdimit. Jezusi thotë: “Po vjen ora kur të gjithë ata që janë në varre do ta dëgjojnë zërin e tij dhe do të dalin prej tyre; ata që kanë bërë të mira, në ringjallje të jetës, dhe ata që kanë bërë të liga, në ringjalljen e gjyqit” (Gjoni 5:28–29).[210]2 Jezusi thotë gjithashtu: “Por ky është vullneti i Atit që më ka dërguar: që unë të mos humbas asgjë prej të gjithave që ai më ka dhënë, por t'i ringjall në ditën e fundit. Ky, pra, është vullneti i atij që më ka dërguar: që kushdo që sheh Birin dhe beson në të, të ketë jetë të përjetshme; dhe unë do ta ngjall atë në ditën e fundit” (Gjoni 6:39–40; kr. vgj. 44, 54).
Pali thotë: “Ai që e ringjalli Krishtin prej së vdekurish do t'u japë jetë edhe trupave tuaj vdekatarë me anë të Frymës së tij që banon në ju” (Rom. 8:11; kr. 2 Kor. 5:1–10). Ai e kupton se të krishterët duhet të jetojnë në një pritshmëri të zellshme të kthimit të Krishtit si dhe për ndryshimin në trupin tonë që të jetë si trupi i Tij i përsosur. Ai thotë: “Sepse qytetaria jonë është në qiejt, prej nga edhe presim me durim Shpëtimtarin, Zotin Jezu Krisht, i cili do ta transformojë trupin tonë të përuljes, që të bëhet i një forme me trupin e tij të lavdisë, sipas veprueshmërisë së tij që t'i nënshtrojë ndaj vetes të gjitha gjërat” (Fil. 3:20–21).
B. Mbështetje nga Besëlidhja e Vjetër për Përlëvdimin
Nganjëherë, njerëzit kanë pretenduar se Besëlidhja e Vjetër ka pak në mos aspak prova të shpresës në një ringjallje të ardhshme të trupit, por në fakt ka më shumë prova nga Besëlidhja e Vjetër për këtë nga sa ne mund të kuptojmë. Së pari, edhe përpara se Jezusi të ringjallej prej së vdekuri, Besëlidhja e Re lë të kuptohet se shumë judenj që jetonin në kohën e Krishtit, kishin ca shpresë për një ringjallje të ardhme të trupit. Kur Jezusi vjen në shtëpinë e Llazarit pasi ky i fundit kishte vdekur dhe i thotë Martës: “Yt vëlla do të ringjallet,” Marta i përgjigjet: “E di se do të ringjallet, në ringjallje, ditën e fundit” (Gjoni 11:23–24). Për më tepër, kur Pali ishte përpara gjyqit, ai i tha Feliksit se kishte një “shpresë në Perëndinë, të cilën edhe këta e kanë, [akuzuesit e tij judenj] se do të ketë një ringjallje të të vdekurve, qoftë të të drejtëve, qoftë të të padrejtëve” (Veprat 24:15).
Sa për besimin e atyre që jetonin në kohën e Besëlidhjes së Vjetër, “Hebrenjve” 11 na thotë se Abrahami “priste qytetin, që ka themelet, mjeshtër dhe ndërtues i të cilit është Perëndia” (Heb. 11:10). Ne lexojmë gjithashtu se shumë shenjtorë të Besëlidhjes së Vjetër “Të gjithë ata vdiqën në besim, pa marrë premtimet, por i panë ato për së largu dhe u bindën dhe i përshëndetën ato, duke rrëfyer se janë të huaj dhe shtegtarë mbi dhe.... Por tani dëshirojnë një më të mirë, domethënë qiellor; prandaj Perëndisë nuk i vjen turp për ta të quhet Perëndi i tyre, sepse u bëri gati atyre një qytet.” (Heb. 11:13–16). Autori madje thotë se Abrahami “llogariti se Perëndia ishte i fuqishëm sa ta ringjallte edhe prej së vdekurish” (Heb. 11:19).
Kur ne shikojmë mësimet aktuale të vetë Besëlidhjes së Vjetër, gjejmë shenja që tregojnë se autorët e Besëlidhjes së Vjetër kishin një pritshmëri të fortë për ringjalljen që do të ndodhte në të ardhmen. Jobi thotë: “Por unë e di që Shpengimtari im jeton dhe që në fund do të ngrihet mbi tokë. Mbas shkatërrimit të lëkurës sime, në mishin tim do të shoh Perëndinë. Do ta shoh unë vetë; sytë e mi do ta sodisin dhe jo një tjetër” (Jobi 19:25–27). [211]3
Tek “Psalmet” lexojmë: “Por Perëndia im do ta shpengojë shpirtin tim nga pushteti i Sheolit, sepse ai do të më pranojë” (Ps. 49:15; kr. 73:24–25). Dhe lexojmë tek “F. e Urta”: “Mos ia kurse ndreqjen fëmijës.... do ta rrahësh me thupër, por do të shpëtosh shpirtin e tij nga Sheoli” (F. e Urta 23:13–14). Isaia thotë: “Të vdekurit e tu do të rijetojnë, bashkë me kufomën time do të ringjallen” (Isa. 26:19). Danieli ka një profeci shumë të shkoqur se “Shumë nga ata që flenë në pluhurin e tokës do të zgjohen, disa në një jetë të përjetshme, të tjerë në turpin dhe në poshtërsi të përjetshme” (Dan. 12:2). (kr. gjithashtu vizioni i Ezekielit për eshtrat e thara tek “Ezek.” 37:1–14.)
Edhe pse besimtarët e Besëlidhjes së Vjetër padyshim që nuk kishin edhe aq detaje rreth natyrës së ringjalljes apo mënyrës se si ajo do të realizohej përmes ringjalljes së Mesisë, dhe paçka se ata nuk kishin një bazë aq të qartë për të patur bindje të fortë për ringjalljen sikurse ne kemi në ngjarjen aktuale të ringjalljes trupore të Krishtit, gjithsesi, padyshim që ashtu sikurse e kemi parë, kishte një pritshmëri për një ditë të ardhshme të ringjalljes trupore. Njerëzit të cilët për vite me radhë kishin medituar si dhe kishin besuar se këto deklarata të Shkrimit (si për shembull ajo e Martës tek “Gjoni” 11:24) qenë përgatitur për të marrë mësimin e zhvilluar plotësisht të Besëlidhjes së Re mbi ringjalljen me shumë zell, sepse ai thjesht siguronte më shumë detaje dhe më shumë siguri për atë që ata e besonin tashmë.
C. Si do të jenë trupat tanë të ringjallur?
Nëse Krishti do t’i ringjallë trupat tanë kur të kthehet, dhe nëse trupat tanë do të jenë si trupi i Tij i ringjallur (1 Kor. 15:20, 23, 49; Fil. 3:21), atëherë, si do të jenë trupat tanë të ringjallur?
Duke përdorur shembullin e mbjelljes së një fare në tokë e pastaj shikimin e saj se si kthehet në diçka shumë më të mrekullueshme, Pali vazhdon që të shpjegojë në më tepër detaje se si do të jenë trupat tanë të ringjallur:
Mbillet në prishje, ringjallet në paprishje; mbillet në çnderim, ringjallet në lavdi; mbillet në dobësi, ringjallet në fuqi; mbillet trup natyror, ringjallet trup frymëror.... Dhe sikurse mbartëm shëmbëllimin e tokësorit, do të mbartim edhe shëmbëllimin e qiellorit. (1 Kor. 15:42–44, 49)
Fakti që trupat tanë të rinj do të jenë të “paprishshëm” do të thotë se ata nuk do të dëmtohen apo plaken apo se do të jenë ndonjëherë subjekt i ndonjë lloj sëmundjeje apo lëngate. Ata do të jenë tërësisht të shëndetshëm e të fortë përgjithnjë. Për më tepër, përderisa procesi gradual i plakjes është pjesë e procesit përmes të cilit trupat tanë janë subjekt i “prishjes,” është e përshtatshme që të mendojmë se trupat tonë të ringjallur, nuk do të kenë shenja plakjeje, por do të kenë përgjithnjë karakteristikat e një burri apo gruaje në moshë madhore. Nuk do të ketë shenja sëmundjeje apo dëmtimi, sepse gjithçka do të bëhet e përsosur.[212]4 Trupat tanë të ringjallur do të tregojnë plotësimit e mençurisë së përsosur të Perëndisë në krijimin tonë si qenie njerëzore që janë kurora e krijimit që Ai bëri si dhe mbartësit e përshtatshëm të ngjashmërisë dhe imazhit të Tij. Në këto trupa të ringjallur ne do të shikojmë në mënyrë të qartë njerëzimin ashtu sikurse Perëndia synonte që të ishte.
Pali thotë gjithashtu se trupat tanë do të ringjallen “në lavdi.” Kur ky term vihet përballë termit “çnderim,” ashtu sikurse bëhet këtu, nxirret në pah një bukuri tërheqëse të pamjes së jashtme që trupat tanë do të kenë. Ata nuk do jenë më të “çnderuar” apo jo tërheqës, por do të duken “të lavdishëm” në bukurinë e tyre. Për më tepër, për shkak se fjala “lavdi” është përdorur shpesh herë në Shkrime për vezullimin e shkëlqyer që rrethon praninë e Perëndisë Vetë, ky term sugjeron se do të ketë gjithashtu një lloj drite apo rrezatimi që do të rrethojë trupat tanë që do të jetë një provë e përshtatshme e jashtme e pozitës së përlartësimit dhe sundimit mbi të tërë krijimin që Perëndia na ka dhënë. Kjo gjë sugjerohet gjithashtu tek “Mateu” 13:43, ku Jezusi thotë: “Atëherë të drejtët do të ndriçojnë si dielli në mbretërinë e Atit të tyre.” Në mënyrë të ngjashme, lexojmë në vizionin e Danielit: “Ata që kanë dituri do të shkëlqejnë si shkëlqimi i kupës qiellore dhe ata që do të kenë çuar shumë në drejtësi, do të shkëlqejnë si yjet përjetë” (Dan. 12:3, në një pasazh që bën fjalë për ringjalljen përfundimtare). Tani, të dyja këto deklarata ka mundësi që të merren me një kuptim metaforik, dhe nëse ndodh kështu, ato nuk do të tregonin se një ndriçim apo rrezatim aktual do të rrethojë trupat tanë të ringjallur. Por nuk ka arsye në kontekstin e asnjë prej tyre që do të na bënte t’i shikonim si metaforike, dhe pjesët e tjera të provave argumentojnë kundër bërjes së kësaj. Grimat e vogla të epokës që do të vijë që u panë në shkëlqimin e lavdisë së Perëndisë nga fytyra e Moisiut (Eks. 34:35), dhe në një mënyrë shumë më të madhe, drita e shndritshme që shkëlqeu nga Jezusi në shndërrimin e Tij (Mat. 17:2), bashkë me faktin që ne do t’i përngjajmë Krishtit e se do të jemi si Ai (1 Kor. 15:49), ndërthuren duke na treguar se faktikisht do të ketë një ndriçim apo rrezatim që na rrethon kur jemi në trupat tanë të ringjallur.[213]5
Trupat tanë do të ngjallen “në fuqi” (1 Kor. 15:43). Kjo bie ndesh me “dobësinë” të cilën shikojmë në trupat tanë tani. Trupat tanë të ringjallur, jo vetëm që do të jenë pa sëmundje dhe plakje, por atyre do t’u jepet plotësi force dhe fuqie, jo fuqi të pafundme si Perëndia, sigurisht, dhe me shumë mundësi jo ajo që ne do të mendonim si një fuqi “mbinjerëzore” në kuptimin që kanë “superheronjtë” në shkrimet fantastiko-shkencore për fëmijë, për shembull, por gjithsesi me fuqi dhe forcë të plotë njerëzore, me forcën që Perëndia synonte që njerëzit të kishin në trupat e tyre kur Ai i krijoi. Për rrjedhojë, do të jetë forcë e cila është e mjaftueshme për të bërë gjithçka që ne dëshirojmë të bëjmë në përputhje me vullnetin e Perëndisë.
Si përfundim, Pali thotë se trupi është ringjallur si një “trup frymëror” (1 Kor. 15:44). Në letrat e Palit, fjala “frymëror” (Gr. πνευματικός, G4461) rrallë herë ka kuptimin “jo fizik” por më tepër “e përputhshme me karakterin dhe veprimtarinë e Frymës së Shenjtë” (shiko për shembull, “Rom.” 1:11; 7:14; “1 Kor.” 2:13, 15; 3:1; 14:37; “Gal.” 6:1 [“ju që jeni frymërorë”]; Efe. 5:19). Përkthimi i versioni anglisht të Biblës të titulluar [214]RSV, “Mbillet trup fizik, ngjallet trup frymëror,” të çon në drejtim të gabuar,[215]6 dhe një parafrazim më i qartë do të ishte: “Është mbjellë një trup natyror që është subjekt i karakteristikave dhe dëshirave të kësaj epoke, e që drejtohet nga vullneti i vet mëkatar, por është ngritur një trup frymëror, tërësisht subjekt i vullnetit të Frymës së Shenjtë si dhe reagues ndaj udhëzimit të Frymës së Shenjtë.” Një trup i tillë nuk është aspak “jofizik,” por është një trup fizik i ngritur deri në shkallën e përsosmërisë për të cilën Perëndia fillimisht e krijoi.
Si përfundim, kur Krishti të kthehet, Ai do të na japë trupa të rinj të ringjallur të cilët do të jenë si trupi i Tij i ringjallur. “Kur të shfaqet ai, do të jemi të ngjashëm me të” (1 Gjonit 3:2; kjo deklaratë vlen të thuhet jo vetëm në një kuptim etik, por gjithashtu në lidhje me trupat tanë fizikë; kr. “1 Kor.” 15:49; gjithashtu “Rom.” 8:29).
Pavarësisht këtij theksi të fortë që Besëlidhja e Re i bën ngjashmërisë mes trupave tanë si dhe trupit të Jezusit pas ringjalljes, disa kanë kundërshtuar duke thënë se ne nuk do të kemi trupa fizikë për shkak se Pali thotë se asnjë: “Mish dhe gjak nuk mund të trashëgojnë mbretërinë e Perëndisë, as prishja nuk mund të trashëgojë paprishjen” (1 Kor. 15:50). Ky është pikërisht ai seksion në të cilin ai ka qenë duke diskutuar ringjalljen e të vdekurve. Por padyshim që është keqkuptim të thuash se ky varg nënkupton se ne nuk do të kemi trupa fizikë. Kur Pali thotë: “mish dhe gjak nuk mund të trashëgojnë mbretërinë e Perëndisë,” ajo që ai nënkuptonte me “mish dhe gjak” është natyra jonë e tanishme njerëzore veçanërisht trupat tanë fizikë, ashtu sikurse ato po ekzistojnë tani në ngjashmëri me Adamin pas rënies—d.m.th. duke qenë subjekt i dobësisë, prishjes, dhe vdekjes si përfundim. Kjo është pika që ai ka ngritur në katër vargjet e mëparshme (1 Kor. 15:45–49), në të cilat ai ka vënë në krahasim Adamin me Krishtin. Ai shpjegon: “Siç është tokësori ashtu janë dhe tokësorët” (d.m.th. ne vetë, në këto kohë të tanishme, 1 Kor. 15:48). Pastaj ai shpjegon: “Dhe sikurse mbartëm shëmbëllimin e tokësorit, do të mbartim edhe shëmbëllimin e qiellorit” (1 Kor. 15:49). Me “mish dhe gjak” këtu Pali nënkupton “mishin dhe gjakun në gjendjen e tanishme të ekzistencës me një trup si ai i Adamit pas rënies, një trup i cili është subjekt i kalbjes dhe vdekjes.” Ai nuk nënkupton që ne do të ekzistojmë në një gjendje jofizike, sepse i tërë qielli dhe toka do të bëhen të reja e do të përtëriten për ne që të jetojmë në to (Rom. 8:18–25), dhe ne vetë “të gjithë do të shndërrohemi, në një çast, sa hap e mbyll sytë, në tingullin e borisë së fundit” (1 Kor. 15:51–52). Ne nuk do të reshtim së ekzistuara në trupa fizikë, por do të ndryshohemi dhe do të kemi një trup të paprishshëm, “sepse kjo prishje duhet të veshë mosprishjen dhe e vdekshmja të veshë pavdekësinë” (1 Kor. 15:53).
Për më tepër, rastet e përsëritura në të cilat Jezusi u demonstroi dishepujve se kishte një trup fizik i cili mund të prekej, që kishte mish dhe kocka (Luka 24:39), e që mund të hante ushqim, tregon se trupi i Jezusit, i cili është modeli ynë, qe padyshim një trup fizik i cili qe bërë i përsosur.[216]7
Çfarë lloj vazhdimësie do të ketë mes trupave tanë të tanishëm si dhe trupave të ardhshëm të ringjallur? A do të duken ekzaktësisht njëlloj trupat tanë e a do të kenë ekzaktësisht të njëjtat karakteristika, apo ato do të jenë disi ose pothuajse tërësisht ndryshe? Për më tepër, a do të bëhen trupat tanë të ringjallur prej të njëjtave molekula prej të cilave përbëhen trupat tanë tokësorë, apo ata do të jenë një krijim tërësisht i ri nga Perëndia, ose ndoshta do të jenë një kombinim i të vjetrës me të renë?
Ka një sërë pasazhesh të cilat të lënë të kuptosh që Pali priste një vazhdimësi të konsiderueshme mes trupave tanë të tanishëm tokësor si dhe trupave tanë të ardhshëm të ringjallur. Pali tha: “ai që e ringjalli Krishtin prej së vdekurish do t'u japë jetë edhe trupave tuaj vdekatarë me anë të Frymës së tij që banon në ju” (Rom. 8:11). Ai tha se Jezusi “do ta transformojë trupin tonë të përuljes, që të bëhet i një forme me trupin e tij të lavdisë” (Fil. 3:21). Dhe kur Pali foli për natyrën e trupit të ringjallur, ai dha një shembull të një fare të mbjellë në tokë: “Dhe çfarë ti mbjell, nuk mbjell trupin që do të bëhet, por një kokërr të zhveshur, ndoshta nga gruri ose ndonjë farë tjetër. Po Perëndia i jep trup si të dojë, secilës farë, trupin e vet” (1 Kor. 15:37–38). Në këtë shembull, ai bazohet tek njohuria e përgjithshme njerëzore se ka dallime mes asaj që mbillet e asaj që rritet (vgj. 42–44), por ka gjithashtu vazhdimësi—ashtu sikurse një farë rritet e kthehet në një bimë më të madhe, duke e ruajtur lëndën në të cilën qe por duke përvetësuar materiale të tjera nga toka gjithashtu, po kështu edhe ne do të kemi vazhdimësi dhe ndryshime gjithashtu. Mbi këtë analogji, ne mund të themi se pavarësisht asaj që mbetet në varr nga trupat tanë fizikë, ajo do të merret nga Perëndia dhe do të transformohet e përdoret për të bërë një trup të ri të ringjallur. Por detajet se si kjo gjë do të ndodhë, mbeten të paqarta për ne përderisa Shkrimi nuk na i specifikon, ne duhet ta pohojmë këtë për shkak se Shkrimi na e mëson, edhe pse ne nuk mund ta shpjegojmë plotësisht se si kjo mund të ndodhë.[217]8
Një tregues tjetër i një vazhdimësie të konsiderueshme mes trupave tanë të tanishëm si dhe trupave që do të kemi në të ardhmen, shikohet në faktin se ata besimtarë të cilët mbeten gjallë në ditën e Krishtit, do të “ndryshohen—megjithëkëtë, trupat e tyre nuk do të zëvendësohen: “Të gjithë nuk do të vdesim, por të gjithë do të shndërrohemi, në një çast, sa hap e mbyll sytë, në tingullin e borisë së fundit; sepse do të bjerë boria, të vdekurit do të ringjallen të paprishshëm dhe ne do të shndërrohemi, sepse kjo prishje duhet të veshë mosprishjen dhe e vdekshmja të veshë pavdekësinë” (1 Kor. 15:51–53).
Ne duhet që gjithashtu të vërejmë qartësisht se trupi i ringjallur i Krishtit Vetë, paçka se ndryshonte disi nga trupi që Ai kishte përpara se të vdiste, aq sa dishepujt nuk e njohën menjëherë në çdo situatë, ishte mjaft i ngjashëm në pamjen e jashtme aq sa dishepujt nuk kalonte shumë kohë dhe e njihnin se kush ishte. Kishte disa raste kur ata nuk është se e njohën menjëherë, por kjo pjesërisht mund të shpjegohet nga fakti që gjatë jetës dhe shërbesës së Tij tokësore, Ai padyshim qe rritur mjaft në moshë, përderisa Ai qe “njeri i dhembjeve, njohës i vuajtjes” (Isa. 53:3). Pas ringjalljes së Tij, Jezusi do të qe kthyer në një forcë të plotë e të përsosur si dhe rini në pamjen e jashtme. Ashtu sikurse ne nganjëherë nuk e njohim aty për aty një shok a shoqe të hershëm kur është plakur ndjeshëm që prej kohës së fundit që e kemi parë, po kështu edhe dishepujt, mund të kenë patur disa vështirësi fillestare në njohjen e Krishtit për shkak se e kundërta e plakjes kishte ndodhur.[218]9 Nga ana tjetër, një vazhdimësi e konsiderueshme mes trupit të Jezusit përpara dhe pas ringjalljes, shikohet në faktin se edhe gjurmët e gozhdëve në duart dhe këmbët e Tij, si dhe plaga në anë të Tij, ishin ende në trupin e Tij të ringjallur (Gjoni 20:20, 27).
Një tjetër provë që nënkupton vazhdimësinë mes trupave tanë tokësorë dhe qiellorë, është fakti se është e qartë që njerëzit do ta dallojnë e njohin njëri tjetrin në qiell. Jezusi thotë se njerëzit do të vijnë nga lindja dhe perëndimi, dhe “do të ulen në tryezë me Abrahamin, me Isakun dhe me Jakobin, në mbretërinë e qiejve” (Mat. 8:11). Për më tepër, Elija i cili qe marrë në qiell në trupin e tij tokësor, ishte njëfarësoj i njohshëm për dishepujt në Malin e Ndryshimit (të pamjes së Jezusit) (Luka 9:30, 33)—sigurisht, dishepujt nuk e kishin njohur personalisht as Elijën e as Moisiun, por njëfarësoj këta njerëz i ruajtën identitetet e tyre personale në një mënyrë të atillë që dishepujt besonin se atje ishin pikërisht këta dhe se ishin po aq realë sa edhe Jezusi (shiko Luka 9:33). Si përfundim, “Mateu” na thotë se kur Jezusi vdiq, “varret u hapën dhe shumë trupa të të shenjtëve që flinin u ringjallën; dhe, të dalë nga varret mbas ringjalljes së Jezusit, hynë në qytetin e shenjtë dhe iu shfaqën shumëkujt” (Mat. 27:52–53). Fakti që trupat aktualë të këtyre njerëzve qenë ringjallur, si dhe fakti që ato iu shfaqën shumëkujt në Jerusalem, tregon përsëri se kishte njëfarë vazhdimësie mes trupave të tyre të vdekur që ishin në varr si dhe trupave me të cilët qenë ringjallur. Përderisa ata dolën nga varret “mbas ringjalljes së Jezusit”, ne mund të supozojmë se edhe këta ishin shenjtorë të cilët kishin marrë trupa të ringjallur si një lloj parashijimi i ditës së fundit të përlëvdimit kur Krishti të kthehet.[219]10 Fakti që këta njerëz “iu shfaqën shumëkujt” sugjeron se ata ishin të njohshëm e se njerëzit e dinin se kush ata ishin. Përsëri, prova në fjalë është e hamendësuar e jo përfundimtare, e megjithëkëtë, ajo tregon për nga drejtimi i vazhdimësisë mes trupit që ekzistonte përpara ringjalljes, si dhe atij që ekzistonte pas tij.
Sot ka një farë ngurrimi nga ana e shumë ungjillorëve për të pohuar qartësisht se do të ketë një “ringjallje të trupit,” apo të paktën se trupi që është ringjallur do të jetë një trup material, fizik që në një farë mënyrë është në vazhdimësi me trupin që u vu në varr. Deri diku, kjo mund të jetë për shkak të një sensi paaftësie për të kuptuar mënyrën se si Perëndia mund të ngjallte disa trupa nga varret, veçanërisht kur disa prej këtyre trupave kishin kaq shumë shekuj që kishin vdekur. Megjithëkëtë, një pjesë e këtij ngurrimi vjen gjithashtu në sajë të skepticizmit të vazhdueshëm të jobesimtarëve të cilët e sfidojnë pikëpamjen e krishterë me ekzaktësisht ato lloje problemesh të sapo parashtruara—a nuk duket kjo gjë si një pozitë fantastike dhe e pabesueshme? Si mund ta bënte Perëndia një gjë të tillë?
Në të dy rastet—edhe kur ky ngurrim vjen ose nga pyetjet e sinqerta të besimtarët apo nga skepticizmi armiqësor i jobesimtarit—ne duhet të kuptojmë se paaftësia jonë për të kuptuar apo shpjeguar diçka, nuk duhet të jetë kurrë arsye për refuzimin e saj po qe se ajo jepet mësim në mënyrë të qartë në Shkrim. Pasazhet e shumtë të cituar më lart, nënkuptojnë që Perëndia do të ngjallë trupat tanë vdekatarë nga varri, ashtu sikurse Ai ngjalli trupin e Jezusit nga varri, tregon disi në mënyrë përfundimtare se do të ketë një vazhdimësi të qartë mes trupave tanë të tanishëm si dhe trupave që do të kemi kur të ringjallemi dhe nëse kjo është ajo që Shkrimi na mëson, atëherë, edhe pse ne mund të mos e kuptojmë ekzaktësisht se si Perëndia do ta shkaktojë këtë në çdo rast, ne ende duhet ta besojmë. Perëndia i Cili krijoi universin e që krijoi secilin prej nesh, e i Cili sundon me sovranitet mbi çdo pjesë të krijimit në çdo moment, e që kryen gjithçka me fjalën e fuqisë së Tij, padyshim që mundet të gjurmojë pjesët e trupave tanë fizikë të cilët Ai dëshiron t’i ruajë e t’i përdorë si “farë” nga e cila do të bëhen trupat e rinj.
Është e rëndësishme të këmbëngulim në ringjalljen e një trupi real, fizik, jo vetëm për arsyet e mësipërme, por gjithashtu për shkak se kjo siguron një pohim të qartë të mirësisë së krijimit fizik që Perëndia bëri. Ne do të jetojmë në trupa të cilat kanë të tëra cilësitë e shkëlqyera që Perëndia na krijoi të kishim dhe për rrjedhojë ne do të jemi përgjithnjë provë e gjallë e mençurisë së Perëndisë në bërjen e një krijimi material i cili që prej fillimit ishte “shumë i mirë” (Zan. 1:31). Ne do të jetojmë si besimtarë të ringjallur në ato trupa të rinj, dhe ato do të jenë të përshtatshëm për banimin në “qiej të rinj dhe tokë të re, në të cilët banon drejtësia” (2 Pjetrit 3:13).
D. I tërë krijimi do të ripërtërihet gjithashtu
Kur Adami mëkatoi, Perëndia e mallkoi tokën për shkak të tij (Zan. 3:17–19), kështu që ajo do të prodhonte gjemba dhe bimë gjembore do të nxirrte ushqim të dobishëm për njerëzimin vetëm përmes një pune të lodhshme nga ana e tyre. Por, Pali thotë se “vetë krijesa (do) të çlirohet nga skllavëria e prishjes për të hyrë në lirinë e lavdisë së bijve të Perëndisë” (Rom. 8:21). Ai shpjegon se kjo do të ndodhë kur ne të marrim trupat tanë të ringjallur. Në fakt, ai thotë se krijimi është njëfarësoj duke pritur me zell të madh për atë ditë: “Sepse dëshira e madhe e krijesës pret me durim zbulimin e bijve të Perëndisë.... Sepse e dimë se deri tani mbarë krijesa psherëtin bashkë dhe ndodhet bashkë në dhimbjet e lindjes. Dhe jo vetëm kaq, por edhe ne vetë që kemi frytin e parë të Frymës, psherëtijmë në veten tonë, duke pritur me durim birërimin, shpengimin e trupit tonë” (Rom. 8:19, 22–23). Në këtë krijim të ripërtërirë, nuk do të ketë më gjemba dhe bimë gjembore, nuk do të ketë më përmbytje apo thatësira, as shkretëtira apo xhungla të pabanueshme, as tërmete apo tornado, as gjarpërinj helmues apo bletë që thumbojnë apo kërpudha të cilat vrasin. Do të ketë një tokë produktive, një tokë e cila do të lulëzojë dhe që do të prodhojë një ushqim të përshtatshëm për shijen tonë. (Shiko kapitullin 57 për një diskutim të mëtejshëm të tokës së ripërtërirë.)
E. Të vdekurit jobesimtarë do të ringjallen për ditën e gjykimit të gjykimit përfundimtar
Paçka se theksi i Shkrimit bie mbi faktin që besimtarët do të përjetojnë një ringjallje trupore, ka disa pasazhe të cilat deklarojnë se jobesimtarët do të ringjallen gjithashtu prej së vdekurish, por që ata do të përballen me gjykimin përfundimtar në kohën që do të ringjallen. Jezusi na mëson në mënyrë të qartë se “ata që kanë bërë të liga” do të dalin “në ringjalljen e gjyqit” (Gjoni 5:29); Pali tha gjithashtu se ai besonte “se do të ketë një ringjallje të të vdekurve, qoftë të të drejtëve, qoftë të të padrejtëve” (Veprat 24:15; kr. Mat. 25:31–46; Dan. 12:2). (Shiko kapitullin 56 për një diskutim të mëtejshëm për gjykimin përfundimtar të jobesimtarëve.)
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. Pali thotë se pritshmëria e një ringjallje të ardhshme trupore është “shpresa” në të cilën ne u shpëtuam (Rom. 8:24). A është shpresa e një ringjalljeje të ardhshme të trupit tënd një nga gjërat kryesore për të cilat ti pret në të ardhmen? Nëse jo, përse jo? Çfarë do mund ta shtonte shpresën tënde për ringjalljen e ardhshme të trupit?
2. Kaq e fortë qe pritja e Palit për ditën e ardhshme të ringjalljes, dhe kaq i vetëdijshëm qe ai për mundimet që do të kishte në këtë jetë, saqë ai mund të thoshte: “Në qoftë se shpresojmë në Krishtin vetëm në këtë jetë, ne jemi më të mjerët e të gjithë njerëzve” (1 Kor. 15:19), dhe, “Në qoftë se të vdekurit nuk ringjallen, le të hamë e të pimë, sepse nesër do të vdesim”’ (1 Kor. 15:32). A ke një dëshirë të ethshme për një ringjallje të ardhshme që të jep këtë lloj ndjenje në zemër gjithashtu? Nëse jo, përse nuk e ke të njëjtën pikëpamje mbi ringjalljen e trupit që kishte edhe Pali?
3. Çfarë mendoni se mund të ndodhë në jetën tuaj që do të të jepte një dëshirim më të madh për ringjalljen e trupit tënd? Nëse ke një gjysh apo gjyshe apo një mik tjetër më të vjetër apo të afërm i cili ka vdekur e ka shkuar për të qenë me Krishtin, si mendoni se do të duket në ditën e ringjalljes? A mund të përfytyrosh se si do të jetë të takosh atë person e të njihesh përsëri? Si do të ndryshojë marrëdhënia jote nga ajo që ka qenë në këtë jetë?
TERMA TË VEÇANTË
përlëvdimi
trupi frymëror
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 585–591
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
1875–1876 Pope, 3:401–411
1892–1894 Miley, 2:448–458
1940 Wiley, 3:320–338
1960 Purkiser, 561–567
1983 Carter, 2:1116–11118
3. Baptiste
1767 Gill, 2:211–230
1887 Boyce, 454–461
1907 Strong, 1015–1023
1917 Mullins, 472–478
1983–1985 Erickson, 997–1002, 1194–1200
4. Dispensacionale
1947 Chafer, 3:366–369
1949 Thiessen, 376–383
1986 Ryrie, 517–518
5. Luteriane
1917–1924 Pieper, 3:534–539
1934 Mueller, 625–630
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1559 Calvin, 2:987–1008 (3.25)
1861 Heppe, 695–712
1871–1873 Hodge, 3:771–789
1878 Dabney, 829–841
1889 Shedd, 2b:647–658
1937–1966 Murray, CW 2:403–413; RAA 174–181
1938 Berkhof, 720–727
1962 Buswell, 2:324–346
7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentakostale)
1988–1992 Williams, 3:397–413
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
1. Katolike Romake: Tradicionale
1955 Ott, 488–492
2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II
1980 McBrien, 2:1147–1150
Vepra të Tjera
Gaffin, Richard B., Jr. Ringjallja dhe Shpengimi: Një Studim në Soterologjinë e Palit (Resurrection and Redemption: A Study in Paul’s Soteriology). I njohur më përpara me titullin: Roli Qendrori Ringjalljes: Një Studim në Soteriologinë e Palit (The Centrality of the Resurrection: A Study in Paul’s Soteriology). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1978.
Grider, J.K. “Përlëvdimi (Glorification).” Tek FUT (EDT) fq. 442–443.
Gundry, Robert N. Soma në Teologjinë Biblike (Soma in Biblical Theology). Cambridge: Cambridge University Press, 1975.
Harris, Murray J. Nga Varri në Lavdi: Ringjallja në Besëlidhjen e Re, Përfshi një Reagim ndaj Normal L. Geisler (From Grave to Glory: Resurrection in the New Testament, Including a Response to Norman L. Geisler). Grand Rapids: Zondervan, 1990, fq. 185–287.
_______. I Ngjallur i Pavdekshëm: Ringjallja dhe Pavdekësia në Besëlidhjen e Re (Raised Immortal: Resurrection and Immortality in the New Testament). Grand Rapids: Eerdmans, 1983.
_______. “Ringjallja, e Përgjithshmja (Resurrection, General).” Tek FRT (NDT) fq. 581–582.
Hoekema, Anthony A. “Ringjallja e Trupit (The Resurrection of the Body).” Tek Bibla dhe e Ardhmja (The Bible and the Future). Grand Rapids: Eerdmans, 1979, fq. 239–252.
Murray, John. “Përlëvdimi (Glorification).” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 174–181.
Schep, J.A. Natyra e Trupit të Ringjalljes (The Nature of the Resurrection Body). Grand Rapids: Eerdmans, 1964.
White, R.E.O. “Ringjallja e të Vdekurve (Resurrection of the Dead).” Tek FUT (EDT) fq. 941–944.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“1 Korintasve” 15:42–44: Kështu do të jetë edhe ringjallja e të vdekurve: mbillet në prishje, ringjallet në paprishje; mbillet në çnderim, ringjallet në lavdi; mbillet në dobësi, ringjallet në fuqi; mbillet trup natyror, ringjallet trup frymëror. Ka trup natyror, ka edhe trup frymëror.
HIMN
“DHJETË MIJË HERË DHJETË MIJË (TEN THOUSAND TIMES TEN THOUSAND)”
Ky himn u shkrua nga Henry Alford, një profesor i Besëlidhjes së Re në Universitetin Cambridge, të Anglisë, dhe një nga studiuesit më të mëdhenj grekë të shekullit të nëntëmbëdhjetë. Ky himn paraqet me mijëra besimtarë të përlëvduar të cilët vërshojnë në portat e parajsës në ditën e kthimit të Krishtit dhe përfundon me një lutje që Krishti të kthehet shpejt.
Dhjetë mijë vetë herë dhjetë mijë, në rroba të shndritshme e vezulluese,
Mbushin fashat e dritës të shpenguarit, ushtritë e shenjtorëve:
Ka mbaruar, gjithçka ka mbaruar, lufta e tyre me vdekjen dhe mëkatin:
Hapen kanat dyert e arta, dhe lënë të futet fitimtarin.
Ç’vërshim halelujash mbushin tërë botën dhe qiellin!
Ç’tingëllim i mijëra harpave tregojnë të afërt ngadhënjimin!
O ditë, për të cilën gjithçka me tërë sojin e vet u krijua;
O gëzim, për të tërë pikëllimet e mëparshme, njëmijë fish u pagua!
Në bregun e lumtur të Kanaanit, çfarë përshëndetjesh të ngrohta dëgjohen;
Çfarë lidhje i bashkoi miqësitë, atje ku ndasitë më nuk tolerohen!
Atëherë sytë me gëzim do të vezullojnë, ato që deri para pak ishin duke qarë;
Vejushat nuk janë më të braktisura e as jetimët nuk janë më pa baballarë.
Afroje shpëtimin Tënd të madh, o Qengj për mëkatarët i therur;
Mbushe turmën e të zgjedhurve të Tu, e mbretëro me autoritetin Tënd veshur:
Shfaqu o dëshira e kombeve, të mërguarve të Tu për një kohë të gjatë nga shtëpia;
Trego në qiell shenjën tënde të premtuar; Princi dhe Shpëtimtari, eja.
Autor: Henry Alford, 1867
Kapitulli 43
Bashkimi me Krishtin
Çfarë do të thotë të jesh “në Krishtin” apo “i bashkuar me Krishtin”?
SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET[220]1
Paçka se tani ne e kemi përfunduar studimin tonë të hapave në zbatimin e shpengimit, ka edhe një temë tjetër e cila përmendet shpesh herë në Shkrim e që është kaq e kudo-ndodhur në zbatimin e saj tek jeta jonë saqë e meriton një trajtim të posaçëm këtu. Bëhet fjalë për konceptin e bashkimit me Krishtin. Siç do ta shikojmë më poshtë, çdo aspekt i marrëdhënies së Perëndisë me besimtarët, është në një farë mënyre i lidhur me marrëdhënien tonë me Krishtin. Nga këshillat e Perëndisë në të kaluarën e përjetësisë përpara se bota të krijohej, e deri tek përbashkësia jonë me Perëndinë në qiell në të ardhmen e përjetshme, si dhe duke përfshirë çdo aspekt të marrëdhënies tonë me Perëndinë në këtë jetë, e gjitha kjo ka ndodhur në bashkim me Krishtin. Kështu, në një farë kuptimi, i tërë studimi i zbatimit të shpengimit mund të përfshihet në këtë subjekt. Sidoqoftë, në këtë kapitull ne mundet që thjesht të përmbledhim pasurinë e pabesueshme të idesë së Shkrimit për bashkimin me Krishtin. Xhon Mërrei (John Murray) thotë:
Bashkimi me Krishtin e ka burimin e tij në zgjedhjen e bërë prej Perëndisë Atë përpara themelimit të botës dhe frytshmërinë e tij e ka në përlëvdimin e bijve të Perëndisë. Perspektiva e njerëzve të Perëndisë nuk është e ngushtë; ajo është e gjerë dhe e gjatë. Ajo nuk është e kufizuar me hapësirën dhe kohën; ajo ka shtrirje në amshim. Orbita e saj ka dy fokuse, njëra: dashuria zgjedhëse e Perëndisë Atë në këshillat e përjetësisë; tjetra përlëvdimi me Krishtin në manifestimin e lavdisë së Tij. E para nuk ka fill, ndërsa e dyta nuk ka fund....Përse besimtari ushqen mendimin e këshillës së përcaktuar të Perëndisë me një gëzim të tillë? Përse mund të ketë durim ai në paqartësitë dhe vështirësitë e tanishme? Përse ne mund të kemi një siguri të plotë me referencë ndaj të ardhmes e të gëzohemi në shpresën e lavdisë së Perëndisë? Kjo është për shkak se ai nuk mund të mendojë për të kaluarën, të tashmen apo të ardhëm përveçse në bashkim me Krishtin.[221]2
Bashkimin me Krishtin, ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Bashkimi me Krishtin është një frazë e cila përdoret për të përmbledhur një sërë marrëdhëniesh të ndryshme mes besimtarëve dhe Krishtit, përmes të cilës të krishterët marrin çdo dobi të shpëtimit. Këto marrëdhënie, përfshijnë faktin që ne jemi në Krishtin, Krishti është në ne, ne jemi si Krishti, dhe ne jemi me Krishtin.
Ashtu siç e tregon ky përkufizim, katër aspekte të ndryshme të përbashkësisë tonë me Krishtin, mund të specifikohen nga materiali biblik. Secilën prej këtyre të katërtave, ne do t’i shqyrtojmë një e nga një:
1. Ne jemi në Krishtin.
2. Krishti është në ne.
3. Ne jemi si Krishti.
4. Ne jemi me Krishtin.[222]3
A. Ne jemi në Krishtin
Fraza “në Krishtin” nuk ka një kuptim të vetëm por i referohet një larmie marrëdhëniesh siç tregohet më poshtë.
1. Në planin e përjetshëm të Perëndisë. “Efesianëve” 1:4 na thotë se Perëndia na zgjodhi në Krishtin “përpara themelimit të botës.” Ishte “në Krishtin” që ne u “u zgjodhëm dhe paracaktuar që ne të jemi për lëvdim të lavdisë së tij” (vgj. 1:11–12). Më vonë, Ai “na shpëtoi dhe na thirri” për shkak të “qëllimit të tij” si dhe për shkak të hirit që Ai na dha “në Krishtin Jezus përpara kohërave të përjetshme” (2 Tim. 1:9).
Përderisa ne nuk ekzistonim përpara themelimit të botës, këto vargje tregojnë se Perëndia, duke hedhur vështrimin në të ardhmen e duke ditur se ne do të ekzistonim, na mendoi se ishim në një marrëdhënie të veçantë me Krishtin. Ai nuk është se na zgjodhi i pari e më vonë vendosi që të na lidhte me Krishtin. Përkundrazi, ndërkohë që na zgjodhi, njëkohësisht Ai na mendoi si njerëz që i përkasin Krishtit në një mënyrë të veçantë, si të qenë “në Krishtin.” Për rrjedhojë, Ai na mendoi faktikisht si njerëz që kanë të drejtën të kenë pjesë në bekimet e veprës së Krishtit.
2. Gjatë jetës së Krishtit në tokë. Përgjatë gjithë jetës së Krishtit në tokë, që prej kohës së lindjes së Tij deri në kohën e ngritjes së Tij në qiell, Perëndia na mendoi si njerëz që janë “në Krishtin.” Kjo do të thotë se çfarëdo gjëje që Krishti bëri si përfaqësuesi ynë, Perëndia e llogariti si diçka të bërë nga ne gjithashtu. Sigurisht, besimtarët nuk ishin të pranishëm në mënyrë të vetëdijshëm në Krishtin përderisa pjesa më e madhe e besimtarëve as që nuk ekzistonte ende kur Krishti qe në tokë. Gjithashtu besimtarët nuk ishin të pranishëm në Krishtin në një mënyrë misterioze e frymërore (a thua se për shembull, fryma e mijëra besimtarësh ishte njëfarësoj e pranishme në trupin e Krishtit gjatë jetës së Tij tokësore). Përkundrazi, besimtarët ishin të pranishëm në Krishtin vetëm në mendimet e Perëndisë. Perëndia na mendoi si njerëz që kalojnë gjithçka që Krishti kaloi, për shkak se Ai ishte përfaqësuesi ynë.
Kur Jezusi iu bind në mënyrë të përsosur Perëndisë për gjithë jetën e Tij, Perëndia na mendoi sikur ne të ishim bindur gjithashtu. “nëpërmjet bindjes së një të vetmi, të shumtët do të bëhen të drejtë” (Rom. 5:19). Kështu Krishti është burimi ynë i drejtësisë (1 Kor. 1:30; Fil. 3:9).
Për shkak se Perëndia na mendoi si “në” Krishtin, Ai mundej gjithashtu që mëkatet tona t’i mendonte sikur i takojnë Krishtit: “Atë, që nuk njihte mëkat, e bëri mëkat për ne,” (2 Kor. 5:21), dhe “ZOTI bëri që të bjerë mbi të paudhësia e ne të gjithëve” (Isa. 53:6). Këto ishin mëkate të cilat ne nuk i kishim kryer ende, por Perëndia i dinte paraprakisht ato dhe i mendoi sikur i takonin Krishtit. Kësisoj, ishte e drejtë që Krishti të vdiste për mëkatet tona. “Ai vetë i barti mëkatet tona në trupin e tij mbi drurin” (1 Pjetrit 2:24; shiko gjithashtu Rom. 4:25; 1 Kor. 15:3; Kol. 2:14; Heb. 9:28).
Por nuk ishin vetëm mëkatet tona që Perëndia mendoi se i takonin Krishtit, por edhe ne vetë. Kur Krishti vdiq, Perëndia na mendoi ne të vdekur. Vetja jonë e vjetër u “kryqëzua me të” (Rom. 6:6). “U kryqëzova bashkë me Krishtin” (Gal. 2:20). “një ka vdekur për të gjithë, të gjithë, pra, kanë vdekur” (2 Kor. 5:14; shiko gjithashtu Rom. 6:4–5, 8; 7:4; Kol. 1:22; 2:12, 20; 3:3; 2 Tim. 2:11).
Po kështu, Perëndia na mendoi si të varrosur me Krishtin, të ngritur me Të, dhe të marrë në qiell me Të në lavdi. “Na ringjalli bashkë me të dhe na vuri të ulemi bashkë me të në vendet qiellore në Krishtin Jezus” (Efe. 2:6; shiko gjithashtu Rom. 6:4–11; 1 Kor. 15:22; Kol. 2:12–13).
Kur Krishti u kthye në qiell, për rrjedhojë, të tëra bekimet e shpëtimit u merituan për ne. Perëndia i mendoi këto bekime si me të drejtë të tonat, njëlloj sikurse ne do t’i kishim merituar ato vetë. Megjithëkëtë, ato u grumbulluan për ne në qiell—në mendjen e Perëndisë, dhe në Krishtin, përfaqësuesin tonë—duke pritur të gjejnë zbatim tek ne personalisht (1 Pjetrit 1:3–5; Kol. 3:3–4; Efe. 1:3).
3. Gjatë jetës tonë tani. Sapo ne të lindim e të ekzistojmë si njerëz të vërtetë në botë, bashkimi ynë me Krishtin nuk mund të jetë më diçka thjesht në mendjen e Perëndisë. Edhe ne duhet të sillemi në një marrëdhënie aktuale me Krishtin përmes të cilës dobitë e shpëtimit mund të gjejnë zbatim në jetën tonë nëpërmjet Frymës së Shenjtë. Pasuria e jetës tonë të tanishme në Krishtin, mund të shikohet nga katër pikëpamje pak të ndryshme:
1. Ne kemi vdekur dhe jemi ringjallur me Krishtin.
2. Ne kemi jetë të re në Krishtin.
3. Të tëra veprimet tona mund të kryhen në Krishtin.
4. Të tërë të krishterët bashkë janë një trup në Krishtin.
a. Të vdesësh e të ngrihesh me Krishtin: Vdekja, varrimi dhe ringjallja e Jezusit tani kanë ndikime reale në jetën tonë. “të varrosur bashkë me të nëpërmjet pagëzimit, ju edhe u ringjallët bashkë me të, përmes besimit në veprueshmërinë e Perëndisë, që e ka ringjallur prej së vdekurish” (Kol. 2:12). Këtu, referenca e Palit për pagëzimin dhe besimin tregojnë se vdekja dhe ringjallja me Krishtin në këtë jetë të tanishme, ndodhin në kohën kur ne bëhemi të krishterë.
Pali e shikon këtë vdekje dhe ringjallje të tanishme me Krishtin si një mënyrë të përshkrimit dhe shpjegimit të ndryshimit që Fryma e Shenjtë sjell në karakterin dhe personalitetin tonë kur ne bëhemi të krishterë. Është sikur Fryma e Shenjtë riprodhon vdekjen dhe ringjalljen e Jezusit në jetën tonë kur ne besojmë në Krishtin. Ne bëhemi kaq joreagues ndaj presioneve, kërkesave dhe aspekteve tërheqëse të mënyrës së mëparshme e mëkatare tonë të jetesës, saqë Pali mund të thotë se ne jemi “të vdekur” ndaj këtyre ndikimeve, për shkak se ne kemi vdekur me Krishtin (Rom. 7:6; Gal. 2:20; 5:24; 6:14; Kol. 2:20). Nga ana tjetër, ne e gjejmë veten të mangët për t’i shërbyer Perëndisë shumë më tepër, si dhe në gjendje për t’i shërbyer Atij me fuqi dhe sukses më të madh, aq shumë saqë Pali thotë se ne jemi “të gjallë” për Perëndinë, për shkak se jemi ringjallur me Krishtin: “U varrosëm, pra, me të me anë të pagëzimit në vdekje, që, ashtu si Krishti u ringjall prej së vdekurish me anë të lavdisë së Atit, kështu edhe ne të ecim në risinë e jetës” (Rom. 6:4). “Kështu edhe ju, llogariteni veten të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë, në Krishtin Jezus” (Rom. 6:11; shiko gjithashtu 1 Pjetrit 1:3; 2:24). Për shkak se ne vdiqëm dhe u ringjallëm me Krishtin, ne kemi fuqi për të tejkaluar mëkatin personal gjithnjë e më shumë (Rom. 6:12–14, 19); ne jemi “të mbushur” me Krishtin (Kol. 2:10–13); në fakt, ne jemi bërë një “krijesë e re” në Të (2 Kor. 5:17, me vgj. 14–15), dhe për rrjedhojë duhet ta vëmë mendjen tonë në gjërat që janë lart, atje ku është Krishti (Kol. 3:1–3).
b. Jetë e re në Krishtin: Këto vargjet e fundit sugjerojnë një pikëpamje të dytë në të qenurit tonë “në Krishtin.” Ne mund të mendojmë jo vetëm në lidhje me veprën e shkuar të Krishtit për shpengimin, por gjithashtu në lidhje me jetën e Tij të tanishme në qiell si dhe zotërimin e Tij të vazhdueshëm për të tëra burimet frymërore që na duhen për të jetuar jetën e krishterë. Përderisa çdo bekim frymëror u fitua prej Tij e i takon Atij, Besëlidhja e Re mund të thotë se këto bekime janë “në të.” Kësisoj ato janë të disponueshme vetëm për ata të cilët janë “në Krishtin,” dhe nëse ne jemi në Krishtin, këto bekime janë të tonat.
Gjoni shkruan: “Perëndia na dha jetën e përjetshme dhe kjo jetë është në Birin e tij” (1 Gjonit 5:11), dhe Pali i referohet “premtimit të jetës që është në Krishtin Jezus” (2 Tim. 1:1). Ne lexojmë se “në Krishtin” janë “besim dhe dashuri” (1 Tim. 1:14; 2 Tim. 1:13), “hiri” (2 Tim. 2:1), “shpëtimi” (2 Tim. 2:10), “ të gjitha thesaret e urtësisë dhe të njohjes” (Kol. 2:3) si dhe “pasurisë në lavdi” të Perëndisë (Fil. 4:19). Pali thotë se është për shkak të veprës së Perëndisë që të krishterët janë “në Krishtin Jezus, i cili u bë për ne urtësi prej Perëndisë, drejtësi edhe shenjtërim dhe shpengim” (1 Kor. 1:30), dhe se “Perëndia ... na bekoi me çdo bekim frymëror në vendet qiellore, në Krishtin” (Efe. 1:3).
Në fakt, çdo etapë e zbatimit të shpengimit na është dhënë për shkak se ne jemi “në Krishtin.” Është “në Krishtin” që ne jemi thirrur për shpëtim (1 Kor. 7:22), jemi rigjeneruar (Efe. 1:3; 2:10), dhe drejtësuar (Rom. 8:1; 2 Kor. 5:21; Gal. 2:17; Efe. 1:7; Fil. 3:9; Kol. 1:14). “në Krishtin” ne vdesim (1 Thes. 4:16; Zbu. 14:13) dhe “në të” trupat tanë do të ngjallen sërish (1 Kor. 15:22). Këto pasazhe sugjerojnë se për shkak se jetët tona janë të lidhura në mënyrë të pandashme me Krishtin Vetë, Fryma e Shenjtë na jep të tëra bekimet që Krishti ka fituar.
c. Të tëra veprimet tona mund të bëhen në Krishtin: Ndryshimet e përmendura më lart përbrenda jetës tonë individuale, shoqërohen nga një ndryshim dramatik në fushën në të cilën ne jetojmë. Të bëhesh i krishterë do të thotë të hysh në risinë e epokës që do të vijë, si dhe të përjetosh në një shkallë a tjetër fuqitë e reja të mbretërisë së Perëndisë që prekin çdo pjesë të jetës tonë. Të jesh “në Krishtin” do të thotë të jetosh në atë sferë të re që Krishti kontrollon.
Kjo do të thotë se çdo veprim në jetën tonë mund të bëhet “në Krishtin,” po qe se bëhet në fuqinë e mbretërisë së Tij si dhe në një mënyrë që i sjell Atij nderim. Pali flet për të vërtetën “në Krishtin” (Rom. 9:1; 2 Kor. 2:17; 12:19), është krenar për punën e Tij “në Krishtin” (Rom. 15:17; 1 Kor. 15:31), i kujton korintasit për rrugët e tij “në Krishtin” (1 Kor. 4:17), shpreson “në Zotin Jezus” të dërgojë Timoteun tek Filipi (Fil. 2:19), gëzohet shumë “në Zotin” (Fil. 4:10), si dhe “në Zotin” urdhëron, u përgjërohet dhe i nxit të krishterët e tjerë (1 Thes. 4:1; 2 Thes. 3:12; Fil. 8). Ai thotë: “Unë mund të bëj gjithçka me anë të Krishtit që më fuqizon” (Fil. 4:13).
Pali u shkruan gjithashtu besimtarëve rreth veprimeve të tyre “në Krishtin.” Ai i kujton korintasit, “mundi juaj nuk është i kotë në Zotin” (1 Kor. 15:58). Është “në Zotin” që fëmijët duhet t’u binden prindërve të tyre (Efe. 6:1), gratë duhet t’u nënshtrohen burrave të tyre (Kol. 3:18), dhe të tërë besimtarët duhet të forcohen (Efe. 6:10), ngushëllohen (Fil. 2:1), gëzohen (Fil. 3:1; 4:4), të jenë të një mendjeje (Fil. 4:2), të qëndrojnë të palëkundur (Fil. 4:1; 1 Thes. 3:8), të rrojnë me perëndishmëri (2 Tim. 3:12) dhe kanë sjellje të mirë (1 Pjetrit 3:16). “në Zotin” ata mundohen (Rom. 16:12), kanë marrë më shumë guxim (Fil. 1:14) si dhe dalin të provuar (Rom. 16:10). Ajo që Pali shpreson për të krishterët është që ata të jetojnë në Krishtin: “Ashtu si e keni marrë Krishtin Jezus, Zotin, ashtu, pra, ecni në të, duke pasur rrënjë dhe duke u ndërtuar në të” (Kol. 2:6–7). Pastaj Pali do të arrijë qëllimin e jetës së Tij, që të “paraqesim çdo njeri të përsosur në Krishtin Jezus” (Kol. 1:28). Gjoni, në mënyrë të ngjashme i inkurajon besimtarët që të “qëndrojnë në të” (1 Gjoni 2:28; 3:6, 24), duke u bërë jehonë fjalëve të Jezusit: “Kush qëndron në mua dhe unë në të, ai jep shumë fryt” (Gjoni 15:5).
d. Një trup në Krishtin: Ne nuk jemi thjesht në Krishtin si persona të izoluar individualë. Përderisa Krishti është kreu i trupit, që është kisha (Efe. 5:23), të tërë ata që janë në bashkim me Krishtin, janë gjithashtu të lidhur me njëri-tjetrin në trupin e Tij. Ky bashkim mes tyre na bën të “jemi një trup në Krishtin dhe secili gjymtyrë të njëri-tjetrit” (Rom. 12:5; 1 Kor. 10:17; 12:12–27). Kësisoj, “nëse vuan një gjymtyrë, të gjitha gjymtyrët vuajnë bashkë; kurse po të nderohet një gjymtyrë, të gjitha gjymtyrët gëzohen bashkë me të” (1 Kor. 12:26). Lidhjet e përbashkësisë janë kaq të forta saqë të Krishterët mund të martohen vetëm “në Zotin” (1 Kor. 7:39). Në këtë trup të Krishtit, armiqësitë e vjetra zhduken, ndasitë e mëkatshme ndër njerëzit janë shoshitur, si dhe kriteri i botës për statuset e personave, nuk gjen më zbatim, sepse “Nuk ka as jude, as grek, nuk ka as skllav as të lirë, nuk ka as mashkull as femër, sepse ju të gjithë jeni një në Jezu Krishtin” (Gal. 3:28; kr. Efe. 2:13–22).
Për shkak se ne jemi një trup në Krishtin, kisha të tëra mund të jenë “në Krishtin” (Gal. 1:22; 1 Thes. 2:14). Edhe kisha universale, kisha e përbërë nga të tërë besimtarët e vërtetë, është e bashkuar në mënyrë të përgjithshme me Krishtin ashtu sikurse një bashkëshort është i bashkuar me gruan e Tij (Efe. 5:31–32; 1 Kor. 6:17). Qëllimi i Krishtit është të përsosë dhe lajë e pastrojë kishën, në mënyrë që ajo të mund të pasqyrojë më plotësisht atë që Ai është dhe për rrjedhojë t’i sjellë Atij lavdi (Efe. 5:25–27).
Megjithëkëtë, një metaforë tjetër është përdorur tek “1 Pjetrit” 2:4–5, ku besimtarët, duke ardhur tek Krishti, thuhet se janë si gurë të gjallë të ndërtuar në një shtëpi frymërore (shiko gjithashtu “Efe.” 2:20–22). Kësisoj ata janë bashkuar dhe janë përgjithnjë të varur tek njëri tjetri, ashtu sikurse gurët e një ndërtese janë të bashkuar me njëri tjetrin si dhe mbështeten mbi njëri tjetrin.
Por, analogjia më e guximshme e të tërave është ajo e përdorura nga Jezusi, i Cili lutet për besimtarët “që të gjithë të jenë një, ashtu si ti, o Atë, në mua dhe unë në ty që edhe ata të jenë një në ne” (Gjoni 17:21). Këtu, Jezusi lutet që uniteti ynë të jetë ashtu sikurse uniteti i përsosur mes Atit dhe Birit në Trini. Kjo është një kujtesë për ne që uniteti ynë duhet të jetë i përjetshëm dhe përsosmërisht harmonik (ashtu sikurse është uniteti i Perëndisë).
Por kjo analogji me pjesëtarët e Trinisë, është shumë e rëndësishme për një arsye tjetër: ajo na paralajmëron kundër mendimit që bashkimi me Krishtin do të përpihet ndonjëherë në personalitetet tona individuale. Edhe pse Ati, Biri dhe Fryma e Shenjtë kanë një unitet të përsosur e të përjetshëm, megjithëkëtë ata mbeten persona të veçantë. Në po të njëjtën mënyrë, edhe pse ne një ditë do të arrijmë unitet të përsosur me besimtarët e tjerë si dhe me Krishtin, megjithëkëtë ne do të mbetemi përgjithnjë persona të veçantë gjithashtu, me dhuratat, aftësitë, interesat, përgjegjësitë tona individuale si dhe me qarqet personale të marrëdhënieve, me preferencat dhe dëshirat tona.
B. Krishti është në ne
Jezusi foli për një lloj të dytë marrëdhënieje kur tha: “Kush qëndron në mua dhe unë në të, ai jep shumë fryt” (Gjoni 15:5). Jo vetëm që është e vërtetë që ne jemi në Krishtin; Ai është gjithashtu në ne, për të na dhënë fuqinë për të jetuar jetën e krishterë. “U kryqëzova bashkë me Krishtin; por rroj; jo më unë, po Krishti rron në mua” (Gal. 2:20). Faktori i cili përcakton nëse dikush është i krishterë apo jo, është nëse Krishti është në të apo jo (Rom. 8:10; 2 Kor. 13:5; Zbu. 3:20). Plani i mençur i Perëndisë, i fshehur si një mister për breza me radhë, ishte t’i shpëtonte johebrenjtë ashtu sikurse edhe judenjtë. Për rrjedhojë, Pali mundet t’u thotë lexuesve të vet johebrenj se misteri i Perëndisë është: “Krishti në ju, shpresa e lavdisë” (Kol. 1:27).
Është e rëndësishme që të theksojmë mbi bazën e këtyre vargjeve se ka një banim real, personal të Krishtit në ne, dhe se kjo nuk do të thotë se ne thjesht biem dakord me Krishtin apo se idetë e Tij janë në ne. Përkundrazi Ai është në ne dhe mbetet në ne përmes besimit (Efe. 3:17; 2 Kor. 13:5).[223]4 Nënvlerësimi i kësaj të vërtetë do të ishte neglizhencë e burimit të madh të forcës frymërore që ne kemi përbrenda (1 Gjonit 4:4). Mjafton të mos e harrojmë këtë e krenaria jonë do të marrë fund, sepse kjo na krijon një ndjenjë të pandërprerë varësie të thellë në Krishtin, si dhe na jep besim të madh jo tek vetja por tek Krishti i Cili punon në ne (Gal. 2:20; Rom. 15:18; Fil. 4:13).
Ky banim përbrenda i Krishtit ndikon tek reagimi ynë ndaj atyre që janë në nevojë. Çfarëdo gjëje që ne bëjmë për ta ndihmuar një vëlla apo motër të Krishterë, ne ia bëjmë Krishtit (Mat. 25:40). Mbajtja e urdhëresave të Jezusit është një tregues që Ai është në ne, dhe se Fryma e Shenjtë gjithashtu na dëshmon që Krishti është në ne (1 Gjonit 3:24).
C. Ne jemi si Krishti
Një aspekt i tretë i bashkimit me Krishtin është imitimi prej nesh i Tij. “Jini imitues të mi, ashtu si unë jam i Krishtit,” shkruan Pali (1 Kor. 11:1). Gjoni na kujton: “Ai që thotë se rri në të, duhet të ecë edhe vetë ashtu si ka ecur ai” (1 Gjonit 2:6). Kështu që bashkimi me Krishtin nënkupton se ne duhet të imitojmë Krishtin. Jeta jonë duhet të reflektojë atë se si ishte jeta e Tij që ne ta nderojmë Atë në gjithçka që bëjmë (Fil. 1:20).
Kështu, Besëlidhja e Re e paraqet jetën e krishterë si një përpjekje për ta imituar Krishtin në të tëra veprimet tona. “Prandaj pranoni njëri-tjetrin, sikurse edhe Krishti” (Rom. 15:7). “Ju, burra, duajini gratë tuaja, sikurse edhe Krishti deshi kishën” (Efe. 5:25). “Sikundër Krishti ju ka falur, ashtu bëni edhe ju” (Kol. 3:13). “Ai e dha jetën e tij për ne; dhe ne kemi për detyrë të japim jetën tonë për vëllezërit” (1 Gjonit 3:16). Përgjatë gjithë jetës tonë, ne duhet të garojmë garën që kemi përpara, “duke i drejtuar sytë te Jezusi, kreu dhe plotësonjësi i besimit” (Heb. 12:2; shiko gjithashtu “Efe.” 5:2; “Fil.” 2:5–11; “1 Thes.” 1:6; “1 Gjonit” 3:7; 4:17). Në kontrast me këtë, mosbindja ndaj Krishtit e turpëron Atë (Heb. 6:6).
Imitimi ynë i Krishtit është veçanërisht i dukshëm në vuajtje. Të krishterëve u bëhet thirrje që vuajtjet t’i kalojnë me durim, “sepse edhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij” (1 Pjetrit 2:21). Qëllimi i Palit është që të bëhet pjesë në “bashkësinë në vuajtjet e Krishtit, duke u barazuar me vdekjen e tij” (Fil. 3:10; shiko gjithashtu 2 Kor. 1:5; 4:8–11; Heb. 12:3; 1 Pjetrit 4:13).
Për më tepër, vuajtja jonë është e lidhur me ndarjen e lavdisë së Krishtit kur Ai të kthehet: “vuajmë bashkë me të, që edhe të përlëvdohemi bashkë” (Rom. 8:17). Kjo me shumë mundësi ndodh për shkak se është përmes vuajtjeve dhe vështirësive që Perëndia na bën më shumë si Krishti dhe bën që ne të bëhemi më të pjekur në Krishtin (Jakobi 1:2–4; Heb. 5:8–9). Gjithashtu, përderisa Krishti në mënyrë të përsosur iu bind Atit të Tij edhe përballë vuajtjesh të mëdha, po kështu edhe bindja, besimi dhe durimi ynë në vuajtje portretizon më plotësisht atë që Krishti ishte e kështu e nderon më shumë Atë. Është një ngushëllim i madh për ne të dimë se po përjetojmë vetëm atë që Ai tashmë ka përjetuar, dhe se për rrjedhojë Ai e kupton atë që ne po kalojmë e dëgjon me simpatizim lutjet tona (Heb. 2:18; 4:15–16; 12:11). Si rezultat i një jete me bindje, ne jemi në gjendje që të bëjmë pjesë në lavdinë e Krishtit: “Atij që fiton do t'i jap të ulet me mua në fronin tim, sikurse edhe unë fitova dhe u ula me Atin tim në fronin e tij” (Zbu. 3:21).
Imitimi unë i Krishti nuk duhet menduar si një thjesht imitacion i veprimeve të Jezusit, gjithsesi. Qëllimi shumë më i thellë është se duke imituar Atë ne jemi duke u bërë gjithnjë e më shumë si Ai: kur veprojmë si Krishti, ne bëhemi si Krishti. Ne bëhemi më të pjekur në Krishtin (Efe. 4:13, 15) ndërkohë që “shndërrohemi në të njëjtin shëmbëllim nga lavdia në lavdi” (2 Kor. 3:18). Rezultati përfundimtar është se ne do të bëhemi në mënyrë të përsosur si Krishti, sepse Perëndia i ka paracaktuar të krishterët që “të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij” (Rom. 8:29; 1 Kor. 15:49), dhe “kur të shfaqet ai, do të jemi të ngjashëm me të” (1 Gjonit 3:2). Kur kjo ndodh, Krishti do të jetë plotësisht i përlëvduar tek ne (2 Thes. 1:10–12; Gjoni 17:10).
Megjithëkëtë, në të gjithë këtë ne nuk e humbasim kurrë personshmërinë individuale. Ne bëhemi në mënyrë të përsosur si Krishti, por nuk bëhemi Krisht dhe nuk jemi përthithur në Krishtin e as të humbur përgjithnjë si individë. Përkundrazi, jemi ne si individë realë të cilët ende nuk njohin ashtu sikurse njihen (1 Kor. 13:12). Jemi ne që do ta shohim Atë ashtu sikurse Ai është (1 Gjoni 3:2). Jemi ne ata që do ta adhurojnë Atë, që do të shohim fytyrën e Tij, e që emrin e Tij do ta kemi në ballin tonë e do të mbretërojmë me Të përgjithnjë (Zbu. 22:3–5).
Ashtu sikurse Ati, Biri dhe Fryma e Shenjtë janë ekzaktësisht si Njëri-Tjetri në karakter (Gjoni 14:7, 9), megjithëkëtë mbeten persona të veçantë, në mënyrë që ne të bëhemi gjithnjë e më shumë si Krishti e megjithëkëtë ata mbeten individë të veçantë me dhurata të ndryshme si dhe me funksione të ndryshme (Efe. 4:15–16; 1 Kor. 12:4–27). Në fakt, sa më shumë të bëhemi si Krishti, aq më tepër do të bëhemi vërtetë si vetja jonë (Mat. 10:39; Gjoni 10:3; Zbu. 2:17; Ps. 37:4). Po ta harrojmë këtë, do të kemi prirjen që të shpërfillim larmishmërinë e dhuratave në kishë dhe do të duam t’i bëjmë të gjithë si veten tonë. Ne do të kemi gjithashtu prirjen të mohojmë çfarëdo rëndësie që tek e fundit ne kemi si individë. Një perspektivë e përshtatshme biblike do ta lejojë secilin besimtar të thotë jo vetëm, “Ne të krishterët jemi të rëndësishëm për Krishtin,” por gjithashtu, “Unë jam i rëndësishëm për Krishtin: Unë jam i rëndësishëm për Krishtin: Ai ma di emrin, Ai më thërret në emër, Ai më jep një emër të ri që është vetëm i imi” (Gjoni 10:3; Zbu. 2:17).
D. Ne jemi me Krishtin
1. Përbashkësi personale me Krishtin. Një aspekt tjetër i bashkimit me Krishtin ka të bëjë me përbashkësinë tonë personale me Të. Pak ndryshim ka nëse ne themi se jemi me Krishtin apo se Krishti është me ne, sepse të dyja këto fraza përfaqësojnë të njëjtën të vërtetë. Krishti premtoi: “Kudo që dy a tre janë bashkuar në emrin tim, unë jam në mes të tyre” (Mat. 18:20), dhe: “Unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës” (Mat. 28:20). Edhe njëherë, përderisa trupi njerëzor i Krishtit u ngrit në qiell (Gjoni 16:7; 17:11; Veprat 1:9–11), këto vargje duhet të flasin për natyrën e Tij hyjnore që është e pranishme tek ne. Megjithëkëtë është ende një prani shumë personale në të cilën ne punojmë bashkë me Krishtin (2 Kor. 6:1), ne e njohim Atë (Fil. 3:8, 10), ne ngushëllohemi prej Tij (2 Thes. 2:16–17), ne mësohemi prej Tij (Mat. 11:29), dhe ne e jetojmë jetën tonë në praninë e Tij (2 Kor. 2:10; 1 Tim. 5:21; 6:13–14; 2 Tim. 4:1). Të bëhesh i krishterë do të thotë të jesh “thirrur në bashkësinë e Birit të tij [të Perëndisë] Jezu Krishtit, Zotit tonë” (1 Kor. 1:9). Megjithëkëtë, kjo përbashkësi mund të variojë në intensitet përderisa bekimi i Palit mbi të krishterët: “Zoti qoftë me ju të gjithë” (2 Thes. 3:16; kr. 2 Tim. 4:22) mund të shprehë vetëm një shpresë për një përbashkësi edhe më të afërt me Krishtin si dhe një vetëdije më të thellë të pranisë së Tij.
Për më tepër, nga një farë kuptimi ende të paperceptueshëm për ne, kur ne vijmë për të adhuruar, ne tani vijmë në vetë qiellin, dhe dalim përpara “morisë së engjëjve, kuvendit të përgjithshëm dhe kishës së të parëlindurve që janë shkruar në qiej, dhe Perëndisë, gjykatësit të të gjithëve, dhe frymërave të të drejtëve që u bënë të përsosur, dhe Jezusit, ndërmjetësit të besëlidhjes së re” (Heb. 12:22–24). Kjo pjesëmarrje në adhurimin qiellor është ajo që Besorja e Apostujve e quan “përbashkësia e shenjtorëve,” dhe ajo që një himn i mirënjohur e quan “përbashkësia mistike dhe e ëmbël me atë pushimi i të cilëve është siguruar.”[224]5 “Hebrenjve” 12 nuk duket se sugjeron që ne kemi një vetëdije koshiente që jemi në praninë e asamblesë qiellore, por kjo mund të nënkuptojë se ata të cilët janë tani në qiell, dëshmojnë adhurimin tonë dhe gëzohen në të, dhe kjo padyshim nënkupton që ne mund të kemi një vetëdije të gëzueshme që lavdërimi ynë është dëgjuar në tempullin e Perëndisë në qiell.
Në të tëra lutjet tani, ne jemi dëgjuar nga Jezusi dhe kemi përbashkësi me Të (1 Gjonit 1:3), kryeprifti ynë i madh, i Cili ka hyrë “në vetë qiellin për t'u shfaqur tani përpara Perëndisë për ne” (Heb. 9:24; 4:16). Përbashkësia jonë me Të do të jetë edhe më e madhe kur të vdesim (2 Kor. 5:8; Fil. 1:23; 1 Thes. 5:10), dhe edhe më e madhe sapo Jezusi të kthehet (1 Thes. 4:17; 1 Gjonit 3:2). Na përjetojmë gëzim të madh kur mësojmë se Krishti faktikisht dëshiron që të na ketë me Vete (Gjoni 17:24).
Përbashkësia jonë me Krishtin gjithashtu na kthen në përbashkësi me njëri tjetrin. Gjoni Shkruan: “Atë që kemi parë dhe kemi dëgjuar, po jua shpallim, që edhe ju të keni bashkësi me ne; dhe bashkësia jonë është me Atin dhe me Birin e tij, Jezu” (1 Gjonit 1:3).
2. Përbashkësi me Atin si dhe me Frymën e Shenjtë. Ky varg i fundit sugjeron një aspekt përfundimtar të përbashkësisë me Krishtin. Për shkak se ne jemi në përbashkësi me Krishtin në këto marrëdhënie të ndryshme, ne gjithashtu vijmë në përbashkësi me Atin si dhe me Frymën e Shenjtë. Ne jemi në Atin (Gjoni 17:21; 1 Thes. 1:1; 2 Thes. 1:1; 1 Gjonit 2:24; 4:15–16; 5:20) dhe në Frymën e Shenjtë (Rom. 8:9; 1 Kor. 3:16; 6:19; 2 Tim. 1:14). Ati është tek ne (Gjoni 14:23) dhe Fryma e Shenjtë është në ne (Rom. 8:9, 11). Ne jemi si Ati (Mat. 5:44–45, 48; Efe. 4:32; Kol. 3:10; 1 Pjetrit 1:15–16) dhe si Fryma e Shenjtë (Rom. 8:4–6; Gal. 5:22–23; Gjoni 16:13). Ne kemi përbashkësi me Atin (1 Gjonit 1:3; Mat. 6:9; 2 Kor. 6:16–18) si dhe me Frymën e Shenjtë (Rom. 8:16; Vep. 15:28; 2 Kor. 13:14; Efe. 4:30).
Këto marrëdhënie shtesë nuk janë mjegulluar në një ekstazë të padallueshme e mistike. Si tani, ashtu edhe në përjetësi, ne lidhemi me Atin në rolin e Tij të veçantë si Ati ynë qiellor ndaj Birit, në rolin e tij të veçantë si Shpëtimtari dhe Zoti ynë, si dhe ndaj Frymës së Shenjtë në rolin e Tij të veçantë si Frymë që na fuqizon e që vazhdimisht na jep të tëra dobitë e shpëtimit tonë.
PYETJE PËR ZBATIM VETJAK
1. Përpara se të lexojmë këtë kapitull, a e ke menduar veten si të bashkuar me Krishtin që nga pika e zgjedhjes prej Perëndisë përpara themelimit të botës deri në pikën e vajtjes për të qenë me Të në qiell përgjithnjë? Si e ndryshon kjo ide mënyrën se si ti e mendon veten si dhe jetën tënde? Si e ndikon kjo gjë mënyrën se si ti mendon për vështirësitë që ti mund të jesh duke përjetuar këto kohë? Në ç’mënyrë mundet që ideja e të vdekurit me Krishtin dhe e ringjalljes me Të mund të ishte një inkurajim në përpjekjet e tua të tanishme për të tejkaluar mëkatin që mbetet në jetën tënde?
2. A ke menduar më përpara që veprimet që t’i bën përditë, t’i bësh “në Krishtin” (shiko Fil. 4:13)? Nëse mendove se je duke bërë leximin që je duke bërë tani “në Krishtin,” si do mund të ndryshonte kjo gjë qëndrimin apo pikëpamjen tënde? Çfarë dallimi do të bënte po të mendoje të bëje punën tënde të përditshme “në Krishtin”? Po për vazhdimin e bisedave me miq apo pjesëtarë të familjes. Apo me ngrënien, apo me fjetjen?
3. Si do mundet ideja e bashkimit me Krishtin të rrisë dashurinë dhe përbashkësinë tënde për të krishterët e tjerë, si ata në kishën tënde ashtu dhe ata në kishat e tjera?
4. A ke ndonjë vetëdije në jetën tënde të përditshme për Krishtin që jeton tek ti (Gal. 2:20)? Çfarë do të ndryshonte në jetën tënde nëse ke një vetëdije më të fortë të Krishtit që banon tek ti përgjatë gjithë ditës?
5. Për një apo dy ditë, përpiqu të lexosh disa seksione të ungjijve dhe të pyesësh se si do mund të imitosh më mirë Krishtin në jetën tënde. Çfarë efekti do të ketë në jetën tënde ideja e ecjes në gjurmët e Krishtit (1 Pjetrit 1:21) dhe ecja ashtu sikurse eci Ai (1 Gjonit 2:6)?
6. A mund të identifikosh disa raste në jetën tënde kur ke ndjerë një përbashkësi veçanërisht të ngushtë me Krishtin? Si kanë qenë ato kohë? A mund të mendosh për ndonjë gjë që shkaktoi atë mirësi të ngushtë me Krishtin? Çfarë mund të bëjmë për ta shtuar intensitetin e përbashkësisë tonë të përditshme me Krishtin?
7. Bazuar tek përvoja jote personale, a lidhesh ndryshe me Perëndinë Atë , me Jezus Krishtin, si dhe me Frymën e Shenjtë? A mund t’i përshkruar këto dallime (po qe se ka të tilla?)
TERMA TË VEÇANTË
të qenurit i ringjallur me Krishtin
përbashkësia e shenjtorëve
të vdekurit me Krishtin
“në Krishtin”
bashkimi mistik
një trup në Krishtin
bashkimi me Krishtin
BIBLIOGRAFI
(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)
Shënim: Kjo temë nuk ka marrë një trajtim të hollësishëm në shumë prej teologjive sistematike, por subjektet e përmendur në këtë kapitull janë trajtuar në një larmi mënyrash nën tema të ndryshme.
Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore
1. Anglikane (Episkopaliane)
1882–1892 Litton, 328–330
2. Arminiane (Uesleiane apo Metodiste)
(pa trajtim të hollësishëm)
3. Baptiste
1907 Strong, 795–809
1917 Mullins, 409–416
1983–1985 Erickson, 948–954
4. Dispensacionale
1949 Thiessen, 278–282
5. Luteriane
(pa trajtim të hollësishëm)
6. E Reformuar (apo Presbiteriane)
1878 Dabney, 612–617
1937–1966 Murray, RAA 161–173
1938 Berkhof, 447–453
Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak
(pa trajtim të hollësishëm)
Vepra të Tjera
Baker, J.P. “Bashkimi me Krishtin (Union With Christ).” Tek FRT ([225]NDT) fq. 697–699.
Gordon, Adoniram Judson. Në Krishtin; apo Bashkimi i Besimtarit me Zotin e Tij (In Christ; or the Believer’s Union with His Lord). 1872; ribotim, Grand Rapids: Baker, 1964. (botuar fillimisht më 1872.)
Murray, John. “Bashkimi me Krishtin (Union with Christ)” Tek Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 161–173.
Poythress, Vern. “Përdorimi i Qendrave të Shumëfishta Tematike në Sintezat Teologjike: Shenjtëria si një Rast Prove në Zhvillimin e Teologjisë së Palit (Using Multiple Thematic Centers in Theological Synthesis: Holiness as a Test Case in Developing a Pauline Theology).” Dorëshkrim i pabotuar i disponueshëm nga the Campus Bookstore, Westminster Theological Seminary, P.O. Box 27009, Philadelphia, PA 19118.
Smedes, Lewis B. Bashkimi me Krishtin: Një Pikëpamje Biblike e Jetës së Re në Jezus Krishtin (Union With Christ: A Biblical View of the New Life in Jesus Christ). Bot. i 2të Grand Rapids: Eerdmans, 1983.
Walvoord, J.F. “Identifikimi me Krishtin (Identification With Christ).” Tek FUT ([226]EDT) f. 542.
PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH
“Galatasve” 2:20: U kryqëzova bashkë me Krishtin; por rroj; jo më unë, po Krishti rron në mua; por ajo që tani jetoj në mish, e jetoj në besimin e Birit të Perëndisë, që më deshi dhe dha veten për mua.
HIMN
“JEZUS O GËZIM I ZEMRAVE TONA PLOT DASHURI (JESUS, THOU JOY OF LOVING HEARTS)”
Ky himn i është atribuuar Bernard of Clairvaux (1090–1153), një murg i njohur për dashurinë e Tij për Perëndinë si dhe për përshpirtshmërinë e Tij të madhe. Himne të tjera të atribuuara atij, janë: “Jezus, Vetë mendimi për Ty (Jesus, the Very Thought of Thee)” dhe “O Kokë e Shenjtë Tani e Plagosur (O Sacred Head Now Wounded).” Paçka se është shkruar tetëqind vjet më përpara, ky himn mbetet një nga shprehjet më të bukura të dashurisë për Krishtin në historinë e kishës.
Jezus, zemrat tona plot dashuri, ky gëzimi ynë na i mbulon,
Ti o burim i jetës, Ti o dritë e njerëzimit mbarë,
Edhe begatia më e madhe që toka dhuron
Tek Ti kthehemi sërish të pa ngopur si edhe më parë.
E vërteta Jote e pandryshuar, e patundur ka mbetur gjithnjë;
Ti i shpëton ata që të thërrasin atje ku janë;
Të tregohesh i mirë me ata që të kërkojnë, veç kënaqësi Ty kjo të lë,
Me ata që Ty gjithçka në gjithçka të kanë.
Ne të shijojmë, O bukë e gjallë,
E me zor presim të gostitemi me Ty përsëri;
Ne pimë prej Teje, gurra e burimit tonë,
Dhe shpirti ynë digjet që me Ty të ngopet në lavdi.
Të dëshiron fryma jonë e trazuar,
Kurdoherë që fati i ynë i ndryshueshëm hidhet;
Të gëzuar jemi kur shikojmë buzëqeshjen Tënde të uruar,
Të bekuar kur besimi ynë mund fort tek Ti të mbahet.
O Jezus, gjithnjë me ne qëndro,
Bëje jetën tonë të shndritshme e të qetë;
Natën e errët të mëkatit largo,
Derdhe mbi botën dritën Tënde të shenjtë.
Autor: Bernardi i Kleirvauksit, rreth vitit 1150
[1]1. Duhet vërejtur se këtë kapitull që trajton hirin e përgjithshëm, e kam vënë në pjesën 5 të këtij libri: “Doktrina e Zbatimit të Shpengimit,” jo ngaqë hiri i përgjithshëm rrjedh drejtpërsëdrejti nga vepra shpenguese e Krishtit (sepse nuk është kështu), por ngaqë ai luan rol në përgatitjen dhe ndihmesën në veprën e Perëndisë së zbatimit të shpengimit ndaj besimtarëve.
[2]2. Përderisa konteksti i “Gjonit” 1 ka të bëjë me ardhjen e Krishtit në botë, është më mirë që të marrim frazën “kur vjen në botë” për të modifikuar dritën e vërtetë, Krishtin (kështu e kanë versionet e Biblës në anglisht RSV, NASB, NIV), e jo çdo njeri (kështu e kanë versionet e Biblës në anglisht KJV, NASB margjina, NIV margjina), paçka se të dyja janë gramatikisht të mundshme. Sido që të jetë, vargu në fjalë ende thotë se Krishti ndriçon çdo njeri. Paçka se disa kanë argumentuar se ky ndriçim është thjesht shkëlqimi i dritës së pranisë së mishëruar të Krishtit në botë (sipas D.A. Carson, Ungjilli Sipas Gjonit [The Gospel According to John] fq. 123–124), ka më shumë të ngjarë që ky ndriçim të jetë drita e zbulimit të përgjithshëm që të gjithë njerëzit marrin, aftësia për të vëzhguar dhe kuptuar shumë fakte të vërteta rreth Perëndisë si dhe universit (sipas Leon Morris, Ungjilli Sipas Gjonit [The Gospel According to John] fq. 94–95). Kjo ndodh për shkak se (1) kur Gjoni specifikon që Krishti “ndriçon çdo njeri” (në vend të “gjithë njerëzve” apo “botës”) ai na sugjeron se ky ndriçim ndodh për çdo individ, gjë e cila do të ishte e vërtetë të thuhej për njohurinë e përgjithshme, por jo për njohurinë e Krishtit. (2) Po ta marrim në këtë kuptim, fjala “ndriçoj” do të nënkuptonte një ndriçim aktual, e jo thjesht një potencial: Këtu thuhet se Krishti ndriçon, e jo thjesht ofron ndriçim. (3) Ky kuptim ngre lart krahasimin ironik tek vgj. 9–10: paçka se Krishti u jep njohuri të tërë njerëzve, dhe paçka se ishte Ai që i krijoi të tërë njerëzit, megjithëkëtë, ata nuk e njohën e as e pranuan.
[3]3. Sigurisht, operimi i ndërgjegjes nuk është kurrë i përsosur tek njerëzit e mëkatshëm në këtë jetë (ashtu sikurse Pali e kupton tek “Rom.” 2:15), kështu që shoqëritë do të variojnë në shkallën në të cilin ato aprovojnë aspekte të ndryshme të ligjeve morale të Perëndisë. Gjithsesi, ngjashmëria e ndjeshme ndaj ligjeve morale të Shkrimit, gjendet në ligjet dhe zakonet e çdo shoqërie njerëzore.
[4]4. Shiko diskutimin e zgjeruar të “Heb.” 6:4–6 në kapitullin 40, fq. 796–801.
[5]5. Pikëpamja mbi hirin e përgjithshëm e prezantuar në këtë kapitull, është në përputhje me pikëpamjen e Reformuar apo Kalviniste të librit në tërësi, një pikëpamje kjo që është argumentuar më specifikisht në diskutimin rreth sovranitetit të Perëndisë (kapitulli 13, fq. 211–118), provania e Perëndisë (kapitulli 16), mëkati (kapitulli 24), dhe zgjedhja, thirrja e ungjillit dhe rigjenerimi (kapitujt 32–34). Gjithsesi, ne duhet të vërejmë se një kuptim Arminian i hirit të përgjithshëm, do të ishte ndryshe në këtë pikë; do të thoshte se hiri i përgjithshëm i jep çdo personi aftësinë për t’u kthyer tek Perëndia me besim dhe pendesë, dhe në fakt e ndikon mëkatarin që ta bëjë këtë në mos qoftë që ai apo ajo i reziston specifikisht kësaj. Për rrjedhojë, sipas një kuptimi arminian, hiri i përgjithshëm ka një funksion i cili është i lidhur shumë më qartë me hirin shpëtues. Në fakt, hiri i përgjithshëm është thjesht një shprehje e hershme e tërësisë së besimit shpëtues. Kjo pozitë (që aftësia për t’u penduar dhe besuar i është dhënë të tërë njerëzve) është diskutuar në kapitullin 32 mbi zgjedhjen, si dhe në kapitujt 33 dhe 34 mbi thirrjen e ungjillit dhe rigjenerimin.
[6]6. Berkhof, Teologji Sistematike (Systematic Theology) f. 445.
[7]7. Pali në mënyrë të shkoqur na drejton në ofrimin e “falënderimeve” ndaj Perëndisë “për mbretërit e për të gjithë ata që janë në pozitë të lartë” (1 Tim. 2:1–2).
[8]vol.—volumi
[9]1. Ky kapitull mund të vendoset gjetiu në radhën e temave të trajtuara këtu. Mund të vendosej menjëherë pas kapitullit 16 që bën fjalë për provaninë e Perëndisë, për shembull, përderisa zgjedhja është thjesht një aspekt i kontrollit providencial të Perëndisë mbi botën. Gjithashtu ai mund të vendosej në kapitullin 25, si pjesë e trajtimit të besëlidhjes së hirit mes Perëndisë dhe njeriut. Ose, mund të vendoset në kapitullin 40, si pjesë e diskutimit mbi ngulmimin, e lidhur veçanërisht me çështjen e sigurisë së shpëtimit, përderisa zgjedhja e Perëndisë ndaj nesh që të shpëtohemi, jep një siguri më të madhe që Ai do t’i përmbushë qëllimet e Tij. Megjithëkëtë, unë kam vendosur ta vë këtu në fillim të kapitujve të cilët diskutojnë trajtimin personal që Perëndia na bën me hirin e Vet (Vini re renditjen e ngjashme të temave që Pali bën tek “Rom.” 8:29–30.)
[10]2. Për një diskutim të rendit të ngjarjeve në këtë listë, shiko John Murray, Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied) (Grand Rapids: Eerdmans, 1955), fq. 79–87. Qasje të reja ndaj një sinteze tek temat e Palit, për rendin e shpëtimit, gjenden tek Vern Poythress, “Përdorimi i Qendrave të Ndryshme Tematike në Sintezën Teologjike: Shenjtëria si një Rast Sprove në Zhvillimin e Teologjisë së Palit (Using Multiple Thematic Centers in Theological Synthesis: Holiness as a Test Case in Developing a Pauline Theology)” (dorëshkrim i pabotuar i disponueshëm nga Campus Bookstore, Westminster Theological Seminary, P.O. Box 27009, Philadelphia, PA, 19118).
[11]3. Clark Pinnock thotë se ky tekst nuk bën fjalë për paracaktimin për shpëtim, por për një privilegj të caktuar, atë të konformimit me Jezus Krishtin: “Nuk ka paracaktim për shpëtim apo mallkim në Bibël. Ka vetëm një paracaktim për ata të cilët janë tashmë fëmijë të Perëndisë në lidhje me disa privilegje të caktuara përpara tyre” (f. 18). Por, një pikëpamje e tillë nuk do ishte një trajtim i drejtë për “Rom.” 8:29–30, për shkak se ata për të cilët në këtë varg thuhet se u paracaktuan, nuk janë ende fëmijë të Perëndisë, për shkak se Pali këtu flet për paracaktim përpara thirrjes apo drejtësimit. Për më tepër, privilegji i të qenurit i konformuar me imazhin e Krishtit, nuk vlen vetëm për disa të krishterë, por për të tërë.
[12]4. Gramatikisht, fraza: “që nga themelimi i botës” mund të cilësojë ose frazën: “emrat e të cilëve nuk janë shkruar” (si këtu, tek ver. ang. RSV; gjithashtu tek vers. ang. NASB dhe NIV anash faqes), ose frazën: “Qengjit, që është therur” (sipas vers. ang. KJV, NIV). Por shprehja paralele tek “Zbu.” 17:8, “emrat e të cilëve nuk janë shkruar në librin e jetës që nga themelimi i botës,” duket vendimtare, dhe aty ka vetëm një kuptim të mundshëm (renditja paralele e fjalëve është mbresëlënëse për tekstin greqisht, përderisa këto dy vargje kanë të përbashkëta njëmbëdhjetë fjalë identike kur flasim për njerëzit, emrat e të cilëve janë shkruar në librin e jetës). Për më tepër, formulimi tek ver. ang. RSV/NASB ka shumë më tepër kuptim në dritën e pjesës tjetër të Shkrimit: Bibla shpesh herë flet rreth Perëndisë që na zgjedh që nga themelimi i botës, por Shkrimi nuk thotë asgjëkund tjetër që Krishti u vra që nga që nga themelimi i botës —deklaratë kjo që thjesht nuk është e vërtetë në asnjë kuptim të drejtpërdrejtë të fjalës, për shkak se Krishti nuk u vra përpara se të kryqëzohej. Për rrjedhojë, sipas formulimit tek ver. ang. NIV/KJV, ky varg duhet të interpretohet me kuptimin e diçkaje të ngjashme me: “Perëndia planifikoi që prej themelimit të botës që Krishti do të vritej, por nuk është kjo ajo çfarë teksti thotë aktualisht, pavarësisht dy formulimeve të ndryshme.
[13]5. Shiko diskutimin e mëposhtëm (fq. 676–677) tek kuptimi i këtushëm i “njohur që më parë”.
[14]6 . Shiko kapitullin 16, fq. 320–322, 334, 340–347, për një diskutim më të zgjeruar të mënyrës se si ne mund të jemi persona me plotë kuptimin e fjalës e të bëjmë zgjedhje reale kur Perëndia ka caktuar paraprakisht tashmë atë që ne bëjmë.
[15]7. Ideja që paracaktimi është i bazuar në paranjohjen e Perëndisë të atyre të cilët do të besonin, është argumentuar tek Jack W. Cottrell: “Zgjedhje e Kushtëzuar (Conditional Election),” tek Hir i Pakushtëzuar (Grace Unlimited) fq. 51–73. Cottrell-i thotë: “Me anë të paranjohurisë së Tij, Perëndia shikon se kush do të besojë tek Jezus Krishti si Shpëtimtar dhe Zot, dhe do të bashkohet me Të në pagëzimin e krishterë; pastaj, edhe përpara krijimit të botës, Ai paracakton ato besimtarë që të ndajnë lavdinë e Krishtit të ringjallur” (f. 62).
[16]8. “Rom.” 11:2 në mënyrë të ngjashme flet për paranjohurinë e Perëndisë të personave jo fakteve rreth njerëzve apo faktit që ata do të besonin: “Perëndia nuk e hodhi poshtë popullin e vet, të cilin e njohu që më parë.”
[17]9. Si përgjigje ndaj pikëpamjes së Barth-it që të tërë janë të zgjedhur në Krishtin, shiko diskutimin e mëposhtëm mbi anashkalimin (fakti që disa nuk janë zgjedhur), kapitullin 7, fq. 116–118, dhe kapitullin 56, fq. 1148–1153, mbi faktin që ata të cilët nuk besojnë në Krishtin, nuk do të shpëtohen.
[18]10. Fakti që pozita arminiane në fund të fundit e bën diçka tek njeriu faktorin përcaktues nëse njerëzit do të shpëtohen apo jo, shikohet në mënyrë të qartë tek deklarata e I. Howard Marshall: “Efekti i thirrjes së Perëndisë është për ta vënë njeriun në një pozitë në të cilën ai mund të thotë “po’ ose “jo’ (gjë të cilën ai nuk mund ta bënte përpara se Perëndia ta kishte thirrur; deri atëherë, ai ishte në një qëndrim të vazhdueshëm “jo-je’)” (“Paracaktimi në Besëlidhjen e Re [Predestination in the New Testament],” Tek Hiri i Pakufizuar [Grace Unlimited] f. 140). Në këtë deklaratë të Marshall-it shikojmë se përcaktuesi përfundimtar i asaj nëse njerëzit shpëtohen apo jo, është nëse ata i thonë po apo jo thirrjes së Perëndisë, dhe për rrjedhojë, shpëtimi ende tek e fundit varet tek diçka tek njeriu, një aftësi apo prirje përbrenda tij e cila e bind atë për të thënë ‘po’ apo ‘jo’.
[19]11. Zgjidhja e pakushtëzuar është germa “U” në akronimin e gjuhës angleze TULIP, që përfaqëson “pesë pikat e Kalvinizmit.” Germat e tjera janë nistoret në anglisht të termave Privim Tërësor (shiko kapitullin 24, fq. 497–498), Shlesë e Kufizuar (shiko kapitullin 27, fq. 594–603), Hir i Parezistueshëm (shiko kapitullin 34, f. 700), si dhe Ngulmimi i shenjtorëve (shiko kapitullin 40, fq. 788–803). Shiko gjithashtu f. 596, n. 35.
[20]12. Për sa i takon doktrinës së zgjedhjes, ka patur një polemikë në qarqet e Reformuara (ato të cilat besojnë tek zgjedhja ashtu sikurse ajo është prezantuar këtu) mes dy pozitave të njohura si supralapsarianizëm dhe infralapsarianizëm. Dallimi ka të bëjë me atë që ndodhi në mendjen e Perëndisë përpara themelimit të botës. Kjo nuk prek diçka që ka ndodhur në kohë, por përkundrazi, ka të bëjë me rendin logjik të mendimeve të Perëndisë. Pyetja është nëse sipas rendit logjik, (a) Perëndia vendosi së pari që Ai do të shpëtonte disa dhe së dyti që Ai do të lejonte mëkatin në botë në mënyrë që t’i shpëtonte ata prej tij (pozita supralapsariane), ose ishte e anasjellta, në atë mënyrë që (b) Perëndia fillimisht vendosi se do të lejonte mëkatin në botë dhe së dyti vendosi që Ai do të shpëtonte disa njerëz prej mëkatit (pozita infralapsariane). Fjala supralapsariane do të thotë “përpara rënies,” ndërsa fjala infralapsarianedo të thotë “pas rënies.” Ky diskutim është i ndërlikuar dhe tepër spekulativ, për shkak se ka shumë pak të dhëna të drejtpërdrejta biblike të cilat do të na ndihmonin me të. Argumente të mirë janë parashtruar në mbështetje të secilës pikëpamje, dhe me shumë mundësi ka disa elemetë të të vërtetës në secilën prej tyre. Por në analizën e fundit, duket më shumë mençuri të themi që Shkrimi nuk na jep të dhëna të mjaftueshme që të zhbirojmë në këtë mister, dhe për më tepër, nuk duket shumë ndërtuese nëse veprojmë kështu.
Në fakt, unë kam vendosur që ta përmend këtë diskutim në këtë tekst shkollor në pikërisht këtë pikë, vetëm për shkak se fjalët “supralapsariane” dhe “infralapsariane” nganjëherë përdoren në qarqet teologjike si simbole për diskutimet teologjike më abstrakte dhe të paqarta, dhe mua më duket e përshtatshme që thjesht ta informojmë lexuesin për natyrën e këtij debati si dhe për kuptimin e këtyre termave. Për të interesuarit, një diskutim i mëtejshëm gjendet tek Berkhof, Teologji Sistematike (Systematic Theology) fq. 118–125.
[21]13. Për një diskutim të plotë të kundërshtive ndaj zgjedhjes, lexuesi mund t’i referohet dy përmbledhjeve të shkëlqyera të kohëve të fundit të eseve nga ajo e cila quhet pikëpamja “Arminiane”, një pikëpamje kjo e cila refuzon pikëpamjen e zgjedhjes të mbrojtur në këtë kapitull: shiko Clark H. Pinnock, red., Hiri i Pakufizuar (Grace Unlimited) (Minneapolis: Bethany Fellowship, 1975), dhe Clark H. Pinnock, red., Hiri i Perëndisë, Vullneti i Njeriut: Çështja pro Arminianizmit (The Grace of God, the Will of Man: A Case for Arminianism). Si reagim ndaj këtyre dy librave, Tom Schreiner dhe Bruce Ware kanë redaktuar një përmbledhje të konsiderueshme esesh nga studiues të Reformuar, me një titull të propozuar Hiri i Perëndisë, Zgjedha e Vullnetit: Një Çështje pro Kalvinizmit (The Grace of God, the Bondage of the Will: A Case for Calvinism) (në botim; nga Baker Book House, Grand Rapids, më 1995).
[22]14. Grant R. Osborne, “Shënime Ekzegjezore mbi Tekstet Kalviniste (Exegetical Notes on Calvinist Texts),” tek Hiri i Pakufizuar (Grace Unlimited) fq. 167–189, disa herë tregon për prova të vullnetit njerëzor apo zgjedhjes njerëzore të përfshirë në kontekstin e drejtpërdrejtë të teksteve që flasin rreth zgjedhjes apo paracaktimit. Një shembull përfaqësues shikohet në f. 175, ku Osborne diskuton “Veprat” 13:48, “të gjithë sa ishin të caktuar për jetën e përjetshme, besuan.” Osborne-i përgjigjet: “Ndërkohë që ne jemi dakord që motivi bazë është zgjedhja hyjnore, kjo nuk e hedh poshtë praninë e vullnetit njerëzore, sikurse shikohet në kontekst” (f. 175). Një përgjigje e tillë duket se supozon se një pikëpamje e Reformuar e mohon vullnetin apo zgjedhjen njerëzore. Por, si përgjigje duhet thënë se pozita e Reformuar, ashtu sikurse argumentohet në mënyrë tradicionale, lejon për vullnet të mirëfilltë njerëzore, apo për vullnet njerëzor në zgjedhjet që bëhen, dhe thjesht thotë se Perëndia është aq i mençur dhe i fuqishëm saqë Ai cakton që ne të përgjigjemi me dëshirë. Osborne-i nuk ndërvepron drejtpërsëdrejti me këtë pozitë.
[23]15. Shiko kapitullin 19, f. 403, për një diskutim të faktit se do ishte e drejtë për Perëndinë që të mos shpëtonte askënd.
[24]16. Një pikëpamje Arminiane e këtij vargu jepet nga Jack Cottrell. Ai thotë se “Rom.” 9:18, “ai ka mëshirë për atë që do dhe e ngurtëson atë që do,” nuk i referohet zgjedhjes së Perëndisë të njerëzve që shpëtohen, por zgjedhjes së Perëndisë të njerëzve për lloje të caktuara shërbimi: “Ai zgjedh atë që dëshiron për shërbim, jo për shpëtim” (“Natyra e Sovranitetit Hyjnor [The Nature of the Divine Sovereignty],” tek Hiri i Perëndisë, Vullneti i Njeriut [The Grace of God, the Will of Man] f. 114). Sidoqoftë, ky nuk është një interpretim bindës, për shkak se i tërë konteksti ka të bëjë padyshim me shpëtimin. Pali thotë: “kam një trishtim të madh dhe një dhembje të vazhdueshme në zemrën time” si dhe “do të doja të isha vetë i mallkuar, i ndarë nga Krishti, për vëllezërit e mi, për farefisin tim sipas mishit” (Rom. 9:2, 3), jo ngaqë judenjtë nuk u zgjodhën për një shërbim të caktuar, por për shkak se ata nuk ishin të shpëtuar! Tek v. 8 ai flet jo për ata që u zgjodhën për shërbim dhe ata që nuk u zgjodhën për shërbim, por për ata të cilët janë “bijtë e Perëndisë ” si dhe ata të cilët nuk janë. Gjithashtu ai flet në v. 22 jo për disa që humbën mundësinë për të shërbyer, por për “enët e zemërimit që qenë bërë për prishje.” Ajo për të cilën bën fjalë i gjithë ky kontekst, është shpëtimi.
[25]17. James D. Strauss, “Premtimi i Perëndisë dhe Historia Mbarë Botërore: Teologjia e “Romakëve” 9 (God’s Promise and Universal History: The Theology of Romans 9,)” tek Hiri i Pakufizuar (Grace Unlimited) thotë se tek “Romakëve” 9 “enët e zemërimit që qenë bërë për prishje” do ishte më mirë që të përkthehej “e bënë veten” për zemërim (f. 200). Por ai nuk jep shembuj të një përdorimi të mirëfilltë në vetvetore të foljes καταρτίζω (G2936) që do të lipsej këtu. BAGD, fq. 417–418, vëreni se forma pësore mund të përdoret në jokalimtare (ashtu sikurse këtu nëse e përkthejmë “bërë për prishje,” siç e ka versioni në anglisht i Biblës, RSV), por ato nuk japin shembuj të një trajtë veprore apo mesore të kësaj foljeje që përdoret pa një kundrinor të drejtë. Për më tepër, sugjerimi i Strauss-it “e bënë veten” për zemërim, nuk do të përshtatej me të vërtetë me ilustrimin e një poçari që bën enë të llojeve të ndryshme, sepse enët nuk bëhen vetë, por është poçari që i bën.
Një kundërshtim tjetër i sjellë nga Strauss-i, është që poçari dhe ilustrimi i argjilës tek “Rom.” 9:20–23 është marrë nga pasazhet e Besëlidhjes së Vjetër të cilat theksojnë thirrjen e Perëndisë që njerëzit të zgjedhin lirisht të pendohen e të besojnë. Ai thotë se kjo e hedh poshtë idenë e një paracaktimi sovran nga ana e Perëndisë (f. 199). Por, këtu Strauss-i thjesht e keqkupton pozitën e të Reformuarve, që nuk mohon kurrë përgjegjësinë apo gatishmërinë njerëzore në bërjen e zgjedhjeve.
[26]18. Për diskutim të mëtejshëm, shiko John Piper, Drejtësimi i Perëndisë: Një Studim Ekzegjetik dhe Teologjik i “Romakëve” 9:1-23 (The Justification of God: An Exegetical and Theological Study of Romans 9:1–23) (Grand Rapids: Baker, 1983).
[27]19. I. Howard Marshall, “Paracaktimi në Besëlidhjen e Re (Predestination in the New Testament),” (tek Hiri i Pamerituar [Grace Unlimited] f. 136), specifikisht thotë: “Unë nuk e kuptoj se si mund të jetë arbitraritet të shpëtosh një mëkatar fajtor e jo një tjetër.” Por kjo duket se është ekzaktësisht ajo që Pali po thotë tek “Rom.” 9:18–20: Perëndia vërtetë që i shpëton disa si dhe vendos që të mos shpëtojë të tjerët, dhe ne nuk kemi të drejtë si krijesa që të themi se kjo është e padrejtë.
[28]20. Për një diskutim të dallimit mes vullnetit të zbuluar të Perëndisë si dhe vullnetit të Tij të fshehtë, shiko kapitullin 13, fq. 213–216; gjithashtu kapitullin 16, fq. 327–330. Shiko gjithashtu John Piper, “A ka dy vullnete tek Perëndia? Zgjedhja Hyjnore si dhe dëshira e Perëndisë që të tërë të shpëtohen (Are There Two Wills in God? Divine Election and God’s Desire for All to Be Saved),” tek Hiri i Perëndisë, Zgjedha e Vullnetit (The Grace of God, the Bondage of the Will) red. Tom Schreiner and Bruce Ware.
[29]21. Clark Pinnock, “Hyrje (Introduction),” tek Hiri i Pakushtëzuar (Grace Unlimited) f. 13.
[30]22 . Shiko kapitullin 15, fq. 271–273, dhe kapitullin 21, fq. 440–441, mbi faktin që Perëndia na krijoi ne si dhe mbarë universin për lavdinë e Vet. Një Arminian mund të kundërshtojë ndaj shprehjes së ndryshimit në këtë mënyrë, dhe mund të thotë se Perëndia përlëvdohet më shumë kur ne zgjedhim Atë me një vullnet absolutisht të lirë, por kjo është thjesht një supozim jo i sigurt e i bazuar tek intuita e një analogjie njerëzore e nuk gjen mbështetje specifike tek Shkrimi. Për më tepër, për të qenë i përputhshëm me veten, duket se Arminianit do t’i duhet të marrë parasysh edhe ata miliona vetë të cilët nuk zgjedhin Perëndinë dhe të cilëve do t’u duhej të thoshin se Perëndia është gjithashtu edhe më i përlëvduar nga zgjedhjet e lira të miliona vetëve të cilët vendosin lirisht kundër Perëndisë, përndryshe, përse do t’i lejonte Perëndia ata që të vazhdojnë në këtë zgjedhje të lirë rebelimi?
[31]23. John Calvin vetë thotë për anashkalimin: “Dekreti është vërtetë i frikshëm, e pranoj.” Calvin, Parimet (Institutes) 3.23.7 (2:955); por duhet vërejtur se fjala e përdorur prej tij në latinisht horribilis nuk do të thotë “e urryer” por përkundrazi “e frikshme, që shkakton drojë.”
[32]24. Shiko diskutimin e këtij vargu tek Wayne Grudem, “1 Pjetrit” fq. 107–110. Ky varg nuk është se thjesht thotë se Perëndia destinoi faktin që ata të cilët tregohen të pabindur do të pengohen, por përkundrazi flet për Perëndinë i Cili i destinoi disa njerëz të caktuar për mosbindje dhe pengim: “për këtë ata ishin caktuar.” (Folja greqisht ἐτέθησαν (nga τίθημι, G5502) “ata ishin caktuar,” kërkon një kryefjalë në shumës.)
[33]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[34]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology). Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[35]FIB (IBD)—Fjalori i Ilustruar i Biblës (The Illustrated Bible Dictionary). Red. J.D. Douglas, etj. 3 vol. Leicester: Inter-Varsity Press, and Wheaton: Tyndale House, 1980.
[36]red.—redaktuar nga
[37]1. Shiko diskutimin e drejtësimit në kapitullin 36.
[38]2. “1 Thes.” 2:12 flet për Perëndinë “që ju thërret në mbretërinë dhe lavdinë e tij,” por ky kuptim do të ishte edhe më shumë paralel me “1 Kor.” 1:9 po qe se adoptojmë variantin tekstual të vërtetuar mirë καλέσαντες (pjesorja aoriste nga καλέω, G2813) dhe e përkthyer, “që ju thërret në mbretërinë dhe lavdinë e tij.”
[39]4. Shiko kapitullin 35, fq. 713–717, për një diskutim më të plotë të nevojës si për një pendesë të mirëfilltë ashtu edhe për një besim të mirëfilltë, si dhe një diskutim të çështjes nëse dikush mund të shpëtohet apo jo duke “pranuar Jezusin si Shpëtimtar por jo si Zot.”
[40]1. Kur Jakobi thotë se Perëndia “na ngjizi,” Ai përdor një gjuhë e cila zakonisht gjen zbatim për lindjet fizike (për daljen tonë në këtë botë prej mitrës së mamasë) dhe këtë e zbaton tek lindja frymërore.
[41]2. Shiko kapitullin 33, fq. 692–694, mbi thirrjen efektive.
[42]3. Kjo është “T-ja” në “pesë pikat e Kalvinizmit” të paraqitura nga akronimi TULIP. Germat e tjera kanë këtë kuptim: T-ja është privimi tërësor (shiko kapitullin 24, fq. 497–498), U-ja është zgjedhja e pakushtëzuar (shiko kapitullin 32, fq. 676–679), L-ja është shlesa e kufizuar (shiko kapitullin 27, fq. 594–603), dhe P-ja është Këmbëngulja e shenjtorëve (shiko kapitullin 40, fq. 788–803) Shiko gjithashtu f. 596, n. 35.
[43]4. Disa njerëz do të kundërshtojnë këtu duke thënë se Perëndia nuk mund të garantojë një përgjigje e cila është gjithsesi me dëshirë dhe e vullnetshme nga ana jonë. Por ky kundërshtim thjesht ndërkall në diskutim një përkufizim të “e vullnetshme” apo “me dëshirë”, përkufizim ky i cili në vetvete nuk mbështetet nga Shkrimi; shiko diskutimin në kapitullin 16, fq. 320–322, 334, 340–347, mbi provaninë e Perëndisë në lidhje me vendimet tona vullnetare.
[44]5. Kjo pikëpamje e rigjenerimit zakonisht varet tek shikimi i njeriut si trikotomi apo si një qenie e përbërë nga tri pjesë (trup, mendje dhe frymë), një pozitë kjo të cilën e diskutuam në kapitullin 23 më lart (fq. 472–483). Por, nëse e refuzojmë trikotominë dhe e shikojmë “shpirtin” dhe “frymën” si sinonime në Shkrimet të cilat flasin për pjesën jomateriale të natyrës tonë, atëherë një shpjegim i tillë nuk është bindës. Edhe për ata të cilët e pranojnë trikotominë, Shkrimi i cili flet për ne si një krijesë e re e që thonë se ne jemi lindur sërish (jo thjesht fryma jonë), duhet të jetë arsye e mirë për të parë në rigjenerim më shumë sesa thjesht bërja e frymës tonë të gjallë.
[45]6. C.S. Lewis tregon historinë e kthimit të vet në besim: “Unë e di shumë mirë se kur, por zor të them se si, u hodh hapi përfundimtar. Dikush po më çonte me makinë në Whipsnade një mëngjes të diele. Kur u nisa, unë nuk besoja se Jezus Krishti është Biri i Perëndisë, ndërsa kur arritëm tek kopshti zoologjik, e besoja. Megjithatë, nuk është se e kisha kaluar këtë udhëtim duke menduar. As në emocione të forta” (I habitur nga Gëzimi [Surprised by Joy] [New York: Harcourt, Brace and World, 1955], f. 237).
[46]7. Kur Jezusi flet këtu për të qenurit i “lindur nga uji” interpretimi me më shumë gjasa i kësaj është se Ai është duke iu referuar pastrimit frymëror nga mëkati për të cilin Ezekieli profetizoi kur tha: “Do të lëshoj pastaj ujë të pastër mbi ju dhe do të jeni të pastër; do t'ju pastroj nga të gjitha ndyrësitë tuaja dhe nga të gjithë idhujt tuaj. Do t'ju jap një zemër të re dhe do të shtie brenda jush një frymë të re” (Eze. 36:25–26). Këtu, uji simbolizon pastrimin frymëror nga mëkati, tamam ashtu sikurse zemra e re si dhe fryma e re tregojnë për jetën e re frymërore që Perëndia do të në japë. Ezekieli është duke profetizuar që Perëndia do të na bëjë një pastrim të brendshëm nga ndotja e mëkatit në zemër, ndërkohë që Ai zgjon një jetë të re frymërore përbrenda njerëzve të Tij. Fakti që këto dy ide të reja janë të lidhura kaq ngushtë me këtë profeci të mirënjohur nga Ezekieli, si dhe fakti që Jezusi supozon se Nikodemi duhet ta kishte kuptuar këtë të vërtetë (“Ti je mësues në Izrael dhe nuk i ditke këto?” [Gjoni 3:10]), bashkë me faktin se përgjatë gjithë bisedës, Jezusi po flet për çështje intensivisht frymërore, sugjerojnë të tëra që ky është kuptimi që ka më shumë gjasa të jetë i vërteti për këtë pasazh. Një sugjerim tjetër ka qenë që “lind nga uji” i referohet lindjes fizike dhe “uji” (apo lëngu amniotik) që e shoqëron atë, por do të ishte si zor e nevojshme për Jezusin që të specifikonte se dikush duhet të lindë në këtë mënyrë kur flet për lindjen frymërore, dhe si zor të jetë e vërtetë që judenjtë e shekullit të parë ta kenë marrë me këtë kuptimin edhe ata këtë frazë. Një interpretim tjetër është që Jezusi është duke iu referuar ujit të pagëzimit këtu, por pagëzimi apo cilado ceremoni tjetër e ngjashme, nuk është ajo që nënkuptohet në këtë pasazh (dhe do të kishte qenë anakronizëm nga ana e Jezusit po të fliste për pagëzimin e krishterë këtu, përderisa, ai pagëzim nuk filloi deri në ditën e Rrëshajave); për më tepër, kjo do ta bënte Jezusin të dukej sikur na mësonte se një veprim fizik i pagëzimit është i domosdoshëm për shpëtim, diçka kjo që do ta kontradiktonte theksin që Besëlidhja e Re do t’i vinte shpëtimit nëpërmjet vetëm besimit, si domosdoshmëri për shpëtimin, dhe si diçka e cila, po të ishte e vërtetë, ne padyshim që do të pritnim ta gjenim të dhënë mësim në mënyrë shumë më të shkoqur edhe në pasazhe të tjera të Besëlidhjes së Re të cilat trajtojnë në mënyrë të qartë pagëzimin (shiko kapitullin 49 mbi pagëzimin).
[47]8. Versioni në anglisht i Biblës i titulluar RSV e përkthen “Kol.” 2:13 me një fjali të nënrenditur lidhore: “Dhe juve që ishit të vdekur në mëkate dhe në parrethprerjen e mishit, Perëndia ju dha jetë bashkë me të,” por teksti në greqisht nuk ka përemër lidhor (οὓς, nga ὅς, G4005), të cilin Pali fare lehtë mund ta kishte përdorur, por përkundrazi ka një frazë pjesore me pjesoren e kohës së tashme ὄντας (nga εἰμί, G1639) “duke qenë,” duke ofruar për pasojë një nuancë të një veprimtarie në vazhdim e cila ndodhi në të njëjtën kohë që veprimi i foljes kryesore (“u bë i gjallë”) ndodhi. Kështu, versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NIV shpreh kuptimin e përshtatshëm: në kohën kur ne po vazhdonim në gjendjen e të qenurit të vdekur në mëkatet tona, Perëndia na dha jetë. Pavarësisht nëse ne e përkthejmë pjesoren si të formës lejore, shkakore, apo si shprehëse të rrethanave shoqëruese, apo me çfarëdo kuptimi tjetër të mundshëm për pjesoren, kjo nuancë e përkohshme e kohës së njëhershme me atë të kallëzuesit, do të ishte ende e tashme gjithashtu. Megjithëkëtë, versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NIV, duke e përkthyer atë si një pjesore në mënyrë të qartë të përkohshme (“kur ti ishe i vdekur”) duket se i ka dhënë përkthimin më të mirë të kuptimit të synuar të këtij vargu.
[48]9. Është e vërtetë që Jezusi i thotë Nikodemit se i duhet të lindet sërish (Gjoni 3:7: “Mos u mrekullo që të thashë: ``Duhet të lindni përsëri”’), por kjo nuk është një urdhëresë ndaj Nikodemit për të bërë diçka që askush nuk mund ta bëjë (d.m.th., t’i japë vetes jetë të re frymërore). Kjo është një fjali dëftore e jo një urdhërore. Është një deklarim i faktit që ka për qëllim t’i tregojë Nikodemit nevojën e tij tërësore frymërore si dhe mungesën e aftësisë së tij për të hyrë në mbretërinë e Perëndisë. Pak më vonë, kur Jezusi fillon të flasë rreth përgjigjes që pritej nga Nikodemi, Ai flet për përgjigjen personale me besim si gjëja e nevojshme: “kështu duhet të ngrihet lart Biri i njeriut, që të gjithë që besojnë në të, të mos humbasin, por të kenë jetën e përjetshme.” (Gjoni 3:14–15).
[49]10. Pjesorja e kohës së kryer e përkthyer këtu “ka lindur” mundet që në mënyrë më të shkoqur të përkthehet “është lindur si dhe vazhdon në jetën e re që vjen si rezultat i asaj ngjarjeje.”
[50]11. Përderisa treguam më sipër se njeriu së pari rigjenerohet dhe pastaj për rrjedhojë vjen në besimin shpëtues, do të ketë një kohë të shkurtër në të cilën dikush është rigjeneruar, dhe rezultatet (besimi, dashuria, etj.) ende nuk do të vihen re. Por, Gjoni është duke thënë se rezultatet do të vijnë; ato janë të pashmangshme kur dikush është rilindur sërish.
[51]1. Sigurisht që fjalët besoj dhe bindje shfaqen shpesh herë në Bibël, dhe ne nuk duhet të heqim tërësisht dorë nga përdorimi i tyre sipas një kuptimi të duhur biblik thjesht për shkak se kultura jonë nganjëherë u jep atyre një kuptim të pasaktë. Ajo që dua të them është thjesht se kur shpjegojmë ungjillin ndaj një jobesimtari, fjala mirëbesim duket se është ajo që ka më shumë gjasa të tejçojë sot kuptimin Biblik.
[52]2. Leon Morris, Ungjilli Sipas Gjonit (The Gospel According to John) f. 336, në lidhje me referencën për një diskutim më të gjatë nga C.H. Dodd, Interpretimi i Ungjillit të Katërt (The Interpretation of the Fourth Gospel) (Cambridge: Cambridge University Press, 1953), fq. 179–186, dhe një shënim të cilin Dodd nuk e shikon si paralel me përdorimin e πιστεύω (G4409) të ndjekur nga parafjala εἰς (G1650) për t’iu referuar mirëbesimit tek një person, në greqishten jolaike. Kjo shprehje është përkundrazi një përkthim fjalë për fjalë i shprehjes “të besosh në” nga Hebraishtja e Besëlidhjes së Vjetër.
[53]3. J.I. Packer, Ungjillëzimi dhe Sovraniteti i Perëndisë (Evangelism and the Sovereignty of God) f. 104.
[54]4. John Murray, Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied) f. 113.
[55]5. Burimi i kësaj pikëpamjeje të ungjillit, është me sa duket Lewis Sperry Chafer, veçanërisht në Teologjinë Sistematike (Systematic Theology) vol. 3 që ai shkroi, ku thotë: “Besëlidhja e Re nuk imponon pendesë mbi të pashpëtuarit si kusht për shpëtimin” (f. 376). Chafer e kupton se shumë vargje u bëjnë njerëzve thirrje për t’u penduar, por ai thjesht e përkufizon pendesën si një “ndryshim mendjeje” që nuk përfshin pikëllim për mëkatin apo kthimin e shpinës ndaj mëkatit (fq. 372–375). Kësisoj, ai mund të thotë: “Pendesa e cila është një ndryshim mendjeje, është e përfshirë tek të besuarit” (f. 375). Ai argumenton se “kërkesa e shtuar që të pashpëtuarit duhet ta përkushtojnë veten për të bërë vullnetin e Perëndisë në jetën e tyre të përditshme, si dhe që të besojnë tek Krishti” është një “ndërhyrje pështjelluese në doktrinën sipas të cilës shpëtimi kushtëzohet vetëm me të besuarit” (f. 384). Chafer siguron një bazë për pikëpamjen sipas të cilës njerëzit duhet që në radhë të parë të pranojnë Krishtin si Shpëtimtar, dhe më pas si Zot, kur ai thotë se predikuesi ka detyrimin për të “predikuar pranimin si Zot të Krishtit në mënyrë ekskluzive ndaj të krishterëve, si dhe pranimin si Shpëtimtar të Krishtit prej atyre të cilët nuk janë të shpëtuar” (f. 387). Personi më me zë bashkëkohor i kësaj pikëpamjeje, ka qenë profesori i Seminarit Dallas, Zane C. Hodges: shiko librin e tij Ungjilli nën Rrethim (The Gospel Under Siege) (Dallas: Redencion Viva, 1981).
Por jo të tërë ata tek Dallas Seminary apo të tërë përbrenda teologjisë Dispensacionale do t’i përmbaheshin kësaj pikëpamjeje. Një polemikë rreth kësaj pike u ndez mes ungjillorëve amerikanë kur John MacArthur, i cili vetë është Dispensacionalist, botoi Ungjilli Sipas Jezusit (The Gospel According to Jesus) (Grand Rapids: Zondervan, 1988, bot. i rishikuar. 1994). Ky libër i shkëlqyer (me parathënie entuziaste nga J.I. Packer si dhe James Montgomery Boice) kritikonte me forcë pikëpamjet e shkrimtarëve të tillë si Chafer dhe Hodges mbi ungjillëzimin si dhe natyrën e besimit shpëtues. MacArthur argumentoi në mënyrë shumë bindëse, duke u nisur nga shumë pasazhe të Besëlidhjes së Re që askush nuk mundet ta pranojë me të vërtetë Krishtin si Shpëtimtar pa e pranuar Atë gjithashtu si Zot, apo, me fjalë të tjera, se nuk mund të ketë një besim me të vërtetë shpëtues pa patur një pendesë të mirëfilltë gjithashtu. Ai tha se cilado pikëpamje tjetër, predikon një ungjill të shpëlarë i cili u ofron një siguri të rreme njerëzve të pakthyer në besim, duke u thënë atyre se ata janë të shpëtuar thjesht për shkak se ata pranuan që faktet e ungjillit, ishin të vërteta, apo ngaqë bënë një lutje, por ata nuk kishin pendesë të vërtetë e as një ndryshim real të jetës. MacArthur argumentoi se një ungjillëzim i tillë jo biblik, nuk ka qenë kurrë ajo që kisha ka dhënë mësim përgjatë gjithë historisë, dhe se ungjilli i holluar i dëgjuar kaq shpesh sot, ka çuar në një brez të tërë të krishterësh të cilët thonë se besojnë, jeta e të cilëve nuk është ndryshe nga kultura që i rrethon e që në fakt nuk janë aspak të shpëtuar. Hodges me të shpejtë iu përgjigj MacArthur-it me një tjetër libër, Absolutisht Falas! Një Përgjigje Biblike ndaj Shpëtimit Prej Krishtit si Zot (Absolutely Free! A Biblical Reply to Lordship Salvation (Dallas: Redencion Viva, and Grand Rapids: Zondervan, 1989).
Ashtu sikurse kam argumentuar në këtë kapitull, mua më duket e qartë që MacArthur-i padyshim që ka të drejtë të thotë se besimi shpëtues me termat e Besëlidhjes së Re, është më shumë sesa një thjesht pranim intelektual i fakteve; ai duhet të përfshijë një ardhje me gjithë zemër tek Krishti, në varësi personale ndaj Tij për shpëtim, e gërshetuar kjo me një pendesë të ndjerë nga zemra për mëkatin. Do të shkonim në rrugë të gabuar po qe se këtij mësimi do t’i vinim emrin “shpëtimi prej Krishtit si Zot” a thua se kjo është ndonjë lloj doktrine e re apo a thua se ka ndonjë lloj tjetër shpëtimi—MacArthur është duke dhënë mësim atë që ka qenë pozita historike e ortodoksisë së krishterë në këtë çështje, ashtu sikurse e demonstron tek një shtojcë e librit të vet (fq. 221–237). Kjo pozitë nuk predikon shpëtim nëpërmjet veprave, por thjesht deklaron ungjillin e hirit falas, dhe shpëtim nëpërmjet besimit në të tërë plotësinë e vet biblike. Ndryshimi i jetës i cili do të vijë si rezultat nga kthimi i mirëfilltë në besim, nuk na shpëton, por pa dyshim që do të vijë si rezultat nëse besimi ynë është i mirëfilltë, sepse “besimi, në qoftë se s'ka vepra, është i vdekur në vetvete” (Jakobi 2:17).
Sandemanianët ishin një grup i vogël kishash ungjillore të cilat jepnin mësim një pikëpamje të ngjashme me atë të Zane Hodges në Angli si dhe në Shtetet e Bashkuara nga 1725 derisa ato u shuan rreth vitit 1900; shiko R.E.D. Clark, “Sandemanianët (Sandemanians),” tek NIDCC f. 877.
[56]6. Shiko kapitullin 49, fq. 973–975, 981, mbi pyetjen e nëse pagëzimi është apo jo i domosdoshëm për shpëtim.
[57]7. Është e vërtetë që Pali i thotë gardianit filipian tek “Veprat” 16:31, “Beso në Zotin Jezu Krisht dhe do të shpëtohesh ti dhe shtëpia jote.” Sidoqoftë edhe kjo fjali përmban një pranim që Jezusi është “Zot,” dhe për më tepër, fjalia tjetër e bën të qartë se Pali i tha edhe shumë gjëra të tjera atij njeriu sesa kjo fjali e shkurtër, sepse, lexojmë se “ata i folën fjalën e Zotit atij dhe gjithë atyre që ishin në shtëpinë e tij” (Veprat 16:32).
[58]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology). Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[59]FIB (IBD)—Fjalori i Ilustruar i Biblës (The Illustrated Bible Dictionary).Red. J.D. Douglas, etj. 3 vol. Leicester: Inter-Varsity Press, dheWheaton: Tyndale House, 1980.
[60]1. John Murray, Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied) f. 121.
[61]2. Shiko kapitullin 24, fq. 494–496, mbi idenë e mëkatit të Adamit që na vishet neve.
[62]3. Shiko kapitullin 27, fq. 573–574, mbi faktin që mëkati ynë iu vesh Krishtit. Pali thotë: “Sepse atë, që nuk njihte mëkat, e bëri mëkat për ne, që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të” (2 Kor. 5:21).
[63]4 . Nganjëherë dëgjojmë shpjegimin e zakonshëm që i drejtësuar do të thotë “tamam sikur të mos kisha mëkatuar kurrë.” Ky përkufizim është një lojë fjalësh e krijuar me finokëri dhe përmban një element të vërtetë (sepse personi i drejtësuar, ashtu sikurse personi i cili nuk ka mëkatuar kurrë, nuk ka ndëshkim për të paguar për mëkatin). Por ky përkufizim të çon në rrugë të gabuar nga dy anë të tjera sepse (1) ai nuk përmend asgjë rreth faktit që drejtësia e Krishtit më llogaritet mua kur unë jam i drejtësuar; të bëjmë këtë, do të duhej të thoshte gjithashtu që “ashtu sikurse do të kisha jetuar një jetë me drejtësi të plotë.” (2) Por, më e rëndësishme akoma, është që ajo nuk mund të përfaqësojë në mënyrë adekuate faktin se unë nuk do të jem kurrë në një gjendje e cila është “njësoj sikur të mos kisha mëkatuar kurrë,” për shkak se unë gjithnjë do të jem i vetëdijshëm për faktin se kam mëkatuar dhe se nuk jam person i pafajshëm por një person i fajshëm i cili është falur. Kjo është shumë ndryshe nga “tamam sikur të mos kisha mëkatuar kurrë”! Për më tepër, kjo është ndryshe nga: “njëlloj sikur të kisha jetuar një jetë me drejtësi të përsosur,” sepse unë do ta di përgjithnjë se nuk kam jetuar një jetë me drejtësi të përsosur, por se më është dhënë drejtësia e Krishtit nëpërmjet hirit të Perëndisë.
Për rrjedhojë, si në faljen e mëkateve ashtu edhe në veshjen e drejtësisë së Krishtit, situata ime është shumë më ndryshe nga çfarë do të kishte qenë po qe se nuk do të kisha mëkatuar kurrë e do të kisha jetuar një jetë përsosmërisht të drejtë. Gjatë gjithë përjetësisë, nuk do ta harroj që jam një mëkatar i falur dhe se drejtësia ime nuk është e bazuar tek merita ime, por tek hiri i Perëndisë në veprën shpëtuese të Jezus Krishtit. Asnjë prej mësimeve të pasura që janë në thelb të ungjillit nuk do të kuptohet nga ata të cilat janë inkurajuar ta kalojnë jetën e tyre duke menduar se “i drejtësuar” do të thotë “njëlloj sikur të mos kisha mëkatuar kurrë.”
[64]5. Pjesorja aoriste pësore δικαιωθέντες (nga δικαιόω, G1467) e vendosur përpara kallëzuesit, tejçon kuptimin e një ngjarjeje të përfunduar përpara kallëzuesit të kohës së tashme: “Ne kemi paqe,” që jep kuptimin: “Përderisa jemi drejtësuar nëpërmjet besimit, ne kemi paqe.”
[65]6. Ludwig Ott, Aspektet Themelore të Dogmës Katolike (Fundamentals of Catholic Dogma) f. 257; cituar gjithashtu me aprovim në f. 250. Duhet vërejtur se Ott-i përfaqëson Katolicizmin Romak më tradicional të para Vatikanit II, dhe se shumë Katolikë Romakë bashkëkohorë, kanë kërkuar të kuptojnë drejtësimin që është më i afërt me pikëpamjen Protestante.
[66]7. Po aty, f. 251.
[67]8. Po aty, fq. 252–53.
[68]9. Po aty, fq. 261–262.
[69]10. Po aty, f. 262.
[70]11. Po aty, f. 262.
[71]12. Po aty, f. 264.
[72]13. Një shembull i marrë nga jeta e zakonshme mund të shikohet në marrjen e një çeku pagese për punën e kryer ndaj një punëdhënësi. “Mënyra” apo “instrumenti” që unë përdor për të marrë çekun është veprimi i zgjatjes së dorës time dhe marrja e një zarfi nga kutia postare, pastaj hapja e tij dhe nxjerrja e çekut. Por punëdhënësi im nuk më paguan për ndonjë prej këtyre veprimeve. Pagesa është tërësisht për punën që unë bëra përpara kësaj. Faktikisht, marrja e çekut nuk më fitoi as një cent prej parave që mora me të. Çeku ishte thjesht instrumenti apo mjeti që unë përdora për të marrë pagesën në zotërimin tim. Në mënyrë të ngjashme, besimi është instrumenti të cilin ne përdorim për të marrë drejtësimin nga Perëndia, por në vetvete nuk na fiton ndonjë meritë përpara Perëndisë. (Analogjia në fjalë është e dobishme por nuk është e përsosur, pasi më përpara unë kisha punuar për të fituar ata para, ndërkohë që drejtësimi është i bazuar tek vepra e Krishtit. Analogjia do të ishte më e afërt me realitetin po të kisha punuar e pastaj të kisha vdekur, dhe gruaja ime të kishte marrë çekun në kutinë time postare.)
[73]14. Fjala e përkthyer “kjo” është përemri asnjanës τοῦτό (ngaοὗτος, G4047) që i referohet jo “besimit” apo “hirit” specifikisht në fjalinë e nënrenditur të mëparshme (sepse ato janë të dyja emra të gjinisë femërore në greqisht, e do të kërkonin përemra femërorë), por ndaj të tërë idesë së shprehur në frazën paraprirëse, ideja që ti je shpëtuar nga hiri nëpërmjet besimit.
[74]15. Jakobi citon tekstin: “Por Abrahami i besoi Perëndisë, dhe kjo iu llogarit për drejtësi” tek “Jakobi” 2:23, por ai thotë se Shkrimi “u përmbush” kur Abrahami ofroi birin e tij, e me sa duket me këtë nënkupton se deklarata e mëparshme e drejtësisë u realizua atëherë dhe rezultatet e tij u panë se ishin të vërteta në jetën e Abrahamit kur ai ofroi Isakun në altar.
[75]red.—redaktuar nga,
[76]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology).Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[77]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[78]1. Ka edhe një sërë pasazhesh të tjerë të cilët flasin rreth statusit tonë si fëmijë të Perëndisë apo për pjesëmarrjen tonë në familjen e Tij (shiko Mat. 5:48; 7:11; 2 Kor. 6:18; Efe. 5:1; Fil. 2:15; Heb. 2:13–14; 12:5–11; 1 Pjetrit 1:14; 1 Gjonit 3:10).
[79]2. Është e vërtetë që tek “Gjoni” 1:13 ai specifikon se këta ishin njerëzit të cilët u lindën “prej Perëndisë,” por kjo është thjesht të japësh informacion shtesë rreth tyre (konkretisht, se ato janë rigjeneruar nga Perëndia). Kjo nuk e mohon faktin që pikërisht ndaj atyre të cilët “besojnë në emrin e tij” Krishti u dha pushtet të bëhen bij të Perëndisë.
[80]3. Paçka se si engjëjt e mirë ashtu edhe ata të këqij në një vend në Shkrim quhen “bijtë e Perëndisë” (Jobi 1:6), kjo dukshëm është referencë ndaj statusit të birësisë që vjen nga fakti se Perëndia i krijoi ata. Kjo nuk duket se tregon që engjëjt në përgjithësi (veçanërisht engjëjt e këqij) kanë ndonjë prej privilegjeve të familjes që ne marrim si fëmijë të Perëndisë. Faktikisht, “Heb.” 2:14–16 bën një dallim të qartë mes statusit tonë si fëmijë të Perëndisë si dhe statusit të engjëjve. Për më tepër, engjëjt, asgjëkund tjetër nuk janë referuar si pjesëtarë të familjes së Perëndisë e as është thënë për ta se kanë privilegjet e familjes të cilat na takojnë neve si fëmijë të Perëndisë. (Nuk ka shumë gjasa që “Zan.” 6:2–4 të jetë referencë ndaj engjëjve; shiko Wayne Grudem, Letra e Parë e Pjetrit (The First Epistle of Peter) fq. 211–215.)
[81]4. Në këtë varg, Jezusi thotë: “Nëse ju, pra, që jeni të ligj, dini t'u jepni dhurata të mira bijve tuaj, aq më tepër Ati në qiell do t'u japë Frymën e Shenjtë atyre që ia lypin!” Këtu, Ai duket se nuk e ka fjalën për dhuratën e Frymës së Shenjtë që banon përbrenda ndërkohë që Ai vjen në rigjenerim, por dhuratën e fuqizimit të mëtejshëm për shërbesë, për dhurata që duhen përdorur në shërbesë apo për jetesën e krishterë.
[82]5. Një analizë e zgjeruar e mësimit të Besëlidhjes së Re mbi kishën si një familje, gjendet tek Vern S. Poythress, “Kisha si Familje: Përse Udhëheqësia Mashkullore në Familje Kërkon Udhëheqësi Mashkullore edhe në Kishë Gjithashtu (The Church as a Family: Why Male Leadership in the Family Requires Male Leadership in the Church as Well),” tek W. Grudem dhe J. Piper, red., Rifitimi i Burrërisë dhe Grarisë Biblike (Recovering Biblical Manhood and Womanhood) fq. 233–247.
[83]1. Paçka se besimi shpëtues fillestar përmes të cilit ne jemi drejtësuar shfaqet vetë në kohën e kthimit në besim, besimi dhe pendesa në fakt vazhdojnë përgjatë gjithë jetës tonë gjithashtu (shiko kapitulli 35, fq. 717–718). Në mënyrë të ngjashme, paçka se rigjenerimi, drejtësimi dhe birësimi janë ngjarje të njëkohësishme, që kryen vetëm një herë e të cilat ndodhin në fillim të jetës së krishterë, rezultatet e të tëra këtyre vazhdojnë përgjatë gjithë jetës: ne vazhdojmë të kemi jetën frymërore që marrim nga rigjenerimi, qëndrimi ligjor që marrim nga drejtësimi si dhe pjesëmarrjen në familjen e Perëndisë që ne e marrim nga birësimi.
[84]2. Shprehja në greqisht është: τοῖς ἡγιασμένοις, nga ἁγιάζω (G39), një pjesore emërore e kohës së kryer së pësores, e cila shpreh si një veprimtari të kryer në të shkuarën (ata qenë shenjtëruar) ashtu edhe një rezultat të vazhduar (ata vazhdojnë të përjetojnë ndikimin shenjtërues të atij veprimi të kryer në të shkuarën).
[85]3. Disa mund të dëshirojnë t’i shtojnë këtij seksioni një apo më shumë pasazhe nga “Hebrenjve” të cilat flasin për shenjtërimin tonë si i përfunduar në të kaluarën. Për shembull, autori thotë se nëpërmjet vullnetit të Perëndisë “ne jemi shenjtëruar me anë të blatës së trupit të Jezu Krishtit, një herë e përgjithmonë” (Heb. 10:10). Shprehja në greqisht, është një pjesore alegorike e kohës së kryer e pësores, ἡγιασμένοι ἐσμὲν që flet për një situatë e cila vazhdon të jetë e tanishme e që çon nga një veprim të kryer në të kaluarën: “Ne jemi pandërprerë në gjendjen e të qenurit të “jemi shenjtëruar’ (dhe ne vazhdojmë të ndjejmë rezultatet e atij veprimi të mëparshëm të shenjtërimit).”
Por tek “Hebrenjve” termi shenjtëroj (Gr. ἁγιάζω, G39) është i lidhur më shumë me sfondin e Besëlidhjes së Vjetër për sa i takon pastërtisë ceremoniale apo shenjtërisë, si diçka e domosdoshme për të patur liri hyrje në praninë e Perëndisë, dhe për rrjedhojë, “i shenjtëruar” në hebraisht, do të thotë “i bërë i shenjtë dhe i drejtë në sytë e Perëndisë dhe për pasojë i përshtatshëm për t’u afruar tek Perëndia me adhurim.” Si i tillë, “i shenjtëruar” tek “Hebrenjve” është si zor i barasvlershëm me i “drejtësuar” në fjalorin e Palit. Ky kuptim i “shenjtëruar” mund të shikohet tek “Heb.” 9:13; 10:10; 13:12. Këto pasazhe flasin për një lloj pastrimi ceremonial që lejon akses tek Perëndia, dhe, si i tillë, termi “shenjtërim” këtu i referohet fillimit të jetës së krishterë. Gjithsesi, fokusi është më tepër tek liria e hyrjes tek Perëndia në adhurim, ndërkohë që ajo që Pali thekson është drejtësimi nga ndëshkimi i mëkatit që ai meritonte nën ligjin e Perëndisë.
[86]4. Ka një përdorim tjetër të fjalës i shenjtëruar tek tradita Ueslejane/Shenjtërisë përbrenda Protestantizmit. Në këto qarqe, shprehja e shenjtërimit nganjëherë shikohet si një ngjarje e vetme e cila vjen fill pas kthimit në besim, në të cilën i krishteri fiton një nivel më të lartë shenjtërie, një nivel i cili nganjëherë njihet si “shenjtërim i plotë” apo “përsosmëri e pamëkat.” Përbrenda kësaj tradite, shenjtërimi shikohet si një përvojë që dikush e kërkon në jetën e krishterë, dhe që nganjëherë është në gjendje që ta arrijë. (Shiko teologjitë sistematike të renditura nën kategoritë “Arminiane” në bibliografitë në fund të këtij kapitulli.) Për rrjedhojë, ndërkohë që pjesa më e madhe e Protestantëve do të thoshte: “Unë jam duke u shenjtëruar,” disa vetë përbrenda traditës Ueslejane/Shenjtërisë, do të thonin: “Unë kam qenë shenjtëruar,” duke iu referuar me këtë jo shkëputjes së parë nga mëkati që vjen me kthimin në besim, por ndaj një përvoje të mëpastajshme në të cilën ata fillojnë të njohin liri nga mëkati i kryer me vetëdije në jetën e tyre. Vështirësitë me këtë pozitë janë ravijëzuar në seksionin 4 më poshtë, “Shenjtërimi nuk përfundon kurrë në këtë jetë.”
[87]5. Shiko kapitullin 42 mbi përlëvdimin (që është, marrja e një trupi të ringjallur kur Krishti të kthehet).
[88]6. Shiko kapitullin 24, f. 499, për një diskutim të faktit se urdhëresat e Perëndisë në Shkrim nuk është se nënkuptojnë gjithnjë se ne kemi aftësinë për t’iu bindur atyre.
[89]7. “1 Gjonit” 5:18 duhet kuptuar në një mënyrë të ngjashme.
[90]8. Shiko kapitullin 24, f. 498, n. 16, për një diskutim të pikëpamjes se “1 Gjonit” 1:8 nuk gjen domosdoshmërisht zbatim tek të tërë të krishterët.
[91]9. John Murray, Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied) f. 145.
[92]10. Po aty, fq. 148–149.
[93]11. Nga ana tjetër, nëse dëshirojmë të themi se shenjtërimi është tërësisht vepër e Perëndisë, dhe se ne përdorim mënyrat e shenjtërimit me qëllim për të kontribuar në të (apo ndonjë shprehje të ngjashme me këtë), kuptimi është i njëjti. Unë jam thjesht i preokupuar se nëse ne thjesht themi se shenjtërimi është plotësisht vepër e Perëndisë, ne mund të keqkuptohemi dhe të inkurajojmë një rol tejet pasiv nga ana e të krishterëve, të cilët mund të shtyhen të mendojnë se nuk kanë përse të bëjnë ndonjë gjë në procesin e shenjtërimit në jetën e tyre.
[94]12. Shiko kapitullin 30, fq. 642–643, për një diskutim të mëtejshëm të veprës së Frymës së Shenjtë në shenjtërim.
[95]13. Ky varg nuk përdor fjalën “shpëtim” për t’iu referuar drejtësimit fillestar, por ndaj procesit të vazhdueshëm të përjetimit të gjithnjë e më shumë bekimeve të shpëtimit; këtu, “shpëtimi” si zor se është i barasvlershëm me “shenjtërimin.”
[96]14. Duke e krahasuar jetën tonë me një pemë me dy rrënjë të mëdha, John Livingstone tha: “Satani godet . . . ose në rrënjë të besimit ose në rrënjë të zellit” (cituar tek D.M. M’Intyre, Jeta e Fshehur e Lutjes (The Hidden Life of Prayer) [Minneapolis: Bethany Fellowship, 1969], f. 39).
[97]15. Shiko kapitullin 23, fq. 473–477, për një diskutim të faktit që “shpirt” dhe “frymë” janë përdorur pothuajse në mënyrë sinonimike në Bibël.
[98]16. Sigurisht, dobësia fizike në mënyrë të pashmangshme do të vijë me kalimin në moshë të thyer, dhe nganjëherë vjen më shpjet si pasojë e sëmundjeve, por kjo mund të jetë e përputhshme me shenjtërimin e shtuar ndërkohë që fuqia e Perëndisë “përsoset në dobësi” (2 Kor. 12:9). Pali na e mëson qartësisht këtë kur thotë: “Dhe ne e kemi këtë thesar në enë prej balte, që epërsia e pashoqe e kësaj fuqie të jetë e Perëndisë dhe jo prej nesh” (2 Kor. 4:7), dhe, “Prandaj nuk ligështohemi; por, edhe pse njeriu ynë i jashtëm prishet, ai i brendshëm përtërihet nga dita në ditë” (2 Kor. 4:16).
[99]17. Shiko kapitullin 56, fq. 1143–1145, për një diskutim të shkallëve të shpërblimit në parajsë.
[100]red.—redaktuar nga
[101]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[102]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology). Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[103]1. Shiko kapitullin 32, f. 670, për një listë të elementëve në rendin e shpëtimit.
[104]2 . Unë po përdor termat Pentakostalë dhe karizmatikë në mënyrën e mëposhtme: Pentakostalë i referohet cilitdo denominacion apo grupi që origjinën e vet historike e gjurmon tek rizgjimi frymëror Pentakostal i cili filloi në Shtetet e Bashkuara më 1901 dhe i cili u përmbahet pozitave të mëposhtme doktrinale (a) se pagëzimi në Frymën e Shenjtë është zakonisht një ngjarje që vjen pas kthimit në besim, dhe (b) që pagëzimi në Frymën e Shenjtë është bërë evident nga shenja e të folurit në gjuhë të panjohura, dhe (c) që të tëra dhuratat frymërore të përmendura në Besëlidhjen e Re, duhen kërkuar dhe përdorur sot. Grupet Pentakostale, zakonisht kanë strukturat e tyre të veçanta denominacionale, më e spikatura e të cilës është Asambletë e Perëndisë.
Karizmatike i referohet cilitdo grupi (apo njerëzish) të cilët e gjurmojnë origjinën e tyre historike deri tek lëvizja karizmatike e ripërtëritjes e viteve 1960 dhe 1970, të cilët kërkojnë të praktikojnë të tëra dhuratat frymërore të përmendura në Besëlidhjen e Re (duke përfshirë profecinë, shërimin, mrekullitë, gjuhët e panjohura, përkthimin e gjuhëve të panjohura, si dhe dallimin e frymëve), si dhe lejojnë pikëvështrime të ndryshme për nëse pagëzimi në Frymën e Shenjtë vjen pas kthimit në besim, e nëse gjuhët e panjohura është një shenjë e pagëzimit në Frymën e Shenjtë. Karizmatikët shumë shpesh nuk do ta lejojnë të ngurrojnë të formojnë denominacionin e tyre, por do ta shikojnë veten si një forcë për ripërtëritje përbrenda kishave Protestante apo Katolike Romake. Në Shtetet e Bashkuara, sot nuk ka një denominacion përfaqësues karizmatik, por zëdhënësi më i spikatur karizmatik, me shumë mundësi është Pat Robertson me Rrjetin e Transmetimit Kristian, me programin televiziv “The 700 Club (Klubi 700),” si dhe Universiteti Regent (i njohur më përpara si Universiteti CBN).
Në vitet 1980 u ngrit edhe një lëvizje e tretë e përtëritjes, e quajtur “vala e tretë” nga profesori i misioneve C. Peter Wagner tek Seminari Fuller (ai iu referua ripërtëritjes Pentekostale si vala e parë e punës ripërtëritëse të Frymës së Shenjtë në kishën moderne, dhe valës së dytë si lëvizja karizmatike). Njerëzit e “valës së tretë” inkurajojnë pajisjen e të gjithë besimtarëve që të përdorin sot dhuratat frymërore të Besëlidhjes së Re, dhe thonë se shpallja e ungjillit duhet që zakonisht të shoqërohet nga “shenja, çudira dhe vepra të fuqishme,” sipas modelit të Besëlidhjes së Re. Ata japin mësim sidoqoftë që pagëzimi në Frymën e Shenjtë u ndodh të gjithë të krishterëve kur kthehen në besim, dhe se përjetimet që vijnë për rrjedhojë, më mirë quhen “mbushje” me Frymën e Shenjtë. Përfaqësuesi më i spikatur i “valës së tretë” është John Wimber, pastor kryesor i Bashkësisë së Krishterë Vineyard në Anaheim, Kaliforni, si dhe drejtues i Shoqatës së Kishave të Vineyard. Dy librat më me ndikim të Wimber-it, Ungjillëzim me Fuqi (Power Evangelism) (San Francisco: Harper and Row, 1986; bot. i rishik., 1992) si dhe Shërim me Fuqi (Power Healing) (San Francisco: Harper and Row, 1987), të dyja me bashkë-autorësi nga Kevin Springer, njihen gjerësisht si përfaqësues të rrymës dalluese të “valës së tretë”.
Puna përcaktuese referencë për këto lëvizje tani është Stanley M. Burgess dhe Gary B. McGee, red., Fjalori i Lëvizjeve Pentakostale dhe Karizmatike (Dictionary of Pentecostal and Charismatic Movements) (Grand Rapids: Zondervan, 1988).
[105]3. Nuk ka shumë rëndësi nëse e përkthejmë frazën greke ἐν πνεύματιsi “në Frymë” apo “me Frymën” pasi të dyja janë përkthime të pranueshme, dhe njerëzit nga të tëra anët e kësaj çështjeje duket se i përdorin këto dy shprehje disi në mënyrë të ndërkëmbyeshme. Unë e kam përdorur “në Frymën e Shenjtë” zakonisht përgjatë gjithë këtij kapitulli, por përkthimi i Biblës në anglisht, i titulluar RSV të cilin unë citoj këtu, në përgjithësi preferon të përdorë shprehjen “me Frymën e Shenjtë.” Unë nuk bëj ndonjë dallim mes këtyre dy frazave në diskutimin e këtij kapitulli. (Por shiko më poshtë, fq. 767–768, për një diskutim të pretendimit të ngritur shpesh nga pentakostalët që pagëzimi nga Fryma e Shenjtë [si tek 1 Kor. 12:13] është një ngjarje ndryshe nga pagëzimi në [apo me] Frymën e Shenjtë.)
[106]4. Pjesa më e madhe e diskutimeve të pagëzimit në Frymën e Shenjtë, përfshin pikëpamjen se të folurit në gjuhë të panjohura është një “shenjë” që tregon se personi është pagëzuar në Frymën e Shenjtë, dhe se kjo shenjë do t’u jepet të tërë atyre që janë pagëzuar në Frymën e Shenjtë, paçka se jo të gjithë do të kenë më vonë dhuratën e të folurit në gjuhë, si një dhuratë në vazhdimësi në jetën e tyre.
[107]5. Unë personalisht dëgjova mësime të tilla mbi pagëzimin në Frymën e Shenjtë kur isha student i vitit të parë në universitet më 1967, dhe më pas u luta privatisht, sipas udhëzimeve duke fillimisht u penduar për të tëra mëkatet që dija dhe duke ia dorëzuar edhe një herë tjetër çdo aspekt të jetës time Perëndisë, pastaj duke i kërkuar Jezusit të më pagëzonte në Frymën e Shenjtë. Paçka se kuptimi im i asaj përvoje ka ndryshuar aq sa unë do ta shpjegoja me terma të tjerë (shiko më poshtë), rezultati në jetën time pa dyshim që ishte pozitiv e që i rezistoi kohës, përfshi këtu një dashuri shumë më të thellë për Krishtin si dhe efektivitet shumë më të madh në shërbesën personale.
[108]6. Një shembull tjetër që citohet ndonjëherë, është ai i Kornelit tek “Veprat” 10. Ai ishte një njeri i devotshëm i cili iu lut në mënyrë të vazhdueshme Perëndisë (Veprat 10:2), por kur Pjetri erdhi dhe i predikoi atij si dhe familjes së tij, Pjetri dhe ata që ishin me të u mahnitën kur panë sd “dhurata e Frymës së Shenjtë u derdh edhe mbi kombe, sepse i dëgjonin duke folur gjuhë të tjera dhe duke madhëruar Perëndinë” (Veprat 10:45–46).
[109]7. Rasti i Palit tek “Veprat” 9:17 përmendet gjithashtu nganjëherë, por nuk është i prerë me thikë, përderisa përndjekja e dhunshme që i bëri kishës përpara asaj kohe, tregon se ai nuk ishte i rilindur përpara përjetimit rrugës për në Damask. Por, disa kanë parë një model të ngjashëm në dallimin mes kthimit të tij në besim rrugës për në Damask si dhe marrjes pre tij të Frymës së Shenjtë përmes vënies mbi të të duarve nga Anania tri ditë më vonë.
[110]8. Shiko më sipër, shënimin në fund të faqes 3.
[111]9. Shprehja e përdorur në të tëra këto gjashtë pasazhe, është folja βαπτίζω (G966, “pagëzo”) plus fraza parafjalore ἐν πνεύματι ἁγίῳ (“në [apo me] Frymën e Shenjtë”), vetëm se “Marku” nuk e ka parafjalën ἐν (G1877). Megjithëkëtë, kuptimi nuk është ndryshe për shkak se emri në dhanore i vetëm nuk mund të ketë të njëjtin kuptim si parafjala ἐο plus emrin në dhanore. “Mateu” dhe “Luka” shtojnë gjithashtu frazën “dhe me zjarr.”
[112]rsv—Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar: Revised Standard Version
[113]10. Në këtë kontekst, në të cilin ai po flet në mënyrë të përsëritur për Frymën e Shenjtë dhe dhuratat frymërore, mund të ketë vetëm pak dyshim që ai po i referohet Frymës së Shenjtë.
[114]nasb—Versioni në anglisht i Biblës i titulluar: New American Standard Bible
[115]11. Përveç faktit që kjo frazë greke gjendet tek “1 Kor.” 12:13 ajo është përkthyer për t’iu referuar pagëzimit në Frymën e Shenjtë në të tërë gjashtë përdorimet e tjera, ka një argument gramatikor i cili e mbështet përkthimin “pagëzuar në një Frymë të vetëm në një trup” tek“1 Kor.” 12:13: nëse Pali do kishte dashur të thoshte që ne u pagëzuam nga Fryma e Shenjtë, ai do të kishte përdorur një shprehje tjetër. Të jesh i pagëzuar “nga” dikush në Besëlidhjen e Re është shprehur gjithnjë nga parafjala ὑπό (G5679) e pasuar nga një emër në gjinore. Kjo është mënyra se si shkruesit e Besëlidhjes së Re thonë se njerëzit u pagëzuan në Lumin Jordan “nga” Gjon Pagëzori (Mat. 3:6; Marku 1:5; Luka 3:7) apo se Jezusi u pagëzua “nga” Gjoni (Mat. 3:13; Marku 1:9), apo se farisenjtë nuk u pagëzuan “nga” Gjoni (Luka 7:30), apo se Gjon Pagëzori i tha Jezusit: “Unë kam nevojë të pagëzohem prej teje” (Mat. 3:14). Për rrjedhojë, nëse Pali do kishte dashur të thoshte se Korintasit ishin pagëzuar të tërë nga Fryma e Shenjtë, ai do të kishte përdorur ὑπό (G5679) plus gjinoren, jo ἐν (G1877) plus dhanoren. (Është e zakonshme në Besëlidhjen e Re sepse vepruesi i cili kryen veprimin e shprehur nga një folje në pësore që tregohet duke përdorur ὑπό plus gjinoren.) Mbështetje e mëtejshme për pikëpamjen sipas të cilës“1 Kor.” 12:13 do të thotë “në (apo me) një Frymë” gjendet tek M.J. Harris, “Parafjalët dhe Teologjia në Besëlidhjen e Re greqisht (Prepositions and Theology in the Greek New Testament),” tek NIDNTT vol. 3, f. 1210.
[116]12. Howard M. Ervin, Kthimi në Besim, Fillimi i Jetës së Krishterë si dhe Pagëzimi në Frymën e Shenjtë (Conversion-Initiation and the Baptism in the Holy Spirit) (Peabody, Mass.: Hendrickson, 1984), fq. 98–102, e pranon se “1 Kor.” 12:13, sido që të përkthehet, i referohet fillimisht jetës së krishterë (ai e thotë se është “nisëse,” f. 101), por pastaj ai thotë se fraza tjetër, “ne u bëmë të pinim nga i njëjti Frymë” (përkthimi i tij) i referohet një fuqizimi pasues për shërbesë. Ai gjithashtu thotë se përdorimi prej Palit i frazës “pagëzim në Frymën e Shenjtë” është ndryshe nga kuptimi që merr kjo frazë në gjashtë hasjet e tjera në Besëlidhjen e Re. Kështu, ai dukshëm pranon interpretimin jo Pentakostal të “1 Kor.” 12:13, por ai ende thotë se Pali përdor të njëjtën frazë, por me një kuptim tjetër. Megjithatë, ky argument nuk duhet bindës. Do të ishte shumë pa gjasa nëse Luka i cili ishte shoqëruesi në udhëtimet e Palit gjatë një pjese të madhe të veprimtarisë së tij misionare, e i cili me shumë mundësi qe me Palin në Romë kur ky i fundit shkroi librin e Veprave (Veprat 28:30-31), do të përdorte një frazë me një kuptim ndryshe nga ai i Palit, apo se Pali do të përdorte këtë frazë në një kuptim ndryshe nga kuptimi në të cilin ajo u përdor kaq dukshëm nga “Mateu”, “Marku”, “Luka” dhe “Gjoni”.
Një përpjekje tjetër për të shmangur përfundimin tonë tek “1 Kor.” 12:13 gjendet tek John P. Baker, Pagëzuar në Një Frymë (Baptized in One Spirit) (Plainfield, N.J.: Logos Books, 1970), fq. 18–25, ku ai argumenton se “1 Kor.” 12:13 nuk do të thotë se ne jemi pagëzuar në një trup, por se ne u pagëzuam “për trupin e Krishtit” (f. 24). Por, argumenti i Baker-it nuk është bindës për shkak se fjala “për” në fillim të v. 13 tregon se duhet të jetë një argument që mbështet v. 12, ku Pali thotë se ne jemi gjymtyrë të një trupi. Megjithëkëtë, me qëllim që v. 13 të tregojë se të tërë të krishterët janë pjesë e një trupi, është e domosdoshme për v. 13 të komunikojë përse ne jemi të tërë pjesëtarë të një trupi, dhe Pali e bën këtë duke treguar se të tërë ne jemi të pagëzuar në një trup. Pikëpamja e Baker-it që kjo u ndodh vetëm disave “të cilët janë tashmë pjesëtarë të trupit të Krishtit për t’i bërë ata që të funksionojnë me efektivitet” (f. 24), nuk është bindëse duke patur parasysh deklaratën e Palit se “të tërë” të krishterët u pagëzuan në një trup të vetëm. Për më tepër, pagëzimi për dobinë e një trupi (që është në thelb ajo që Baker-i kupton me të) i jep një kuptim shumë të pazakontë parafjalës εἰς (G1650)— po qe se Pali kishte patur këtë në mendje, do të kishim pritur diçka të tillë si ἕνεκα (nga ἕνεκεν, G1915) “për hatër të,” apo ὑπέρ (G5642) plus gjinoren, që do të thotë “në vend të, për hir të.”
[117]13. Kur Jezusi fryu mbi dishepujt e Tij dhe u tha: “Merrni Frymën e Shenjtë” (Gjoni 20:22), me shumë mundësi kjo qe një profeci e ilustruar e asaj që do t’u ndodhte atyre në ditën e Rrëshajëve. Në po këtë kontekst, në fakt, në vargun paraprirës, Jezusi u kishte thënë atyre diçka e cila do të ndodhte vetëm kur të vinte dita e Rrëshajëve: “Sikurse më ka dërguar mua Ati, ashtu unë po ju dërgoj ju” (Gjoni 20:21). Por, paçka se Ai e tha këtë përpara se të ishte ngjitur në qiell, Ai nuk është se i dërgoi që të predikonin ungjillin derisa erdhi Dita e Rrëshajëve. Për rrjedhojë, fjalët e Tij po hidhnin vështrimin përpara tek ajo gjë që do të ndodhte në ditën e Rrëshajëve. Fjalët në fjalinë tjetër: “Merrni Frymën e Shenjtë,” më e mira do të ishte t’i kuptonim në të njëjtën mënyrë—Ai po fliste paraprakisht për diçka që do të ndodhte në Ditën e Rrëshajëve. Atë ditë, ata do të merrnin plotësinë e besëlidhjes së re si dhe fuqinë e Frymës së Shenjtë, një fuqizim ky shumë më i madh i Frymës së Shenjtë nga ai që ata kishin përjetuar më përpara.
[118]14. Unë nuk dua që me këtë të them se përjetimi nga besimtarët i rigjenerimit në Besëlidhjen e Vjetër, ishte ekzaktësisht njëlloj me atë të besimtarëve të Besëlidhjes së Re. Ndërkohë që argumentet e renditura në diskutimin e mëposhtëm tregojnë një vepër më pak të fuqishme të Frymës së Shenjtë në besëlidhjen e vjetër. Përkufizimi i natyrës së këtyre ndryshimeve, është i vështirë përderisa Shkrimi na jep pak informacion të shkoqur për këtë. Por, fakti se ka pasur sadopak besim shpëtues tek besimtarët e besëlidhjes së vjetër, kërkon prej nesh që të mendojmë se ka patur një lloj pune rigjeneruese të Frymës së Shenjtë tek ata, që i bëri ata të aftë që të besojnë. (Shiko diskutimin për rigjenerimin në kapitullin 34.)
[119]15. Gjëja më e afërt me dëbimin e demonëve në Besëlidhjen e Vjetër, është situata në të cilën fryma e keqe që shqetësonte Saulin, largohej prej tij kurdoherë që Davidi i binte harpës (1 Sam. 16:23), por kjo si zor të jetë e barasvlershme me dëbimin efikas dhe që zgjat tërë kohës të demonëve, për të cilin shikojmë në epokën e Besëlidhjes së Re.
[120]16. Sigurisht, kishte shembuj në Besëlidhjen e Vjetër ku disa drejtues të caktuar kishin një dhunti mbresëlënëse nga Perëndia dhe ishin të fuqizuar nga Fryma e Shenjtë—Moisiu, Davidi, Danieli, shumë nga profetët që i shkruan profecitë e tyre, e madje edhe Sansoni morën një fuqizim të pazakontë nga Fryma e Shenjtë për shërbesa specifike. Por, përvojat e tyre nuk ishin tipike për numrin e madh të njerëzve të Perëndisë të cilët qenë shpëtuar me besim, ndërkohë që ata shikonin përpara tek premtimet e ardhjes së Mesisë, por të cilët nuk kishin derdhjen e Frymës së Shenjtë në fuqinë e besëlidhjes së Re që ne përjetojmë sot.
[121]17 . Ervin, Kthimi në Besim – Fillimi (Conversion-Initiation) fq. 14, 15–19, kundërshton duke thënë se besëlidhja e re nuk filloi në ditën e Rrëshajëve, por më përpara se aq, në kohën kur Jezusi vdiq. Kjo gjë është padyshim e vërtetë, por nuk i korrespondon thelbit të çështjes. Ne nuk po argumentojmë së besëlidhja e re vetë fillon në ditën e Rrëshajëve, por që përvoja e besëlidhjes së re e Frymës së Shenjtë, filloi në ditën e Rrëshajëve, për shkak se ishte pikërisht në këtë kohë që Jezusi derdhi Frymën e Shenjtë në plotësinë dhe fuqinë e besëlidhjes së re (Veprat 2:33; kr. 1:4–5).
Ervin-i gjithashtu kundërshton duke thënë se dishepujt, në ditën e Rrëshajëve, morën “fuqi në mision” nga Fryma e Shenjtë, e jo hyrje në besëlidhjen e re (fq. 17–18). Por këtu, Ervin-i ka parashtruar një dikotomi që nuk qëndron: nuk është ose këtë, ose atë, por të dyja, ose këtë plus atë: në ditën e Rrëshajëve, dishepujt edhe hynë në një përjetim besëlidhjeje të re të Frymës së Shenjtë, dhe (sigurisht) morën një fuqizim të ri për shërbesë me atë përjetim të Frymës së Shenjtë.
[122]18. Këtë diagram e kam përshtatur nga George Ladd, Një Teologji e Besëlidhjes së Re (A Theology of the New Testament) (Grand Rapids: Eerdmans, 1974), fq. 68–69.
[123]19. Për shkak të lidhjes së tyre me Jezusin, dishepujt morën gjithashtu një shije paraprake të fuqisë së Frymës së Shenjtë pas Rrëshajëve kur ata shëruan të sëmurët dhe dëbuan demonët (kr. Luka 9:1; 10:1, 8, 17–20, si dhe shumë vargje të tjerë).
[124]20. Kur Fryma e Shenjtë erdhi me fuqi, Ai shpesh erdhi tek grupe njerëzish e jo tek individë të izoluar (kështu tregohet tek “Vep.” 2:4; 8:17; 10:44; 19:6; por kthimi në besim i Saulit është ndryshe: shiko “Vep.” 9:17–18). Një komunitet i ri, i mbushur me dashuri për njëri tjetrin, ishte rezultati i dukshëm i derdhjes në këtë mënyrë të Frymës së Shenjtë (shiko “Veprat” 2:41–47).
[125]21. Studenti im James Renihan ka argumentuar (në një kumtesë të gjatë) se pagëzimi në Frymën e Shenjtë, ndërkohë që ndodh në të njëjtën kohë me kthimin në besim, duhet që gjithsesi të konsiderohet një element i veçantë në “rendin e shpëtimit” (lista e gjërave të cilat na ndodhin në përjetimin e shpëtimit; shiko kapitullin 32, f. 670). Ai vëren se pagëzimi në Frymën e Shenjtë nuk është ekzaktësisht e njëjta gjë me ndonjë prej elementëve të tjerë të rendit të shpëtimit (si për shembull rigjenerimi apo kthimi në besim), dhe mund të quhet gjithashtu “marrja e Frymës së Shenjtë” (shiko Veprat 8:15–16; 19:2, 6; Rom. 8:9, 11; Gal. 3:2). Ideja e Renehan-it është e qartë se nuk është doktrina karizamtike e një pagëzimi në Frymën e Shenjtë pas kthimit në besim (sepse ai do të thoshte se ky pagëzim shoqëron gjithnjë kthimin e vërtetë në besim dhe se ndodh gjithnjë në të njëjtën kohë me kthimin në besim). Sugjerimi në fjalë është interesant dhe, edhe pse unë nuk e kam adaptuar atë drejtpërsëdrejti në këtë kapitull, mendoj se meriton një shqyrtim të mëtejshëm. Ai nuk do të ishte i përputhshëm me argumentin tim e përgjithshëm në këtë kapitull.
[126]22. I vetmi përjashtim, është “Veprat” 11:15–17. Ndërkohë që ky pasazh nuk është se në mënyrë të shkoqur e quan rënien e Frymës së Shenjtë tek familja e Kornelit një “pagëzim në Frymën e Shenjtë,” kur Pjetri thotë: “ra Fryma e Shenjtë mbi ta, sikurse edhe mbi ne në fillim,” dhe pastaj kujton fjalët e Jezusit rreth pagëzimit në Frymën e Shenjtë, ai është qartësisht duke nënkuptuar që pjesëtarët e familjes së Kornelit u pagëzuan në Frymën e Shenjtë kur ai u predikoi atyre (shiko Veprat 10:44–48).
[127]23. Ky është argumenti i James Dunn, Pagëzim në Frymën e Shenjtë (Baptism in the Holy Spirit) (London: SCM, 1970), fq. 55–72.
[128]24. Në këtë seksion unë jam në përgjithësi duke ndjekur diskutimin e kujdesshëm të John Stott, Pagëzim dhe Plotësi (Baptism and Fulness) bot. i 2të. (Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1976), fq. 31–34.
[129]25. Edhe pse ne vërtetë e konsideronim atë si person i cili së pari kishte një lloj besimi të besëlidhjes së vjetër tek Mesia jude i cili do të vinte, kjo do të tregonte se ai është edhe një shembull tjetër i dikujt i cili kishte së pari një përvojë të besëlidhjes së vjetër të Frymës së Shenjtë, dhe që pastaj erdhi në një përvojë të re besëlidhore të Frymës së Shenjtë.
[130]26 . Në lidhje me “Veprat” 19:1–7, Ervin, Kthimi në Besim-Fillimi (Conversion-Initiation) fq. 55–59, kundërshton duke thënë se këta dishepuj fillimisht u pagëzuan dhe pastaj, kur Pali vuri duart mbi ta, ata u fuqizuan me Frymën e Shenjtë. Ne mund të pranojmë se kjo gjë është e vërtetë, por këto dy ngjarje ishin të lidhura kaq ngushtë në kohë saqë është e vështirë të bësh një ndarje të qartë mes tyre, dhe ata padyshim nuk përshtaten me modelin e zakonshëm Pentakostal të udhëzimit dhe lutjes, nganjëherë javë, muaj apo vite të tëra pas kthimit në besim, duke kërkuar një pagëzim të mëpastajshëm në Frymën e Shenjtë. Po t’i kishim pyetur ata më pas nëse pagëzimi i tyre në Frymën e Shenjtë ishte “më pas” në lidhje me kthimin e tyre në besim, me shumë mundësi ata do të kishin thënë se ishte i njëkohshëm me të, aq të lidhura ngushtë qenë këto ngjarje në sekuencën aktuale historike.
[131]27. Në këtë diagram nuk kam përfshirë një ndarje tjetër e cila është pasqyruar nganjëherë, në asnjë mësim zyrtar, por në qëndrim dhe praktikë në qarqet e Reformuara: ndarja mes të krishterëve të zakonshëm si dhe atyre të cilët janë “me të vërtetë të Reformuar.”
[132]28. Për të qenë më precizë ne duhet të kuptojmë se mund të rritemi në disa aspekte të jetës së krishterë pa u rritur tek të tjerat, dhe një tabelë e vetme për rrjedhojë nuk mjafton për ta treguar të tërë këtë. Për shembull, të krishterët mund të shtojnë fuqinë e tyre por jo shenjtërinë (siç kishte bërë kisha e Korintit), ose njerëzit mund të shtojnë njohurinë e tyre por jo fuqinë e tyre, ose të shtojnë njohurinë por jo shenjtërinë e jetës (diçka e cila tragjikisht u ndodh disave, por padyshim jo të gjithë—studentëve në seminaret teologjike, si dhe disa pastorëve të cilët i vënë një theks të madh objektivave akademike). Ose, një person mund të rritet në përbashkësi personale me Perëndinë por jo në njohurinë e Shkrimit (diçka që ndodh me një theks të madh “përshpirtshmërie”). Ose dikush mund të shtojë shenjtërinë e jetës por jo në fuqinë apo me përdorimin e dhuratave frymërore. Të tëra sojet e ndërthurjeve të këtij lloji janë të mundshme, por neve do të na duheshin një sërë tabelash për t’i treguar ato në një mënyrë skematike. Për lehtësi, në këtë tabelë ato i kam paraqitur thjesht me termin “rritja e krishterë”.
[133]29. Sidoqoftë, në shumë raste, si në disa kisha protestante ashtu edhe në kishat Katolike Romake, njerëzve u është thënë se ata e pranuan Krishtin dhe se u bënë të Krishterë kur u pagëzuan kur ishin foshnje.
[134]30. I njëjti kriter mund të përdorej për të gjetur termat zëvendësues për disa prej pikëpamjeve të tjera të “dy-kategorive” të përmendura më lart, ose përndryshe për të shpjeguar termat të cilët përdoren në mënyrë për të shmangur keqkuptimet.
[135]31. Pali në fakt thotë se ne duhet “të rritemi në çdo gjë drejt atij që është kreu, Krishti.” (Efe. 4:15).
[136]32. Unë personalisht jam i mendimit se pjesa më e madhe e ndasive që ka ardhur me ndikimin e ripërtëritjes karizmatike në shumë kisha, nuk ka ardhur për shkak të dhuratave frymërore, po për shkak të keqkuptimit të asaj që ndodh dhe nënkuptimi i dy grupeve të të krishterëve që krijohen me termin “pagëzim në Frymën e Shenjtë.”
[137]33. John Wimber, i cili nuk pëlqen të identifikohet si Pentakostal apo karizmatik, thotë me shumë mençuri: “Kam parë se argumenti në lidhje me pagëzimin e Frymës, zakonisht përfundon në një çështje etiketimesh. Një ilaç i mirë mund të ketë etiketën e gabuar, e me shumë mundësi kështu është edhe në këtë rast. Përjetimi që Pentakostalët kanë i Perëndisë, është më i mirë sesa shpjegimi që ata i bëjnë” (John Wimber me Kevin Springer, Ungjillëzim me Fuqi (Power Evangelism) f. 145). Në vitet e fundit kam vënë re në bisedat personale me profesorë në institutet e lidhura me lëvizjen karizmatike se ka një prirje në rritje për të folur për mbushjen me Frymën e Shenjtë e jo për pagëzimin me Frymën e Shenjtë për të treguar atë që ka ndodhur përbrenda lëvizjes karizmatike.
[138]34. Studenti im Jack Mattern, paçka se vetë nuk është karizmatik, më ka treguar se gjatë mbi një dekade pune me studentët në kampuset universitare, ai ka gjetur një uri të madhe ndër të krishterët për të ditur se si mund të mbushen me Frymën e Shenjtë. Ai me të drejtë tregon se mësimi efikas mbi këtë fushë duhet të përfshijë nevojën (1) për t’ia dorëzuar jetën tonë plotësisht Perëndisë (Rom. 12:1; Gal. 2:20), (2) për t’u varur plotësisht nga Perëndia për fuqi për të jetuar jetën e krishterë (Rom. 8:13; Gal. 2:20; 3:2–3), dhe (3) për t’iu bindur urdhëresave të Zotit në jetën tonë (1 Gjonit 2:6). Këto elementë janë të ngjashëm me hapat e përgatitjes të përmendur më sipër në diskutimin për mësimin e zakonshëm karizmatik. Sido që të jetë, këtyre hapave padyshim që do mund t’u shtohet një lutje që Fryma e Shenjtë të na mbushë, në përputhje me vullnetin e Perëndisë, ashtu sikurse shprehet tek “Efe.” 5:18. Nuk duhet të ketë kundërshti ndaj mësimit të të krishterëve për t’u lutur për çdo ditë në përputhje me këto parime.
[139]35. Shiko kapitullin 53, fq. 1069–1080, për një diskutim rreth të folurit në gjuhë të panjohura.
[140]36. Shkrimi nuk specifikon se çfarë rezultati pati në jetën e Gjon Pagëzorit, i cili “që në barkun e s'ëmës do të mbushet me Frymën e Shenjtë” (Luka 1:15), por “dora e Zotit ishte me të” (Luka 1:66), dhe “fëmija rritej dhe forcohej në frymë” (Luka 1:80).
[141]red.—redaktuar nga,
[142]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[143]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology).Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[144]1. Doktrina engulmimit të shenjtorëve është paraqitur nga “P-ja” në akronimin në gjuhën angleze TULIP, i cili shpesh herë është përdorur për të përmbledhur “pesë pikat e Kalvinizmit.” (Listën e plotë shikoje tek f. 679, n. 11.)
[145]2 . Grant R. Osborne, “Shënime Ekzegjezore mbi Tekstet Kalviniste (Exegetical Notes on Calvinist Texts),” tek Hir i Pakufizuar (Grace Unlimited) fq. 170–171, nuk na jep një shpjegim alternativ për deklaratën e Jezusit: “Unë do ta ngjall atë në ditën e fundit,” kur trajton këtë pasazh. Por ai thotë ama se në këtë kontekst v. 35 thekson faktin që jeta e përjetshme varet nga personi individual “që beson” në Krishtin (f. 171) dhe se foljet e kohës së tashme të përdorura për “besoj” në këto pasazhe, nënkuptojnë jo thjesht një vendim fillestar besimi, por më tepër një vazhdimësi në atë gjendje.
Mua më vjen shumë keq që më duhet të kem tjetër mendim nga ai që miq e kolegë të mi kanë mbi këtë çështje, por ka diçka që duhet thënë si përgjigje: ndërkohë që askush nuk do ta mohonte se është e nevojshme për njerëzit vetë që të besojnë në Krishtin për të patur jetë të përjetshme, dhe ndërkohë që është gjithashtu e vërtetë që Jezusi këtu nuk flet thjesht për besimin shpëtues fillestar, por për një besim i cili vazhdon me kalimin e kohës, vargu në fjalë nuk vazhdon duke specifikuar se “kushdo që beson në mënyrë të vazhdueshme derisa të vdesë do të ketë jetë të përjetshme,” por përkundrazi thjesht thotë se “ai që tani është në një stad besimi në Krishtin” do të ketë jetë të përjetshme dhe Jezusi do ta ringjallë në ditën e fundit. Ky varg flet rreth të tërë atyre të cilët tani janë në një stad besimi në Krishtin, dhe thotë se të tërë ata do të ngjallen nga Krishti në ditën e fundit. Në esenë e dytë të Osborne-it nuk paraqiten kundërshti të mëtejshme ndaj këtij vargu specifik, “Soteriologji në Ungjillin e Gjonit (Soteriology in the Gospel of John),” tek Hiri i Perëndisë, Vullneti i Njeriut (The Grace of God, the Will of Man) f. 248.
[146]3 Fjala greqisht e përdorur këtu për “humbasin” është ἀπόλλυμι (G660) që është i njëjti term të cilin Gjoni përdor tek “Gjoni” 3:16 për të thënë se “kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e përjetshme.”
Grant Osborne, tek “Shënime Ekzegjetike mbi Tekstet e Kalvinit (Exegetical Notes on Calvinist Texts,)” f. 172, thotë se ky varg nuk duhet interpretuar veçmas mësimit rreth hardhisë dhe shermendeve tek “Gjoni” 15:1–7, por ai nuk jep një shpjegim alternativ për frazën: “nuk do të humbasin aspak,” dhe nuk jep arsye përse ne të mos e marrim atë me kuptimin që këta njerëz padyshim do të kenë jetë me Perëndinë përgjithnjë në qiell. Në këtë artikull pasues, “Soteriologji në Ungjillin e Gjonit (Soteriology in the Gospel of John),” Osborne përmend përsëri “Gjonin” 10:28, por ai nuk jep ndonjë shpjegim alternativ për të përveçse kur thotë se ky pasazh thekson sovranitetin e Perëndisë, por pasazhe të tjera tek Gjoni theksojnë përgjigjen plot besim që punon së bashku me sovranitetin e Perëndisë. Këto artikuj nuk duket se ofrojnë një arsye përse ne nuk duhet t’i marrim këto fjalë sipas një kuptimi të zakonshëm, duke nënkuptuar që dikush i cili beson në Krishtin, padyshim që nuk do të skandalizohen kurrë.
Sigurisht që ata të cilët besojnë në doktrinën e ngulmimit të shenjtorëve (siç bëj edhe unë) do të pohonin se mënyra se si Perëndia na mban të sigurt, është duke bërë që ne në mënyrë të vazhdueshme të besojmë në Krishtin (shiko diskutimin e mëposhtëm), kështu që të thuash se Shkrimi thekson gjithashtu domosdoshmërinë e vazhdimit në besim, nuk do të thotë të kundërshtosh doktrinën e ngulmimit të shenjtorëve, ashtu sikurse ajo është shprehur nga teologët e Reformuar shpesh herë përgjatë historisë së kishës. Me fjalë të tjera, ka një mënyrë për të besuar tek të dy blloqet e teksteve pa dalë në përfundimin që njerëzit të cilët janë rilindur me të vërtetë, mund ta humbasin shpëtimin e tyre.
[147]4. BAGD f. 28.
[148]5. Po aty, f. 109.
[149]6 . Osborne, “Shënime Ekzegjetike mbi Tekstet Kalviniste (Exegetical Notes on Calvinist Texts),” f. 181, i përgjigjet këtij vargu duke thënë se Pali gjithashtu jep mësim për përgjegjësinë personale, përderisa “i krishteri paralajmërohet që të mos e “trishtojnë” Frymën (kr. 1 Thes. 4:8)” si dhe që “rreziku i felëshimit është real, dhe se ai nuk duhet të guxojë që ta ‘trishtojë’ Frymën.” Por, edhe një herë tjetër, ky kundërshtim nuk na siguron ndonjë interpretim alternativ ndaj vargut të aty për atyshëm, por thjesht i referohet vargjeve të tjera të cilat japin mësim përgjegjshmërinë personale, një fakt ky që një teolog i reformuar do të ishte gjithashtu i zellshëm për ta afirmuar.
Teologët arminianë shpesh herë supozojnë që nëse ata afirmojnë përgjegjësinë njerëzore si dhe nevojën për të vazhduar në besim, në këtë mënyrë ata janë duke mohuar idenë që mbajtja dhe mbrojtja sovrane e Perëndisë, është absolutisht e sigurt dhe se jeta e përjetshme është e garantuar. Por ata, shpesh e bëjnë këtë pa siguruar ndonjë interpretim bindës për tekstet e cituara për të demonstruar doktrinën e ngulmimit të shenjtorëve, apo të ndonjë tjetër shpjegimi i cili do të tregonte arsyen përse ne nuk duhet t’i marrim këto fjalë si garanci absolute dhe ata të cilët janë lindur sërish, padyshim që do të ngulmojnë deri në fund. Në vend që të supozojmë se pasazhet që flasin për përgjegjësinë njerëzore e hedhin poshtë idenë e mbrojtjes që realizon sovraniteti i Perëndisë, duket se do të ishte më mirë që të mbanim qëndrimin e Reformuar sipas të cilit mbrojtja sovrane prej Perëndisë, është e përputhshme me përgjegjësinë njerëzore, për shkak se ajo funksionon përmes përgjegjësisë njerëzore dhe garanton se ne do të reagojmë duke mbajtur besimin i cili është i domosdoshëm për të ngulmuar.
[150]7. Osborne me të drejtë e kundërshton idenë se kjo i referohet vetëm faktit që kisha do të vazhdojë. Ai thotë: “Pali me të vërtetë ka për qëllim të tregojë se premtim i ofrohet individit. Ai do të ruhet nga Perëndia me qëllim shpëtimin përfundimtar, por kjo nuk e heq nevojën për ngulmim” (“Shënime Ekzegjezore mbi Tekstet Kalviniste (Exegetical Notes on Calvinist Texts),” f. 182).
[151]8. Tre paragrafët pasues, janë marrë nga W. Grudem, Letra e Parë e Pjetrit (The First Epistle of Peter) (Leicester: Inter-Varsity Press, and Grand Rapids: Eerdmans, 1988), fq. 58–59.
[152]9. Përkthimi nga J.N.D. Kelly, “si rezultat i...besimit,” është një përkthim skajshmërisht i pagjasë që përkthen konstruktin shumë të zakonshëm διά (G1328) me gjinoren (shembujt e paktë të këtij ndërtimi kanë kuptimin: “si rezultat i” të cilat janë sugjeruar tek, BAGD f. 180, IV, janë të tëra të paqarta dhe Kelli vetë nuk jep shembuj: shiko J.N.D. Kelly, Një Komentar i Letrës së Pjetrit dhe Judës (A Commentary on the Epistles of Peter and Jude) Komentarët e Black-ut mbi Besëlidhjen e Re (Black’s New Testament Commentaries) [London: Black, 1969], p. 52).
[153]10. Autori përdor foljen në kohën e kryer γεγόναμεν (nga γίνομαι, G1181) “ne jemi bërë” (në një farë kohe në të shkuarën, me rezultate të cilat vazhdojnë deri në të tashmen).
[154]11. Shiko listën e provave të shpëtimit që jepet në seksionin D, fq. 803–806, më poshtë.
[155]12. Fjala e përkthyer ndriçuar është përkthim i termit greqisht φωτίζω (G5894) i cili i referohet të mësuarit në përgjithësi, jo domosdoshmërisht një mësimi i cili çon në shpëtim, është përdorur tek “Gjoni” 1:9 për “ndriçimin” e çdo njeriu që vjen në botë, tek “1 Kor.” 4:5 për nxjerrjen në dritë që bëhet në gjykimin përfundimtar si dhe tek “Efe.” 1:18 për ndriçimin që shoqëron rritjen në jetën e krishterë. Fjala e përdorur këtu nuk është një “term teknik” që do të thotë se njerëzit në fjalë u shpëtuan.
Pas plotësimit të diskutimit të mëposhtëm mbi “Hebrenjve” 6:4–6, unë shkrova një studim shumë më të zgjeruar me një analizë shtesë, me të dhëna mbështetëse si dhe me ndërveprim me literaturë tjetër: shiko Wayne Grudem, “Ngulmimi i Shenjtorëve: Një Rast Studimor nga “Heb.” 6:4–6 (Perseverance of the Saints: A Case Study From Heb. 6:4–6) si dhe nga pasazhet e tjera paralajmëruese të “Hebrenjve,” tek Hiri i Perëndisë, Zgjedha e Vullnetit (The Grace of God, the Bondage of the Will) vol. 1, red. Tom Schreiner dhe Bruce Ware (Grand Rapids: Baker, i cili botohet së shpejti më 1995).
[156]13. Kjo nuk është e njëjta fjalë me ἐφάπαξ (G2384) e cila përdoret më rregullisht në Besëlidhjen e Re për ngjarje të papërsëritshme (Rom. 6:10; Heb. 7:27; 9:12; 10:10).
[157]14. BAGD f. 157. Ata përmendin shembuj të tjerë të γεύομαι (G1174, “shijoj”), si për shembull Herodoti 6.5, ku banorët e Miletit kishin “shijuar lirinë,” por që padyshim nuk e kishin bërë të tyren. Ata citojnë gjithashtu Dio Chrysostom, 32.72, ku ai flet për popullin e Aleksandrisë në një kohë kur ata “e kanë provuar luftën” në një përballje me trupat romake të cilët thjesht po i ngacmonin e nuk ishin aktualisht të angazhuar në një luftë të mirëfilltë. Jozefusi, Lufta Judaike (The Jewish War) 2.158, flet për pikëpamjet teologjike të Esenëve “kësisoj ata në mënyrë të parezistueshme tërheqin të tërë ata të cilët kanë shijuar një herë filozofinë e tyre.” Këtu, përsëri, Jozefusi e bën të qartë që ata të cilët “një herë shijuan” nuk e kanë bërë ende filozofinë Esene të tyren, por thjesht janë të tërhequr me shumë forcë tek ajo. Si analogji me këtë, tek “Heb.” 6 ata të cilët kanë “shijuar” dhuratën qiellore, fjalën e Perëndisë si dhe fuqitë e epokës që do të vijë, mund të jenë tërhequr me forcë tek këto gjëra, ose jo, por thjesht shijimi nuk nënkupton se e kanë bërë të tyren. Përkundrazi, nëse gjithçka që autori mund të thotë për ta është se ata i kanë “shijuar” këto gjëra, kjo sugjeron se ata nuk e kanë bërë të tyren atë që kanë shijuar.
[158]15. Fjala shijuar është përdorur gjithashtu tek “Heb.” 2:9 për të thënë se Jezusi “shijoi vdekjen,” duke nënkuptuar se Ai e njohu vdekjen duke e provuar Vetë (por “shijuar” është një fjalë e përdorur me të drejtë për shkak se Ai nuk mbeti i vdekur). E njëjta gjë mund të vlejë të thuhet për ata të cilët kishin ca përvojë për dhuratat frymërore, ashtu sikurse mund të vlejë të thuhet për jobesimtarët (kr. Mat. 7:22; 1 Kor. 7:14; 2 Pjetrit 2:20–22). Tek “Heb.” 6:4–5 përjetimi prej këtyre njerëzve i fuqisë së Frymës së Shenjtë si dhe i Fjalës së Perëndisë, sigurisht që ishte një përvojë e mirëfilltë (ashtu sikurse Jezusi me të vërtetë që vdiq), por që në vetvete nuk tregon se njerëzit kishin një përvojë rigjenerimi.
[159]16. E njëjta fjalë greqisht μέτοχος (G3581) është përdorur tek “Heb.” 3:14, edhe pse teksti në anglisht i RSV thotë: “Ne kemi pjesë në Krishtin.”
[160]17. Heb. 1:9 përdor gjithashtu të njëjtën fjalë për të folur për “shokët” apo “bashkudhëtarët”.
[161]18. Përdorimet e tjera të μέτοχος (G3581) tek “Hebrenjve” (3:1 dhe 12:8) sugjerojnë një shoqërim apo pjesëmarrje më të afërt, por edhe 12:8, që flet për njerëzit që bëhen pjesëmarrës në disiplinë, padyshim që lejon për faktin që disa mund të marrin atë disiplinë por jo të transformohen prej saj. Sido që të jetë, prova nuk është aq e fortë sa të na bëjë të mendojmë se autori i “Hebrenjve” e përdori këtë fjalë si një “term teknik” që gjithnjë iu referua një lloji shpëtues pjesëmarrjeje (nuk e bëri këtë tek “Heb.” 1:9 dhe 12:8), dhe kuptimi ynë i domethënies së kësaj fjale, duhet drejtuar nga një shqyrtim i gamës së kuptimit që mund të marrë në literaturën greke të Besëlidhjes së Re, si dhe në literatura të tjera që ndajnë një fjalor të ngjashëm me shkruesit e Besëlidhjes së Re.
Përdorimi i Septuagintës është gjithashtu udhëzues në lidhje me këtë fjalë përderisa në disa raste ai i referohet vetëm bashkëshoqërimit, e jo ndonjë lloj rigjenerimi apo përvoje jetë-ndryshuese me Perëndinë apo me Frymën e Shenjtë. Për shembull, tek “1 Samuelit” 20:30, Sauli akuzon Jonathanin se është bërë një person që “mban anën” e Davidit. Tek “Ps.” 119:63, psalmisti thotë se ai është një “shok” i të tërë atyre që kanë frikë Perëndinë. “Pred.” 4:10 thotë se dy janë më mirë se një, sepse në rast se rrëzohen, njëri do ta ngrejë “tjetrin”. “F. e Urta” 28:24, në përkthimin e Akuilës, Simakusit dhe Teodotianit, përdor këtë fjalë për të thënë se një njeri i cili refuzon të atin apo të ëmën, është një “shok” i njerëzve të paperëndishëm. Shembujt e një shoqërimi disi më të fortë janë parë tek “Est.” 8:13; “F. e Urta”. 29:10; “Osea” 4:17; “3 Mak.” 3:21.
Përfundimi i këtij shqyrtimi të termit μέτοχος është se, ndërkohë që mund të përdoret me lidhje shumë të afërta me rezultate shpëtuese në jetën e një personi, mund të përdoret gjithashtu thjesht për shoqërim apo pjesëmarrjes me dikë tjetër. Për rrjedhojë, vetë ky term nuk kërkon që njerëzit tek “Heb.” 6:4–6 të kishin një pjesëmarrje shpëtuese tek Fryma e Shenjtë apo të kishin qenë të rigjeneruar. Do të thotë thjesht se në një farë mënyre ata qenë të shoqëruar si dhe ndikuar nga Fryma e Shenjtë.
Njerëzit të cilët profetizuan si dhe që dëbuan demonët, si dhe që kryen vepra të fuqishme në emrin e Jezusit tek “Mat.” 7:22 janë shembuj të mirë të njerëzve të cilët padyshim kishin ca pjesë në veprën e Frymës së Shenjtë, apo të cilët qenë bërë “pjesëmarrës” të Frymës së Shenjtë në këtë kuptim, por që nuk ishin shpëtuar kurrë: Jezusi thotë: “S'ju kam njohur kurrë” (Mat. 7:23).
[162]19. BAGD f. 334, III, përkthen pjesoren mesore të ἔχω (G2400) si “kapem fort, mbahem tek,” dhe rendit “Heb.” 6:9 si i vetmi shembull i Besëlidhjes së Re i kësaj forme të përdorur, “i një përkatësie të brendshme si dhe një lidhjeje të ngushtë” (kr. LSJ f. 750, C: “kapem fort, ngjitem pas ngushtësisht”). Sidoqoftë, edhe po të përkthejmë trajtën mesore në të njëjtën mënyrë si formën veprore, kjo frazë do të ketë kuptimin: “gjëra që kanë gjithashtu shpëtim,” dhe argumenti im në këtë seksion për rrjedhojë nuk do të ndikohej.
[163]rsv—Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar: Revised Standard Version
[164]niv—Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar: New International Version
[165]20. Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NASB e përkthen: “dhe gjërat të cilat shoqërojnë shpëtimin.”
[166]21. Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se fraza: “gjëra më të mira” nuk bie në kontrast me bekimet e përkohshme në vgj. 4–6, por me gjykimin e përmendur i cili po vjen për ferrat e murrizat të cilët do të “digjen” në v. 8. Por, nuk ka të ngjarë që autori do t’i referohet faktit që thjesht mos qenurit i mallkuar si “gjëra më të mira.” Krahasimorja “më i mirë” (κρείσσωο, G3201) është përdorur trembëdhjetë herë tek “Hebrenjve”, dhe ajo rregullisht vë në kontrast diçka më të mirë me diçka të mirë (besëlidhje më e mirë, flijim më i mirë, etj.); në mënyrë të ngjashme, këtu ajo sugjeron më shumë një krahasim me gjërat të cilat janë tashmë të mira (si për shembull bekimet në vgj. 4–6), shumë më tepër sesa një kontrast me fatin e tmerrshëm të gjykimit të përjetshëm tek v. 8.
[167]22. A.H. Strong, Teologji Sistematike (Systematic Theology) f. 884. Strongu përmend një përdorim me vend e paralel të foljes “shenjtëroj” tek “1 Kor. 7:14, që flet për bashkëshortin jobesimtar i cili është “shenjtëruar” nga gruaja besimtare (1 Kor. 7:14, ku është përdorur e njëjta fjalë në greqisht, ἁγιάζω, G39,). Shenjtërimi i jashtëm ceremonial është referuar gjithashtu tek “Heb.” 9:13; kr. “Mat.” 23:17, 19.
[168]23. Eks. 24:7–8 flet për gjakun e besëlidhjes që i ndante mënjanë ata njerëz si njerëzit e Perëndisë edhe pse jo të tërë qenë me të vërtetë të rilindur. Në kontekstin e “Heb.” 10, një shëmbëlltyrë e tillë e marrë nga procesi i shenjtërimit sipas Besëlidhjes së Vjetër i një populli në mënyrë që ata të mund të vijnë përpara Perëndisë për të adhuruar, është një sfond i përshtatshëm.
[169]24. Në ndërtimin e fjalisë është përdorur οὐ μή plus aoristen në lidhore për të formuluar një mohim të shprehur me forcë.
[170]25. Shiko diskutimin e doktrinës së purgatorit në kapitullin 41, fq. 817–819.
[171]26. Një lloj tjetër libri është me shumë mundësi ajo që mendohet tek “Eks.” 32:33, ku Perëndia i thotë Moisiut: “Atë që ka bërë mëkat kundër meje, atë do ta fshij nga libri im.” Këtu, ideja e Besëlidhjes së Re për “librin e jetës” nuk është përmendur. Përkundrazi, shëmbëlltyra e përdorur është një e cila tregon Perëndinë që mban të dhënat e atyre që tani banojnë ndër popullin e Tij, në mënyrë shumë të ngjashme me atë që do të bënte një mbret tokësor. Të “fshije” emrin e dikujt nga një libër i tillë, do të nënkuptonte se personi kishte vdekur. Duke përdorur këtë krahasim, “Eks.” 32:33 merret më mirë me kuptimin që Perëndia do të marrë jetën e cilitdo që mëkaton kundër Tij (shiko v. 35). Fati i përjetësisë nuk trajtohet në këtë pasazh.
[172]27. Ne duhet t’i bëjmë një interpretim të ngjashëm lutjes së Davidit tek “Ps.” 51:11: “mos më hiq Frymën tënde të shenjtë.” David është duke u lutur që shugurimi prej Frymës së Shenjtë për mbretërim, të mos i hiqej atij, dhe se prania dhe fuqia e Perëndisë mbi jetën e Tij, nuk do t’i hiqej; ai nuk po lutet kundër humbjes së shpëtimit të përjetshëm.
[173]28. Kr. “1 Tim.” 3:13, që thotë: ata të cilët “kanë kryer mirë shërbesën” si dhjakë, fitojnë “guxim të madh në besimin në Krishtin Jezus”.
[174]29. Sigurisht, si Kalvinisti ashtu edhe Arminiani do të lejonte për mundësinë që personi “që i kthen shpinën besimit” të jetë me të vërtetë i rilindur e të sapo ketë rënë në mëkat dhe dyshim. Por të dy do të ishin në një mendjeje se është mençuri pastorale të supozosh se personi në fjalë nuk është i krishterë derisa disa prova të besimit të tanishëm të shfaqen.
[175]30. Sigurisht që jo të tërë ata të cilët përdorin frazën siguri e përjetshme bëjnë gabime të këtij lloji, por kjo frazë është padyshim e hapur për keqkuptime të tilla.
[176]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology).Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[177]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester dhe Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[178]TrinJ—Gazeta Trinity (Trinity Journal)
[179]1. Edhe vdekja e disa të krishterëve korintas të cilët kishin abuzuar me Darkën e Zotit (1 Kor. 11:30) shikohet nga Pali si një proces disiplinues apo ndreqës, jo si rezultat i dënimit: ai thotë: “Por kur gjykohemi, ndëshkohemi nga Zoti, që të mos dënohemi bashkë me botën” (v. 32).
(Në këtë diskutim unë jam duke përdorur fjalën ndëshkim duke nënkuptuar me të shpagimin nga Perëndia që ka për synim të na bëjë dëm, si dhe disiplinë për të nënkuptuar vështirësitë përmes të cilave Perëndia synon të na bëjë mirë.)
[180]2. Për një diskutim të mënyrës se si Jezusi mësoi bindjen përmes asaj që Ai vuajti, shiko kapitullin 26, f. 534.
[181]3. Berkhof padyshim që është i saktë kur thotë se varrimi i Jezusit “nuk shërbeu thjesht si provë që Jezusi qe me të vërtetë i vdekur, por gjithashtu për të larguar frikën e varrit për të shpenguarit e për ta shenjtëruar varrin për ta” (Teologji Sistematike [Systematic Theology] f. 340).
[182]4. Është e duhur ta falënderojmë Perëndinë për dobitë e hirit të përgjithshëm në jetën e jobesimtarëve; shiko diskutimin e hirit të përgjithshëm në kapitullin 31.
[183]5. Edhe kjo gjë kërkon një gjykim të ndershëm dhe të pjekur gjithsesi pasi nëse thirremi për të kryer një shërbim funerali për dikë, jeta e të cilit është njohur gjerësisht si e keqe dhe shkatërrimtare, ne nuk duam t’u japim njerëzve përshtypjen se ajo që një person bën në këtë jetë, nuk sjell ndryshim, apo se ne jemi të paditur për cilësitë e këqija të konsiderueshme të një personi të tillë, apo se do të humbim besueshmërinë tek ata të cilët na dëgjojnë. Si një shembull reagimi të pashmangshëm të njerëzve ndaj vdekjes së dikujt që është qartësisht i keq, si për shembull Adolf Hitler-i, vini re “F. e Urta” 11:10, “Kur vdesin të pabesët, dëgjohen britma gëzimi.”
[184]6. Parajsa është thjesht një emër tjetër për qiellin: shiko kapitullin 27, f. 593.
[185]7. Duhet thënë sidoqoftë se fakti se ne shkojmë me Krishtin menjëherë pasi vdesim, nuk duhet marrë si inkurajim për ndonjë që të mendojë se vetëvrasja do të ishte gjëja e duhur. Perëndia thotë: “Mos vrit” (Eks. 20:13), dhe kjo gjë do të thotë se ne nuk duhet të vrasim veten po aq sa nuk duhet të vrasim të tjerët.
Nga ana tjetër, ka shumë të krishterë besnikë të cilët në kohë lufte e rreziku, apo në rrethana të tjera sfiduese, e kanë lënë jetën e tyre për hir të të tjerëve, duke përmbushur kështu mësimin e Jezusit: “Askush s'ka dashuri më të madhe se kjo, që të japë dikush jetën e vet për miqtë e tij” (Gjoni 15:13).
Parimi më i madh këtu është se për sa kohë që ne mbetemi në këtë jetë, ne duhet të jemi besnikë ndaj Krishtit në shërbimin ndaj Tij dhe në lutje, sepse Ai na bën thirrje që të jemi: “besnik deri në vdekje” (Zbu. 2:10). Dhe paçka se Pali, duke menduar për dëshirat e veta personale, donte që të shkonte e të ishte me Krishtin, ai e kuptoi se për hir të filipianëve dhe të tjerëve të cilëve u shërbeu, të mbetej vetë në këtë jetë, do të ishte “më i nevojshëm” për të mirën e tyre (Fil. 1:24).
[186]8. Ludwig Ott, Aspektet Themelore të Dogmës Katolike (Fundamentals of Catholic Dogma) f. 322.
[187]9. Shiko kapitullin 3, fq. 57–59, për një diskutim të arsyeve përse Apokrifa nuk duhet pranuar si pjesë e Shkrimit.
[188]10 10. Ott, Aspektet Themelore të Dogmës Katolike (Fundamentals of Catholic Dogma) fq. 321–322, 482–485.
[189]11. Po aty, f. 321.
[190]12. Po aty, f. 483.
[191]13. Ky është një gabim i ngjashëm me atë të bërë prej atyre të cilët thonë se përderisa Jezusi thotë se nuk do ta fshijë emrin e dikujt nga libri i jetës (Zbu. 3:5), kjo nënkupton që Ai mund ta fshijë emrin e të tjerëve prej tij (shiko kapitullin 40, f. 802).
[192]14. Ott, Aspektet Themelore të Dogmës Katolike (Fundamentals of Catholic Dogma) f. 483.
[193]15. Po aty. f. 484.
[194]16. Berkhof përmend faktin që Katolikët Romakë, nganjëherë i janë referuar “Isa.” 4:4; “Mik.” 7:8; “Zak.” 9:11; “Mal.” 3:2–3; dhe “1 Kor.” 15:29.
[195]17. Shiko kapitullin 27, fq. 577–578, mbi faktin që vdekja e Krishtit pagoi plotësisht ndëshkimin për të tëra mëkatet tona.
[196]18. Shiko përdorimet e tjera të fjalës Parajsë tek “2 Kor.” 12:3 si dhe “Zbu.” 2:7, ku kjo fjalë në mënyrë të qartë i referohet vetë qiellit ku Perëndia është dhe jeton e mbretëron; shiko gjithashtu diskutimin e kësaj fjale tek kapitulli 27, f. 593.
[197]19. Fraza “përbashkësia e shenjtorëve” tek Besorja e Apostujve, i referohet faktit që në një farë mënyre ne kemi një përbashkësi apo bashkësi me ata të cilët kanë vdekur dhe që kanë shkuar përpara nesh në parajsë, një ide kjo e cila është pohuar tek “Heb.” 12:23. Kjo nuk nënkupton se ne mund të jemi të vetëdijshëm për praninë e tyre, por thjesht se kur ne adhurojmë, ne bashkohemi në adhurim i cili tashmë është duke u zhvilluar në parajsë (shiko kapitullin 51, fq. 1006–1007, mbi faktin që adhurimi ynë tani, është gjithashtu adhurim në qiell).
[198]20. Po të flasim në një mënyrë strikte, teologët Katolikë Romakë kanë mbrojtur idenë se ka dy limbe, një vend ku foshnjat jo të pagëzuara shkojnë kur vdesin, të quajtur limbus infantumsi dhe një vend ku besimtarët e Besëlidhjes së Vjetër shkuan kur vdiqën, të quajtur limbus patrum. Fjala latine limbus do të thotë “kufi”; këto mendoheshin se ishin vende në kufi të ferrit ku njerëzit qenë të përjashtuar nga prania e Perëndisë, por që gjithashtu nuk përjetonin vuajtje të vetëdijshme. Për secilën prej këtyre doktrinave nuk ka mbrojtje të qartë në Shkrime.
[199]21. Shiko diskutimin e idesë që Krishti zbriti në ferr kur vdiq, në kapitullin 27, fq. 586–594.
[200]22. Shiko kapitullin 56, fq. 1143–1145, mbi shkallët e shpërblimit në qiell.
[201]23. Një tregues i mëtejshëm që nuk është e duhur të lutesh për të vdekurit, shikohet në faktin që Davidi u lut në mënyrë intensive për djalin e tij të vogël përpara se ai t’i vdiste, por pasi ai vdiq, Davidi u ngrit prej lutjeve, i lau dhe i ndërroi rrobat dhe “shkoi në shtëpinë e Zotit dhe ra përmbys... dhe hëngri” (2 Sam. 12:20; kr. v. 23). Davidi e kuptoi që sapo fëmija vdiq, detyra e tij për t’u lutur për të kishte mbaruar. Kur unë flas për “lutjen për të vdekurit” në këtë seksion, e kam fjalën për lutje që Perëndia të ndryshojë statusin apo destinacionin e tyre. Sigurisht, nuk ka asgjë të gabuar me falënderimin e Perëndisë për jetën e njerëzve pasi ata të kenë vdekur.
[202]24. Shiko diskutimin e këtyre vargjeve në kapitullin 27, fq. 589–594; shiko gjithashtu W. Grudem, Letra e Parë e Pjetrit (The First Epistle of Peter) fq. 155–162, 170–172, 203–239.
[203]25. Shiko kapitullin 56, fq. 1140–1157, për një diskutim të gjykimit përfundimtar si dhe të doktrinës së ferrit.
[204]26. Shiko kapitullin 56, fq. 1149–1151, për një diskutim më të zgjeruar të asgjesueshmërisë.
[205]27. Shiko më poshtë, kapitullin 56, fq. 1140–1146.
[206]28. Një version i Martirizimit të Polikarpit (The Martyrdom of Polycarp) është i disponueshëm tek Etërit Apostolik (The Apostolic Fathers) 2 vol., red. Kirsopp Lake, Loeb Classical Library (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1913), fq. 307–345. Është gjithashtu e disponueshme në Etërit Ante-Nicene (The Ante-Nicene Fathers) red. A. Roberts dhe J. Donaldson (10 vol.; Grand Rapids: Eerdmans, 1979 [ribotim]).
[207]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[208]FUT (EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology).Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.
[209]1. Murray J. Harris argumenton për mundësinë e një pikëpamjeje alternative, bazuar në kuptimin e tij të “2 Kor.” 5:1–10: që të krishterët marrin trupat e tyre të ringjallur, menjëherë pasi vdesin. Shiko Harris, Nga Varri në Lavdi: Ringjallja në Besëlidhjen e Re (From Grave to Glory: Resurrection in the New Testament) fq. 207–210. Por kjo pikëpamje është jashtëzakonisht e vështirë për t’u pajturar me “1 Kor.” 15 dhe “1 Thes.” 4: shiko diskutimin tek D.A. Carson, “Unitet dhe Larmi në Besëlidhjen e Re: Mundësia e Teologjisë Sistematike (Unity and Diversity in the New Testament: The Possibility of Systematic Theology),” tek Shkrimi dhe e Vërteta (Scripture and Truth) fq. 85–86.
[210]2. Disa të krishterë ungjillorë, janë të mendimit se besimtarët dhe jobesimtarët do të ringjallen njëkohësisht (kjo është pozita që marrin jomijëvjeçaristët). Të tjerët (veçanërisht paramijëvjeçaristët) besojnë se ringjallja e besimtarëve ndodh përpara mijëvjeçarit dhe se ringjallja e jobesimtarëve për t’u gjykuar ndodh 1,000 vjet më vonë, pas mijëvjeçarit. Shiko kapitullin 55 për një diskutim të çështjeve të lidhura me këtë, si dhe për këtë varg në veçanti.
[211]3. Ka një sërë fjalësh në këtë pasazh të cilat janë të vështira për t’u interpretuar dhe ka një debat akademik mbi çështjen e nëse Jobi është duke pritur të shikojë Perëndinë në këtë jetë (ashtu sikurse bën tek “Jobi” 42:5) apo pas vdekjes së tij (vini re që Jobi pret që Shpengimtari “në fund” do të ngrihet mbi tokë, dhe pret që të shikojë Perëndinë “në mishin tim” por kjo do të jetë “Mbas shkatërrimit të lëkurës sime”). Për një përmbledhje të çështjeve ekzegjezore si dhe për një mbrojtje bindëse të pikëpamjes sipas të cilës Jobi është duke pritur për një ringjallje fizike pasi të vdesë, shiko Francis L. Andersen, Jobi (Job) TOTC (Leicester: Inter-Varsity Press, 1976), fq. 193–194. Pikëpamja sipas të cilës ky pasazh hedh vështrimin përpara tek shikimi i Perëndisë në këtë jetë, është e bazuar gjerësisht tek bindja e disa studiuesve se ideja e një ringjalljeje të ardhshme trupore, nuk gjendej në Judaizëm deri shumë kohë pasi “Jobi” u shkrua (por shiko “Heb.” 11:10, 19, ku komentohet mbi besimin e Abrahamit tek ringjallja).
[212]4. Fakti që vragat e gjurmëve të gozhdëve të Jezusit mbetën në duart e Tij, është një rast i veçantë për të na kujtuar çmimin që Ai pagoi për shpengimin tonë, dhe kjo gjë nuk duhet marrë si një tregues se ndonjë nga vragat e dëmtimeve fizike tonat do të vazhdojë të mbetet: shiko kapitullin 28, fq. 615–616.
[213]5. Trupi i Jezusit nuk kishte një vezullim të shndritshëm përreth menjëherë pas ringjalljes, por kur ai u kthye në qiell dhe mori nga Perëndia Atë lavdinë që ishte me të drejtë e Tij, atëherë “fytyra e tij ishte si dielli që ndrin me forcën e tij” (Zbu. 1:16). Jezusi, kur pamja e Tij u ndryshua, u dha kësisoj dishepujve të Vet vetëm një vështrim të shkurtër të lavdisë që ishte me të drejtë e Tij dhe që do të jetë e Tij përsëri në qiell.
[214]rsv—Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar Revised Standard Version
[215]6. Shiko diskutimin e përdorimit nga versioni në anglisht i Biblës, i titulluar RSV të “fizik” tek “1 Kor.” 15:44 në kapitullin 28, f. 609, n. 3.
[216]7. Shiko kapitullin 28, fq. 608–613, për një diskutim të natyrës së trupit të ringjallur të Krishtit.
[217]8. Disa mund të kundërshtojnë duke thënë se disa trupa kalben tërësisht, janë përthithur nga bimët dhe pastaj si përfundim në trupa të tjerë, aq sa që asgjë nga trupi i parë nuk mund të gjendet më, por si përgjigje, ne mundet që thjesht të themi se Perëndia mund të gjurmojë një pjese të mjaftueshme të elementëve nga çdo trup sa për të formuar një “farë” nga e cila të formojë një trup të ri (shiko Zan. 50:25; Jobi 19:26; Ezek. 37:1–14; Heb. 11:22).
[218]9 . Shiko diskutimin mbi mos arritjen nga dishepujt që të njihnin Krishtin menjëherë pas ringjalljes së Tij në kapitullin 28, f. 609.
[219]10. Shiko diskutimin e këtij pasazhi tek D.A. Carson, Mateu (Matthew) tek EBC, 8:581–582.
[220]1. Materiali në këtë kapitull është marrë nga një ese e shkruar për Tyndale House Publishers (Wheaton, Ill.). Përdorur me leje.
[221]2. John Murray, Shpengimi i Realizuar dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied) f. 164.
[222]3. Bashkimi me Krishti nganjëherë është referuar si “bashkimi mistik.” Kjo ndodh për shkak se ne nuk e kuptojmë plotësisht funksionimin e këtyre marrëdhënieve me Krishtin dhe për shkak se ne dimë rreth tyre vetëm përmes zbulesës së Perëndisë në Shkrim.
[223]4. Shiko kapitullin 26, fq. 548, 558–559, mbi mënyrën në të cilën natyra hyjnore e Krishtit është e gjithëpranishme ndërsa natyra njerëzore e Tij, jo.
[224]5. Kjo frazë është marrë nga himni: “Themeli i Vetëm i Kishës (The Church’s One Foundation),” shkruar më 1866 nga Samuel J. Stone.
[225]FRT (NDT)—Fjalori i Ri i Teologjisë (New Dictionary of Theology). S.B. Ferguson, D.F. Wright, J.I. Packer, red. Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.
[226]FUT(EDT)—Fjalori Ungjillor i Teologjisë (Evangelical Dictionary of Theology).Walter Elwell, red. Grand Rapids: Baker, 1984.