Pjesa 4

Doktrina e Krishtit dhe ajo e Frymës së Shenjtë

Kapitulli 26

Personi Krisht

Si është Jezusi plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri, e megjithëkëtë një person i vetëm?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Ne mund të bëjmë një përmbledhje të asaj që na mëson Shkrimi rreth personit Krisht, si vijon: Jezus Krishti qe tërësisht Perëndi dhe tërësisht njeri në një person të vetëm, dhe kështu do të jetë përgjithnjë.

Materiali nga Shkrimi i cili mbështet këtë përkufizim është i gjerë. Fillimisht ne do të diskutojmë njerëzishmërinë e Krishtit, pastaj hyjninë e Tij, dhe pastaj do të përpiqemi të tregojmë se si hyjnia dhe njerëzishmëria e Jezusit, janë të bashkuara në një person të vetëm tek Krishti.

A. Njerëzishmëria e Krishtit

1. Lindja nga virgjëresha. Kur flasim për njerëzishmërinë e Krishtit, është me vend që të fillojmë me shqyrtimin e lindjes së Krishtit nga virgjëresha. Shkrimi deklaron në mënyrë të qartë që Jezusi u ngjiz në mitrën e të ëmës së Tij, Marisë përmes punës së mrekullueshme të Frymës së Shenjtë, dhe pa patur një baba njerëzor.

“Por lindja e Jezu Krishtit ndodhi në këtë mënyrë: Maria, nëna e tij, i ishte premtuar Jozefit, por para se të bashkoheshin, u gjet shtatzënë prej Frymës së Shenjtë” (Mat. 1:18). Pak kohë më pas, një engjëll i Zotit i tha Jozefit i cili ishte i fejuar me Marinë: “Jozef, bir i Davidit, mos ki frikë ta marrësh me vete Marinë, gruan tënde, sepse ç'është ngjizur në të, është prej Frymës së Shenjtë” (Mat. 1:20). Pastaj lexojmë se Jozefi “veproi ashtu siç e kishte urdhëruar engjëlli i Zotit dhe e mori pranë vetes gruan e tij; dhe nuk e njohu atë, derisa lindi djalin e saj të parëlindur, dhe ia vuri emrin Jezus” (Mat. 1:24–25).

I njëjti fakt pohohet tek ungjilli i Lukës ku lexojmë rreth shfaqjes së engjëllit Gabriel ndaj Marisë. Pasi engjëlli i kishte thënë se ajo do të lindte një djalë, Maria i tha: “Si do të ndodhë kjo, përderisa unë nuk njoh burrë?” Engjëlli iu përgjigj:

“Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ty

 dhe pushteti i Më të Lartit do të të mbulojë me hijen e vet;

prandaj i shenjti që do të lindë prej teje do të quhet Biri i Perëndisë.” (Luka 1:35; kr. 3:23)

Rëndësia doktrinarë e lindjes nga virgjëresha shikohet në të paktën tre fusha.

1. Kjo tregon se shpëtimi tek e fundit duhet të vijë nga Zoti. Ashtu sikurse Perëndia kishte premtuar që “fara” e gruas (Zan. 3:15) në fund do ta shkatërronte gjarprin, kështu Perëndia përmes fuqisë së Tij, e realizoi këtë gjë, e jo përmes thjesht përpjekjeve njerëzore. Lindja e Krishtit nga virgjëresha, është një kujtues i pagabueshëm që shpëtimi nuk mund të vijë kurrë përmes përpjekjes njerëzore, por duhet të jetë vepër e Perëndisë Vetë. Shpëtimi ynë vjen vetëm përmes veprës mbinatyrore të Perëndisë, dhe kjo qe evidente në fillimin fare të jetës së Jezusit kur “Perëndia dërgoi Birin e tij, të lindur prej gruaje, të vënë nën ligj, që të shpengonte ata që ishin nën ligj, që ne të fitojmë birërinë” (Gal. 4:4–5).

2. Lindja nga virgjëresha bëri të mundur bashkimin e hyjnisë së plotë me njerëzishmërinë e plotë tek një person i vetëm. Kjo qe mënyra që Perëndia përdori për të dërguar Birin e Tij (Gjoni 3:16; Gal. 4:4) në botë, si një njeri. Nëse mendojmë për pak për mënyrat e tjera të mundshme me të cilat mund të kishte ardhur Krishti në botë, do të shikojmë se asnjëra prej tyre nuk do ta bashkonte kaq qartë njerëzishmërinë dhe hyjninë tek një person i vetëm. Me shumë mundësi do të kishte qenë e mundshme për Perëndinë që ta krijonte në qiell Jezusin si një qenie të plotë njerëzore dhe ta dërgonte duke e zbritur nga qielli në tokë pa patur nevojë të përdorë një prind njerëzor për këtë. Por, po të ishte kështu, ne do ta kishim patur shumë të vështirë të shikonim se si Jezusi mund të ishte tërësisht njeri siç jemi ne, e Ai nuk do të ishte pjesë e racës njerëzore që rrodhi fizikisht nga Adami. Nga ana tjetër, me shumë mundësi që do të ketë qenë e mundshme për Perëndinë që të bënte që Jezusi të vinte në botë me dy prindër njerëzor (si me një baba ashtu edhe me një mama), dhe me natyrën e Tij të plotë hyjnore të bashkuar në mënyrë të mrekullueshme me natyrën e Tij njerëzore dikur gjatë fëmijërisë së Tij. Por, po të ishte kështu, ne do ta kishim patur të vështirë të kuptonim se si Jezusi është plotësisht Perëndi, përderisa origjina e Tij do ishte nga çdo drejtim si ajo e jona. Kur mendojmë për këto dy mundësi të tjera, do të na ndihmonte po të kuptonim se si Perëndia, në mençurinë e Tij, urdhëroi një ndërthurje të ndikimit njerëzor dhe atij hyjnor në lindjen e Krishtit në mënyrë që e gjithë njerëzishmëria e Tij të ishte e dukshme ndaj nesh nga fakti  i lindjes së Tij të zakonshme njerëzore prej një mamaje njerëzore, ndërsa hyjnia e Tij e plotë do të ishte e dukshme nga fakti i ngjizjes së tij në mitrën e Marisë nëpërmjet veprës së fuqishme të Frymës së Shenjtë.^[1]1

3. Lindja nga virgjëresha bën gjithashtu të mundur njerëzishmërinë e vërtetë të Krishtit pa mëkatin e trashëguar. Siç kemi vërejtur në kapitullin 24, të tëra qeniet njerëzore kanë trashëguar një faj ligjor dhe një natyrë të zvetënuar morale nga ati i tyre i parë, Adami (kjo nganjëherë është quajtur “mëkati i trashëguar” apo “mëkati fillestar”). Por fakti që Jezusi nuk kishte një baba njerëzor, do të thotë se linja e pasardhjes nga Adami është ndërprerë pjesërisht. Jezusi nuk rrodhi nga Adami në ekzaktësisht të njëjtën mënyrë në të cilën çdo qenie tjetër njerëzore ka rrjedhur nga Adami. Kjo na ndihmon të kuptojmë arsyen përse faji ligjor si dhe zvetënimi moral që i takon të tëra qenieve të tjera njerëzore, nuk i takon Krishtit.

Kjo ide duket se është ajo që nënkuptohet në deklaratën që engjëlli Gabriel i bën Marisë, ku i thotë asaj:

“Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ty,

 dhe pushteti i Më të Lartit do të të mbulojë me hijen e vet;

prandaj i shenjti që do të lindë prej teje do të quhet Biri i Perëndisë .” (Luka 1:35)

Për shkak se ishte Fryma që shkaktoi ngjizjen e Jezusit në mitrën e Marisë, fëmija do të quhej “i shenjtë.”^[2]2 Një përfundim i tillë nuk duhet të merret me kuptimin se trashëgimi i mëkatit vjen vetëm nga babai, sepse Shkrimi nuk e pohon asgjëkund këtë. Mjafton për ne që thjesht të themi se në këtë rast, linja e pashkëputur e pasardhjes nga Adami, u ndërpre, dhe Jezusi u ngjiz nga fuqia e Frymës së Shenjtë. “Luka” 1:35 e lidh këtë ngjizje nga Fryma e Shenjtë me shenjtërinë apo pastërtinë morale të Krishtit, dhe reflektimi mbi atë fakt, na lejon që të kuptojmë se përmes mungesës së një babai njerëzor, Jezusi nuk rridhte plotësisht nga Adami, dhe se kjo thyerje e linjës së pasardhjes, qe metoda të cilën Perëndia përdori për të bërë që Jezusi të ishte plotësisht njeri, e megjithëkëtë, të mos kishte mëkat të trashëguar nga Adami.

Por përse Jezusi nuk trashëgoi një natyrë mëkatare nga Maria? Kisha Katolike Romake, kësaj pyetjeje i përgjigjet duke thënë se Maria vetë nuk ishte e prekur nga mëkati, por Shkrimi nuk na e mëson gjëkundi këtë, dhe gjithsesi, kjo nuk do ta zgjidhte problemin (sepse përse atëherë nuk e trashëgoi Maria mëkatin nga e ëma?).^[3]3 Një zgjidhje më e mirë është të themi se vepra e Frymës së Shenjtë tek Maria, duhet të ketë parandaluar jo vetëm transmetimin e mëkatit nga Jozefi (sepse Jezusi nuk kishte baba njerëzor) por gjithashtu, në një mënyrë të mrekullueshme, transmetimin e mëkatit nga Maria: “Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ty... prandaj i shenjti që do të lindë prej teje do të quhet Biri i Perëndisë” (Luka 1:35).

Ka ndodhur rëndom, të paktën në brezat e mëparshëm, që ata të cilët nuk pranojnë vërtetësinë e plotë të Shkrimit, të pranojnë doktrinën e lindjes së Krishtit nga virgjëresha. Por, nëse besimet tona duhen qeverisur nga deklaratat e Shkrimit, atëherë ne padyshim që nuk do ta mohojmë këtë mësim. Edhe nëse mundemi, edhe nëse nuk mundemi të dallojmë ndonjë aspekt të rëndësisë doktrinarë për këtë mësim, ne duhet që pikë së pari ta besojmë atë thjesht për shkak se Shkrimi e pohon. Pa dyshim që një mrekulli e tillë nuk është tepër e vështirë për Perëndinë i Cili krijoi universin dhe gjithçka në të. Kushdo që pohon se një lindje nga një virgjëreshë është “e pamundur” është thjesht duke treguar mosbesimin e tij apo të saj në Perëndinë e Biblës. Megjithëkëtë, përmbi faktin që Shkrimi na mëson për lindjen nga virgjëresha, ne mund të shikojmë se ajo është e rëndësishme nga ana doktrinare, dhe nëse duam të kuptojmë me saktësi mësimin biblik mbi personin Krisht, është e rëndësishme që t’ia nisim me një pohim të kësaj doktrine.

2. Dobësitë dhe kufizimet njerëzore. 

a. Jezusi kishte një trup njerëzor: Fakti që Jezusi kishte një trup njerëzor njëlloj si trupat tanë njerëzorë, shikohet në shumë pasazhe të Shkrimit. Ai lindi ashtu sikurse kanë lindur tërë foshnjat njerëzore (Luka 2:7). Ai u rrit duke kaluar nga fëmijëria në moshë madhore ashtu sikurse rriten edhe fëmijët e tjerë: “Por fëmija rritej dhe forcohej në frymë, duke qenë plot urtësi; dhe hiri i Perëndisë ishte mbi të” (Luka 2:40). Për më tepër, “Luka” na thotë se: “Jezusi rritej në urtësi, dhe në shtat dhe në hir përpara Perëndisë dhe njerëzve” (Luka 2:52).

Jezusi u lodh njëlloj siç lodhemi ne, sepse lexojmë se “Jezusi, duke qenë i lodhur nga udhëtimi, u ul pranë pusit” në Samari (Gjoni 4:6). Atë e mori etja, sepse kur ishte në kryq, Ai tha: “Kam etje” (Gjoni 19:28). Pasi kishte agjëruar për dyzet ditë në shkretëtirë, lexojmë se “e mori uria” (Mat. 4:2). Ai nganjëherë qe i dobët fizikisht sepse gjatë tundimit që iu bë në shkretëtirë, Ai agjëroi për dyzet ditë (ajo pikë në të cilën forca fizike e një qenieje njerëzore, pothuajse ka humbur tërësisht, dhe përtej të cilës dëmtime të pariparueshme fizike do të ndodhin nëse personi vazhdon të agjërojë). Në atë kohë “u afruan engjëj dhe i shërbenin” (Mat. 4:11), dukshëm për t’u kujdesur për Të dhe për të siguruar ushqim derisa Ai të rifitonte forcë të mjaftueshme për të dalë nga shkretëtira. Kur Jezusi ishte rrugës për t’u kryqëzuar, ushtarët e detyruan Simonin nga Kirena që të mbartte kryqin e Tij (Luka 23:26), me shumë gjasa për shkak se Jezusi ishte aq i dobët pas rrahjes që i ishte bërë, saqë nuk kishte forcë të mjaftueshme për ta bartur vetë atë. Kulmimi i kufizimeve të Jezusit në lidhje me trupin e Tij njerëzor, shikohet kur Ai vdiq në kryq (Luka 23:46). Trupi i Tij njerëzor reshti së paturi jetë në të dhe së funksionuari, njëlloj siç ndodh me trupin tonë kur ne vdesim.

Jezusi gjithashtu u ringjall me një trup fizik e njerëzor, paçka se ky ishte një trup që u bë i përsosur e që nuk ishte më subjekt i dobësive, sëmundjeve apo vdekjes. Ai demonstron në mënyrë të përsëritur për dishepujt e Tij faktin që ka me të vërtetë një trup real fizik, sepse Ai thotë: “Shikoni duart e mia dhe këmbët e mia, se jam unë vetë. Më prekni dhe shikoni, sepse një frymë nuk ka mish e eshtra, si po shihni se unë kam” (Luka 24:39). Ai është duke u treguar atyre si dhe është duke u mësuar atyre që Ai ka “mish e eshtra” dhe se nuk është thjesht një “frymë” pa trup. Një provë tjetër për këtë fakt, është se “ata i dhanë një pjesë peshku të pjekur...Dhe ai e mori dhe hëngri para tyre” (Luka 24:42-43; kr. v. 30; Gjoni 20:17, 20, 27; 21:9, 13).

Në po këtë trup njerëzor (edhe pse qe një trup i ringjallur që qe bërë i përsosur), Jezusi gjithashtu u ngrit në qiell. Përpara se të largohej, Ai tha: “Po e lë botën dhe shkoj tek Ati” (Gjoni 16:28; kr. 17:11). Mënyra në të cilën Jezusi u ngrit në qiell, qe llogaritur të demonstronte vazhdimësinë mes ekzistencës së Tij në një trup fizik këtu në tokë, dhe ekzistencës së Tij të vazhduar në atë trup në qiell. Vetëm pak vargje pasi Jezusi u kishte thënë: “Një frymë nuk ka mish e eshtra, si po shihni se unë kam” (Luka 24:39), ne lexojmë tek ungjilli i Lukës se Jezusi “I priu jashtë deri në Betania dhe, si i ngriti lart duart, i bekoi. Dhe ndodhi që, ndërsa ai po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit lart në qiell” (Luka 24:50–51). Po kështu, lexojmë tek “Veprat” se: “Ndërsa ata po e shikonin, u ngrit lart; dhe një re e mori prej syve të tyre” (Veprat 1:9).

Të tërë këto vargje të marrë së bashku, tregojnë se për sa i takon trupit njerëzor të Jezusit, ai ishte si i yni në çdo drejtim përpara ringjalljes së tij, dhe pas ringjalljes ishte ende një trup njerëzor me “mish dhe kocka,” por i bërë i përsosur, ai lloj trupi që do të kemi edhe ne kur Krishti të kthehet dhe kur edhe ne të ringjallemi.^[4]4 Jezusi vazhdon të ekzistojë në atë trup njerëzor në qiell, ashtu sikurse ngritja e Tij lart kishte për qëllim që të na mësonte.

b. Jezusi kishte një mendje njerëzore: Fakti që Jezusi “rritej në urtësi” (Luka 2:52) do të thotë se Ai kaloi nëpër procesin e të mësuarit njëlloj sikurse bëjnë tërë fëmijët e tjerë. Ai mësoi se si të hante, si të fliste, si të lexonte dhe shkruante, dhe se si të ishte i bindur ndaj prindërve të Tij (shiko “Heb.” 5:8). Ky proces i rëndomtë të mësuari, qe pjesë e njerëzishmërisë së përgjithshme të Krishtit.

Shikojmë gjithashtu se Jezusi kishte një mendje njerëzore si ajo që kemi ne kur Ai flet për ditën në të cilën Ai do të kthehet në botë: “Por sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati” (Marku 13:32).^[5]5

c. Jezusi kishte një shpirt njerëzor si dhe emocione njerëzore: Ne shikojmë një sërë treguesish që Jezusi kishte një shpirt (apo frymë) njerëzore. M’u përpara kryqëzimit të Tij, Jezusi tha: “Tani shpirti im është i tronditur” (Gjoni 12:27). Vetëm pak kohë pas kësaj, Gjoni shkruan se: “Mbasi i tha këto, Jezusi, u turbullua në frymë” (Gjoni 13:21). Në të dy këto vargje, fjala turbullua është përkthimi i termit greqisht tarasso një fjalë kjo e cila shpesh përdoret për njerëzit kur janë në ankth, apo kur kapen në befasi nga një rrezik.^[6]6

Për më tepër, përpara kryqëzimit të Jezusit, ndërkohë që Ai kuptoi vuajtjet me të cilat do të përballej, Ai tha: “Shpirti im është thellësisht i trishtuar, deri në vdekje” (Mat. 26:38). Kaq i madh ishte pikëllimi që Ai ndjente saqë dukej sikur, po t’i shtohej edhe më tepër do t’ia merrte jetën.

Jezusi kishte një gamë të plotë emocionesh njerëzore. Ai “u mrekullua” me besimin e centurionit (Mat. 8:10). Ai qau i pikëlluar për vdekjen e Llazarit (Gjoni 11:35). Gjithashtu, Ai u lut me një zemër përplot emocione, sepse “në ditët e mishit të tij, me klithma të forta dhe me lot, i ofroi lutje dhe përgjërime atij që mund ta shpëtonte nga vdekja, dhe u dëgjua për shkak të frikës së tij nga Perëndia” (Heb. 5:7).

Për më tepër, autori na thotë: “Edhe pse ishte Bir, mësoi në ato që vuajti, bindjen, dhe, si u bë i përkryer, u bë shkaktari i shpëtimit të përjetshëm për të gjithë ata që i binden” (Heb. 5:8–9). Megjithëkëtë, nëse Jezusi nuk mëkatoi kurrë, si do të mundej Ai të “mësonte bindjen”? Me sa duket, ndërkohë që Jezusi shkonte drejt moshës së pjekurisë, Ai, ashtu sikurse të tërë fëmijët e tjerë njerëzorë, qe në gjendje që të merrte përsipër një apo më shumë përgjegjësi. Sa më shumë rritej, aq më shumë detyra mund t’i ngarkonin i ati dhe e ëma për t’iu bindur dhe edhe më të vështira detyrat që Ati i Tij qiellor mund t’i ngarkonte për t’i kryer me forcën e natyrës së Tij njerëzore. Me çdo detyrë gjithnjë e më të vështirë, edhe kur kjo përfshinte vuajtje (siç specifikon “Heb.” 5:8), aftësia morale njerëzore e Jezusit, aftësia e Tij për t’u bindur gjithnjë e më shumë në rrethanat e vështira, u rrit. Ne mund të themi se “shtylla kurrizore morale” e Tij u forcua përmes ushtrimesh gjithnjë e më të vështira. Megjithëkëtë, në të gjithë këtë, Ai nuk mëkatoi asnjëherë.

Mungesa e plotë e mëkatit në jetën e Jezusit, është edhe më shumë mbresëlënëse po të marrësh parasysh tundimet e mëdha me të cilat Ai u përball, jo vetëm në shkretëtirë, por përgjatë gjithë jetës së Vet. Autori i “Hebrenjve” pohon se Jezusi “u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat” (Heb. 4:15). Fakti që Ai u përball me tundimin, do të thotë se Ai kishte një natyrë të mirëfilltë njerëzore e cila mund të tundohej, sepse Shkrimi në mënyrë të qartë na thotë se “Perëndia nuk mund të tundohet për të keqen” (Jakobi 1:13).

d. Njerëzit që ishin pranë Jezusit, e konsideruan Atë si thjesht një njeri: Mateu: raporton një incident të mrekullueshëm në mes të shërbesës së Jezusit. Paçka se Jezusi kishte dhënë mësim nëpër tërë Galilenë, “duke shëruar çdo sëmundje dhe çdo lëngatë në popull,” prandaj “turma të mëdha njerëzish e ndiqnin” (Mat. 4:23–25), por kur Ai erdhi në fshatin e Tij, në Nazaret, njerëzit të cilët kishin shumë vite që e kishin njohur, nuk e pranuan:

Dhe ndodhi që, kur Jezusi mbaroi këto shëmbëlltyra, u largua që andej. Dhe, si erdhi në vendlindjen e tij, i mësonte ata në sinagogën e tyre, kështu që ata, habiteshin dhe thoshin: “Nga i erdhën këtij kjo dituri dhe këto vepra të fuqishme? A nuk është ky i biri i marangozit? Nuk quhet nëna e tij Mari, dhe vëllezërit e tij Jakob, Iose, Simon dhe Juda? Dhe motrat e tij nuk janë të gjitha ndër ne? Atëherë nga i erdhën këtij të gjitha këto?”. Dhe skandalizoheshin me të....Dhe, për shkak të mosbesimit të tyre, nuk bëri aty shumë vepra të fuqishme. (Mat. 13:53–58)

Ky pasazh lë të kuptohet se ata njerëz të cilët e njihnin më mirë Jezusin, fqinjët me të cilët Ai kishte jetuar dhe punuar për tridhjetë vjet, nuk e shihnin Atë si më shumë sesa një njeri të zakonshëm. Sigurisht që e njihnin për njeri të mirë, të drejtë dhe të sjellshëm dhe pa gënjeshtra, por padyshim jo një profet të Perëndisë që mund të kryente mrekulli, e padyshim jo Perëndia Vetë i mishëruar. Paçka se në seksionet vijuese do të shikojmë se si Jezusi qe plotësisht hyjnor nga të gjitha anët, qe me të vërtetë Perëndi dhe njeri në një person, ne duhet që gjithsesi të kuptojmë forcën e plotë të një pasazhi të tillë. Për tridhjetë vitet e para të jetës së Vet, Jezusi jetoi një jetë njerëzore e cila ishte kaq e zakonshme saqë nazareasit të cilët e njihnin më mirë se kushdo tjetër, u mahnitën me faktin që Ai mund të jepte mësim me autoritet e të kryente mrekulli. Ata e njihnin Atë. Ai ishte një prej tyre. Ai ishte “i biri i marangozit” (Mat. 13:55), dhe Ai ishte Vetë “marangozi” (Marku 6:3), kaq i zakonshëm saqë ata ngrinin pyetjen: “Nga i erdhën këtij të gjitha këto?” (Mat. 13:56). Gjithashtu, Gjoni na thotë: “as vëllezërit e tij nuk besonin në të” (Gjoni 7:5).

A ishte Jezusi tërësisht njeri? Ai ishte kaq plotësisht njeri saqë edhe ata të cilët jetonin dhe punonin me Të për tridhjetë vjet, edhe ata vëllezër të cilët u rritën me Të në të njëjtën familje, nuk e kuptuan se Ai ishte ndonjë gjë më shumë sesa thjesht një tjetër njeri shumë i mirë. Ata me sa duket, nuk ia kishin fare idenë se Ai qe Perëndia i ardhur në mish.

3. Pamëkatshmëria. Paçka se Besëlidhja e Re pohon në mënyrë të qartë se Jezusi ishte plotësisht njerëzor, ashtu sikurse jemi edhe ne, ajo gjithashtu pohon se Jezusi ishte ndryshe në një aspekt të rëndësishëm: Ai ishte pa mëkat, sepse nuk kreu kurrë mëkat gjatë jetës së Tij. Disa kanë kundërshtuar duke thënë se nëse Jezusi nuk mëkatoi, atëherë Ai nuk ishte me të vërtetë njeri, sepse të tërë njerëzit mëkatojnë, por ata që e ngrenë këtë kundërshtim, thjesht nuk arrijnë të kuptojnë se qeniet njerëzore tani ndodhen në një situatë anormale. Perëndia nuk na krijoi të mëkatshëm, por të shenjtë dhe të drejtë. Adami dhe Eva në Kopshtin e Edenit, përpara se të mëkatonin ishin me të vërtetë njerëz, dhe ne tani, paçka se njerëz gjithashtu, nuk përkojmë me modelin që Perëndia synon për ne kur njerëzishmëria jonë e plotë dhe e pamëkat të rimëkëmbet.

Pamëkatshmëria e Jezusit, na jepet shpesh herë mësim në Besëlidhjen e Re. Ne shikojmë sugjerime të kësaj që herët në jetën e Tij kur Ai ishte “plot urtësi” dhe “hiri i Perëndisë ishte mbi të” (Luka 2:40). Pastaj shikojmë se Satani nuk qe në gjendje ta tundonte Jezusin e të qulloste gjë me këtë, por dështoi edhe pas dyzet ditësh për ta bindur që të mëkatonte: “Dhe kur djalli e mbaroi të gjithë tundimin, u largua prej tij, për një kohë.” (Luka 4:13). Edhe tek ungjijtë sinoptikë (Mateu, Marku dhe Luka) nuk shikojmë prova të ndonjë gabimi nga ana e Jezusit. Ndaj judenjve që e kundërshtuan, Jezusi ngriti pyetjen: “Cili nga ju më bind për mëkat?” (Gjoni 8:46), dhe nuk mori përgjigje.

Deklaratat rreth pamëkatshmërisë së Jezusit janë të thëna më shkoqur tek ungjilli i Gjonit. Jezusi bëri shpalljen e mahnitshme: “Unë jam drita e botës” (Gjoni 8:12). Nëse me ‘dritë’ ne kuptojmë si vërtetësinë ashtu edhe pastërtinë morale, atëherë Jezusi këtu është duke pretenduar të jetë burimi i të vërtetës si dhe burimi i pastërtisë morale dhe shenjtërisë në botë, një pretendim mahnitës e që mund të bëhej vetëm nga dikush i cili ishte pa mëkat. Për më tepër, në lidhje me bindjen ndaj Atit të Tij në qiell, ai tha: “Unë bëj vazhdimisht gjërat që i pëlqejnë” (Gjoni 8:29; koha e tashme këtu jep idenë e një veprimtarie të vazhduar, “Unë bëj vazhdimisht gjërat që i pëlqejnë”). Në fund të jetës së Tij, Jezusi qe në gjendje që të thoshte: “Unë i kam zbatuar urdhërimet e Atit tim dhe qëndroj në dashurinë e tij” (Gjoni 15:10). Është e rëndësishme që kur Jezusi u nxor në gjyq përpara Pilatit, pavarësisht akuzave të judenjve, Pilati nuk mund të konkludonte gjë tjetër përveçse: “Unë nuk po gjej në të asnjë faj” (Gjoni 18:38).

Tek libri i “Veprave”, Jezusi quhet disa herë “I Shenjti” apo “I Drejti,” apo me shprehje të ngjashme (shiko “Veprat” 2:27; 3:14; 4:30; 7:52; 13:35). Kur Pali flet për Jezusin i Cili vjen për të jetuar si njeri, ai bën kujdes që të mos thotë se Ai mori mbi Vete “mish mëkatar,” por përkundrazi, ai thotë se Perëndia dërgoi Birin e Vet “në shëmbëllim mishi mëkatar, edhe për mëkat” (Rom. 8:3). Gjithashtu, Jezusit i referohet si “atë. . . që nuk njihte mëkat” (2 Kor. 5:21).

Autori i “Hebrenjve” pohon se Jezusi u tundua, por njëherësh këmbëngul që Ai nuk mëkatoi: Jezusi është Ai “që u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat.” (Heb. 4:15). Ai është një kryeprift i Cili është “i shenjtë, i pafaj, i papërlyer, i ndarë nga mëkatarët dhe i bërë më i lartë se qiejt,” (Heb. 7:26). Pjetri e tregon Jezusin si “Qengjin e patëmetë dhe të panjollë” (1 Pjetrit 1:19), duke përdorur ilustrime nga besëlidhja e Vjetër për të pohuar mospërfshirjen e Tij në çfarëdo ndotjeje morale. Pjetri në mënyrë të drejtpërdrejtë thotë: “Ai nuk bëri asnjë mëkat dhe nuk u gjet asnjë mashtrim në gojën e tij” (1 Pjetrit 2:22). Kur Jezusi vdiq, ishte “i drejti për të padrejtët, për të na çuar te Perëndia” (1 Pjetrit 3:18). Gjithashtu Gjoni, në letrën e tij të parë, e quan Atë: “Jezu Krishtin, të drejtin” (1 Gjonit 2:1) dhe thotë: “Në të nuk ka mëkat” (1 Gjonit 3:5). Atëherë, është e vështirë të mohosh që pamëkatshmëria e Krishtit jepet qartësisht mësim në të tëra seksionet kryesore të Besëlidhjes së Re. Ai ishte me të vërtetë njeri, e megjithëkëtë, i pamëkat.

E lidhur me pamëkatshmërinë e Jezusit, ne duhet të vërejmë në më tepër hollësi natyrën e tundimeve të Tij në shkretëtirë (Mateu 4:1–11; Marku 1:12–13; Luka 4:1–13). Thelbi i këtyre tundimeve qe një përpjekje për ta bindur Jezusin që të shpëtonte nga shtegu i vështirë i bindjes dhe vuajtjes që u caktua për Të si Mesia. Jezusin, “Fryma e çoi në shkretëtirë, ku për dyzet ditë u tundua nga djalli” (Luka 4:1–2). Nga shumë drejtime që ta marrësh, ky tundim qe paralel me tundimin me të cilin Adami dhe Eva u përballën në Kopshtin e Edenit, vetëm se ky qe shumë më i vështirë. Adami dhe Eva kishin përbashkësi me Perëndinë si dhe me njëri tjetrin dhe kishin një larmi ushqimesh, sepse atyre u qe thënë që vetëm nga njëra pemë të mos hanin. Në kontrast me këtë, Jezusi nuk ishte nën shoqërinë e ndonjë njeriu tjetër e nuk kishte ushqim për të ngrënë, dhe pasi kishte agjëruar për dyzet ditë, Ai ishte afër pikës së vdekjes fizike. Në të dy rastet, lloji i bindjes së kërkuar, nuk qe bindje ndaj një parimi moral të rrënjosur në karakterin e Perëndisë, por ishte një provë bindjeje e mirëfilltë ndaj direktivës specifike të Perëndisë. Në rastin e Adamit dhe Evës, Perëndia u tha që të mos hanin nga pema e njohurisë së të mirës dhe të keqes, dhe pyetja ishte nëse ata do të bindeshin thjesht ngaqë këtë po ua kërkonte Perëndia. Ndërsa në këtë rast, Jezusin, “Fryma e çoi” për dyzet ditë në shkretëtirë. Ai duket se e kuptoi se ishte vullneti i Atit që Ai të mos hante asgjë gjatë atyre ditëve por që thjesht të qëndronte atje derisa Ati, përmes drejtimit nga Fryma e Shenjtë, i tregoi Atij se tundimet kishin mbaruar dhe se Ai mund të largohej.

Tani ne mund të kuptojmë forcën e tundimit, “Nëse je Biri i Perëndisë, i thuaj këtij guri të bëhet bukë” (Luka 4:3). Sigurisht që Jezusi ishte Biri i Perëndisë dhe sigurisht që Ai kishte fuqinë për t’i kthyer gurët në çast në bukë. Ai ishte Ai që nuk do të kalonte shumë e do të kthente ujin në verë dhe do të shumëfishonte në një rast tjetër bukët dhe peshqit. Tundimi u intensifikua nga fakti se dukej se po qe se nuk do të hante tani shpejt, vetë jeta e Tij do të shuhej. Megjithëkëtë, Ai kishte arritur t’i bindej Perëndisë në mënyrë të përsosur në llogari tonë, dhe këtë e kishte bërë si njeri. Kjo do të thoshte se Ai duhej të bindej vetëm me forcën e Tij njerëzore. Po të kishte ushtruar aftësitë e Tij hyjnore për ta bërë tundimin më të lehtë për Veten, atëherë Ai nuk do t’i ishte bindur Perëndisë plotësisht si njeri. Tundimi ishte që Ai të përdorte fuqinë e Vet hyjnore për të “bërë me hile” vetëm pakëz në kërkesat që i ishin parashtruar, dhe ta bënte kësisoj bindjen disi më të lehtë, por Jezusi, në ndryshim nga Adami dhe Eva, refuzoi të hante atë gjë që dukej se ishte gjë e mirë dhe e nevojshme për Të, duke zgjedhur që më mirë t’i bindej urdhrit të Atit të Tij qiellor.

Tundimi për t’u përulur dhe për të adhuruar Satanin për një çast, e pastaj të merrje autoritet mbi “të gjitha mbretëritë e botës” (Luka 4:5), ishte një tundim për të marrë pushtet jo përmes shtegut të bindjes përgjatë gjithë jetës ndaj Atit të Tij qiellor, por përmes një nënshtrimi të gabuar ndaj Princit të Errësirës. Përsëri, Jezusi e refuzoi atë që dukej si shteg i lehtë dhe zgjodhi shtegun e bindjes i cili e shpuri tek kryqi.

Po kështu, tundimi për ta hedhur veten nga maja e tempullit (Luka 4:9–11) ishte një tundim për ta “detyruar” Perëndinë që të kryente një mrekulli për ta shpëtuar Atë në një mënyrë spektakolare, duke tërhequr kësisoj një turmë të madhe pasuesish nga populli, pa ndjekur shtegun e vështirë që gjendej përpara, shtegun që përfshinte tre vjet shërbimi ndaj nevojave të njerëzve, mësimdhënie me autoritet, dhe shenjtëri absolute të treguar me shembullin e Vet në mes të kundërshtimeve të flakta. Por, Jezusi, përsëri i rezistoi kësaj “rruge të lehtë” për të përmbushur qëllimet e Tij si Mesi (përsëri një rrugë e cila nuk do t’i kishte përmbushur aktualisht këto qëllime gjithsesi).

Këto tundime me të vërtetë që ishin kulmimi i një procesi jetëgjatë forcimi dhe pjekurimi moral që u zhvillua përgjatë gjithë fëmijërisë dhe fillimit të moshës madhore të Jezusit, ndërkohë që Ai “rritej në urtësi. . . dhe në hir përpara Perëndisë” (Luka 2:52) dhe ndërkohë që Ai “mësoi në ato që vuajti, bindjen” (Heb. 5:8). Në këto tundime në shkretëtirë si dhe në tundime të ndryshme me të cilat Ai u përball gjatë tridhjetetre viteve të jetës së Tij, Krishti iu bind Perëndisë në vendin tonë, dhe si përfaqësues i ynë, kësisoj ia doli mbanë atje ku Adami kishte dështuar, ku populli i Izraelit në shkretëtirë kishte dështuar, si dhe ku kemi dështuar edhe ne (shiko Rom. 5:18–19).

Sado e vështirë që mund të jetë për t’u kuptuar nga ne, Shkrimi pohon se në këto tundime, Jezusi fitoi aftësinë për të kuptuar dhe për të na ndihmuar ne në tundimet tona. “Sepse, në atë, që vuajti vetë kur u tundua, mund t'u ndihmojë atyre, që tundohen” (Heb. 2:18). Autori vazhdon duke e lidhur aftësinë e Jezusit për t’u simpatizuar me dobësitë tona, me faktin që Ai u tundua ashtu sikurse tundohemi ne:

Sepse ne nuk kemi një kryeprift që nuk mund të vuajë bashkë me dobësitë tona, por që u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat. Le t'i afrohemi, pra, [fjalë për fjalë., “prandaj’] me guxim fronit të hirit, që të marrim mëshirë e të gjejmë hir, për të pasur ndihmë në kohën e duhur. (Heb. 4:15–16)

Kjo gjen zbatim praktik për ne: në çdo situatë në të cilën ne po kërleshemi me tundimin, ne duhet të reflektojmë mbi jetën e Krishtit dhe të pyesim nëse ka patur situata të ngjashme me të cilat Ai Vetë u përball. Zakonisht, pas reflektimit për një çast a dy, ne do të jemi në gjendje që të mendojmë për disa raste në jetën e Krishtit kur Ai u përball me tundime që, paçka se nuk ishin identike në çdo hollësi, ishin shumë të ngjashme me situatat me të cilat ne përballemi çdo ditë.^[7]7

4. A mund të kishte mëkatuar Jezusi? Nganjëherë është ngritur pyetja: “A ishte e mundur për Krishtin që të mëkatonte?” Disa njerëz kanë argumentuar për papekatësinë e Krishtit, argument ky në të cilin fjala papekat do të thotë “jo në gjendje për të mëkatuar.”^[8]8 Të tjerë kundërshtojnë duke thënë se nëse Jezusi nuk ishte në gjendje që të mëkatonte, tundimet e Tij nuk mund të kishin qenë reale sepse si mundet që një tundim të jetë real nëse personi që është duke u tunduar tek e fundit nuk është në gjendje të mëkatojë?

Me qëllim për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, ne duhet të bëjmë një dallim mes asaj që Shkrimi pohon në mënyrë të qartë nga njëra anë, dhe nga ana tjetër, asaj që është në natyrën e kuptueshmërisë së mundshme nga ana jonë. (1) Shkrimi pohon qartë që Krishti nuk mëkatoi faktikisht kurrë (shiko më lart). Për këtë fakt nuk duhet të ketë aspak pyetje në mendjen tonë. (2) Shkrimi gjithashtu pohon qartë që Jezusi u tundua, dhe se këto ishin tundime reale (Luka 4:2). Nëse ne e besojmë Shkrimin, atëherë ne duhet të këmbëngulim se Krishti “u tundua në të gjitha njësoj si ne, por pa mëkat” (Heb. 4:15). Nëse spekulimi ynë mbi pyetjen nëse Krishti mund të kishte mëkatuar na shtyn ndonjëherë për të thënë se Ai nuk është se me të vërtetë u tundua, atëherë ne kemi arritur në përfundimin e gabuar, një përfundim ky i cili bie në ndesh me deklaratat e qarta të Shkrimit.

(3) Ne duhet që gjithashtu të pohojmë njëzëri me Shkrimin se “Perëndia nuk mund të tundohet për të keqen” (Jakobi 1:13). Por këtu kjo çështje vështirësohet: nëse Jezusi ishte tërësisht Perëndi si dhe tërësisht njeri (dhe më poshtë ne do të argumentojmë se Shkrimi në mënyrë të qartë dhe të përsëritur na e jep vërtetë mësim këtë gjë), atëherë a nuk duhet gjithashtu të pohojmë se (në një farë kuptimi) Jezusi “nuk mund të tundohet për të keqen”?

Deri këtu mund të shkojmë në lidhje me pohimet e qarta dhe të thëna shkoqur të Shkrimit. Në këtë pikë, ne përballemi me një dilemë të ngjashme me një sërë dilemash të tjera doktrinare ku Shkrimi duket se po na mëson gjëra të cilat janë në mos drejtpërsëdrejti kontradiktore, të paktën shumë të vështira për t’u gërshetuar sipas arsyetimit tonë. Për shembull, në lidhje me doktrinën e Trinisë, ne pohuam se Perëndia ekziston në tri persona, dhe secili është plotësisht Perëndi, dhe se ka një Perëndi. Paçka se këto deklarata nuk janë kundërthënëse, ato gjithsesi janë të vështira për t’u kuptuar në lidhje me njëra-tjetrën, dhe paçka se ne mund të përparojmë në kuptimin se si ato përputhen me njëra-tjetrën, në këtë jetë, të paktën, na duhet të pranojmë se nuk mund të arrijmë t’i kuptojmë plotësisht. Këtu, situata është njëfarësoj e ngjashme. Nuk është se kemi një kontradiktë të mirëfilltë. Shkrimi nuk na thotë se “Jezusi u tundua” dhe se “Jezusi nuk u tundua” (një kontradiktë nëse “Jezus” dhe i “tunduar” janë përdorur me ekzaktësisht të njëjtin kuptim tek të dy fjalitë). Bibla na thotë se “Jezusi u tundua” dhe se “Jezusi ishte plotësisht njeri” dhe “Jezusi ishte plotësisht Perëndi” dhe se “Perëndia nuk mund të tundohet.” Kjo ndërthurje e mësimeve të Shkrimit, lë të hapur mundësinë që ashtu sikurse ne kuptojmë mënyrën në të cilën natyra njerëzore e Jezusit si dhe natyra hyjnore funksionojnë bashkë, ashtu edhe mund të kuptojmë më shumë nga mënyra në të cilën Ai mund të tundohet në një farë mënyre e megjithëkëtë, në një kuptim tjetër, të mos tundohet. (Kjo mundësi do të diskutohet më hollësisht më poshtë.)

Në këtë pikë atëherë, ne shkojmë përtej pohimeve të qarta të Shkrimit dhe përpiqemi të sugjerojmë një zgjidhje ndaj problemit nëse Krishti mund të kishte mëkatuar apo jo. Por, është e rëndësishme që të kuptojmë se zgjidhja e mëposhtme është më shumë në natyrën e një mënyre të sugjeruar ndërthurjeje të mësimeve të ndryshme biblike, dhe nuk mbështetet drejtpërsëdrejti nga deklarata të shkoqitura të Shkrimit. Me këtë në mendje, është e përshtatshme për ne që të themi:^[9]9 (1) Nëse natyra njerëzore e Krishtit do të kishte ekzistuar më vete, e pavarur nga natyra e Tij hyjnore, atëherë ajo do të kishte qenë një natyrë njerëzore tamam si ajo që Perëndia i dha Adamit dhe Evës. Do të kishte qenë e paprekur nga mëkati, por gjithsesi e aftë për të mëkatuar. Për rrjedhojë, nëse natyra njerëzore e Jezusit do të kishte ekzistuar më vete, atëherë ekziston mundësia abstrakte apo teorike sipas të cilës Jezusi mund të kishte mëkatuar ashtu sikurse natyrat njerëzore të Adamit dhe Evës ishin në gjendje që të mëkatonin. (2) Por natyra njerëzore e Jezusit, nuk ekzistoi kurrë veçmas bashkimit me natyrën e Tij hyjnore. Që nga momenti i ngjizjes së Tij, Ai ekzistoi si vërtetë Perëndi dhe vërtetë njeri gjithashtu. Si natyra e Tij hyjnore ashtu edhe natyra e Tij hyjnore ekzistoi e bashkuar tek një person. (3) Paçka se kishte disa gjëra (si për shembull të qenurit i uritur, i etur apo i dobët) që Jezusi përjetoi vetëm në natyrën e Tij njerëzore dhe të cilat nuk qenë përjetuar në natyrën hyjnore të Tij (shiko më poshtë), gjithsesi, një akt mëkatar, do të kishte qenë një akt moral i cili dukshëm do të kishte përfshirë të tërë personin e Krishtit. Për rrjedhojë, po qe se Ai do të kishte mëkatuar, kjo do të kishte përfshirë si natyrën e Tij njerëzore, ashtu edhe atë hyjnore. (4) Por nëse Jezusi si person do të kishte mëkatuar, duke përfshirë si natyrën e Tij njerëzore ashtu edhe atë hyjnore, atëherë Perëndia Vetë do të kishte mëkatuar dhe Ai do të kishte reshtur së qenuri Perëndi. Megjithëkëtë, kjo është qartësisht e pamundur për shkak të shenjtërisë së pafund të natyrës së Perëndisë. (5) Për rrjedhojë, nëse po pyesim nëse ishte aktualisht e mundur për Jezusin që të kishte mëkatuar, duket se duhet të dalim në përfundimin se faktikisht nuk ishte. Bashkimi i natyrave të tij njerëzore dhe hyjnore në një person e parandaloi këtë.

Por pyetja mbetet: “Si atëherë do mundeshin tundimet ndaj Jezusit të ishin reale?” Shembulli i tundimit për të kthyer gurët në bukë, shërben në këtë drejtim. Jezusi, në sajë të natyrës së Vet hyjnore, kishte aftësinë që ta kryente këtë mrekulli, por po ta kishte bërë, Ai nuk do të kishte qenë më duke u bindur në forcën e vetëm natyrës së Tij njerëzore. Ai do të kishte dështuar në sprovën në të cilën edhe Adami dështoi, dhe nuk do të kishte fituar shpëtimin tonë. Për rrjedhojë, Jezusi refuzoi që të mbështetej tek natyra e Vet hyjnore që do ta kishte bërë bindjen më të lehtë për Të. Po kështu, duket e përshtatshme që të dalim në përfundimin se Jezusi u përball me të tëra tundimet për të mëkatuar, jo përmes fuqisë së Vet hyjnore, por me forcën e vetëm natyrës së Tij njerëzore (paçka se sigurisht, nuk ishte “vetëm” sepse Jezusi, me ushtrimin e atij lloji besimi që njerëzit duhet të ushtrojnë, po varej në mënyrë të përsosur tek Perëndia Atë dhe Fryma e Shenjtë në çdo moment). Forca morale e natyrës së Tij hyjnore, shërbente si një lloj “frenash dore” që do ta kishte parandaluar Atë nga mëkatimi në çfarëdo rasti (dhe për rrjedhojë ne mund të themi se nuk qe e mundur për Të që të mëkatonte), por Ai nuk mbështetej në forcën e natyrës së Tij hyjnore për ta bërë më të lehtë për Veten që të përballej me tundimet, dhe refuzimi i Tij për t’i kthyer gurët në bukë në fillim të shërbesës së Tij, është një tregues i qartë i kësaj.

Atëherë, a ishin realë tundimet e Tij? Shumë teologë kanë vërejtur që vetëm ai i cili me sukses i reziston një tundimi deri në fund, e ndjen më plotësisht forcën e atij tundimi. Ashtu sikurse një kampion në peshëngritje i cili me sukses ngre dhe mban mbi kokë peshën më të rëndë të kampionatit e ndjen forcën e saj më plotësisht se dikush tjetër që përpiqet ta ngrejë por ajo i shket nga duart, po kështu, cilido i krishterë i cili është përballur me sukses me një tundim deri në fund, e di se kjo është shumë herë më e vështirë se sa t’i jepesh tundimit menjëherë. Kështu ishte edhe me Jezusin. Çdo tundim me të cilin Ai u përball, Ai u përball me të deri në fund dhe ngadhënjeu mbi të. Tundimet ishin reale paçka se Ai nuk u dorëzua para tyre. Faktikisht ato ishin maksimalisht reale pikërisht për shkak se Ai nuk iu dorëzua atyre.

Çfarë të themi atëherë për faktin që “Perëndia nuk mund të tundohet për të keqen” (Jakobi 1:13)? Duket se kjo është nga një sërë gjërash që ne duhet të pohojmë për t’iu përmbajtur me të vërtetë deklaratës për natyrën e vërtetë hyjnore të Jezusit, por jo për natyrën e Tij njerëzore. Natyra e Tij hyjnore nuk mund të tundohej nga e keqja, por natyra e Tij njerëzore mund të tundohej dhe është e qartë se u tundua. Se si këto dy natyra u bashkuan tek një person në përballjen e tundimeve, Shkrimi këtë nuk na e tregon qartë. Por, ky dallim mes asaj që është e vërtetë për njërën natyrë dhe asaj që është e vërtetë për një natyrë tjetër, është një shembull i një sërë deklaratash të ngjashme të cilat Shkrimi kërkon prej nesh të bëjmë (shiko më tepër mbi këtë dallim më poshtë, kur diskutojmë mënyrën se si Jezusi mund të ishte edhe Perëndi edhe njeri në të njëjtin person).

5. Përse ishte e nevojshme njerëzishmëria e plotë e Jezusit? Kur Gjoni shkroi letrën e tij të parë, një mësim heretik po qarkullonte në kishë, sipas të cilit Jezusi nuk ishte njeri. Kjo herezi u bë e njohur me emrin doketizëm.^[10]10 Kaq serioz ishte ky mohim i të vërtetës rreth Krishtit, saqë Gjoni mund të thoshte se ishte një doktrinë e antikrishtit: “Në këtë e njihni Frymën e Perëndisë: çdo frymë, që rrëfen se Jezu Krishti ka ardhur në mish, është prej Perëndisë. Dhe çdo frymë, që nuk rrëfen se Jezu Krishti ka ardhur në mish, nuk është prej Perëndisë; dhe kjo është fryma e antikrishtit” (1 Gjonit 4:2–3). Apostulli Gjon e kuptoi se të mohoje njerëzishmërinë e vërtetë të Jezusit, do të thoshte të mohoje diçka që është në thelbin e krishterimit, kështu që askush prej atyre që mohonin se Jezusi kishte ardhur në mish, nuk ishte dërguar prej Perëndisë

Ndërkohë që shikojmë përgjatë Besëlidhjes së Re, shikojmë një sërë arsyesh përse Jezusi duhej të ishte plotësisht njeri nëse do të ishte Mesia dhe të fitonte shpëtimin tonë. Një sërë prej këtyre arsyesh mund t’i renditim këtu.

a. Për bindje përfaqësuese: Siç kemi vërejtur në kapitullin paraprirës mbi besëlidhjet mes Perëndisë dhe njeriut,^[11]11 Jezusi ishte përfaqësuesi ynë dhe Ai u bind për ne në ato gjëra ku Adami kishte dështuar dhe ishte treguar i pabindur. Këtë e shikojmë në paralelizmat mes tundimit të Jezusit (Luka 4:1–13) dhe kohës së sprovës për Adamin dhe Evën në kopsht (Zan. 2:15–3:7). Kjo gjithashtu pasqyrohet qartë në diskutimin e Palit mbi paralelizmat mes Adamit dhe Krishtit, në mosbindjen e Adamit dhe në bindjen e Krishtit:

Sikundër, pra, me anë të shkeljes së njërit erdhi mbi gjithë njerëzit dënimi, ashtu edhe me anë të drejtësisë së njërit erdhi mbi gjithë njerëzit drejtësimi i jetës. Sepse, ashtu si nëpërmjet mosbindjes së një njeriu të vetëm, të shumtët u bënë mëkatarë, ashtu edhe nëpërmjet bindjes së një të vetmi, të shumtët do të bëhen të drejtë. (Rom. 5:18–19)

Kjo është arsyeja përse Pali e quan Krishtin “Adami i fundit” (1 Kor. 15:45) dhe mund ta quajë Adamin “Njeriu i parë” dhe Krishtin “Njeriu i dytë” (1 Kor. 15:47). Jezusi duhet të ishte patjetër njeri, me qëllim për të qenë përfaqësuesi ynë e për t’u bindur në vendin tonë.

b. Të jesh një flijim zëvendësues: Nëse Jezusi nuk do të kishte qenë njeri, Ai nuk do mund të kishte vdekur në vendin tonë e të paguante ndëshkimin që kishim ne hak. Autori i “Hebrenjve” na thotë se “Sepse ai, pra, nuk kujdeset për engjëjt, por kujdeset për farën e Abrahamit. Prandaj ai duhej t'u ngjante në çdo gjë vëllezërve, që të bëhej kryeprift i mëshirshëm e besnik në punët e Perëndisë, për të pajtuar [më saktësisht, për të bërë “flijimin pajtues”] mëkatet e popullit” (Heb. 2:16–17; kr. v. 14). Jezusi duhej patjetër të bëhej njeri, jo engjëll, për shkak se Perëndia ishte i preokupuar me shpëtimin e njerëzve, jo me shpëtimin e engjëjve, por për ta bërë këtë, Ai “duhej” të bëhej si ne nga çdo pikëpamje, në mënyrë që të bëhej “pajtimore” për ne, flijimi ky që është një zëvendësues i pranueshëm në vendin tonë. Paçka se kjo ide do të diskutohet më plotësisht në kapitullin 27, mbi shlesën, është e rëndësishme këtu që të kuptojmë se nëse Krishti nuk do të ishte plotësisht njeri, Ai nuk do kishte mundur të vdiste për të paguar ndëshkimin për mëkatet e njerëzve. Ai nuk do kishte mundur të ishte një flijim zëvendësues për ne.

c. Të ishte ndërmjetësuesi i vetëm mes Perëndisë dhe njeriut: Ngaqë ne u tëhuajtëm prej Perëndisë për shkak të mëkatit, na duhet dikush i cili të hyjë mes Perëndisë dhe nesh me qëllim për të na kthyer tek Ai. Neve na duhet një ndërmjetës i cili do mund të na paraqiste tek Perëndia e i Cili mund të përfaqësonte Perëndinë ndaj nesh. Ka vetëm një person që e ka përmbushur ndonjëherë atë kërkesë: “Një është Perëndia, dhe një është ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve: njeriu Krishti Jezus” (1 Tim. 2:5). Me qëllim për të përmbushur këtë rol të ndërmjetësit, Jezusi duhej të ishte plotësisht njeri si dhe plotësisht Perëndi.

d. Për të përmbushur qëllimin fillestar të Perëndisë për njeriun, me qëllim për të sunduar mbi krijimin: Siç e pamë në diskutimin e qëllimit për të cilin Perëndia krijoi njeriun,^[12]12 Perëndia e vendosi njerëzimin në tokë, që njerëzimi ta nënshtronte dhe sundonte atë duke vepruar si përfaqësues i Perëndisë. Por, njeriu nuk e përmbushi atë qëllim, sepse në vend të kësaj, ai ra në mëkat. Autori i “Hebrenjve” e kupton se Perëndia synonte që gjithçka t’i nënshtrohej njeriut, por ai e pranon se: “Nuk e shohim ende gjithçka të nënshtruar” (Heb. 2:8). Pastaj kur Jezusi erdhi si njeri, Ai qe në gjendje t’i bindej Perëndisë dhe në këtë mënyrë kishte të drejtën që të sundonte mbi krijim si njeri duke përmbushur kësisoj qëllimin fillestar të Perëndisë në vendosjen e njeriut në tokë. “Hebrenjve” e tregon këtë kur thotë se tani “Jezusin, e shikojmë” në pozitë autoritare mbi universin, “të kurorëzuar me lavdi dhe nder” (Heb. 2:9; kr. e njëjta frazë tek v. 7). Jezusit në fakt i është dhënë “çdo pushtet në qiell e në tokë” (Mat. 28:18), dhe Perëndia “vuri gjithçka nën këmbët e tij, edhe përmbi çdo gjë ia dha për krye kishës” (Efe. 1:22). Me të vërtetë që një ditë prej ditësh ne do të mbretërojmë me Të në fronin e Tij (Zbu. 3:21) dhe do të përjetojmë në nënshtrim ndaj Krishtit, Zotit tonë, plotësimin e qëllimit të Perëndisë, që ne të sundojmë mbi tokë (kr. Luka 19:17, 19; 1 Kor. 6:3). Jezusi duhej të ishte njeri me qëllim që të përmbushte qëllimin fillestar të Perëndisë, që njeriu të sundojë mbi krijimin që Ai ka bërë.

e. Të ishte shembulli dhe modeli ynë në jetë: Gjoni na thotë: “Ai që thotë se rri në të, duhet të ecë edhe vetë ashtu si ka ecur ai” (1 Gjonit 2:6), dhe na kujton se “kur të shfaqet ai, do të jemi të ngjashëm me të,” dhe se kjo shpresë për një konformitet të ardhshëm me karakterin e Krishtit, që tani i jep një pastërti gjithnjë e më të madhe morale jetës tonë (1 Gjonit 3:2–3). Pali na thotë se vazhdimisht ne “shndërrohemi në të njëjtin shëmbëllim” (2 Kor. 3:18), duke lëvizur kësisoj drejt qëllimit për të cilin Perëndia na shpëtoi, në mënyrë që ne të mund të “të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij” (Rom. 8:29). Pjetri na thotë se veçanërisht në vuajtje, ne duhet të marrim parasysh shembullin e Krishtit: “edhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij.” (1 Pjetrit 2:21). Përgjatë gjithë jetës tonë të krishterë, ne duhet të vrapojmë garën që na është vënë përpara “duke i drejtuar sytë te Jezusi, kreu dhe plotësonjësi i besimit” (Heb. 12:2). Po të dekurajohemi nga armiqësia dhe kundërshtia e mëkatarëve, ne duhet të kujtojmë “pra, atë që duroi një kundërshtim të tillë nga ana e mëkatarëve kundër tij” (Heb. 12:3). Jezusi është shembulli ynë edhe në vdekje. Qëllimi i Palit është që të bëhej “duke u barazuar me vdekjen e tij” (Fil. 3:10; kr. Veprat 7:60; 1 Pjetrit 3:17–18 me 4:1). Qëllimi ynë duhet të jetë që të jemi si Krishti në të gjitha ditët tona, deri në pikën e vdekjes, dhe që të vdesim me një bindje të palëkundur ndaj Perëndisë, me një besim të fortë tek Ai, dhe me dashuri dhe falje ndaj të tjerëve. Jezusi duhej të bëhej një njeri si ne me qëllim që të jetonte si shembulli dhe modeli ynë në jetë.

f. Të ishte modeli për trupat tanë të shpenguar: Pali na thotë se kur Jezusi u ngrit nga të vdekurit, Ai u ngrit me një trup të ri që ishte i “ringjallur në paprishje... ringjallet në lavdi... ringjallet në fuqi... ringjallet trup frymëror” (1 Kor. 15:42–44). Ky trup i ri i ringjalljes që kishte Jezusi kur u ngrit nga vdekurit, është modeli i asaj që trupi ynë do të jetë kur edhe ne të ringjallemi, sepse Krishti është “fryti i parë” (1 Kor. 15:23)—një metaforë agrikulturore kjo që e përngjason Krishtin me pjesën e parë të të korrave, duke treguar se si do të jetë pjesa tjetër e frytit të tyre. Tani ne kemi një trup fizik si ai i Adamit, por më pas do të kemi një si të Krishtit: “Dhe sikurse mbartëm shëmbëllimin e tokësorit, do të mbartim edhe shëmbëllimin e qiellorit” (1 Kor. 15:49). Jezusi duhej të ringjallej si njeri me qëllim që të ishte “i parëlinduri prej së vdekurish” (Kol. 1:18), modeli për trupat që ne do të kemi më vonë.

g. Për t’u simpatizuar si kryeprift: Autori i “Hebrenjve” na kujton se “Në atë, që vuajti vetë kur u tundua, mund t'u ndihmojë atyre, që tundohen.” (Heb. 2:18; kr. 4:15–16). Po qe se Jezusi nuk do të kishte qenë njeri, Ai nuk do të kishte qenë në gjendje që të dinte nga përvoja e Tij se çfarë përjetojmë ne në tundimet dhe vështirësitë tona në këtë jetë. Por, për shkak se Ai ka jetuar si njeri, Ai është në gjendje që të simpatizohet më plotësisht me ne në përjetimet tona.^[13]13

6. Jezusi do të jetë përgjithnjë njeri. Jezusi nuk hoqi dorë nga natyra e Tij njerëzore pas vdekjes dhe ringjalljes së Vet, sepse Ai iu shfaq dishepujve të Vet si njeri pas ringjalljes, madje me vragat e gjurmëve të gozhdëve në duart e Veta (Gjoni 20:25–27). Ai kishte “mish e eshtra” (Luka 24:39) dhe hëngri ushqim (Luka 24:41–42). Më vonë, kur Ai po fliste me dishepujt e Vet, Ai u mor në qiell, ende në trupin njerëzor të ringjallur të Tij, dhe dy engjëj premtuan se Ai do të kthehej në të njëjtën mënyrë: “Ky Jezus, që u mor nga mesi juaj në qiell, do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell” (Veprat 1:11). Por më pas, Stefani vështroi ngultas në qiell dhe pa Jezusin si “Birin e njeriut duke qëndruar në të djathtë të Perëndisë” (Veprat 7:56). Jezusi iu shfaq gjithashtu Saulit Rrugës për në Damask, dhe tha: “Unë jam Jezusi, që ti e përndjek” (Veprat 9:5)—një shfaqje kjo të cilën Sauli (Pali) më vonë e gërshetoi me shfaqjet e Jezusit të ringjallur ndaj të tjerëve (1 Kor. 9:1; 15:8). Në vizionin e Gjonit tek “Zbulesa”, Jezusi ende shfaqet si “një i ngjashëm me Bir njeriu” (Zbu. 1:13), paçka se Ai është i mbushur me lavdi dhe fuqi të madhe, dhe pamja e Tij e bën Gjonin që të bjerë tek këmbët e Tij plot drojë (Zbu. 1:13–17). Ai premton se një ditë do të pijë përsëri verë me dishepujt e Tij në mbretërinë e Atit të Vet (Mat. 26:29) si dhe na fton në një darkë të madhe dasme në qiell (Zbu. 19:9). Për më tepër, Jezusi do të vazhdojë përgjithnjë në postin e Tij si profet, prift dhe mbret, duke i zbatuar të gjitha në sajë të faktit që Ai është përgjithmonë edhe Perëndi edhe njeri.^[14]14

Të tërë këto tekste tregojnë se Jezusi nuk është se u bë njeri përkohësisht, por se natyra e Tij hyjnore u bashkua përgjithmonë me natyrën e Tij njerëzore, dhe se Ai jeton përgjithnjë jo thjesht si Biri i përjetshëm i Perëndisë, si personi i dytë i Trinisë, por gjithashtu si Jezusi, si njeriu që u lind prej Marisë, dhe si Krishti, Mesia dhe Shpëtimtari i popullit të Tij. Jezusi do të mbetet përgjithmonë plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri, e megjithëkëtë, një person i vetëm.

B. Hyjnia e Krishtit

Për të plotësuar mësimin biblik rreth Jezus Krishtit, ne duhet të pohojmë jo vetëm se Ai ishte plotësisht njeri, por gjithashtu se Ai ishte plotësisht hyjnor. Paçka se kjo fjalë nuk shfaqet në mënyrë të shkoqur tek Shkrimi, kisha ka përdorur termin mishërim për t’iu referuar faktit që Jezusi ishte Perëndia në mish njerëzor. Mishërimi qe akti i Perëndisë Bir, nëpërmjet të cilit Ai mori mbi Vete një natyrë njerëzore.^[15]15 Prova nga Shkrimi për hyjninë e Krishtit, është shumë e zgjeruar në Besëlidhjen e Re. Ne do ta shqyrtojmë atë duke e trajtuar në një sërë kategorishë.^[16]16

1. Deklarata të drejtpërdrejta nga Shkrimi. Në këtë seksion, ne shqyrtojmë deklaratat e drejtpërdrejta të Shkrimit që Jezusi është Perëndi apo që Ai është hyjnor.^[17]17

a. Fjala Perëndi (Theos) e përdorur për Krishtin: Paçka se fjala θεός (G2536) “Perëndi,” zakonisht është rezervuar në Besëlidhjen e Re për Perëndinë Atë, megjithëkëtë, ka një sërë pasazhesh, ku ajo përdoret gjithashtu për t’iu referuar Jezus Krishtit. Në të tëra këto pasazhe, fjala “Perëndi” është përdorur në kuptimin më të fortë për t’iu referuar Atij që është Krijuesi i qiellit dhe i tokës, sunduesi mbi gjithçka. Ndër këto pasazhe hyjnë “Gjoni” 1:1; 1:18 (në dorëshkrime më të vjetra dhe më të mira); 20:28; “Romakëve” 9:5; “Titit” 2:13; “Hebrenjve” 1:8 (duke cituar Ps. 45:6); dhe “2 Pjetrit” 1:1.^[18]18 Duke qenë se këto pasazhe janë diskutuar deri diku në hollësi në kapitullin mbi Trininë,^[19]19 ky diskutim nuk do të përsëritet këtu. Do të mjaftonte po të vërenim se janë të paktën këto shtatë pasazhe të qartë në Besëlidhjen e Re, të cilat i referohen shkoqur Jezusit si Perëndi.

Një shembull i Besëlidhjes së Vjetër i emrit Perëndi i zbatuar tek Krishti, shikohet në pasazhin e njohur mesianik: “Sepse na ka lindur një fëmijë, një djalë na është dhënë. Mbi supet e tij do të mbështetet perandoria dhe do të quhet Këshilltar i admirueshëm, Perëndi i fuqishëm...”’ (Isa. 9:5).

b. Fjala Zot (Kyrios) e përdorur për Krishtin: Nganjëherë, fjala Zot (Gr. Κύριος, G3261) përdoret thjeshtë si një mënyrë e mirësjelltë drejtimi ndaj një eprori, pak a shumë e barasvlershme me fjalën tonë zotëri (shiko Mat. 13:27; 21:30; 27:63; Gjoni 4:11). Nganjëherë, ajo mund të ketë thjesht kuptimin “pronar” i një shërbëtori apo skllavi (Mat. 6:24; 21:40). Megjithëkëtë, po kjo fjalë është përdorur gjithashtu tek Septuaginta (përkthimi në greqisht i Besëlidhjes së Vjetër, i cili u përdor rëndom në kohën e Krishtit) si një përkthim nga hebraishtja i יהוה, H3378, “Yahveh,” apo (siç është përkthyer shpesh herë) “Zoti,” apo “Jehova.” Fjala Κύριος është përdorur për të përkthyer emrin e Zotit 6,814 herë në Besëlidhjen e Vjetër në greqisht. Për rrjedhojë, cilido lexues greqisht-folës në kohën e Besëlidhjes së Re, i cili do të kishte ndopak njohuri nga Besëlidhja e Vjetër në greqisht, do ta kishte kuptuar se, në kontekstet ku është e përshtatshme, fjala “Zot” ishte emri i Atij që ishte Krijuesi dhe Mbajtësi në ekzistencë i qiellit dhe i tokës: Perëndisë së gjithëfuqishëm.

Tani, ka shumë tregues në Besëlidhjen e Re ku “Zot” përdoret për Krishtin, në atë që mund të kuptohet vetëm si kuptimi i fortë i Besëlidhjes së Vjetër, “Zot” që është Jahve apo Perëndia Vetë. Ky përdorim i fjalës “Zot” është mjaft mbresëlënës në fjalën e engjëllit ndaj barinjve të Bethlehemit: “Sepse sot në qytetin e Davidit lindi për ju një Shpëtimtar, që është Krishti, Zoti” (Luka 2:11). Paçka se këto fjalë janë të njohura për ne nga leximi i shpeshtë i historisë së krishtlindjes, ne duhet të kuptojmë se sa surprizuese do të ishte për cilindo jude të shekullit të parë të dëgjonte që dikush i lindur si foshnje, ishte “Krishti” (apo “Mesia”),^[20]20 dhe për më tepër, që ky që ishte Mesia, ishte gjithashtu Zoti—d.m.th., Vetë Zoti Perëndi! Forca e mahnitshme e deklaratës së engjëllit, të cilën barinjtë si zor se mund ta besonin, duhej që në thelb tregonte se: “Sot në Bethlehem ka lindur një foshnje që është Shpëtimtari dhe Mesia juaj, dhe që është gjithashtu Perëndia Vetë.” Nuk është për t’u habitur që “të gjithë ata që i dëgjuan, u mrekulluan nga gjërat që u treguan barinjtë” (Luka 2:18).

Kur Maria vjen për vizitë tek Elizabeta, disa muaj përpara se Jezusi të lindte, Elizabeta thotë: “Dhe nga po më ndodh kjo, që nëna e Zotit tim të vijë tek unë?” (Luka 1:43). Për shkak se Jezusi ende nuk kishte lindur, Elizabeta nuk mund të përdorte fjalën “Zot” për të nënkuptuar diçka të tillë si “zotërinjtë” njerëzorë. Ajo përkundrazi duhet të jetë duke e përdorur atë në kuptimin më të fortë të Besëlidhjes së Vjetër, duke i dhënë një kuptim të mahnitshëm fjalisë: “Dhe nga po më ndodh kjo, që nëna e Zotit tim të vijë tek unë?” Paçka se kjo është një deklaratë shumë e fortë, është e vështirë të kuptojmë fjalën “Zot” në këtë kontekst në një kuptim më të dobët.

Ne shikojmë një shembull tjetër kur Mateu thotë se Gjon Pagëzori është ai i cili thërret në shkretëtirë: “Përgatitni udhën e Zotit, drejtoni shtigjet e tij” (Mat. 3:3). Duke vepruar kështu, Gjoni po citon “Isaia” 40:3, që flet për Zotin Perëndi Vetë i Cili vjen mes popullit të Tij. Por, ky kontekst, këtë pasazh ia vesh rolit të Gjonit në përgatitjen e rrugës për Jezusin që do të vinte. Nënkuptimi është se kur Jezusi të vijë, Zoti Vetë do të vijë.

Jezusi gjithashtu e identifikon Veten si Zoti sovran i Besëlidhjes së Vjetër, kur Ai i pyet farisenjtë rreth “Psalmit” 110:1, “Zoti i ka thënë Zotit tim: Ulu në të djathtën time, derisa t'i vë armiqtë e tu si stol të këmbëve të tua” (Mat. 22:44). Forca e kësaj deklarate është se “Perëndia Atë i tha Perëndisë Bir [Zoti i Davidit], “Ulu në të djathtën time....”’ Farisenjtë e dinë se Ai po flet për Veten, dhe se është duke e identifikuar Veten si një i denjë për titullin e Besëlidhjes së Vjetër Κύριος (G3261) “Zot.”

Një përdorim i tillë shikohet shpesh herë tek Letrat, ku “Zot” është një emër i përhapur i cili i referohet Krishtit. Pali thotë “ka vetëm një Perëndi, Ati nga i cili janë të gjitha gjërat dhe ne në të; dhe një Zot, Jezu Krishti, me anë të të cilit janë të gjitha gjërat, dhe ne jetojmë me anë të tij” (1 Kor. 8:6; kr. 12:3, si dhe shumë pasazhe të tjerë në letrat e Palit).

Një pasazh veçanërisht i qartë, gjendet tek “Hebrenjve” 1, ku autori citon “Psalmin” 102, i cili flet për veprën e Zotit në krijimin e gjithçkaje, dhe ia vesh atë Krishtit:

"Ti, o Zot, në fillim themelove tokën;

dhe qiejt janë vepër e duarve të tua.

Ata do të prishen, por ti mbetesh;

edhe të gjithë do të vjetrohen si rrobë

dhe ti do t'i mbështjellësh si një mantel

edhe do të ndërrohen,

por ti je po ai,

dhe vitet e tua nuk do të shteren kurrë. (Heb. 1:10–12)

Këtu është duke u folur shkoqur për Krishtin si Zoti i përjetshëm i qiellit dhe i tokës, i Cili krijoi gjithçka e që do të mbetet i njëjti përgjithmonë. Një përdorim i tillë të fortë i termit “Zot” për t’iu referuar Krishti, kulmon tek “Zbulesa” 19:16, ku shikojmë Krishtin që kthehet si Mbret ngadhënjimtar, dhe “mbi rrobën e tij dhe mbi kofshën e tij kishte të shkruar një emër: MBRETI I MBRETËRVE dhe ZOTI I ZOTËRVE.”

c. Deklarata të tjera të forta për hyjnishmërinë: Përveç përdorimeve të fjalës Perëndi dhe Zot për t’iu referuar Krishtit, kemi edhe pasazhe të tjerë të cilët pretendojnë fuqishëm hyjnishmëri për Krishtin. Kur Jezusi u tha kundërshtarëve të Tij judenj se Abrahami kishte parë ditën e Tij (të Krishtit), ata e sfiduan Atë duke i thënë: “Ti ende nuk je pesëdhjetë vjeç dhe e paske parë Abrahamin?” (Gjoni 8:57). Këtu kemi një përgjigje të mjaftueshme që vërteton përjetësinë e Jezusit, do të kishte qenë: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë isha.” Por Jezusi nuk tha këtë. Përkundrazi, Ai bëri një pohim shumë më befasues: “Në të vërtetë, në të vërtetë, unë po ju them: Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam” (Gjoni 8:58). Jezusi ndërthuri dy pohime, radha e të cilave dukej se nuk kishte kuptim: “Përpara se diçka në të kaluarën ndodhi [Abrahami ishte], ndodhi diçka në të tashmen [Unë jam].” Drejtuesit judenj e kuptuan menjëherë se Ai nuk po fliste me gjëegjëza e as po thoshte broçkulla, sepse kur Ai tha: “Unë jam,” Ai po përsëriste pikërisht fjalët që Perëndia përdori kur e identifikoi Veten ndaj Moisiut: “UNË JAM AI QË JAM” (Eks. 3:14). Jezusi po pretendonte për Veten e Tij titullin “UNË JAM,” me anë të të cilit Perëndia vetëquhet: Ai që jeton përjetë, Perëndia i Cili është burimi i ekzistencës së Vet, dhe që ka qenë e që do të jetë gjithnjë. Kur judenjtë e dëgjuan këtë deklaratë të pazakontë, të shprehur me forcë e solemnitet, ata e dinin se Ai po pretendonte të ishte Perëndi. “Atëherë ata morën gurë, që t'i hidhnin kundër tij; por Jezusi u fsheh dhe doli nga tempulli” (Gjoni 8:59).^[21]21

Një pretendim tjetër i fortë për të qenurit hyjni, është deklarata e Jezusit në fund të “Zbulesës”, “Unë jam Alfa dhe Omega, fillimi dhe mbarimi, i pari dhe i fundit” (Zbu. 22:13). Kur kjo është ndërthurur me deklaratën e Perëndisë Atë, tek “Zbulesa” 1:8, “Unë jam Alfa dhe Omega,” ajo përbën gjithashtu një pretendim të fortë për hyjninë e barabartë me Perëndinë Atë. Sovran mbi të tërë historinë dhe krijimin, Jezusi është fillimi dhe fundi.

Tek “Gjoni” 1:1, Gjoni jo vetëm që e quan Jezusin “Perëndi” por gjithashtu i referohet Atij si “Fjala” (Gr. λόγος, G3364). Lexuesit e Gjonit do të kishin dalluar në këtë term λόγος një referencë të dyfishtë, si ndaj Fjalës së fuqishme e krijuese të Perëndisë në Besëlidhjen e Vjetër, nëpërmjet të cilës u krijuan qiejt dhe toka (Ps. 33:6), ashtu edhe ndaj organizimit apo parimit unifikues të universit, asaj gjëje që e mbante atë të bashkuar dhe që e lejonte atë të kishte kuptim sipas të menduarit në greqisht të atij termi.^[22]22 Gjoni është duke e identifikuar Jezusin me të dyja këto ide, si dhe është duke thënë se Ai jo vetëm që është Fjala e fuqishme dhe krijuese e Perëndisë, si dhe forca organizuese apo unifikuese e universit, por gjithashtu se Ai u bë njeri: “Dhe Fjala u bë mish dhe ndenji ndër ne dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit nga Ati, plot hir e të vërtetë” (Gjoni 1:14). Këtu kemi një pretendim tjetër të fortë për hyjninë, e gërshetuar kjo me një deklaratë të shkoqur që Jezusi u bë gjithashtu njeri dhe lëvizi ndër ne si njeri.

Prova të mëtejshme të pretendimeve për hyjninë, mund të gjenden në faktin që Jezusi vetëquhet “Biri i njeriut.” Ky titull është përdorur tetëdhjetekatër herë në katër ungjijtë, por vetëm nga Jezusi dhe vetëm si referencë ndaj Vetes (shikoni p.sh., “Mat.” 16:13 me “Lukën” 9:18). Në pjesën tjetër të Besëlidhjes së Re, fraza “Biri i njeriut” (me mbaresën shquese “i”) është përdorur vetëm një herë tek “Veprat” 7:56, ku Stefani i referohet Krishtit si Biri i Njeriut. Ky term unik, ka si prapavijë vizionin tek “Danieli” 7 ku Danieli pa dikë si “Bir Njeriu” i Cili “arriti deri te i Lashti i ditëve” e të Cilit iu dha “sundimi, lavdia dhe mbretëria, me qëllim që gjithë popujt, kombet dhe gjuhët t'i shërbenin; sundimi i tij është një sundim i përjetshëm që nuk do të kalojë” (Dan. 7:13–14). Është për t’u habitur që ky “bir njeriu” erdhi “ëith the clouds of heaven” (Dan. 7:13). Ky pasazh flet qartë për dikë i Cili kishte një origjinë qiellore, dhe të Cilit iu dha sundim i përjetshëm mbi mbarë botën. Kryepriftërinjve nuk u kaloi qëllimi i përdorimit të këtij pasazhi kur Jezusi tha: “Megjithatë po ju them se tani e tutje do ta shihni Birin e njeriut duke ndenjur në të djathtë të Fuqisë, dhe duke ardhur mbi retë e qiellit” (Mat. 26:64). Referenca ndaj “Danielit” 7:13–14 ishte e qartë si drita, dhe kryeprifti dhe këshilli i Tij, e dinte se Jezusi po pretendonte të ishte sundimtari i përjetshëm i botës me një origjinë qiellore, për të Cilin flitet tek vizioni i Danielit. Aty për aty ata thanë: “Ai blasfemoi.... Ai është fajtor për vdekje” (Mat. 26:65–66). Këtu Jezusi më në fund deklaroi shkoqur pretendimet e tij të forta ndaj sundimit të përjetshëm të botës të cilat ishin aluduar më përpara në përdorimin e Tij të shpeshtë të titullit “Bir i njeriut” për ta aplikuar tek Vetja.

Paçka se titulli “Biri i Perëndisë” mundet që të përdoret nganjëherë për t’iu referuar Izraelit (Mat. 2:15), apo ndaj njeriut të krijuar prej Perëndisë (Luka 2:38), apo njeriut të shpenguar në përgjithësi (Rom. 8:14, 19, 23), ka gjithsesi raste në të cilat fraza “Biri i Perëndisë” i referohet Jezusit si Biri qiellor, i përjetshëm, i Cili është i barabartë me Perëndinë Vetë (shiko Mat. 11:25–30; 17:5; 1 Kor. 15:28; Heb. 1:1–3, 5, 8). Kjo vlen veçanërisht të thuhet për ungjillin e Gjonit, ku Jezusi shikohet si një Bir unik nga Ati (Gjoni 1:14, 18, 34, 49) i Cili zbulon plotësisht Atin (Gjoni 8:19; 14:9). Si Bir, Ai është aq i madh saqë ne mund t’i besojmë Atij për jetën e përjetshme (diçka kjo që nuk mund të thuhet për asnjë qenie të krijuar: Gjoni 3:16, 36; 20:31). Ai është gjithashtu Ai  i Cili ka të tërë autoritetin nga Ati për të dhënë jetë, për të shpallur gjykim të përjetshëm si dhe për të sunduar mbi të gjithë (Gjoni 3:36; 5:20–22, 25; 10:17; 16:15). Si Bir, Ai është dërguar nga Ati, dhe për rrjedhojë, Ai ekzistoi përpara se të vinte në botë (Gjoni 3:17; 5:23; 10:36).

Tre vargjet e parë të “Hebrenjve” thonë me forcë se Biri është Ai të cilin Perëndia “e bëri trashëgimtar të të gjitha gjërave, me anë të të cilit e krijoi dhe gjithësinë” (Heb. 1:2). Ky Bir, thotë shkruesi i “Hebrenjve”, “ duke qenë shkëlqimi i lavdisë së tij dhe vula [fjalë për fjalë, është “kopja e saktë,’ Gr. χαρακτήρ, G5917] e qenies së tij dhe, duke i mbajtur të gjitha me fjalën e fuqisë së tij” (Heb. 1:3). Jezusi është kopja e saktë e “natyrës” (apo qenies, Gr. ὑπόστασις, G5712) së Perëndisë, gjë që e bën Atë ekzaktësisht të barabartë me Perëndinë në çdo atribut. Për më tepër, Ai në mënyrë të vazhdueshme mban universin “me fjalën e fuqisë së tij,” diçka kjo të cilën vetëm Perëndia është në gjendje që ta bëjë.

Këto pasazhe ndërthuren për të treguar se titulli “Bir i Perëndisë” Kur gjen zbatim tek Krishti, pohon me forcë hyjninë e Tij si Biri i përjetshëm në Trini, si një që është i barabartë me Perëndinë Atë në të tëra atributet e Tij.

2. Prova që Jezusi zotëronte atribute hyjnore. Përveç pohimeve specifike të hyjnisë së Jezusit të cilat shikohen në pasazhet e shumta të cituara më lart, ne shikojmë shumë shembuj të veprimeve në jetën e Jezusit të cilat tregojnë për karakterin e Tij hyjnor.

Jezusi demonstroi gjithëfuqinë e Tij kur me vetëm një fjalë qetësoi stuhinë në det (Mat. 8:26–27), kur shumoi bukët dhe peshqit (Mat. 14:19), dhe ktheu ujin në verë (Gjoni 2:1–11). Disa mund të kundërshtojnë duke thënë se këto mrekulli, vetëm sa treguan fuqinë e Frymës së Shenjtë që punonte përmes Tij, njëlloj sikurse Fryma e Shenjtë mund të punojë përmes cilësdo qenieje njerëzore, dhe për rrjedhojë, këto nuk demonstrojnë hyjninë e Jezusit Vetë. Por shpjegimet kontekstuale të këtyre ngjarjeve, shpesh nuk tregojnë se me këto u demonstrua fuqia e Frymës së Shenjtë, por se ato demonstrojnë fuqinë e Jezusit Vetë. Për shembull, pasi Jezusi ktheu ujin në verë, Gjoni na thotë se: “Jezusi bëri këtë fillim të shenjave në Kana të Galilesë dhe shfaqi lavdinë e tij; dhe dishepujt e tij besuan në të” (Gjoni 2:11). Nuk ishte lavdia e Frymës së Shenjtë ajo çfarë u manifestua, por lavdia e Jezusit Vetë, ndërkohë që fuqia e Tij hyjnore punoi për të kthyer ujin në verë. Po kështu, pasi Jezusi qetësoi stuhinë në Detin e Galilesë, dishepujt nuk thanë: “Sa e madhe që është fuqia e Frymës së Shenjtë që vepron përmes këtij profeti,” por përkundrazi, “Kush është ky, të cilit po i binden deti dhe erërat?” (Mat. 8:27). Qe autoriteti i Jezusit Vetë ai që bënte që erërat dhe dallgët t’i nënshtroheshin, dhe ky mund të ishte autoriteti i vetëm Perëndisë, i Cili sundon mbi detet dhe që ka fuqinë të qetësojë dallgët (kr. Ps. 65:7; 89:9; 107:29).^[23]23

Jezusi pohon përjetësinë e Vet kur thotë: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam” (Gjoni 8:58, shiko diskutimin më lart), apo, “Unë jam Alfa dhe Omega” (Zbu. 22:13).

Gjithëdija e Jezusit demonstrohet në njohjen prej Tij të mendimeve të njerëzve (Marku 2:8) dhe në shikimin e Natanaelit nën fik që nga larg (Gjoni 1:48), dhe duke ditur “që nga fillimi cilët ishin ata që nuk besonin, dhe cili ishte ai, që do ta tradhtonte” (Gjoni 6:64). Sigurisht, zbulimi i ngjarjeve individuale, specifike apo faktike, është diçka të cilën Perëndia mund t’ia jepte kujtdo që kishte dhuntinë e profecisë në Besëlidhjen e Vjetër dhe atë të Re. Por, njohuria e Jezusit qe shumë më e gjerë se ajo. Ai e dinte “cilët ishin ata që nuk besonin,” duke nënkuptuar kësisoj se Ai dinte gjërat që njerëzit besonin apo nuk besonin në zemrën e tyre. Në fakt, Gjoni thotë shkoqur se Jezusi “nuk kishte nevojë që ndokush të jepte dëshmi për njeriun, sepse ai e dinte ç'ishte brenda njeriut” (Gjoni 2:25). Dishepujt mundeshin që më vonë t’i thoshin Atij, “Tani ne njohim se ti di gjithçka” (Gjoni 16:30). Këto deklarata thonë shumë më tepër se ajo që mund të thuhet për cilindo profet apo apostull të madh të Besëlidhjes së Vjetër apo të Besëlidhjes së Re, sepse ato nënkuptojnë gjithëdije nga ana e Jezusit.^[24]24

Së fundi, pas ringjalljes së Tij, kur Jezusi pyet Pjetrin nëse e donte, Pjetri u përgjigj duke thënë “Zot, ti i di të gjitha gjërat, ti e di se unë të dua” (Gjoni 21:17). Këtu, Pjetri është duke thënë shumë më tepër sesa që thjesht Jezusi e njeh zemrën e Tij dhe që e di që Ai e do atë. Ai është përkundrazi duke bërë një deklaratë të përgjithshme (“Ti di gjithçka”) dhe nga kjo ai del në një përfundim specifik (“Ti e di se unë të dua”). Pjetri është i bindur që Jezusi e di se çfarë ka në zemër çdo person, dhe për rrjedhojë, ai është i sigurt se Jezusi ia njeh zemrën.

Atributi hyjnor i gjithëpranisë nuk është pohuar drejtpërsëdrejti si i vlefshëm për Jezusin gjatë shërbesës së Tij tokësore. Gjithsesi, duke parë përpara në kohën kur kisha do të ishte themeluar, Jezusi qe në gjendje që të thoshte: “Kudo që dy a tre janë bashkuar në emrin tim, unë jam në mes të tyre” (Mat. 18:20). Për më tepër, përpara se të largohej nga toka, Ai u tha dishepujve të Vet: “unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës” (Mat. 28:20).^[25]25

Që Jezusi zotëronte sovranitet hyjnor, një lloj autoriteti të zotëruar nga vetëm Perëndia, kjo shikohet në faktin se ai mund të falte mëkatet (Marku 2:5–7). Në ndryshim nga profetët e Besëlidhjes së Vjetër të cilët deklaruan: “Thus says the Lord,” ai mund t’i niste deklaratat e tij me frazën, “Por unë po ju them:” (Mat. 5:22, 28, 32, 34, 39, 44)—një pretendim i mahnitshëm ky për autoritetin e Vet. Ai mund të fliste me autoritetin e Perëndisë Vetë për shkak se Ai Vetë qe plotësisht Perëndi. “Të gjitha gjërat” i ishin dhënë Atij në duar nga Ati bashkë me autoritetin për t’i zbuluar Atin kujtdo që Ai të zgjidhte (Mat. 11:25–27). Autoriteti i Tij është i atillë saqë stadi i ardhshëm i amshimit të të gjithëve në univers, varet nga fakti nëse ata besuan tek Ai apo e refuzuan Atë (Gjoni 3:36).

Jezusi zotëron gjithashtu atributin hyjnor të pavdekshmërisë apo thënë ndryshe, paaftësisë për të vdekur. Këtë e shikojmë të nënkuptuar afër fillimit të ungjillit të Gjonit kur Jezusi u thotë judenjve: “Prisheni këtë tempull dhe për tri ditë do ta ngre” (Gjoni 2:19). Gjoni shpjegon se Ai nuk po fliste për tempullin e bërë me gurë në Jerusalem, “Por ai foli për tempullin e trupit të vet. Kur, më pas, ai u ringjall prej së vdekurish, dishepujt e vet u kujtuan se ai këtë ua kishte thënë dhe i besuan Shkrimit dhe fjalës që kishte thënë” (Gjoni 2:21–22). Ne duhet të këmbëngulim sigurisht që Jezusi vdiq realisht: pikërisht ky pasazh flet për kohën kur Ai “u ringjall prej së vdekurish.” Por është gjithashtu domethënës fakti që Jezusi parashikon se Ai do të ketë një rol aktiv në ringjalljen e Vet: “do ta ngre.” Paçka se pasazhe të tjera nga Shkrimi na tregojnë se Perëndia Atë ishte aktiv në ngritjen e Krishtit nga të vdekurit, këtu Ai thotë se Ai Vetë do të jetë aktiv në ringjalljen e Tij.

Jezusi, në një pasazh tjetër të ungjillit të Gjonit, pretendon se ka autoritet për ta lënë jetën e Vet, e për ta marrë atë përsëri: “Prandaj Ati më do, sepse unë e jap jetën time që ta marr përsëri. Askush nuk e merr nga unë, por e jap nga vetja ime; unë kam pushtet ta lë dhe kam pushtet ta marr përsëri; këtë urdhërim e kam marrë nga Ati im” (Gjoni 10:17–18). Këtu Jezusi po flet për një fuqi të cilën asnjë qenie tjetër njerëzore nuk e ishte, fuqinë për ta lënë jetën e Vet dhe fuqinë për ta marrë atë përsëri. Edhe një herë tjetër, ky është një tregues që Jezusi zotëronte atributin hyjnor të pavdekësisë. Në mënyrë të ngjashme, autori i “Hebrenjve” thotë se Jezusi “nuk u bë i tillë sipas ligjit të porosisë së mishit, po sipas fuqisë së jetës së pashkatërrueshme” (Heb. 7:16). (Fakti që pavdekësia është një karakteristikë e pashoqe e vetëm Perëndisë, shikohet tek “1 Tim.” 6:16, që flet për Perëndinë duke e treguar si të vetmin “që ka pavdekësinë.”)

Një tjetër vërtetim i qartë i hyjnisë së Krishtit është fakti që Ai është llogaritur i denjë për t’u adhuruar, diçka kjo që nuk vlen të thuhet për asnjë krijesë, përfshi këtu edhe engjëjt (shiko Zbu. 19:10), por vetëm për Perëndinë. Megjithëkëtë, Shkrimit thotë për Krishtin se “Prandaj edhe Perëndia e lartësoi madhërisht dhe i dhuroi një emër përmbi çdo emër, që në emër të Jezusit të përkulet çdo gju i atyre që janë në qiell dhe mbi tokë dhe nëntokë, dhe çdo gjuhë të rrëfejë se Jezu Krishti është Zot, për lavdi të Perëndisë Atë” (Fil. 2:9–11). Po kështu, Perëndia urdhëron engjëjt që të adhurojnë Krishtin, sepse lexojmë se: “Kur përsëri e fut të parëlindurin në botë, thotë: "Le ta adhurojnë të gjithë engjëjt e Perëndisë”’ (Heb. 1:6).

Gjonit i lejohet të hedhë një vështrim të shkurtër tek adhurimi që zhvillohet në qiell, sepse ai shikon me mijëra e mijëra engjëj si dhe krijesa qiellore përreth fronit të Perëndisë të cilat thonë: “I denjë është Qengji i therur, të marrë fuqi, dhe pasuri, dhe urtësi, dhe forcë, dhe nder, dhe lavdi, dhe bekim!” (Zbu. 5:12). Pastaj ai dëgjon “çdo krijesë, që është në qiell, mbi dhé, nën dhé dhe ato që janë në det dhe të gjitha gjërat që janë në to, dëgjova që thoshin: «Atij që rri mbi fron dhe Qengjit, i qofshin bekimi, nderi, lavdia dhe sundimi në jetë të jetëve!”’ (Zbu. 5:13). Këtu, Krishti është quajtur “Qengji i therur,” dhe Atij i është bërë adhurimi universal që i ofrohet Perëndisë Atë, duke demonstruar kështu qartësisht barasvlerën e Tij në hyjni.^[26]26

3. A hoqi dorë Jezusi nga disa prej atributeve të Tij hyjnore ndërkohë që ishte në tokë? (Teoria Kenosis). Pali u shkruan filipianëve kështu:

Kini në veten tuaj po atë mendje që ishte edhe në Jezu Krishtin, i cili, edhe pse ishte në trajtë Perëndie, nuk e çmoi si një gjë ku të mbahej fort për të qenë barabar me Perëndinë, por e zbrazi veten e tij, duke marrë trajtë shërbëtori, e u bë i ngjashëm me njerëzit. (Fil. 2:5–7)

Duke ia nisur me këtë tekst, disa teologë në Gjermani (aty rreth viteve 1860–1880) dhe në Angli (që rreth viteve 1890–1910) mbrojtën një pikëpamje të mishërimit e cila nuk qe mbrojtur më përpara gjatë historisë së kishës. Kjo pikëpamje e re u quajt “teoria kenosis,” dhe pozita e përgjithshme që ajo përfaqësonte u quajt “teologjia kenotike.” Teoria kenosis thotë se Krishti hoqi dorë prej disa atributeve të Tij hyjnore ndërkohë që ishte në tokë si njeri. (Fjala κενόσις është marrë nga folja në greqisht κενόω, G3033, e cila përgjithësisht do të thotë “të zbrazësh,” dhe që është përkthyer “zbrazi veten e tij” tek “Fil.” 2:7.) Sipas kësaj teorie, Krishti e “zbrazi veten” prej disa prej atributeve të Tij qiellore, të tilla si gjithëdija, gjithëprania dhe gjithëfuqia, ndërkohë që ishte në tokë si njeri. Kjo shikohej si një vetë-kufizim i bërë në mënyrë vullnetare nga ana e Krishtit, të cilin Ai e bëri për të përmbushur veprën e Tij të shpengimit.^[27]27

Por, a na mëson “Filipianëve” 2:7 se Krishti e zbrazi Vetën prej disa prej atributeve të Tij hyjnore, dhe a e konfirmon këtë gjë pjesa tjetër e Besëlidhjes së Re? Provat nga Shkrimi të shtyjnë drejt një përgjigjeje negative ndaj të dyja këtyre pyetjeve. Ne duhet që fillimisht të kuptojmë se asnjë mësues i mirënjohur në 1,800 vitet e para të historisë së kishës, përfshi këtu ata që e kishin gjuhë amtare greqishten, nuk mendonin se fraza “zbrazi veten e tij” tek “Filipianëve” 2:7 nënkuptonte që Biri i Perëndisë hoqi dorë prej disa prej atributeve hyjnore. Së dyti, ne duhet të kuptojmë se teksti nuk thotë se Krishti “e zbrazi Veten nga disa fuqi të Tijat” apo “e zbrazi Veten prej atributeve hyjnore” apo ndonjë gjë të tillë. Së treti, teksti përshkruan me të vërtetë atë që Jezusi bëri në këtë “zbrazje”: Ai nuk e bëri këtë duke hequr dorë nga ndonjë prej atributeve të Tij, por përkundrazi, duke “duke marrë trajtë shërbëtori,” d.m.th., duke ardhur për të jetuar si një njeri, dhe “duke u gjetur nga pamja e jashtme posi njeri, e përuli veten duke u bërë i bindur deri në vdekje, edhe deri në vdekje të kryqit” (Fil. 2:8). Kësisoj, vetë konteksti e interpreton këtë “zbrazje” si të barasvlershme me “përuli Veten” dhe marrjen e një statusi dhe pozite të përulur. Kështu, versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NIV, nuk e përkthen këtë frazë: “Ai e zbrazi veten,” por e përkthen atë: “e bëri veten asgjë” (Fil. 2:7). Zbrazja përfshin ndryshimin e rolit dhe statusit, e jo atributeve apo natyrës thelbësore.

Një arsye e katërt për këtë interpretim, shikohet tek qëllimi i Palit në këtë kontekst. Ai ka patur për qëllim t’i bindë filipianët duke u thënë: “Mos bëni asgjë për rivalitet, as për lavdi të kotë, por me përulësi, secili ta çmojë tjetrin më shumë se vetveten” (Fil. 2:3), dhe ai vazhdon duke u thënë: “Të mos shikojë secili interesin e vet, por edhe atë të të tjerëve” (Fil. 2:4). Për t’i bindur ata që të jenë të përulur e për të vënë prioritet interesat e të tjerëve, ai pastaj ngre larg shembullin e Krishtit: “Kini në veten tuaj po atë mendje që ishte edhe në Jezu Krishtin, i cili, edhe pse ishte në trajtë Perëndie, nuk e çmoi si një gjë ku të mbahej fort për të qenë barabar me Perëndinë, por e zbrazi veten e tij, duke marrë trajtë shërbëtori...” (Fil. 2:5–7).

Tani, duke ngritur lart Krishtin si një shembull, ai dëshiron që filipianët ta imitojnë Atë. Por, padyshim që ai nuk është duke iu kërkuar të krishterëve filipianë që të “heqin dorë” apo të “lënë mënjanë” ndonjë prej atributeve apo aftësive të tyre thelbësore! Ai nuk është duke u kërkuar atyre që të “heqin dorë” nga inteligjenca, forca apo aftësitë e tyre e të bëhen një version i zbehur i asaj që ishin tashmë. Përkundrazi, ai po u kërkon atyre që të vënë prioritet interesat e të tjerëve: “Të mos shikojë secili interesin e vet, por edhe atë të të tjerëve” (Fil. 2:4). Dhe për shkak se ky është qëllimi i tij, kjo përshtatet me kontekstin po ta kuptojmë se ai është duke e përdorur Krishtin si shembullin suprem të dikujt që bëri pikërisht këtë gjë: ai vendosi interesat e të tjerëve të parët dhe qe i gatshëm që të hiqte dorë prej disa prej privilegjeve dhe statusit që ishte i Tiji si Perëndi.

Për rrjedhojë mënyra më e mirë për ta kuptuar këtë pasazh, është që ai bën fjalë për Jezusin i Cili heq dorë prej statusit dhe privilegjit që ishin të Tijat në qiell: Ai “nuk e çmoi si një gjë ku të mbahej fort për të qenë barabar me Perëndinë” (e as u “kap mbas këtyre për përfitimin e Vet”), por e “zbrazi veten e tij” apo e “përuli Veten” për hatrin tonë, dhe erdhi për të jetuar si njeri. Jezusi flet gjetiu për “lavdinë” që Ai kishte me Atin “para se të bëhej bota” (Gjoni 17:5), një lavdi nga e cila Ai kishte hequr dorë dhe të cilën do ta merrte përsëri kur të kthehej në qiell. Gjithashtu Pali ishte në gjendje që të fliste për Krishtin i Cili, “duke qenë i pasur, u bë i varfër për ju” (2 Kor. 8:9), duke folur edhe një herë për privilegjin dhe nderin që Ai meritonte por prej të cilit hoqi dorë përkohësisht për hirin tonë.

Arsyeja e pestë dhe e fundit përse pikëpamja “kenosis” ndaj “Filipianëve” 2:7 duhet refuzuar, është konteksti më i gjerë i mësimit të Besëlidhjes së Re, si dhe mësimi doktrinar i të tërë Biblës. Po qe se do të ishte e vërtetë që një ngjarje e tillë monumentale ndodhi, pra që Biri i përjetshëm i Perëndisë reshti për një farë kohe së paturi të tëra atributet e Perëndisë, pra që për një farë kohe, reshti së qenuri i gjithëditur, i gjithëfuqishëm dhe i gjithëpranishëm, për shembull, atëherë ne do të prisnim që një ngjarje e tillë e pabesueshme do të jepej qartësisht mësim si dhe në mënyrë të përsëritur në Besëlidhjen e Re, e jo të gjendej në interpretimin shumë të dyshimtë të një fjale të vetme në një letër të vetme. Por, shikojmë të kundërtën e kësaj: ne nuk gjejmë të deklaruar diku tjetër që Biri i Perëndisë reshti së paturi disa prej atributeve të Perëndisë të cilat i kishte patur në zotërim që prej përjetësisë. Faktikisht, nëse teoria kenosis do të ishte e vërtetë (dhe kjo është një kundërshtim themelor kundër saj), atëherë ne nuk do mund të pohonim më gjatë se Jezusi qe plotësisht Perëndi ndërkohë që ishte këtu në tokë.^[28]28 Teoria kenosis si përfundim mohon hyjninë e plotë të Jezus Krishtit dhe e bën Atë diçka më të paktë sesa plotësisht Perëndi. S.M. Smith e pranon: “Të gjitha format e ortodoksisë klasike, ose e refuzojnë qartësisht, ose e refuzojnë në parim teologjinë kenotike.”^[29]29

Është e rëndësishme që të kuptojmë se forca kryesore bindëse për njerëzit që të pranojnë teorinë kenotike, nuk ishte që ata kishin zbuluar një kuptueshmëri më të mirë të “Filipianëve” 2:7 apo të ndonjë pasazhi tjetër të Besëlidhjes së Re, por më tepër papërshtatshmërinë gjithnjë e më të madhe që njerëzit po ndjenin me formulimet e doktrinës së Krishtit në ortodoksinë historike e klasike. Tërë kjo dukej thjesht tepër e pamundur për njerëzit racionalë dhe “shkencorë” që të besonin se Jezus Krishti mund të ishte me të vërtetë njeri dhe plotësisht e absolutisht Perëndi njëherësh.^[30]30 Teoria kenosis filloi të tingëllonte gjithnjë e më shumë si një mënyrë e pranueshme për të thënë se (në një farë mënyre) Jezusi ishte Perëndi, por një lloj Perëndie i Cili për një farë kohe hoqi dorë nga disa prej cilësive të Tij prej Perëndie, pikërisht ato që ishin më të vështirat për njerëzit për t’u pranuar në botën moderne.

4. Përfundim: Krishti është plotësisht hyjnor. Besëlidhja e Re, në qindra vargje të qartë në të cilat Jezusi quhet “Perëndi” dhe “Zot” dhe që përdorin një sërë titujsh të tjerë hyjnorë për t’iu referuar Atij, si dhe në shumë pasazhe të cilat i atribuojnë veprime apo fjalë Atij të cilat mund të vlejnë vetëm për Perëndinë Vetë, afirmojnë vazhdimisht hyjninë e plotë si dhe absolute të Jezus Krishtit. “Atit i pëlqeu që në të të banojë e gjithë plotësia” (Kol. 1:19), dhe “në të banon trupërisht gjithë plotësia e Hyjnisë” (Kol. 2:9). Në një seksion të mëparshëm, ne argumentuam se Jezusi është me të vërtetë dhe plotësisht njeri. Tani ne dalim në përfundimin se Ai është me të vërtetë dhe plotësisht Perëndi gjithashtu. Ai me të drejtë quhet “Emanuel,” që do të thotë: “Perëndia me ne” (Mat. 1:23).

5. A është doktrina e mishërimit “e pakuptimtë” sot? Përgjatë gjithë historisë, ka patur kundërshtime ndaj mësimit të Besëlidhjes së Re mbi hyjninë e plotë të Krishtit. Një sulm i kohëve të fundit ndaj kësaj doktrine meriton të përmendet këtu për shkak se krijoi një polemikë të madhe, përderisa kontribuuesit ndaj këtij volumi ishin të tërë drejtues të njohur kishe në Angli. Ky libër titullohej Miti i Perëndisë së Mishëruar (The Myth of God Incarnate) redaktuar nga John Hick (London: SCM, 1977). Ky titull përmbledh vetë tezën e librit: idenë që Jezusi qe “Perëndia i Mishëruar” apo “Perëndia që erdhi në mish” është një “mit—një histori që ndoshta ndihmoi besimin e brezave të mëparshëm, por jo një e cila mundet që të besohet me të vërtetë sot.

Argumenti i librit fillon  me disa presupozime themelore: (1) Bibla nuk ka autoritet absolut hyjnor për ne sot (p. i), dhe (2) Krishterimi, si e gjithë jeta dhe mendimet njerëzore, po evoluon dhe po ndryshon me kalimin e kohës (f. ii). Pretendimet bazë të librit, janë parashtruar në dy kapitujt e parë të tij. Në kapitullin 1, Mauris Uaills (Maurice Wiles) argumenton se është e mundshme të kesh Krishterim, edhe pa doktrinën e mishërimit. Kisha ka hequr dorë nga doktrina të mëparshme, të tilla si “prania reale” e Krishtit në Darkën e Zotit, pagabueshmëria e Shkrimit si dhe lindja nga virgjëresha. Për rrjedhojë, është e mundshme që të heqësh dorë nga doktrina tradicionale e mishërimit dhe njëherësh të mbash edhe besimin e Krishterë (fq. 2–3). Për më tepër, doktrina e mishërimit nuk është paraqitur drejtpërsëdrejti tek Shkrimi por e pati zanafillën e vet në një ambient ku besimi tek mbinatyrorja qe i besueshëm, e megjithatë ka qenë një doktrinë koherente apo e kuptueshme përgjatë gjithë historisë së kishës (fq. 3–5).

Për sa i takon mësimit të Besëlidhjes së Re, Frensis Jang (Francis Young), në kapitullin 2, argumenton që Besëlidhja e Re përmban shkrimet e shumë dëshmitarëve të ndryshëm të cilët flasin për mënyrën e tyre se si e kuptojnë Krishtin, por që asnjë këndvështrim i vetëm apo i unifikuar i Krishtit nuk mund të fitohet nga e tërë Besëlidhja e Re. Mënyra se si kisha e hershme e kuptonte personin Krisht, u zhvillua në drejtime të ndryshme me kalimin e kohës. Jangu (Young) del në përfundimin që kjo situatë është e ngjashme sot: përbrenda kishës së krishterë, shumë reagime personale të larmishme ndaj historisë së Jezus Krishtit, janë të pranueshme për ne gjithashtu, dhe kjo padyshim që do të përfshinte reagimin që e shikon Krishtin si një njeri në të cilin Perëndia ishte në mënyrë unikale në punë, por kurrsesi një njeri i cili ishte gjithashtu plotësisht Perëndi.^[31]31

Nga këndvështrimi i teologjisë ungjillore, është me rëndësi të vërejmë që ky refuzim i drejtpërdrejtë i hyjnisë së Jezusit, jo vetëm që mund të mbrohej mbi bazën e një supozimi të mëparshëm sipas të cilit Besëlidhja e Re nuk duhet të pranohet si një autoritet absolut hyjnor për ne si i vërtetë në çdo pikë të vet. Kjo çështje e lidhur me autoritetin e Shkrimit, është në shumë raste, vija e madhe ndarëse rreth përfundimeve lidhur me personin Krisht. Së dyti, një pjesë e mirë e kriticizmit të doktrinës së mishërimit, përqendrohet tek pretendimi se ajo nuk ishte “koherente” apo “e kuptueshme.” Megjithëkëtë, në rrënjën e vet, kjo është thjesht një tregues që autorët nuk janë të gatshëm të pranojnë çfarëdo gjëje e cila nuk duket se përshtatet me botëkuptimin e tyre “shkencor” sipas të cilit universi natyror, është një sistem i mbyllur i cili nuk është i hapur ndaj ndërhyrjeve të tilla hyjnore siç janë mrekullitë dhe mishërimi. Pohimi se “Jezusi ishte plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri në një person të vetëm,” paçka se nuk është kontradiktë, është një paradoks të cilin ne nuk mund ta kuptojmë plotësisht në këtë epokë dhe ndoshta as për tërë përjetësinë, por kjo nuk na jep të drejtën që ta etiketojmë atë “jokoherent” apo të “pakuptueshëm.” Doktrina e mishërimit, në mënyrën se si është kuptuar nga kisha përgjatë gjithë historisë, me të vërtetë që ka qenë kohorente dhe e kuptueshme, paçka se askush nuk është i mendimit se ajo na ka siguruar një shpjegim të plotë të mënyrës se si Jezusi është plotësisht Perëndi dhe plotësisht njeri. Përgjigjja jonë e duhur, është që të mos refuzojmë mësimin e qartë dhe qendror të Shkrimit rreth mishërimit, por thjesht të kuptojmë se ai do të mbetet një paradoks, e që kjo është gjithçka që Perëndia ka zgjedhur për të na zbuluar rreth kësaj çështjeje, dhe se mishërimi është i vërtetë. Nëse ne duhet t’ia nënshtrojmë vetfen Perëndisë si dhe fjalëve të Shkrimit, atëherë ne duhet ta besojmë atë.

6. Përse ishte e nevojshme hyjnia e Jezusit? Në seksionin paraprirës, renditëm një sërë arsyesh përse ishte e rëndësishme për Jezusin që të ishte plotësisht njeri, me qëllim që të fitonte shpengimin tonë. Këtu, është vendi që të pranojmë se është tepër e rëndësishme që të këmbëngulim në hyjninë e plotë të Krishtit gjithashtu, jo vetëm për shkak se kjo është dhënë mësim në mënyrë të qartë në Shkrim, por edhe sepse (1) vetëm dikush i cili është Perëndi i pafundmë, do mund të mbante ndëshkimin e plotë për të tëra mëkatet e të tërë atyre që do të besonin tek Ai (çdo krijesë e fundme do të kishte qenë e paaftë për të mbartur atë ndëshkim; (2) shpëtimi është nga Zoti (Jona 2:9), dhe i tërë mesazhi i Shkrimit, ka për synim të tregojë se asnjë qenie njerëzore, asnjë krijesë, nuk do mund ta shpëtonte dot njeriun, por vetëm Perëndia Vetë do mund ta realizonte këtë; dhe (3) vetëm dikush i cili të ishte me të vërtetë dhe plotësisht Perëndi, mund të jetë ai ndërmjetësues midis Perëndisë dhe njeriut (1 Tim. 2:5), si për të na kthyer tek Perëndia, ashtu edhe për të na e zbuluar më plotësisht Atë (Gjoni 14:9).

Kësisoj, nëse Jezusi nuk është plotësisht Perëndi, atëherë nuk ka shpëtim dhe në fund të fundit, nuk ka as krishterim. Nuk është rastësi që përgjatë gjithë historisë, ato grupe të cilat kanë hequr dorë nga besimi në hyjninë e plotë të Krishtit, nuk ka kaluar shumë e janë larguar prej besimit të krishterë, e janë prirur drejt një lloji feje që përfaqësohet nga Unitarianizmi në Shtetet e Bashkuara dhe gjetiu. “Kushdo, që mohon Birin, s'ka as Atin” (1 Gjonit 2:23). “Kushdo që shkel dhe nuk qëndron në doktrinën e Krishtit, nuk ka Perëndi; kush qëndron në doktrinën e Krishtit, ai ka edhe Atin, edhe Birin.” (2 Gjonit 9).

C. Mishërimi: Hyjnia dhe Njerëzishmëria e Personit të Vetëm të Krishtit

Mësimi biblik rreth hyjnisë së plotë të Krishtit, është kaq i gjerë saqë të dyja këto janë besuar që nga kohët më të hershme të historisë së kishës. Megjithëkëtë, një kuptim preciz i mënyrës se si hyjnia e plotë si dhe njerëzimi i plotë mund të ndërthuret në një person, u formulua vetëm gradualisht në kishë, dhe nuk mori formë përfundimtare deri në Përkufizimin Kalcedonik të vitit 451 mbas K. Përpara kësaj pike u propozuan një sërë pikëpamjesh inadekuate rreth personit Krisht, të cilat më pas u hodhën poshtë. Një pikëpamje e tillë, Arianizmi, sipas të cilit Jezusi ishte plotësisht hyjnor, u diskutua më lart në kapitullin mbi doktrinën e Trinisë.^[32]32 Por, në këtë pikë ka edhe tre pikëpamje të tjera të cilat si përfundim qenë hedhur poshtë si heretike, e që duhen përmendur në këtë pikë.

1. Tre pikëpamje të papërshtatshme rreth personit Krisht. 

a. Apollinarianizmi: Apollinarisi i cili u bë peshkopi i Laodicesë rreth vitit 361 mbas K, mësonte se personi i vetëm i Krishtit, kishte një trup natyror por jo një mendje apo frymë njerëzore, dhe se mendja dhe fryma e Krishtit, ishin të një natyre hyjnore prej Birit të Perëndisë. Kjo pikëpamje mund të ilustrohet si në figurën 26.1.

Trupi Njerëzor Natyra Hyjnore

Figura 26.1: Apollinarianizmi

Por pikëpamjet e Apollinaristit u refuzuan nga drejtuesit e kishës së asaj kohe, të cilët e kuptuan se shpëtimi e përfaqësimi nga Krishti në veprën e Tij shpenguese nuk i nevojshëm vetëm për trupin tonë njerëzor, por edhe për mendjen dhe frymën (apo psikikën) tonë njerëzore gjithashtu: Krishti duhej të ishte plotësisht dhe vërtetësisht njeri për të mundur të na shpëtonte (Heb. 2:17). Apollinarianizmi u refuzua nga një sërë këshillesh kishtare, duke filluar që nga Këshilli i Aleksandrisë i vitit 362 mbas K., e deri tek Këshilli i Konstandinopojës i vitit 381 mbas K.

b. Nestorianizmi: Nestorianizmi është doktrina sipas të cilës kishte dy persona të ndarë në Krishtin, një person njerëzor, dhe një person hyjnor, një mësim ky që është ndryshe nga pikëpamja biblike që e shikon Jezusin si një person të vetëm. Nestorianizmi mund të tregohet me diagramë si në figurën 26.2.

PERSON NJERËZOR   PERSON HYJNOR

Figura 26.2: Nestorianizmi

Nestori ishte një predikues i njohur në Antiok, dhe nga viti 428 mbas K., qe peshkopi i Konstandinopojës. Paçka se Nestori vetë me shumë mundësi nuk dha kurrë mësim pikëpamjen heretike që mban emrin e tij (idenë që Krishti ishte dy persona në një trup, e jo një person i vetëm), gjithsesi, përmes një gërshetimi të një sërë konfliktesh personale dhe një shumice makinacionesh kishtare, ai u hoq nga posti i peshkopit që mbante dhe mësimet e tij u dënuan.^[33]33

Është e rëndësishme që të kuptojmë arsyen përse kisha nuk mund ta pranonte pikëpamjen se Krishti ishte dy persona të ndarë. Asgjëkund në Shkrim nuk kemi ndonjë tregues që të na thoshte se natyra njerëzore e Krishtit, për shembull, është një person i pavarur, që vendos të bëjë diçka që është e kundërt me natyrën hyjnore të Krishtit. Asgjëkund nuk kemi një tregues të natyrave njerëzore dhe hyjnore që i flasin njëra tjetrës apo që kërleshen mes tyre përbrenda Krishtit, e as ndonjë gjë të ngjashme me këto. Përkundrazi, kemi një tablo të njëtrajtshme të një personi të vetëm i Cili vepron në tërësi dhe unitet. Jezusi flet gjithnjë me “Unë,” jo me “ne,”^[34]34 paçka se Ai fare mirë i referohet Vetes dhe Atit së bashku me përemrin “ne” (Gjoni 14:23). Bibla flet gjithnjë për Jezusin duke iu referuar me përemrin “Ai,” jo “ata.” Gjithashtu, paçka se ne nganjëherë mund të bëjmë një dallim mes veprimeve të natyrës së Tij hyjnore nga një anë si dhe veprimeve të natyrës së Tij njerëzore nga ana tjetër, me qëllim që ta kemi më të lehtë për të kuptuar disa prej deklaratave dhe veprimeve të dokumentuara në Shkrim, Bibla vetë nuk thotë  se “natyra njerëzore e Jezusit bëri këtë” apo se “natyra hyjnore e Jezusit bëri atë,” a thua se ato ishin dy persona të ndarë, por flet gjithnjë rreth asaj që personi Krisht bëri. Për rrjedhojë, kisha vazhdoi të këmbëngulte që Jezusi ishte një person i vetëm, paçka se zotëronte edhe një natyrë njerëzore, edhe një natyrë hyjnore.

c. Monofizitizmi (Utikianizmi): Një pikëpamje e tretë inadekuate, është e ashtuquajtura monofizitizëm që është pikëpamja sipas të cilës Krishti kishte vetëm një natyrë (Gr. μόνος, G3668, “një,” dhe φύσις, G5882, “natyrë”). Mbrojtësi kryesor i kësaj pikëpamjeje në kishën e hershme, ishte Eutiku (rreth viteve 378–454), i cili ishte drejtuesi i një manastiri në Kostandinopojë. Eutiku jepte mësim gabimin e kundërt me atë të Nestorianizmit, sepse ai mohonte që natyra njerëzore dhe natyra hyjnore në Krishtin, mbeteshin plotësisht njerëzore dhe plotësisht hyjnore. Në vend të kësaj, ai thoshte se natyra njerëzore e Krishtit u përfshi dhe u tret në natyrën hyjnore, kështu që të dy këto natyra u ndryshuan njëfarësoj, dhe kjo çoi në krijimin e një natyre të një lloji të tretë.^[35]35 Një analogji ndaj Eutikianizit, mund të shikohet po të hedhim një pikë bojë në një gotë me ujë: përzierja që krijohet nuk është as bojë e pastër e as ujë i pastër, por një lloj substance e tretë, një përzierje e atyre të dyjave në të cilat si boja, ashtu edhe uji ndryshohen. Në mënyrë të ngjashme, Eutiku dha mësim se Jezusi ishte një përzierje e elementëve hyjnorë dhe njerëzorë, tek të cilat të dy u modifikuan njëfarësoj për të formuar një natyrë të vetme të re. Kjo mund të paraqitet si në figurën 26.3.

NATYRA E RE

NATYRA NJERËZORE                                           NATYRA HYJNORE

Figura 26.3: Eutikianizmi

Monofisitizmi shkakton gjithashtu me të drejtë një preokupim të madh në kishë për shkak se sipas kësaj doktrine, Krishti nuk ishte as me të vërtetë Perëndi, as me të vërtetë njeri. Po të ishte kështu, Ai nuk do mund të na përfaqësonte me të vërtetë si një njeri, e Ai nuk do mund të ishte gjithashtu Perëndi i vërtetë e në gjendje për të fituar shpëtimin tonë.

2. Zgjidhja për këtë polemikë: Përkufizimi i Kalcedonit i vitit 451 mbas K. Me qëllim për t’u përpjekur për të zgjidhur problemin e ngritur nga polemikat mbi personin Krisht, një këshill i madh kishe u mblodh në qytetin Kalcedon afër Kostandinopojës (Stambolli i sotëm), nga 8 Tetori deri më 1 Nëntor të vitit 451 mbas K. Deklarata që doli në fund, e quajtur Përkufizimi i Kalcedonit, bënte thirrje për mbrojtje ndaj Apollinarianizmit, Nestorianizmit dhe Eutikianizmit. Prej asaj dite, ajo është pranuar njëlloj si standardi e si përkufizimi ortodoks i mësimit biblik mbi personin Krisht nga degët Katolike, Protestante dhe Ortodokse të krishterimit.^[36]36

Deklarata vetë nuk është e gjatë, dhe ne mundet që ta citojmë atë të plotë këtu:^[37]37

Ne atëherë, në gjurmët e Etërve të shenjtë, të tërë njëzëri, u mësojmë njerëzve që të rrëfejnë besimin tek një e i njëjti Bir, Zoti ynë Jezus Krisht, të njëjtin të përsosur në Hyjni dhe gjithashtu të përsosur në njerëzishmëri; me të vërtetë Perëndi dhe me të vërtetë njeri, me një frymë dhe trup të arsyeshëm [racional]; bashkësubstancial [bashkë-esencial] me Atin në përputhje me Hyun, dhe bashkësubstancial me ne sipas Njerëzishmërisë; në të tëra gjërat i ngjashëm me ne, pa mëkat; i lindur përpara të tërë kohërave prej Atit, në përputhje me Hyun, dhe në këto ditët e mëvonshme, për ne si dhe për shpëtimin tonë, i lindur nga virgjëresha Mari, Mamaja e Perëndisë, sipas Njerëzishmërisë; po ai Krisht, Bir, Zot, i Vetmëlindur, që duhet të pranohet në dy natyra, të papërziera, të pandryshuara, të pandashme, të paveçueshme; dallimi i natyrave duke mos qenë kurrsesi i larguar nga bashkimi i tyre, por përkundrazi vetia e secilës natyrë ruhet dhe pajtohet në një Person dhe në një Qenie, as e veçuar e as e ndarë në dy persona, por një dhe i njëjti Bir, dhe i vetmëlindur, Perëndi, Fjalë, Zoti Jezus Krisht, si profetët që prej fillimit [kanë deklaruar] në lidhje me Të, dhe Zoti Jezus Krisht Vetë na ka mësuar ne, si dhe Besorja e Etërve të shenjtë që na është kaluar ne.

Kundër pikëpamjes së Apollinarisit sipas të cilës Krishti nuk kishte një mendje apo frymë njerëzore, ne kemi deklaratën se Ai ishte “me të vërtetë njeri me një shpirt të arsyeshëm si dhe trup...bashkësubstancial me ne sipas Njerëzishmërisë; në gjithçka i ngjashëm me ne.” (Fjala bashkësubstancial do të thotë “duke patur të njëjtën natyrë apo substancë.”)

Në kundërshtim me pikëpamjen e Nestorianizmit sipas të cilës Krishti ishte dy persona të bashkuar në një trup, kemi fjalët “i pandashëm, i pashkëputshëm...të pajtuara në një Person dhe një Qenie, as e ndarë as e veçuar në dy persona.”

Kundër pikëpamjes së Monofizitizmit sipas të cilës Krishti kishte vetëm një natyrë, dhe se natyra e Tij njerëzore kishte humbur në bashkimin e saj me natyrën hyjnore, kemi fjalët: “për t’u pranuar në dy natyra të pangatërruara, të pandryshuara...dallimi i natyrave nuk hiqet në asnjë mënyrë nga bashkimi, por përkundrazi vetia e secilës natyrë ruhet.” Natyrat njerëzore dhe hyjnore nuk u ngatërruan e as u ndryshuan kur Krishti u bë njeri, por natyra njerëzore mbeti një natyrë me të vërtetë njerëzore, dhe natyra hyjnore mbeti një natyrë me të vërtetë hyjnore.

Figura 26.4 mund të jetë e dobishme për ta treguar këtë, në kontrast me diagramat e mëparshme. Kjo tregon se Biri i përjetshëm i Perëndisë, mori mbi Vete një natyrë me të vërtetë njerëzore, dhe se natyrat hyjnore dhe njerëzore të Krishtit, mbeten të ndara si dhe ruajnë veçoritë e tyre, e megjithëkëtë ato janë përjetësisht dhe në mënyrë të pandashme të bashkuara me njëra tjetrën në një person të vetëm.

Personi Krisht

Natyra Hyjnore   Natyra Njerëzore

A         B

F SH

Figura 26.4: Kristologjia e Kalcedonit

Disa kanë thënë se Përkufizimi i Kalcedonit nuk është se me të vërtetë na përkufizoi ndonjë mënyrë pohore se si është personi Krisht aktualisht, por thjesht na tha një sërë gjërash se çfarë Ai nuk është. Kësisoj, disa kanë thënë se ai nuk është një përkufizim shumë i dobishëm, por një akuzë e tillë të çon në drejtim të gabuar dhe është e pasaktë. Ky përkufizim faktikisht bëri shumëçka për të na ndihmuar të kuptojmë me saktësi mësimin biblik. Ai na mësoi se Krishti padyshim që ka dy natyra, një natyrë njerëzore si dhe një natyrë hyjnore. Ai na mësoi se natyra hyjnore e Krishtit është ekzaktësisht e njëjtë me atë të Atit (“bashkësubstancial me Atin sipas Hyut”). Gjithashtu ai mbrojti pikëpamjen sipas të cilës natyra hyjnore është ekzaktësisht si natyra e jonë njerëzore, e megjithëkëtë, pa mëkat (“bashkësubstanciale me ne në përputhje me Njerëzishmërinë; në gjithçka e ngjashme me ne, pa mëkat”). Për më tepër, në të pohohet se tek personi Krisht, natyra njerëzore ruan karakteristikat e saj dalluese dhe natyra hyjnore ruan karakteristikat e saj dalluese (“dallueshmëria e natyrave, e pa hequr kurrsesi nga ai bashkim, por përkundrazi vetia e secilës natyrë është ruajtur”). Së fundi, ajo pohoi se, pavarësisht nëse mundemi ta kuptojmë apo jo, këto dy natyra janë të bashkuara me njëra tjetrën, tek një person i vetëm në Krishtin.

Kur Përkufizimi i Kalcedonit thotë se dy natyrat e Krishtit shfaqen së bashku “në një Person dhe një Qenie,” fjala greke e përkthyer “Qenie” është fjala ὑπόστασις (G5712) “qenie.” Prej këtej, bashkimi i natyrave njerëzore dhe hyjnore të Krishtit tek një person, nganjëherë është quajtur bashkimi hipostatik. Kjo frazë thjesht nënkupton bashkimin e natyrës njerëzore dhe hyjnore të Krishtit tek një person.

3. Kombinimi i teksteve specifike biblike rreth Hyjnisë dhe Njerëzishmërisë së Krishtit. Kur marrim në shqyrtim Besëlidhjen e Re, ashtu sikurse kemi bërë më lart në seksionet mbi njerëzishmërinë dhe hyjninë e Jezusit, ka disa pasazhe të cilat duken të vështira për t’u përshtatur me njëra-tjetrën (Si do mundej Jezusi të ishte i gjithëfuqishëm e megjithëkëtë të ishte i dobët? Si do mundej Ai të largohej nga bota e megjithëkëtë të ishte i pranishëm gjithëkund? Si do mundej Ai të mësonte gjëra e megjithëkëtë të ishte i gjithëditur?). Ndërkohë që kisha përpiqej të kuptonte këto mësime, ajo si përfundim doli me Përkufizimin e Kalcedonit, i cili foli për dy natyra të ndara të Krishtit, të cilat i ruajnë veçoritë e tyre e megjithëkëtë mbeten bashkë tek një person. Ky dallim i cili na ndihmon të kuptojmë pasazhet biblike të përmendura më lart, duket gjithashtu të kërkohet nga këto pasazhe.

a. Njëra natyrë bën disa gjëra të cilat natyra tjetër nuk i bën: Teologët ungjillorë të brezave të mëparshëm, nuk kanë ngurruar të bëjnë dallimin midis gjërave të bëra nga natyra njerëzore e Krishtit, por jo nga natyra e Tij hyjnore, apo nga natyra e Tij hyjnore, por jo nga natyra e Tij njerëzore. Duket se ne duhet ta bëjmë këtë gjithashtu po qe se jemi të gatshëm të pohojmë me deklaratën e Kalcedonit se “veçoria e secilës natyrë, mbetet.” Por vetëm pak prej teologëve të kohëve të fundit kanë qenë të gatshëm të bënin një dallim të tillë, e kjo ndoshta për shkak të një ngurrimi për të pohuar diçka të cilën ne nuk mundemi ta kuptojmë.

Kur ne flasim për natyrën njerëzore të Jezusit, mund të themi se Ai u ngrit në qiell dhe se nuk është më në botë (Gjoni 16:28; 17:11; Veprat 1:9–11).^[38]38 Por në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, ne mund të themi se Jezusi është i pranishëm gjithkund: “Sepse, kudo që dy a tre janë bashkuar në emrin tim, unë jam në mes të tyre” (Mat. 18:20); “Unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës” (Mat. 28:20); “Nëse ndokush më do, do ta mbajë fjalën time; edhe Ati im do ta dojë dhe ne do të vijmë tek ai dhe do të bëjmë banesën tek ai” (Gjoni 14:23). Kështu ne mund të themi se të dyja janë të vërteta rreth personit Krisht: Ai është kthyer në parajsë, dhe Ai është gjithashtu i pranishëm ndër ne.

Po kështu, ne mund të themi se Jezusi ishte rreth tridhjetë vjeç (Luka 3:23), nëse po flasim në lidhje me natyrën e Tij njerëzore, por ne mund të themi se Ai ekzistoi përjetësisht (Gjoni 1:1–2; 8:58) po qe se po flasim për natyrën e Tij hyjnore.

Në natyrën e Tij njerëzore, Jezusi kishte raste që ishte i dobët dhe i lodhur (Mat. 4:2; 8:24; Marku 15:21; Gjoni 4:6), por në natyrën e Tij hyjnore, Ai ishte i gjithëfuqishëm (Mat. 8:26–27; Kol. 1:17; Heb. 1:3). Veçanërisht mbresëlënëse është skena në Detin e Galilesë ku Jezusi po flinte në pupën e varkës, ndoshta për shkak se ishte i lodhur (Mat. 8:24). Por, Ai mundi të zgjohej dhe të qetësonte erën dhe detin me një fjalë (Mat. 8:26–27)! I lodhur por megjithëkëtë i gjithëfuqishëm! Këtu, natyra e dobët njerëzore e Jezusit, e fshehu tërësisht gjithëfuqinë e Tij derisa ajo gjithëfuqi shpërtheu në një fjalë sovrane nga Zoti i qiellit edhe i tokës.

Nëse dikush pyet nëse Jezusi, kur e kishte zënë gjumi në atë varkë, ishte gjithashtu duke “mbajtur pa ndërprerë të tëra gjërat nëpërmjet fjalës së Vet të fuqishme” (Heb. 1:3, përkthim i autorit), dhe nëse të tëra gjërat në univers po mbaheshin prej Tij në atë kohë (shiko Kol. 1:17), përgjigjja për këtë duhet të jetë po, sepse këto veprimtari janë gjithnjë dhe do të jenë gjithnjë përgjegjësi e veçantë e personit të dytë të Trinisë, Birit të përjetshëm të Perëndisë. Ata të cilët doktrinën e mishërimit e kanë të “pakuptueshme”, nganjëherë kanë pyetur nëse Jezusi, kur ishte foshnje në grazhdin në Bethlehem, gjithashtu po “i mbante të gjitha.” Ndaj kësaj pyetjeje, përgjigja duhet të jetë gjithashtu po: Jezusi nuk ishte thjesht potencialisht Perëndi apo dikush tek i Cili Perëndia punoi në mënyrë të pashoqe, por qe me të vërtetë dhe plotësisht Perëndi me të tëra atributet e Perëndisë. Ai ishte “një Shpëtimtar, që është Krishti, Zoti.” (Luka 2:11). Ata të cilët e refuzojnë këtë si të pamundur, thjesht kanë një përkufizim ndryshe të asaj që është “e mundur” nga ç’ka Perëndia, sikurse kjo zbulohet në Shkrim.^[39]39 Të thuash se ne nuk mund ta kuptojmë këtë, është përulësi e pranueshme, por të thuash se kjo nuk është e mundshme, duket më shumë si arrogancë intelektuale.

Po kështu, ne mund të kuptojmë se në natyrën e Tij njerëzore, Jezusi vdiq (Luka 23:46; 1 Kor. 15:3). Por në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, Ai nuk vdiq, por qe në gjendje që të ringjallej nga të vdekurit (Gjoni 2:19; 10:17–18; Heb. 7:16). Megjithëkëtë, këtu ne duhet të japim një paralajmërim: është e vërtetë se kur Jezusi vdiq, trupi i Tij fizik vdiq dhe po kështu shpirti (apo fryma) e Tij njerëzore u nda prej trupit të Tij dhe kaloi në praninë e Perëndisë Atë në qiell (Luka 23:43, 46). Në këtë mënyrë, Ai përjetoi një vdekje e cila është si ajo që ne si besimtarë përjetojmë po qe se vdesim përpara se Krishti të kthehet. Gjithashtu, nuk është e saktë të themi se natyra hyjnore e Jezusit vdiq, apo se ajo mund të vdiste, po qe se me “vdekje” do të kuptonim një pushim të veprimtarisë, një pushim të vetëdijshmërisë, apo një pakësim të fuqisë. Megjithëkëtë, në sajë të bashkimit me natyrën hyjnore të Jezusit, natyra e Tij hyjnore në një farë mënyre shijoi diçka se si është të kalosh nëpër vdekje. Personi Krisht përjetoi vdekje. Për më tepër, duket e vështirë të kuptojmë se si vetëm natyra njerëzore e Jezusit mund të kishte mbajtur zemërimin e Perëndisë kundër mëkateve të miliona njerëzve. Duket se natyra hyjnore e Jezusit, duhej në një farë mënyre të merrte pjesë në mbajtjen e zemërimit kundër mëkatit që ne kishim hak të pësonim (paçka se Shkrimi nuk e pohon asgjëkund në mënyrë të shkoqur këtë). Për rrjedhojë, paçka se natyra hyjnore e Jezusit nuk vdiq aktualisht, Jezusi kaloi përmes përjetimit të vdekjes si një person i tërë, dhe si natyra njerëzore, ashtu edhe ajo hyjnore njëfarësoj u bënë pjesë në atë përvojë. Përtej kësaj, Shkrimi nuk na mundëson të themi më tepër.

Dallimi mes natyrës njerëzore dhe hyjnore të Jezusit, na ndihmon gjithashtu të kuptojmë tundimet e Jezusit. Në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, ai padyshim u tundua në gjithçka, njëlloj sikurse edhe ne, e megjithëkëtë, pa mëkatuar (Heb. 4:15). Megjithëkëtë, në lidhje me natyrën e Tij hyjnore, Ai nuk u tundua, për shkak se Perëndia nuk mund të tundohet nga e keqja (Jakobi 1:13).

Në këtë pikë, duket e domosdoshme që të themi se Jezusi kishte dy vullnete të ndara, një vullnet njerëzor si dhe një vullnet hyjnor, dhe se këto vullnete i takojnë dy natyrave të ndara të Krishtit, jo personit Krisht. Në fakt, ishte një pozitë, e quajtur pikëpamja monotelite, sipas të cilës Jezusi kishte vetëm “një vullnet,” por kjo ishte padyshim një pikëpamje e pakicës në kishë, dhe e cila u refuzua si heretike në një këshill të kishës në Kostandinopojë në vitin 681 mbas K. Që prej asaj kohe, pikëpamja sipas të cilës Krishti kishte dy vullnete (një vullnet njerëzor si dhe një vullnet hyjnor) është besuar në përgjithësi, por jo përbotërisht në kishë. Faktikisht, Çarlls Hoxh (Charles Hodge) thotë:

Vendimi kundër Nestorit, vendim në të cilin u pohua uniteti i personit Krisht; atij kundër Eutikut, ku u pohua dallimin mes natyrave; dhe atij kundër Monotelitëve, ku u deklarua se zotërimi i një natyre hyjnore përfshin domosdoshmërisht zotërimin e një vullneti njerëzor, janë pranuar si besimi i vërtetë nga kisha universale greke, latine dhe Protestante.^[40]40

Hoxhi shpjegon se kisha mendoi se “të mohoje vullnetin njerëzor të Krishtit, do të thoshte të mohoje se Ai kishte një natyrë njerëzore, apo se ishte me të vërtetë njeri. Përveç kësaj, ajo pengonte mundësinë e të qenurit të Tij i tunduar, dhe për rrjedhojë e kontradiktoi Shkrimin dhe e ndau atë aq shumë prej njerëzve të Tij saqë Ai nuk mund të simpatizohej me ta në tundimet e tyre.”^[41]41 Për më tepër, Hoxhi vëren se krahas idesë se Krishti kishte dy vullnete, është ideja e lidhur me këtë se Ai kishte dy qendra vetëdijeje apo inteligjence: “Ashtu sikurse ka dy natyra të ndara, njerëzore dhe hyjnore, domosdoshmërisht ka dy inteligjenca dhe dy vullnete, njëra e gabueshme dhe e fundme dhe tjetra e pagabueshme dhe e pafundme.”^[42]42

Ky dallim i dy vullneteve dhe dy qendrave të vetëdijes na ndihmon të kuptojmë se si Jezusi mund të mësonte gjërat e megjithëkëtë të dinte gjithçka. Nga njëra anë, në lidhje me natyrë e Tij njerëzore, Ai kishte njohuri të kufizuar (Marku 13:32; Luka 2:52). Nga ana tjetër, është e qartë se Jezusi dinte gjithçka (Gjoni 2:25; 16:30; 21:17). Tani, kjo është e kuptueshme vetëm nëse Jezusi mësoi gjithçka si dhe kishte njohuri të kufizuar në lidhje me natyrën e Vet njerëzore, por ishte gjithnjë i gjithëditur në lidhje me natyrën e Tij hyjnore dhe për rrjedhojë, Ai qe në gjendje gjithmonë të “kujtonte” çfarëdo informaconi që do të ishte i nevojshëm për shërbesën e Tij. Kësisoj, ne mund të kuptojmë deklaratat e Jezusit në lidhje me kohën e kthimit të Tij: “Por sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati” (Marku 13:32). Kjo padije për kohën e kthimit të Vet, vlente të thuhej vetëm për natyrën njerëzore të Krishtit si dhe vetëdijen njerëzore, sepse në natyrën hyjnore të Tij, Ai ishte padyshim i gjithëditur dhe padyshim e dinte kohën se kur do të kthehej në tokë.^[43]43

Në këtë pikë, dikush mund të ngrejë kundërshtime sipas të cilave nëse ne themi se Jezusi kishte dy qendra vetëdijeje si dhe dy vullnete, kjo kërkon që Ai të ishte dy persona të ndarë, dhe kështu ne kemi rënë me të vërtetë në gabimin e “Nestorianizmit.” Por si përgjigje, duhet pohuar thjesht se dy vullnetet dhe dy qendrat e vetëdijes, nuk kërkojnë që Jezusi të jetë dy persona të ndarë. Është thjesht një pohim, pa provën përkatëse, të thuash se ato janë të ndarë. Nëse dikush përgjigjet duke thënë se ai apo ajo nuk e kupton se si Jezusi mund të kishte dy qendra vetëdijeje dhe megjithëkëtë të ishte një person i vetëm, atëherë ai fakt mundet që padyshim të pranohet nga të tërë. Por mosarritja për të kuptuar diçka, nuk do të thotë se ajo gjë është e pamundur, por vetëm se kuptimi ynë i saj është i kufizuar. Pjesa dërrmuese e kishës, përgjatë historisë së saj, ka thënë se Jezusi kishte dy vullnete dhe qendra vetëdijeje, e megjithëkëtë Ai mbeti një person. Një formulim i tillë nuk është i pamundur, por thjesht një mister të cilin tani ne nuk e kuptojmë plotësisht. Adoptimi i çfarëdo zgjidhjeje tjetër, do të krijonte një problem shumë më të madh: do të kërkonte që ne të hiqnim dorë ose nga hyjnia e plotë ose nga njerëzishmëria e plotë e Krishtit, dhe këtë ne nuk mund ta bëjmë.^[44]44

b. Çfarëdo gjëje që cilado prej natyrave të Tij bën, personi Krisht e bën: Në seksionin e mëparshëm përmendëm një sërë gjërash që u bënë nga një natyrë, por jo nga tjetra në personin e Krishtit. Tani ne duhet të pohojmë se çfarëdo që vlen të thuhet për natyrën njerëzore apo për atë hyjnore, vlen të thuhet për personin Krisht. Kështu, Jezusi mund të thotë: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam” (Gjoni 8:58). Ai nuk thotë: “Përpara se Abrahami të ishte, ekzistonte natyra ime hyjnore,” sepse Ai është i lirë që të flasë për gjithçka të bërë vetëm nga natyra e Tij hyjnore apo nga vetëm natyra e Tij njerëzore, si diçka që Ai e ka bërë.

Në sferën njerëzore, kjo vlen veçanërisht të thuhet edhe për bashkëbisedimet tona gjithashtu. Nëse unë daktilografoj një letër, paçka se këmbët dhe gishtat e këmbëve nuk luajtën rol fare në shtypjen e saj, unë nuk është se u them njerëzve: “Gishtat e duarve të mia shtypën një letër ndërsa gishtat e këmbëve të mia nuk luajtën fare rol” (paçka se kjo është e vërtetë). Përkundrazi, unë u them njerëzve: “Unë daktilografova një letër.” Kjo është e vërtetë pasi çfarëdo gjëje që bëhet nga një pjesë e imja, bëhet prej meje.

Kësisoj “Krishti vdiq për mëkatet tona” (1 Kor. 15:3). Paçka se aktualisht, vetëm trupi i Tij njerëzor reshti së jetuari dhe reshti së funksionuari, ishte megjithëkëtë Krishti si person Ai që vdiq për mëkatin tonë. Kjo është thjesht një mënyrë pohimi se çfarëdo gjëje që mund të thuhet për një natyrë apo një tjetër, mund të thuhet për personin Krisht.

Për rrjedhojë, është e saktë për Jezusin të thotë: “Po e lë botën” (Gjoni 16:28), apo “Nuk jam më në botë” (Gjoni 17:11), dhe njëherësh të thotë: “Unë jam me ju gjithë ditët” (Mat. 28:20). Gjithçka që bëhet nga një natyrë apo një tjetër, është bërë nga personi Krisht.

c. Titujt të cilët na kujtojnë për një natyrë, mund të përdoren nga personi edhe kur veprimi bëhet nga natyra tjetër: Autorët e Besëlidhjes së Re, nganjëherë përdorin tituj të cilët na kujtojnë qoftë natyrën njerëzore, qoftë natyrën hyjnore me qëllim për të folur për personin Krisht, paçka se veprimi i përmendur mund të bëhet vetëm nga natyra tjetër e jo nga ajo tek e cila mund të na shkojë mendja nisur nga titulli. Për shembull, Pali thotë se nëse sundimtarët e kësaj bote do ta kishin kuptuar mençurinë e Perëndisë, “nuk do të kishin kryqëzuar Zotin e lavdisë” (1 Kor. 2:8). Tani kur shikojmë frazën “Zotin e lavdisë” kjo na kujton specifikisht për natyrën hyjnore të Jezusit. Por, Pali e përdor këtë titull (me shumë mundësi qëllimisht, për të treguar ligësinë e tmerrshme të kryqëzimit) për të thënë se Jezusi u “kryqëzua.” Edhe pse natyra hyjnore e Jezusit nuk u kryqëzua, qe e vërtetë të flisje për Jezusin si person që Ai u kryqëzua, dhe Pali pohon këtë gjë për Të, paçka se ai përdor titullin “Zotin e lavdisë.”

Në mënyrë të ngjashme, kur Elizabeta e quan Marinë “nëna e Zotit tim” (Luka 1:43), emri “Zotit tim” është një titull i cili na kujton natyrën hyjnore të Krishtit. Megjithëkëtë, Maria sigurisht që nuk është mamaja e natyrës hyjnore të Jezusit, që ka ekzistuar gjithnjë. Maria është thjesht mamaja e natyrës njerëzore të Krishtit. Megjithëkëtë, Elizabeta mundet që ta quajë atë “nëna e Zotit tim” sepse ajo është duke përdorur titullin “Zot” për t’iu referuar personit Krisht. Një shprehje e ngjashme shfaqet tek “Luka” 2:11: “Sepse sot në qytetin e Davidit lindi për ju një Shpëtimtar, që është Krishti, Zoti.”

Në këtë mënyrë, ne mund të kuptojmë “Marku” 13:32, ku Jezusi thotë se askush nuk e di kohën e kthimit të Tij, “as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati.” Paçka se termi “Bir” na kujton specifikisht për birësinë qiellore e të përjetshëm të Jezusit nga Perëndia Atë, përdoret me të vërtetë këtu për të mos folur specifikisht për natyrën e tij hyjnore, por për të folur përgjithësisht për të si person, si dhe për të afirmuar diçka që në fakt vlen të thuhet vetëm për natyrën e Tij njerëzore.^[45]45 Gjithashtu, është e vërtetë që në një kuptim të rëndësishëm (d.m.th. në lidhje me natyrën e tij njerëzore), Jezusi nuk e dinte kohën kur do të kthehej.

d. Fjali të shkurtra përmbledhëse: Nganjëherë, në studimin e teologjisë sistematike, fjalia e mëposhtme është përdorur për të përmbledhur çështjen e mishërimit: “Duke mbetur Ai që qe, Ai u bë çfarë nuk ishte.” Me fjalë të tjera, ndërkohë që Jezusi vazhdoi “të ishte” çfarë ishte (d.m.th. plotësisht hyjnor) Ai gjithashtu u bë çfarë nuk kishte qenë më përpara (d.m.th. plotësisht njeri gjithashtu). Jezusi nuk hoqi dorë aspak nga hyjnia e Tij kur u bë njeri, por Ai mori mbi Vete njerëzishmëri që nuk ishte e Tij më përpara.

e. “Komunikimi” i Atributeve: Sapo të kemi sqaruar që Jezusi ishte plotësisht njeri dhe plotësisht Perëndi, dhe se natyra e Tij njerëzore mbeti plotësisht njerëzore dhe natyra e Tij hyjnore mbeti plotësisht hyjnore, ne mundet që ende të ngremë pyetjen nëse kishte disa cilësi apo aftësi të cilat qenë dhënë (apo “komunikuar” nga një natyrë tek një tjetër. Duket se kishte.

(1) Nga natyra hyjnore tek natyra njerëzore 

Paçka se natyra njerëzore e Jezusit nuk e ndryshoi karakterin e vet thelbësor për shkak se u bashkua me natyrën hyjnore në personin Krisht, natyra njerëzore e Krishtit fitoi (a) një denjësi për t’u adhuruar dhe (b) një paaftësi për të mëkatuar, ku të dyja këto nuk i takuan përndryshe qenieve njerëzore.^[46]46

(2) Nga natyra njerëzore tek natyra hyjnore 

Natyra njerëzore e Jezusit, i dha Atij (a) një aftësi për të përjetuar vuajtje dhe vdekje; (b) një aftësi për të kuptuar nga përvoja, atë që ne po përjetojmë; dhe (c) një aftësi për të qenë flijimi ynë zëvendësues, të cilin Jezusi si Perëndi vetëm nuk mund ta kishte bërë.

f. Përfundim: Në fund të këtij diskutimi të gjatë, mund të jetë e lehtë të humbasim nga sytë atë gjë që aktualisht na mësohet në Shkrim. Deri më sot, kjo është mrekullia më e mahnitshme e të tërë Biblës, shumë më e mahnitshme sesa ringjallja dhe më e mahnitshme madje se krijimi i universit. Fakti që Bri i pafundmë, i gjithëpushtetshëm e i përjetshëm i Perëndisë, mundi të bëhej njeri e të bashkohej me natyrën njerëzore përgjithmonë, në mënyrë që Perëndia i pafundmë të bëhej një person me njeriun e fundmë, do të mbetet për përjetësi, mrekullia më e thellë si dhe misteri më i thellë në mbarë universin.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Pas leximit të këtij kapitulli, a ka mënyra specifike në të cilat ti tani mendon për Jezusin si më shumë të ngjashëm me ty nga ç’e ke menduar më përpara? Cilat janë ato? Si do mundet që një kuptim më i qartë i njerëzishmërisë së Jezusit të të ndihmojë të përballesh me tundimet? Si do mund të të ndihmojë të lutesh? Cilat janë situatat më të vështira në jetën tënde tani? A të vjen në mendje ndonjë situatë e ngjashme me të cilën mund të jetë përballur Jezusi? A të inkurajon kjo gjë që t’i lutesh plot besim Atij? A mund ta përfytyrosh se si do të kishte qenë po të kishe qenë i pranishëm kur Jezusi tha: “Para se të kishte lindur Abrahami, unë jam”? Çfarë do të kishe ndjerë? Sinqerisht, cili do të kishte qenë reagimi yt? Tani përpiqu të përfytyrosh veten si të pranishëm kur Jezusi bëri disa prej deklaratave të tjera me “Unë jam” të cilat janë dokumentuar në ungjillin e Gjonit.^[47]47

2.     Pas leximit të këtij kapitulli, a ka ndonjë gjë që ti e kupton më plotësisht rreth hyjnisë së Jezusit? A mundesh të përshkruash (dhe ndoshta të identifikohesh me të) se çfarë duhet të kenë ndjerë dishepujt ndërkohë që filluan të kuptojnë gjithnjë e më shumë se për kë e kishte fjalën Jezusi? A mendon se Jezusi është Ai person të Cilit ti do mundeshe t’i besoje jetën tënde për gjithë përjetësinë? A do të ishe i lumtur të bashkoheshe me mijëra të tjerë në adhurim përreth fronit të Tij në qiell? A gjen kënaqësi në adhurimin e Tij tani?

TERMA TË VEÇANTË

Apollinarianizëm

Arianizëm

Përkufizimi Kalcedonian

Komunikimi i atributeve

doketizëm

eutikianizmi

Perëndi

Bashkimi hipostatik

papekatshmëria

mishërim

teoria kenosis

logos

Zot

monofizitizëm

pikëpamja monotelite

Nestorianizëm

Biri i Perëndisë

Biri i Njeriut

Lindja nga virgjëresha

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 178–218

1930 Thomas, 32–49, 223–228

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1875–1876 Pope, 2:106–151, 188–196, 254–262

1892–1894 Miley, 2:4–62

1940 Wiley, 2:143–186

1960 Purkiser, 164–182

1983 Carter, 1:331–374

1987–1990 Oden, 2:1–314, 527–542

3. Baptiste

1767 Gill, 1:537–569

1887 Boyce, 258–291

1907 Strong, 669–700

1917 Mullins, 154–202

1976–1983 Henry, 3:9–215

1983–1985 Erickson, 661–758

1987–1994 Lewis/Demarest, 2:251–370

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 1:318–396; 5:3–176

1949 Thiessen, 206–228

1986 Ryrie, 235–253, 260–266

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 2:55–279

1934 Mueller, 255–286

6. E reformuar (apo Presbiteriane)

1559 Calvin, 1:423–494 (2.9–14)

1724–1758 Edwards, 2:499–510, 949–955

1861 Heppe, 410–447

1871–1873 Hodge, 1:483–521; 2:378–454

1878 Dabney, 464–499

1887–1921 Warfield, BTS 157–237; SSW 1:139–166; BD 71–100, 175–212; PWC 4–319; LG 1–304; CC 3–389, 447–458

1889 Shedd, 2a:261–349; 3:378–400

1937–1966 Murray, CW 1:29–35, 340–43; CW 2:132–141; CW 4:58–91

1938 Berkhof, 305–330

1962 Buswell, 2:17–32, 40–70

7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)

1988–1992 Williams, 1:305–352

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 125–175

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 1:267–546

Vepra të Tjera

Anselm. “Mishërimi i Fjalës (The Incarnation of the Word).” Tek Anselmi i Kanterbërit (Anselm of Canterbury). Vol. 3. Toronto: Edwin Mellen, 1976.

_______. Përse Perëndia u Bë Njeri: dhe Ngjizja e Virgjëreshës dhe Mëkati Fillestar (Why God Became Man: and The Virgin Conception and Original Sin). Përkth. nga Joseph M. Colleran. Albany, N.Y.: Magi, 1969.

Athanasius. Mbi Mishërimin (On the Incarnation). Përkthyer nga një pjesëtar i komunitetit fetar të C.S.M.V. New York: Macmillan, 1946.

Berkouwer, G.C. Personi Krisht (The Person of Christ). Përkth. nga John Vriend. Grand Rapids: Eerdmans, 1954.

Bray, G.L. Besoret, Këshillet dhe Krishti (Creeds, Councils and Christ). Leicester: Inter-Varsity Press, 1984.

_______. “Kristologji (Christology).” Tek FRT (^[48]NDT) fq. 137–140.

Brown, Harold O.J. Heresies: Imazhi i Krishtit në Pasqyrën e Herezisë dhe Ortodoksisë nga Apostujt e Deri më Sot (The Image of Christ in the Mirror of Heresy and Orthodoxy From the Apostles to the Present). Garden City, N.Y.: Doubleday, 1984.

Bruce, F.F. Jezusi: Zot dhe Shpëtimtar (Jesus: Lord and Savior). The Jesus Library, red. nga Michael Green. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1986.

Erickson, Millard. Fjala u Bë Mish: Një Kristologji Bashkëkohore e Mishërimit (The Word Became Flesh: A Contemporary Incarnational Christology). Grand Rapids: Baker, 1991.

Guthrie, Donald. Jezus Mesia (Jesus the Messiah). Grand Rapids: Zondervan, 1972.

_______. Teologjia e Besëlidhjes së Re (New Testament Theology). Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1981, fq. 219–365.

Harris, Murray J. Jezusi si Perëndi (Jesus As God). Grand Rapids: Baker, 1992.

Hughes, Philip Edgcumbe. Imazhi i Vërtetë: Origjina dhe Fati i Njeriut në Krishtin (The True Image: The Origin and Destiny of Man in Christ). Grand Rapids: Eerdmans, and Leicester: Inter-Varsity Press, 1989, fq. 211–414.

Longenecker, Richard. Kristologjia e Krishterimit të Hershëm Judaik (The Christology of Early Jewish Christianity). London: SCM, 1970.

Marshall, I. Howard. Unë Besoj në Jezusin Historik (I Believe in the Historical Jesus). Grand Rapids: Eerdmans, 1977.

McGrath, Alister E. Të Kuptojmë Jezusin: Kush Është Ai dhe Përse Është i Rëndësishëm (Understanding Jesus: Who He Is and Why He Matters). Grand Rapids: Zondervan, 1987.

Moule, C.F.D. Origjina e Kristologjisë (The Origin of Christology). Cambridge: Cambridge University Press, 1977.

Payne, Philip B. “Deklaratat e Nënkuptuara të Jezusit për Hyjninë e Vet tek Shëmbëlltyrat e Tij (Jesus’ Implicit Claim to Deity in His Parables).” ^[49]TrinJ vol. 2, n.s., nr. 1 (Spring 1981), fq. 3–23.

Reymond, Robert L. Jezusi, Mesia Hyjnor (Jesus, Divine Messiah). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1990.

Runia, Klaas. Debati i Sotëm Kristologjik (The Present-Day Christological Debate). Leicester: Inter-Varsity Press, 1984.

Sproul, R.C. Lavdia e Krishtit (The Glory of Christ). Wheaton, Ill.: Tyndale, 1990.

Stein, R.H. “Jezus Krishti (Jesus Christ).” Tek FUT (^[50]EDT) fq. 582–585.

Wallace, R.S. “Kristologji (Christology).” Tek FUT (EDT) fq. 221–227.

Walvoord, John F. Jezus Krishti Zoti Ynë (Jesus Christ Our Lord). Chicago: Moody, 1969.

Wells, David F. Personi Krisht: Një Analizë Biblike dhe Historike e Mishërimit (The Person of Christ: A Biblical and Historical Analysis of the Incarnation). Westchester, Ill.: Crossway, 1984.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Gjoni” 1:14: Dhe Fjala u bë mish dhe ndenji ndër ne dhe ne soditëm lavdinë e tij, si lavdia e të vetëmlindurit nga Ati, plot hir e të vërtetë.

HIMN

“MË I BUKURI, ZOTI JEZUS (FAIREST LORD JESUS)”

Më i bukuri Zoti Jezus, sunduesi i gjithë natyrës,

Bir i Perëndisë dhe Bir i Njeriut Ti je!

Ty do të të dua, ty do të të nderoj,

Ty që për shpirtin tim lavdi, gëzim dhe një kurorë Ti ke.

Të bukura janë livadhet, të bukura janë pyjet,

Me rrobën e lulëzuar të pranverës mbuluar:

Jezusi më i bukuri, Jezusi më i pastri,

Të këndojë e bën Ai zemrën e pikëlluar.

E bukur drita e diellit, e bukur drita e hënës,

Dhe të tërë yjet regëtitës atje lart:

Jezusi shkëlqen më shumë, Jezusi shkëlqen më pastër

Tërë engjëjt e qiellit mund të krenohen pa mat.

Shpëtimtar i bukur! Zot i kombeve!

Bir i Perëndisë dhe Bir i Njeriut ti je!

Lavdi dhe nder, lavdërim dhe adhurim,

Tani dhe përgjithmonë më shumë të Tuat i ke.

Nga Munster Gesangbuch 1677, përkthyer 1850, 1873

Kapitulli 27

Shlesa

A ishte e nevojshme për Krishtin që të vdiste? A fitoi ndonjë përfitim shpëtues për ne e tërë jeta tokësore e Krishtit? Shkaku dhe natyra e shlesës. A zbriti Krishti në ferr?

SHPJEGIMI DHE BAZA NGA SHKRIMI

Shlesën ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Shlesa është vepra që Krishti kreu në jetën dhe vdekjen e Tij për të fituar shpëtimin tonë. Ky përkufizim nënkupton se ne po përdorim fjalën shlesë në një kuptim më të gjerë nga ç’përdoret ndonjëherë. Nganjëherë, kjo fjalë përdoret për t’iu referuar vetëm vdekjes dhe pagesës së Jezusit për mëkatet tona në kryq, por, siç edhe do ta shikojmë më poshtë, përderisa dobi shpëtuese erdhën tek ne edhe nga jeta e Krishtit, ne e kemi përfshirë edhe këtë në përkufizimin tonë.^[51]1

A. Shkaku i shlesës

Cili ishte shkaku madhor që çoi në ardhjen e Krishtit në tokë dhe në vdekjen e Tij për mëkatet tona? Për të gjetur përgjigjen e kësaj pyetjeje, duhet ta gjurmojë atë deri tek diçka në karakterin e Perëndisë Vetë, dhe këtu Shkrimi na tregon për dy gjëra: dashurinë dhe drejtësinë e Perëndisë.

Dashuria e Perëndisë si një shkak i shlesës, shikohet në pasazhin më të njohur në Bibël: “Sepse Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e përjetshme” (Gjoni 3:16). Por drejtësia e Perëndisë kërkonte gjithashtu që Perëndia të gjente një mënyrë se si ndëshkimi që ne kishim hak për mëkatet tona, të paguhej (sepse Ai nuk mund të na pranonte në bashkësi me Veten po qe se ndëshkimi nuk do të paguhej). Pali shpjegon se kjo është arsyeja përse Perëndia dërgoi Krishtin, për të qenë një “pajtimore” (Rom. 3:25) (d.m.th. një flijim që mban zemërimin e Perëndisë në mënyrë që Perëndia të “pajtohet” apo i prirur në mënyrë të favorshme ndaj nesh): kjo ishte “për të treguar kështu drejtësinë e tij për faljen e mëkateve, që janë kryer më parë gjatë kohës së durimit të Perëndisë” (Rom. 3:25). Këtu Pali thotë se Perëndia në Besëlidhjen e Vjetër kishte falur mëkate, por asnjë ndëshkim nuk qe shlyer, një fakt ky që do t’i shtynte njerëzit të pyesnin nëse Perëndia ishte me të vërtetë i drejtë, si dhe të pyesnin se si Ai mund t’i falte mëkatet pa ndëshkim. Një Perëndi që ishte me të vërtetë i drejtë, nuk mund ta bënte këtë, apo jo? Megjithëkëtë, kur Perëndia dërgoi Krishtin që të vdiste e të paguante ndëshkimin e mëkateve tona, “për të treguar drejtësinë e tij në kohën e tanishme, me qëllim që ai të jetë i drejtë dhe drejtësues i atij që beson në Jezusin” (Rom. 3:26).

Për rrjedhojë, si dashuria, ashtu edhe drejtësia e Perëndisë, ishin shkaku më madhor i shlesës. Nuk është e dobishme për ne që të pyesim se çfarë është më e rëndësishme, megjithëkëtë, pa dashurinë e Perëndisë, Ai nuk do të kishte ndërmarrë kurrë ndonjë hap për të na shpenguar, megjithëkëtë, pa drejtësinë e Perëndisë, kërkesa specifike që Krishti duhet ta fitonte shpëtimin tonë duke vdekur për mëkatet tona, nuk do të ishte plotësuar. Si dashuria, ashtu edhe drejtësia e Perëndisë, ishin njëlloj të rëndësishme.

B. Domosdoshmëria e Shlesës

A kishte ndonjë mënyrë tjetër për Perëndinë që të shpëtonte qenie njerëzore pa dërguar Birin e Tij që të vdiste në vendin tonë?

Përpara se t’i përgjigjem kësaj pyetjeje, është e rëndësishme që të kuptojmë se nuk ishte e domosdoshme për Perëndinë që të shpëtonte ndokënd fare. Kur ne e vlerësojmë faktin që “Perëndia nuk i kurseu engjëjt që mëkatuan, por i hodhi në skëterrë të lidhur me pranga terri që të ruhen për gjyq” (2 Pjetrit 2:4), atëherë ne kuptojmë se Perëndia mundej gjithashtu që të kishte zgjedhur duke patur plotësisht të drejtë, të na kishte lënë në mëkatet tona në pritje të gjykimit. Ai mund të kishte zgjedhur që të mos shpëtonte askënd, njëlloj sikurse bëri me engjëjt mëkatarë. Kështu, në këtë kuptim, shlesa nuk ishte absolutisht e domosdoshme.

Por, sapo Perëndia, me dashurinë e Tij, vendosi që të shpëtonte disa qenie njerëzore, atëherë një sërë pasazhesh në Shkrim tregojnë se nuk kishte mënyrë tjetër që Perëndia ta bënte këtë përveçse përmes vdekjes së Birit të Tij. Për rrjedhojë, shlesa nuk ishte absolutisht e domosdoshme, por, për “pasojë” të vendimit të Perëndisë për të shpëtuar disa qenie njerëzore, shlesa ishte absolutisht e nevojshme. Kjo nganjëherë quhet pikëpamja e shlesës si “domosdoshmëri absolute për rrjedhojë”.

Në kopshtin e Gjetsemanit, Jezusi lutet kështu: “nëse është e mundur, largoje prej meje këtë kupë; megjithatë, jo si dua unë, por si do ti” (Mat. 26:39). Ne mund të jemi të bindur që Jezusi u lut gjithnjë në përputhje me vullnetin e Atit, dhe se Ai u lut gjithnjë plot besim. Kështu, duket se kjo lutje të cilën Mateu merr mundimin ta dokumentojë për ne, tregon se nuk ishte e mundur për Jezusin që të shmangte vdekjen në kryq të cilën nuk do të kalonte shumë e do të pësonte (“kupa” e vuajtjes që Ai tha se do të ishte e Tija). Nëse Ai do të kryente veprën për të cilën e kishte dërguar Ati, si dhe nëse njerëzit do të shpengoheshin për Perëndinë, atëherë ishte e domosdoshme për Të që të vdiste në kryq.

Ai tha diçka të ngjashme pas ringjalljes së Vet, kur po fliste me dy dishepujt rrugës për në Emuas. Ata ishin të trishtuar që Jezusi kishte vdekur, por përgjigja e Tij ishte: “Të pamend dhe të ngathët në zemër për të besuar gjithçka që kanë thënë profetët! A nuk duhej që Krishti të vuajë dhe të hyjë në lavdinë e tij?” (Luka 24:25–26). Jezusi e kuptoi se plani i Perëndisë për shpengimin (të cilin Ai ua shpjegoi dishepujve nisur nga shumë prej Shkrimeve të Besëlidhjes së Vjetër, “Luka” 24:27) e bënë të domosdoshme për Mesinë që të vdiste për mëkatet e popullit të Tij.

Siç pamë edhe më lart, Pali, tek “Romakëve” 3 tregon gjithashtu se nëse Perëndia do të ishte i drejtë, dhe gjithsesi të shpëtonte njerëz, Ai duhej të dërgonte Krishtin që të paguante ndëshkimin për mëkatet tona: “për të treguar drejtësinë e tij në kohën e tanishme, me qëllim që ai të jetë i drejtë dhe drejtësues i atij që beson në Jezusin” (Rom. 3:26). Letra drejtuar “Hebrenjve” thekson faktin që Krishti duhej të vuante për mëkatet tona: “Prandaj ai duhej t'u ngjante në çdo gjë vëllezërve, që të bëhej kryeprift i mëshirshëm e besnik në punët e Perëndisë, për të pajtuar [fjalë për fjalë “pajtimore’] mëkatet e popullit.” (Heb. 2:17). Autori i “Hebrenjve” argumenton gjithashtu duke thënë se përderisa “është e pamundur që gjaku i demave dhe i cjepve të heqë mëkatet” (Heb. 10:4), kërkohet një flijim më i mirë (Heb. 9:23). Vetëm gjaku i Krishtit, d.m.th., vdekja e Tij, do të ishte vërtetë në gjendje që të shlyente mëkatet (Heb. 9:25–26). Nuk kishte aspak mundësi për Perëndinë që të na shpëtonte përveçse që Krishti të vdiste në vendin tonë.

C. Natyra e shlesës

Në këtë seksion, marrim në shqyrtim dy aspekte të veprës së Krishtit: (1) Bindjen e Krishtit për ne, në të cilën Ai iu bind kërkesave të ligjit në vendin tonë, dhe u tregua përsosmërisht i bindur ndaj vullnetit të Perëndisë Atë, si përfaqësuesi ynë, dhe (2) vuajtjet e Krishtit për ne, në të cilat Ai mori ndëshkimin që kishim ne hak për mëkatet tona, dhe për pasojë vdiq për mëkatet tona.

Është e rëndësishme që të vëmë re se në të dy këto kategori, theksi kryesor i ndikimit parësor të veprës së shpengimit të Krishtit, nuk është tek ne, por tek Perëndia Atë. Jezusi iu bind Atit në vendin tonë dhe përmbushi kërkesat e ligjit në mënyrë të përsosur. Gjithashtu, Ai vuajti në vendin tonë, mori mbi Vete ndëshkimin që Perëndia Atë do të kishte vënë mbi ne. Në të dy këto raste, shlesa shikohet si objektive; dm.th., si diçka e cila ka ndikim parësor drejtpërsëdrejti tek Perëndia Vetë. Vetëm nga pikëpamja dytësore ajo gjen zbatim tek ne, dhe kjo vetëm ngaqë ka një ngjarje të përcaktuar në marrëdhënien mes Perëndisë Atë dhe Perëndisë Bir që siguroi shpëtimin tonë.

1. Bindja e Krishtit për ne (Nganjëherë e mbiquajtur “Bindje Aktive”). Nëse Krishti do të kishte merituar vetëm faljen e mëkateve për ne, atëherë ne gjithsesi nuk do ta kishim merituar qiellin. Faji ynë do të na ishte hequr, por ne do të ishim thjesht në pozitën e Adamit dhe Evës përpara se ata të kishin bërë ndonjë gjë të mirë apo të keqe dhe përpara se ata të kishin kaluar me sukses një kohë prove. Për t’u themeluar përgjithmonë në drejtësi si dhe për të patur bashkësinë e tyre me Perëndinë të sigurt përgjithnjë, Adami dhe Eva duhet t’i bindeshin në mënyrë të përsosur Perëndisë përgjatë një periudhe kohore. Pastaj Perëndia do të kishte shikuar bindjen me besnikëri të tyre me kënaqësi të madhe, dhe ata do të kishin jetuar në bashkësi me Të përgjithnjë.^[52]2

Për këtë arsye, Krishtit i duhej që të jetonte një jetë në bindje të përsosur ndaj Perëndisë me qëllim për të fituar drejtësinë për ne. Atij iu desh t’i bindej ligjit përgjatë gjithë jetës së Tij në llogari tonë, në mënyrë që meritat pozitive të bindjes së Tij të përsosur të na llogariteshin neve. Nganjëherë, kjo gjë është quajtur “bindja aktive” e Krishtit, ndërkohë që vuajtja dhe vdekja e Tij për mëkatet tona, quhet “bindja pasive” e Tij.”^[53]3 Pali thotë se qëllimi i Tij është që të mund të gjendet në Krishtin, “duke pasur jo drejtësinë time nga ligji, por atë përmes besimit në Krishtin: drejtësia prej Perëndisë, me anë të besimit” (Fil. 3:9). Nuk është vetëm neutraliteti moral ai të cilin Pali e di se e ka të nevojshme nga Krishti (d.m.th., një fillim të ri me mëkatet e falura), por një drejtësi pozitive morale. Gjithashtu, ai e di se kjo nuk mund të vijë prej atij vetë, por duhet të vijë përmes besimit në Krishtin. Po kështu, Pali thotë se Krishti është bërë “për ne drejtësi” (1 Kor. 1:30) dhe ai në mënyrë mjaft të shkoqitur thotë: “Sepse, ashtu si nëpërmjet mosbindjes së një njeriu të vetëm, të shumtët u bënë mëkatarë, ashtu edhe nëpërmjet bindjes së një të vetmi, të shumtët do të bëhen të drejtë” (Rom. 5:19).

Disa teologë nuk kanë dhënë mësim që Krishtit i duhej një jetë e tërë e dokumentuar me bindje të përsosur për hatrin tonë. Ata thjesht kanë theksuar faktin që Krishtit iu desh të vdiste dhe për rrjedhojë të paguante ndëshkimin për mëkatet tona.^[54]4 Por një pozitë e tillë nuk shpjegon në mënyrë të mjaftueshme arsyen përse Krishti bëri më shumë sesa thjesht të vdiste për ne. Ai gjithashtu u bë “drejtësia” jonë përpara Perëndisë. Jezusi i tha Gjon Pagëzorit, përpara se të pagëzohej prej tij, “Lejo të bëhet për tani, sepse në këtë mënyrë përmbushim çdo drejtësi” (Mat. 3:15).

Mund të thuhet se Krishtit iu desh të jetonte një jetë me drejtësi të përsosur për hir të Tij, jo për hir tonë, përpara se të mund të ishte një flijim i pamëkat për ne. Por Jezusi nuk kishte përse të jetonte një jetë në bindje të përsosur për hir të Vet. Ai kishte dashuri dhe përbashkësi me Atin që nga gjithë përjetësia dhe ishte në natyrën e Vet përjetësisht i denjë për pëlqimin dhe pëlqyeshmërinë e Atit ndaj Tij. Përkundrazi, Atij i duhej që të “përmbushte çdo drejtësi” për hirin tonë, d.m.th., për hir të njerëzve të cilët Ai po përfaqësonte si kreu i tyre. Po të mos e kishte bërë Ai këtë gjë për ne, ne nuk do të kishim një të kaluar bindjeje përmes të cilës të meritonim favorin e Perëndisë si dhe jetën e përjetshme me Të. Për më tepër, nëse Jezusi do të kishte nevojë vetëm për pamëkatshmëri dhe jo edhe një jetë të përsosur në bindje, Ai mund të kishte vdekur për ne që kur ishte fëmi i vogël, e jo kur kishte shkuar tridhjetetre vjeç.

Për zbatimin, ne duhet të pyesim veten se tek cila jetë e dokumentuar si e kaluar në bindje ne do të mbështeteshim për qëndrimin tonë përpara Perëndisë, tek ajo e Krishtit apo tek ajo e jona? Ndërkohë që mendojmë rreth jetës së Krishtit, ne duhet të pyesim veten, a mjaftonte të meritonim aprovimin e Perëndisë? Dhe a jemi të gatshëm që të mbështetemi tek kjo dëshmi bindjeje duke i besuar fatin tonë të përjetësisë?

2. Vuajtjet e Krishtit për ne (Nganjëherë të quajtura “Bindja pasive” e Tij). Përveç bindjes në mënyrë të përsosur ndaj ligjit përgjatë gjithë jetës së Tij në llogari tonë, Krishti gjithashtu mori mbi Vete vuajtjet e nevojshme për të paguar ndëshkimin për mëkatet tona.

a. Vuajtje përgjatë gjithë jetës së Tij: Në një kuptim të gjerë, ndëshkimi që Krishti mbajti në pagimin për mëkatet tona, ishte vuajtje si në trupin ashtu edhe në shpirtin e Tij përgjatë gjithë jetës së Tij. Paçka se vuajtjet e Krishtit kulmuan në vdekjen e Tij në kryq (shiko më poshtë), e tërë jeta e Tij në një botë të rënë, përfshinte vuajtje. Për shembull, Jezusi duroi vuajtje të tmerrshme gjatë tundimit në shkretëtirë (Mat. 4:1–11), kur u sulmua për dyzet ditë nga sulmet e Satanit.^[55]5 Ai gjithashtu vuajti gjatë rritjes së Tij, “Edhe pse ishte Bir, mësoi në ato që vuajti, bindjen” (Heb. 5:8). Ai njohu vuajtje në kundërshtimin intensiv me të cilin u përball nga drejtuesit judenj, përgjatë një pjese të mirë të shërbesës së Tij tokësore (shiko “Heb.” 12:3–4). Ne mund të supozojmë gjithashtu se Ai përjetoi vuajtje dhe pikëllim për vdekjen e të atit të Tij tokësor,^[56]6 dhe padyshim që Ai shprehu pikëllim për vdekjen e shokut të Tij të ngushtë, Llazarit (Gjoni 11:35). Me parashikimin e ardhjes së Mesisë, “Isaia” tha se Ai do të ishte “njeri i dhembjeve, njohës i vuajtjes “ (Isa. 53:3).

b. Dhimbja e Kryqit: Vuajtjet e Jezusit u intensifikuan ndërkohë që Ai i afrohej kryqit. Ai u tha dishepujve të Tij diçka rreth agonisë nëpër të cilën po kalonte, me fjalët: “Shpirti im është thellësisht i trishtuar, deri në vdekje” (Mat. 26:38). Qe veçanërisht në kryq që vuajtjet e Jezusit për ne arritën pikën e tyre kulmore, sepse pikërisht atje Ai mbajti ndëshkimin për mëkatin tonë dhe vdiq në vendin tonë. Shkrimi na mëson se kishte katër aspekte të ndryshme të dhimbjes që Jezusi përjetoi:

(1) Dhimbje dhe vdekje fizike

Ne nuk kemi përse të themi se Jezusi vuajti më shumë dhimbje fizike sesa çfarëdo qenie tjetër njerëzore ka vuajtur ndonjëherë, sepse Bibla nuk bën asgjëkund një pretendim të tillë, por ne gjithsesi nuk duhet të harrojmë kurrë që vdekja përmes kryqëzimit, ishte një nga format më të tmerrshme të ekzekutimit që është shpikur ndonjëherë nga njerëzit.

Shumë lexues të Ungjijve në botën e lashtë, do të kishin qenë vetë dëshmitarë kryqëzimesh dhe kësisoj në mendje do të kishin patur një pamje të qartë e të dhimbshme me leximin e fjalëve të thjeshta: “e kryqëzuan” (Marku 15:24). Një kriminel i cili kryqëzohej, në thelb detyrohej t’i shkaktonte vetes një vdekje shumë të ngadaltë që vinte për shkak të mos ngopjes me frymë. Kur krahët e kriminelit shtriheshin dhe fiksoheshin me gozhdë në kryq, atij i duhej që pjesën më të madhe të peshës së trupit të vet, ta mbante me krahë. Kafazi i kraharorit për rrjedhojë tërhiqej për lart dhe për përpara, duke e bërë të vështirë për të që të nxirrte frymën me qëllim që të mundte të merrte frymë sërish. Por, kur nevoja e viktimës për oksigjen bëhej e padurueshme, atij do t’i duhej që me këmbë ta shtynte veten për lart, duke i dhënë kësisoj një mbështetje më të natyrshme peshës së trupit, duke e çliruar një pjesë të peshës që mbante me krahë, si dhe duke bërë të mundur që kafazi i tij i kraharorit të mblidhej në mënyrë më të natyrshme. Duke e shtyrë veten për lart, kësisoj krimineli mund të shmangte zënien e frymës, por kjo ishte tejet e dhimbshme pasi kërkonte vënien e peshës së trupit tek gozhdët të cilat mbanin të fiksuara këmbët e tij, dhe përthyerjen e bërrylave e shtytjen për sipër mbi gozhdët që i ishin ngulur mespërmes kyçeve.^[57]7 Shpina e kriminelit e cila qe shqyer në mënyrë të përsëritur prej rrahjes me kamxhik, do të gërvishtej nga druri i kryqit për çdo herë që merrte frymë. Kështu Seneka (shekulli i parë mbas K.) foli për një person të kryqëzuar “që merrte frymën e jetës mes një agonie të stërzgjatur” (Letra 101, drejtuar Luciliusit, seksioni 14).

Një mjek, i cili shkruan tek Gazeta e Shoqatës Mjekësore Amerikane (the Journal of the American Medical Association) më 1986 shpjegoi dhimbjen që do të ishte përjetuar në vdekjen e shkaktuar nga kryqëzimi:

Realizimi i një frymënxjerrjeje të mjaftueshme, kërkonte ngritjen e trupit duke u shtyrë lart me këmbë dhe duke tërhequr bërrylat....Megjithëkëtë, kjo manovër do të bënte që e tërë pesha e trupit të vendosej tek trina e do të shkaktonte një dhembje therëse. Për më tepër, tërheqja e bërrylave do të shkaktonte rrotullimin e kyçeve rreth gozhdëve prej hekuri dhe do të shkaktonte kësisoj një dhimbje të papërshkrueshme përgjatë nervave të dëmtuara mediane.... Ngërçet muskulore dhe bërja miza-miza e krahëve të shtrirë dhe të ngritur, do ta shtonin edhe më tej sikletin e personit. Si rezultat, çdo përpjekje për të marrë frymë do të bëhej agonizuese dhe e lodhshme, e do të çonte përfundimisht në asfiksi .^[58]8

Në disa raste, njerëzit e kryqëzuar do të mbijetonin për disa ditë, gati në të mbytur, por ende pa vdekur. Kjo është arsyeja përse ekzekutorët nganjëherë ua thyenin këmbët kriminelëve, në mënyrë që vdekja t’u vinte shpejt, siç edhe shikojmë tek “Gjoni” 19:31–33:

Duke qenë se ishte Dita e Përgatitjes, që trupat të mos qëndronin në kryq në shabat, sepse ai shabat ishte një ditë me rëndësi të veçantë, judenjtë i kërkuan Pilatit që atyre t'u thyheshin kërcinjtë dhe të hiqeshin që andej. Ushtarët, pra, erdhën dhe ia thyen kërcinjtë të parit edhe tjetrit që ishte kryqëzuar me të; por, kur erdhën te Jezusi, dhe si panë se ai tashmë kishte vdekur, nuk ia thyen kërcinjtë.

(2) Dhimbja e mbajtjes së mëkateve 

Më e tmerrshme sesa dhimbja e vuajtjes fizike që Jezusi duroi, qe dhimbja psikologjike e mbajtjes së fajit për mëkatin tonë. Nga përvoja jonë si të krishterë, ne dimë diçka rreth ligështimi që ndjejmë kur dimë se kemi mëkatuar. Pesha e fajit është e rëndë në zemrat tona, dhe ekziston një ndjenjë e hidhur e ndarjes nga gjithçka që është e drejtë në univers, një vetëdije rreth diçkaje që në kuptimin më të thellë të fjalës, nuk duhet të jetë. Në fakt, sa më tepër që të rritemi në shenjtëri si fëmijë të Perëndisë, aq më intensivisht do të ndjejmë këtë neveri kundër mëkatit.

Tani, Jezusi ishte përsosmërisht i shenjtë. Ai e urrente me gjithë qenien e vet mëkatin. Mendimi i të keqes e i mëkatit, binte ndesh me gjithçka të karakterit të Tij. Shumë më tepër se ç’bëjmë ne, Jezusi instinktivisht ngriti krye kundër të keqes. Megjithëkëtë, në bindje ndaj Atit, si dhe nga dashuria për ne, Jezusi mori mbi Vete të tëra mëkatet e atyre të cilët do të shpëtoheshin një ditë. Duke marrë mbi vete të tërë të keqen kundër të cilës shpirti i Tij ngriti krye, krijoi një neveri të thellë në qendër të qenies së Tij. Gjithçka që Ai urrente më thellësisht, u derdh tani plotësisht mbi Të.

Shkrimi shpesh thotë se mëkatet tona u vunë mbi Krishtin: “ZOTI bëri që të bjerë mbi të paudhësia e ne të gjithëve” (Isa. 53:6), dhe “ai ka mbajtur mëkatin e shumë vetave” (Isa. 53:12). Gjon Pagëzori e quan Jezusin “Qengji i Perëndisë, që ngre mëkatin e botës” (Gjoni 1:29). Pali deklaron se Perëndia “e bëri mëkat” Krishtin (2 Kor. 5:21) dhe se Krishti u bë “mallkim për ne” (Gal. 3:13). Autori i “Hebrenjve” thotë se Krishti “u dha një herë për të marrë mbi vete mëkatet e shumëve” (Heb. 9:28). Gjithashtu, Pjetri thotë: “Ai vetë i barti mëkatet tona në trupin e tij mbi drurin” (1 Pjetrit 2:24).^[59]9

Pasazhi nga “2 Korintasve” i cituar më lart, bashkë me vargjet nga “Isaia”, tregojnë se ishte Perëndia Atë që i vuri mëkatet tona mbi Krishtin. Si mund të ndodhte kjo gjë? Në të njëjtën mënyrë në të cilën mëkatet e Adamit na u veshën neve,^[60]10 po kështu Perëndia i veshi mëkatet tona Krishtit; d.m.th., Ai i mendoi ato sikur i takojnë Krishtit dhe, përderisa Perëndia është gjykatësi më i lartë si dhe përkufizuesi i asaj që ekziston me të vërtetë në univers, kur Perëndia i mendoi mëkatet tona si të Krishtit, atëherë faktikisht ato i përkitën vërtetë Atij. Kjo nuk do të thotë se Perëndia mendoi se Krishti i kishte kryer Vetë ato mëkate, apo se Krishti faktikisht kishte një natyrë mëkatare, por përkundrazi, që faji për mëkatet tona (d.m.th., detyrimi për ndëshkim) u mendua prej Perëndisë se i takonte Krishtit e jo ne.

Disa kanë kundërshtuar duke thënë se nuk ishte e drejtë nga ana e Perëndisë që ta bënte këtë, pra të transferonte fajin për mëkatin nga ne tek një person i pafajshëm, pra tek Krishti. Gjithsesi, ne duhet të mos harrojmë që Krishti mori vullnetarisht mbi Vete fajin për mëkatet tona, kështu që ky kundërshtim humbet një pjesë të mirë të forcës së Tij. Për më tepër, Perëndia Vetë (Ati, Biri, dhe Fryma e Shenjtë) është standardi përfundimtar i asaj që është e drejtë në univers, dhe është Ai që dekretoi që shlesa do të kryhej në këtë mënyrë, dhe kjo me të vërtetë që plotësoi kërkesat e drejtësisë së Tij.

(3) Braktisja 

Dhimbja fizike e kryqëzimit dhe dhimbja e marrjes mbi Veten e të keqes absolute të mëkateve tona, u rëndua nga fakti që Jezusi u përball i vetëm me këtë dhimbje. Në Kopshtin e Gjetsemanit, kur Jezusi mori me vete Pjetrin, Jakobin dhe Gjonin, Ai u tha diçka në konfidencë rreth kësaj agonie atyre: “Shpirti im është thellësisht i trishtuar, deri në vdekje; qëndroni këtu dhe rrini zgjuar” (Marku 14:34). Kjo është ajo lloj konfidence që një person do ta kishte me një mik të ngushtë, dhe kjo nënkupton një kërkesë për mbështetje në orën e Tij të sprovës më të madhe. Megjithëkëtë, sapo Jezusi u arrestua, “të gjithë dishepujt e lanë dhe ikën” (Mat. 26:56).

Këtu gjithashtu ka një analogji shumë të zbehtë nga përvoja jonë, sepse ne nuk mund të jetojmë shumë kohë pa provuar dhimbjen e brendshme të shkaktuar nga refuzimi, qoftë ky refuzim nga një shok i ngushtë, nga një prind apo fëmi, apo nga bashkëshortja apo bashkëshorti. Megjithëkëtë, në të tëra këto raste, ekziston të paktën ideja se do mund të kishim bërë diçka ndryshe, që të paktën në një pjesë të vogël mund ta kemi fajin ne. Por nuk ndodhi kështu me Jezusin dhe dishepujt, sepse, “duke i dashur të vetët që ishin në botë, i deshi deri në fund.” (Gjoni 13:1). Ai nuk kishte bërë gjë tjetër përveçse u kishte treguar dashuri; si shpërblim të gjithë ata e braktisën.

Por, shumë më keq sesa braktisja nga miqtë më të ngushtë njerëzorë, ishte fakti që Jezusi u privua nga afërsia me Atin, afërsi që kishte qenë gëzimi më i thellë i zemrës së Tij përgjatë gjithë jetës së Tij tokësore. Kur Jezusi thirri: “Eli, Eli, lama sabakthani?” që do të thotë: “Perëndia im, Perëndia im, përse më ke braktisur?” (Mat. 27:46), Ai tregoi se tani ishte shkëputur nga bashkësia e ëmbël që kishte me Atin e Tij qiellor, që kishte qenë burimi i pashtershëm i forcës së Tij të brendshme, si dhe elementi i gëzimit të Tij më të madh në një jetë përplot pikëllime. Ashtu sikurse Jezusi mbajti mëkatet tona në kryq, Ai u braktis nga Ati i Tij qiellor, i Cili i ka “sytë tepër të pastër për të parë të keqen” (Hab. 1:13). Ai u përball i vetëm me peshën e fajit të miliona mëkateve.

(4) Mbajtja e zemërimit të Perëndisë 

Megjithatë, më e vështirë sesa këto tre aspekte të mëparshme të Jezusit, ishte dhimbja e mbajtjes së zemërimit të Perëndisë mbi Veten. Ndërkohë që Jezusi mbajti fajin e mëkateve tona i vetëm, Perëndia Atë, Krijuesi i fuqishëm, Zoti i universit, derdhi mbi Jezusin furinë e zemërimit të Tij: Jezusi u bë objekt i urrejtjes intensive të mëkatit dhe zemërimit kundër mëkatit që Perëndia me durim e kishte grumbulluar që prej fillimit të botës.

“Romakëve” 3:25 na thotë se Perëndia e vuri Krishtin si një “pajtimore” një fjalë kjo e cila ka kuptimin “një flijim që mban zemërimin e Perëndisë deri në fund, dhe duke e bërë këtë, ndryshon zemërimin e Perëndisë ndaj nesh duke e kthyer atë në favor.” Pali na thotë se: “për të treguar kështu drejtësinë e tij për faljen e mëkateve, që janë kryer më parë gjatë kohës së durimit të Perëndisë, për të treguar drejtësinë e tij në kohën e tanishme, me qëllim që ai të jetë i drejtë dhe drejtësues i atij që beson në Jezusin” (Rom. 3:25–26). Perëndia nuk është se thjesht e kishte falur mëkatin dhe kishte harruar për ndëshkimin në brezat e kaluar. Ai i kishte falur mëkatet dhe kishte grumbulluar zemërimin e Tij të drejtë kundër atyre mëkateve. Por, në kryq, furia e të tërë atij zemërimi të grumbulluar, u lëshua kundër Vetë Birit të Perëndisë.

Shumë teologë jashtë botës ungjillore, e kanë kundërshtuar me forcë idenë që Jezusi mbarti zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit.^[61]11 Supozimi i tyre bazë është se përderisa Perëndia është një Perëndi dashurie, do të ishte e papërputhshme me karakterin e Tij po të tregonte zemërim kundër qenieve njerëzore që Ai ka krijuar dhe për të cilët Ai është një Atë i dashur. Megjithëkëtë, studiuesit ungjillorë kanë argumentuar në mënyrë bindëse se ideja e zemërimit të Perëndisë, është e rrënjosur thellësisht si në Besëlidhjen e Vjetër, ashtu edhe në atë të Re: “I tërë argumenti i pjesës hyrëse të “Romakëve”, është se të gjithë njerëzit, si johebrenjtë ashtu edhe judenjtë, janë mëkatarë, dhe se ata bien nën zemërimin dhe dënimin e Perëndisë.”^[62]12

Ka tre pasazhe të tjerë të rëndësishëm në Besëlidhjen e Re të cilat i referohen vdekjes së Jezusit si “pajtimore”: “Hebrenjve” 2:17; “1 Gjonit” 2:2; dhe 4:10. Termat greqisht (folja ἱλάσκομαι, G2661, “të bësh fli paqtuese” si dhe emri ἱλασμός (G2662) “pajtimori”) i përdorur në këto pasazhe, kanë kuptimin e një “flijimi i cili largon zemërimin e Perëndisë, dhe që për rrjedhojë e bën Perëndinë pajtimtar (apo të favorshëm) ndaj nesh.”^[63]13 Ky është kuptimi i njëjtë i këtyre fjalëve me përdorimin e tyre jashtë Biblës, e ato kuptoheshin fare mirë në kontekstin e feve pagane greke. Këto vargje kanë thjesht kuptimin që Jezusi mbajti zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit.

Është e rëndësishme që të ngulim këmbë mbi këtë fakt, për shkak se ky është thelbi i doktrinës së shlesës. Kjo do të thotë se ka një kërkesë të përjetshme të pandryshueshme në shenjtërinë dhe drejtësinë e Perëndisë, sipas të cilës mëkati do të ndëshkohet. Për më tepër, përpara se shlesa të mund të kishte një ndikim mbi vetëdijen subjektive, së pari ajo pati ndikim mbi Perëndinë si dhe marrëdhënien e Tij me mëkatarët të cilët Ai planifikoi që të shpengonte. Veçmas kësaj të vërtete qendrore, vdekja e Krishtit me të vërtetë që nuk mund të kuptohet në mënyrë të përshtatshme (shiko diskutimin e pikëpamjeve të tjera të shlesës, më poshtë).

Paçka se ne duhet të tregojmë kujdes me sugjerimet e ndonjë analogjie rreth përjetimit që pati Krishti (sepse përvoja e Tij ishte dhe do të jetë gjithnjë e pa precedent si dhe e pakrahasueshme), gjithsesi, i gjithë kuptimi ynë i vuajtjeve të Jezusit, vjen në një farë mënyre nga përvoja analoge në jetën tonë, sepse kjo është mënyra se si Perëndia na mëson tek Shkrimi.^[64]14 Edhe një herë tjetër, përvoja jonë njerëzore na siguron një analogji shumë të zbehtë e cila na ndihmon të kuptojmë se çfarë do të thotë të mbash zemërimin e Perëndisë. Ndoshta, kur ishim fëmijë, ne jemi përballur me zemërimin e babait tonë tokësor kur kemi bërë diçka të gabuar, apo ndoshta kur jemi rritur, jemi përballur me zemërimin e një punëdhënësi për shkak të një gabimi që kemi bërë. Jemi lëkundur përbrenda, jemi trazuar nga shtypja e personalitetit të dikujt tjetër, jemi mbushur me pakënaqësi në veten tonë, dhe jemi dridhur. Si zor se ne mund të përfytyrojmë disintegrimin personal që mund të na kërcënonte nëse derdhja e zemërimit nuk do të vinte nga një njeri i fundmë por nga Perëndia i Plotfuqishëm. Nëse prania e Perëndisë edhe kur Ai nuk manifeston zemërim, shkakton frikë dhe dridhje tek njerëzit (kr. “Heb.” 12:21, 28–29), sa e tmerrshme duhet të jetë të përballesh me praninë e një Perëndie zemërak (Heb. 10:31).

Me këtë në mendje, ne jemi tani më shumë në gjendje që të kuptojmë thirrjen e mbetjes vetëm të Jezusit: “Perëndia im, Perëndia im, përse më ke braktisur?” (Mat. 27:46b). Kjo pyetje nuk do të thotë: “Përse më ke braktisur përgjithmonë?” sepse Jezusi e dinte se Ai po largohej nga kjo botë e se po shkonte tek Ati (Gjoni 14:28; 16:10, 17). Jezusi e dinte se do të ringjallej (Gjoni 2:19; Luka 18:33; Marku 9:31; etj.). Ishte “për gëzimin që ishte përpara tij” që Jezusi “duroi kryqin duke e përçmuar fyerjen dhe u ul në të djathtë të fronit të Perëndisë” (Heb. 12:2). Jezusi e dinte se Ai mundej ende që ta quante Perëndinë “Perëndia im.” Kjo thirrje e një të vetmuari, nuk është një thirrje dëshpërimi tërësor. Për më tepër, “Përse më ke braktisur?” nuk nënkupton se Jezusi po habitej Vetë për faktin se po vdiste. Ai kishte thënë: “Biri i njeriut nuk erdhi që t'i shërbejnë, por për të shërbyer dhe për të dhënë jetën e tij si shpërblesë për shpengimin e shumë vetave” (Marku 10:45). Jezusi e dinte se po vdiste për mëkatet tona.

Thirrja e Jezusit është një citim nga “Psalmi” 22:1, një psalm ky në të cilin psalmisti pyet përse Perëndia është kaq larg ndihmimit të tij e përse Perëndia vonon ta shpëtojë:

Perëndia im, Perëndia im, pse më ke braktisur?

Pse më rri kaq larg dhe nuk vjen të më çlirosh, duke dëgjuar fjalët e ofshamës sime?

O Perëndia im, unë klith ditën, por ti nuk përgjigjesh,

edhe natën nuk rri në heshtje. (Psa. 22:1–2)

Megjithëkëtë, psalmisti si përfundim u shpëtua nga Perëndia dhe thirrja e tij vetmitare u kthye në një himn lavdërimi (vgj. 22–31). Jezusi i Cili i dinte fjalët e Shkrimit si të Vetat, e dinte mirë kontekstin e “Psalmit” 22. Në citimin e këtij psalmi, Ai po citon një thirrje vetmitare e cila në kontekstin e vet ka gjithashtu të nënkuptuar një besim të paepur në Perëndinë i Cili si përfundim do ta çlirojë Atë. Megjithëkëtë, ajo mbetet një thirrje shumë reale ligështimi për shkak se vuajtja ka kaq shumë kohë që vazhdon, dhe asnjë çlirim nuk vihet re.

Me këtë kontekst citimi të këtij psalmi, është më mirë që pyetjen “Pse më ke braktisur?” ta marrim me kuptimin: “Përse më ke lënë për kaq shumë kohë?” Ky është kuptimin që ka tek “Psalmi” 22. Jezusi, në natyrën e Tij njerëzore, e dinte se do t’i duhej të mbante mëkatet tona, të vuante e të vdiste, por në vetëdijen e Tij njerëzore, me shumë mundësi Ai nuk e dinte se sa kohë do të zgjaste kjo vuajtje. Megjithëkëtë, të mbartje fajin e miliona mëkateve qoftë edhe për një moment do të shkaktonte ligështimin më të madh të frymës së njeriut. Të përballeshe me zemërimin e thellë e të furishëm të një Perëndie të pafundmë, qoftë edhe për një çast të vetëm, do të shkaktonte frikën më të thellë. Por vuajtja e Jezusit nuk mori fund në një minutë, as dy, as dhjetë. Kur do të përfundonte? A mund të peshonte edhe më tepër mëkati sesa kaq? A do të kishte edhe më tepër zemërim të Perëndisë? Orë pas ore vazhdoi të peshonte edhe më shumë pesha e errët e mëkatit, dhe zemërimi i thellë i Perëndisë u derdh mbi Jezusin valë pas vale. Jezusi në fund thirri: “Perëndia im, Perëndia im, pse më ke braktisur?” Përse duhet që kjo vuajtje të zgjasë kaq gjatë? Oh Perëndi, Perëndia im, a do t’i japësh fund ndonjëherë?

Pastaj, në fund, Jezusi e dinte që vuajtja e Tij po i afrohej përfundimit. Ai e dinte se me ndërgjegje kishte mbartur të tërë zemërimin e Atit kundër mëkateve tona, por zemërimi i Perëndisë ishte qetësuar dhe rëndesa e tmerrshme e mëkatit qe larguar. Ai e dinte se gjithçka që kishte mbetur, ishte që Ai të jepte shpirtin tek Ati i Tij qiellor e të vdiste. Me një thirrje prej fitimtari, Jezusi ia briti: “U krye!” (Gjoni 19:30). Pastaj, me një zë të lartë, Ai thirri edhe një herë tjetër: “O Atë, në duart e tua po e dorëzoj frymën tim!” (Luka 23:46). Dhe pastaj, Ai vullnetarisht dha jetën që askush nuk mund t’ia merrte dot (Gjoni 10:17–18), dhe vdiq. Ashtu sikurse “Isaia” e kishte parashikuar, “e ka përkushtuar jetën e tij deri në vdekje” dhe “ka mbajtur mëkatin e shumë vetave” (Isa. 53:12). Ati Perëndi pa “frytin e mundimit të shpirtit të tij” dhe ishte i “kënaqur” (Isa. 53:11).

c. Të kuptojmë edhe më tej vdekjen e Krishtit: 

(1) Dënimi u dha nga Perëndia Atë 

Nëse pyesim: “Kush i kërkoi Krishtit që të paguante ndëshkimin për mëkatet tona?” përgjigjja që jep Shkrimi është se ndëshkimi u caktua nga Perëndia Atë duke qenë se Ai përfaqësonte interesat e Trinisë në shpengimin e njerëzve. Ishte drejtësia e Perëndisë ajo që kërkonte që mëkati të shlyhej, dhe, ndër pjesëtarët e Trinisë, ishte Perëndia Atë që kishte rolin e të kërkuarit të shlyerjes. Perëndia Bir, vullnetarisht mori mbi Vete rolin e mbajtjes së dënimit për mëkatin. Duke iu referuar Perëndisë Atë, Pali thotë: “Sepse atë, që nuk njihte mëkat, e bëri mëkat për ne [që është, Krishti], që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të.” (2 Kor. 5:21). Isaia tha: “ZOTI bëri që të bjerë mbi të paudhësia e ne të gjithëve” (Isa. 53:6). Ai vazhdon duke përshkruar vuajtjet e Krishtit: “Por i pëlqeu ZOTIT ta rrihte dhe ta bënte të vuante” (Isa. 53:10).

Këtu shikojmë diçka prej dashurisë së mahnitshme si të Perëndisë Atë ashtu edhe të Perëndisë Bir në shpengim. Jo vetëm që Jezusi e dinte se do të duronte dhimbjen e pabesueshme të kryqit, por Perëndia Atë e dinte gjithashtu se do t’i duhej t’i shkaktonte këtë dhimbje Birit të Vet që Ai e donte kaq shumë. “Perëndia e tregon dashurinë e tij ndaj nesh në atë që, kur ende ishim mëkatarë, Krishti vdiq për ne” (Rom. 5:8).

(2) Jo vuajtje e përjetshme, por pagesë e plotë 

Nëse do të na duhej që të paguanim ndëshkimin për mëkatet tona, do të na duhej të vuanim përjetësisht të ndarë nga Perëndia.^[65]15 Megjithëkëtë, Jezusi nuk vuajti përjetësisht. Ka dy arsye për këtë ndryshim: (a) Po qe se do vuanim për shkak të mëkateve tona, nuk do të ishim kurrë në gjendje të viheshim përsëri në raport të drejtë me Perëndinë. Nuk do të kishte shpresë për shkak se nuk do të kishte mënyrë për të jetuar përsëri si dhe për të fituar drejtësi të përsosur përpara Perëndisë, si dhe nuk do të kishte asnjë mënyrë për të zhbërë natyrën tonë mëkatare e për ta bërë atë të drejtë përpara Perëndisë. Për më tepër, ne do të vazhdonim të ekzistonim si mëkatarë të cilët nuk do të vuanin duke patur një zemër të pastër e të drejtë përpara Perëndisë, por do të vuanin me pishman dhe hidhësi ndaj Perëndisë, duke paguar vazhdimisht kësisoj mëkatin tonë. (b) Jezusi qe në gjendje që të duronte të tërë zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit tonë, dhe që ta duronte atë deri në fund. Asnjë njeri i thjeshtë nuk do mund ta kishte bërë këtë, por në sajë të bashkimit të natyrës hyjnore dhe njerëzore në Veten e Tij, Jezusi qe në gjendje të duronte të tërë zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit, dhe ta duronte atë deri në fund. Isaia parashikoi që Perëndia “do të shikojë frytin e mundimit të shpirtit të tij dhe do të jetë i kënaqur” (Isa. 53:11). Kur Jezusi e dinte se e kishte paguar plotësisht ndëshkimin për mëkatin tonë, tha: “U krye” (Gjoni 19:30). Po qe se Krishti nuk do ta kishte paguar ndëshkimin e plotë, do të kishte ende dënim për ne, por përderisa Ai ka paguar ndëshkimin e plotë që ne kishim hak, “Tani, pra, nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1).

Në këtë pikë, do të ishte e udhës për ne të kuptonim se nuk ka asgjë në karakterin e përjetshëm të Perëndisë, si dhe asgjë në ligjet që Perëndia kishte dhënë për njerëzimin që të kërkonte të kishte vuajtje të përjetshme për të shlyer mëkatin e njeriut. Në fakt, po qe se ka vuajtje të përjetshme, kjo thjesht tregon se ndëshkimi nuk është paguar kurrë plotësisht, dhe se i ligu vazhdon të jetë mëkatar nga natyra. Por, kur vuajtjet e Krishtit në fund përfunduan në kryq, kjo tregoi se Ai kishte mbajtur masën e plotë të zemërimit të Perëndisë kundër mëkatit, dhe se nuk kishte mbetur më ndëshkim për të paguar. Kjo gjithashtu tregoi se Ai për Vete, qe i drejtë përpara Perëndisë. Në këtë mënyrë, fakti që Krishti vuajti për një kohë të kufizuar e jo për përjetësi, tregon që vuajtja e Tij ishte një pagesë e mjaftueshme për mëkatet. Autori i “Hebrenjve” e përsërit vazhdimisht këtë temë, duke theksuar plotësimin si dhe finalizimin e veprës shpenguese të Krishtit:

Edhe jo për ta ofruar si fli veten e vet shumë herë, sikurse kryeprifti që hyn vit për vit në shenjtërore me gjakun e një tjetri, sepse përndryshe ai duhet të vuante shumë herë qëkurse u krijua bota; por tani, vetëm një herë, në fund të shekujve, Krishti u shfaq për të prishur mëkatin me anë të flijimit të vetvetes... Krishti, pasi u dha një herë për të marrë mbi vete mëkatet e shumëve, do të duket për së dyti pa mëkat për ata që e presin me durim për shpëtim . (Heb. 9:25–28)

Ky theksim që Besëlidhja e Re i bën plotësimit dhe finalizimit të vdekjes sakrifikuese të Krishtit, bie ndesh me mësimin e Katolicizmit Romak se në meshë, kemi një përsëritje të flijimit të Krishtit.^[66]16 Për shkak të këtij mësimi zyrtar të Kishës Katolike Romake, shumë Protestantë që prej kohës së Reformimit e ende sot e kësaj dite, janë të bindur se ata nuk munden me ndërgjegje të mirë që faktikisht të marrin pjesë në meshën Katolike Romake, sepse do të dukej se kjo do të nënkuptonte një përkrahje të pikëpamjes Katolike të flijimit të Krishtit që përsëritet për çdo herë që mbahet meshë.

Theksi që Besëlidhja e Re vë mbi plotësimin si dhe finalizimin e flijimit nga Krishti të Vetes për ne, ka edhe shumë zbatime praktike, sepse kjo na siguron se nuk ka mbetur më shumë ndëshkim për mëkatin për ne për të paguar. Ndëshkimi është paguar plotësisht prej Krishtit, dhe neve nuk duhet të na mbesë më frikë nga ndonjë ndëshkim apo dënim tjetër.

(3) Kuptimi i Gjakut të Krishtit 

Besëlidhja e Re, shpesh herë e lidh gjakun e Krishtit me shpengimit tonë. Për shembull, Pjetri thotë: “duke ditur se jo me anë gjërash që prishen, si argjendi ose ari, jeni shpenguar nga sjellja e kotë e dorëzuar nga etërit, por me anë të gjakut të çmuar të Krishtit, si të Qengjit të patëmetë dhe të panjollë” (1 Pjetrit 1:18–19).

Gjaku i Krishtit është prova e qartë e jashtme që gjaku i jetës së Tij u derdh kur Ai vdiq me një vdekje prej therori, për të paguar për shpengimin tonë—“gjaku i Krishtit” do të thotë vdekja e Tij në aspektet e tij shpëtuese.^[67]17 Paçka se ne mund të mendojmë se gjaku i Krishtit (si provë që Ai e kishte dhënë jetën) do të kishte një referencë ekskluzive ndaj heqjes së fajit tonë gjyqësor përpara Perëndisë, sepse kjo është referenca e tij kryesore. Autorët e Besëlidhjes së Re, i atribuojnë atij gjaku edhe një sërë efektesh të tjera. Përmes gjakut të Krishtit, pastrohen ndërgjegjet tona (Heb. 9:14), ne fitojmë një hyrje të guximshme tek Perëndia në adhurim si dhe në lutje (Heb. 10:19), ne në mënyrë progresive pastrohemi nga mëkati i mbetur (1 Gjonit 1:7; kr. Zbu. 1:5b), jemi në gjendje që të mposhtim akuzuesin e vëllezërve (Zbu. 12:10–11), si dhe shpëtohemi nga mënyra e mëkatshme e jetesës (1 Pjetrit 1:18–19).^[68]18

Shkrimi na flet kaq shumë për gjakun e Krishtit, për shkak se derdhja e tij qe një provë shumë e qartë që jeta e Tij po jepej si një ekzekutim gjyqësor (d.m.th., Ai u dënua me vdekje si dhe vdiq duke paguar një dënim të vënë si nga një gjykatës tokësor njerëzor, ashtu edhe nga Perëndia Vetë në qiell). Theksi që Shkrimi vë mbi gjakun e Krishtit, tregon gjithashtu lidhjen e qartë që ekziston mes vdekjes së Krishtit si dhe flijimeve të shumta në Besëlidhjen e Vjetër të cilat përfshinin derdhjen e gjakut të  kafshëve të gjalla që bëheshin fli. Të tëra këto flijime tregonin përpara në kohë, dhe paraqisnin një tablo paraprake të vdekjes së Krishtit.

(4) Vdekja e Krishtit si “Zëvendësim Penal” 

Pikëpamja e vdekjes së Krishtit, e paraqitur këtu, është quajtur shpesh herë teoria e “zëvendësimit penal.” Vdekja e Krishtit ishte “penale” në atë që Ai mbajti ndëshkimin kur vdiq. Vdekja e Tij ishte gjithashtu një “zëvendësim” në atë që Ai ishte një zëvendësues i yni kur vdiq. Kjo ka qenë mënyra ortodokse e kuptimit të shlesës nga teologët ungjillorë, në kontrast kjo me pikëpamjet e tjera  të cilat përpiqen ta shpjegojnë shlesën si të shkëputur nga ideja e zemërimit të Perëndisë apo pagesës së ndëshkimit për mëkatin (shiko më poshtë).

Kjo pikëpamje e shlesës, nganjëherë është quajtur teoria e shlesës vikarioze. “Vikar” është dikush që është zëvendës i një tjetri apo që përfaqëson një tjetër. Vdekja e Krishtit ishte për rrjedhojë “vikarioze” sepse Ai zuri vendin tonë e na përfaqësoi ne. Si përfaqësuesi ynë, Ai mori mbi Vete ndëshkimin që ne meritojmë.

d. Termat e Besëlidhjes së Re të cilat përshkruajnë aspekte të ndryshme të shlesës: Vepra shlyese e Krishtit është një ngjarje e ndërlikuar e cila ka disa efekte mbi ne. Për rrjedhojë ajo mund të shikohet nga një sërë aspektesh të ndryshme. Besëlidhja e Re përdor fjalë të ndryshme për t’i përshkruar këto. Ne do të shqyrtojmë katër prej termave më të rëndësishme.

Këto katër terma tregojnë se si vdekja e Krishtit u përball me katër nevoja që ne si mëkatarë kemi:

1.     Ne meritojmë që të vdesim si ndëshkim për mëkatin.

2.     Ne meritojmë që të mbajmë zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit.

3.     Ne jemi të ndarë nga Perëndia përmes mëkateve tona.

4.     Ne jemi në zgjedhë ndaj mëkatit si dhe ndaj mbretërisë së Satanit.

Këto katër nevoja janë plotësuar nga vdekja e Krishtit në mënyrat vijuese:

(1) Flijim 

Për të paguar ndëshkimin me vdekje që ne meritojmë për shkak të mëkateve tona, Krishti vdiq si një flijim për ne. “Vetëm një herë, në fund të shekujve, Krishti u shfaq për të prishur mëkatin me anë të flijimit të vetvetes.” (Heb. 9:26).

(2) Pajtimore 

Për të na larguar nga zemërimi i Perëndisë, zemërim që e kishim hak, Krishti vdiq si një pajtimore për mëkatet tona. “Në këtë është dashuria: jo se ne e deshëm Perëndinë, por që ai na deshi ne dhe dërgoi Birin e tij si shlyerje për mëkatet tona” (1 Gjonit 4:10).

(3) Pajtim 

Për të tejkaluar ndarjen tonë nga Perëndia, na duhej dikush që të siguronte pajtimin e kësisoj të na kthente në bashkësi me Perëndinë. Pali thotë se “Të gjitha janë nga Perëndia që na pajtoi me veten e tij përmes Jezu Krishtit dhe na dha shërbimin e pajtimit, sepse Perëndia ishte në Krishtin duke pajtuar botën me veten e tij” (2 Kor. 5:18–19).

(4) Shpengim 

Për shkak se ne si mëkatarë jemi nën zgjedhën e mëkatit dhe të Satanit, na duhet dikush që të sigurojë shpengim dhe për rrjedhojë të na “shpengojë” nga zgjedha ku jemi. Kur flasim për shpengimin, del në pah ideja e “shpërblesës”. Shpërblesa është çmimi i cili paguhet për të shpenguar dikë nga zgjedha apo robëria ku ndodhet. Jezusi tha për Veten: “Sepse edhe Biri i njeriut nuk erdhi që t'i shërbejnë, por për të shërbyer dhe për të dhënë jetën e tij si shpërblesë për shpengimin e shumë vetave” (Marku 10:45). Po qe se shtrojmë pyetjen se kujt iu pagua ajo shpërblesë, do kuptojmë se analogjia njerëzore e një pagese shpërblese, nuk i shkon për shtat çdo detaji të shlesës që bëri Krishti. Paçka se ne ishim nën zgjedhën e mëkatit dhe të Satanit, asnjë “shpërblesë” nuk iu pagua as “mëkatit” e as Satanit vetë, sepse ata nuk kishin autoritet për të kërkuar një pagesë të tillë, e gjithashtu Satani nuk ishte ai shenjtëria e të cilit u skandalizua nga mëkati dhe që kërkonte një ndëshkim për mëkatin. Siç e pamë më përpara, ndëshkimi për mëkatin u pagua nga Krishti dhe u mor dhe u pranua nga Perëndia Atë. Por, ne ngurrojmë të flasim për pagesën e një “shpërblese” ndaj Perëndisë Atë, sepse nuk ishte Ai që na mbante nën zgjedhë, por Satani si dhe mëkatet tona. Për rrjedhojë, në këtë pikë, ideja e një pagese shpërblese nuk mund të shtjellohet në çdo hollësi. Është e mjaftueshme të vërejmë se një çmim u pagua (vdekja e Krishtit) dhe rezultati ishte që ne u “shpenguam” nga zgjedha ku ishim.

Ne u shpenguam nga zgjedha e Satanit, për shkak se “gjithë bota gjendet në ligësi” (1 Gjonit 5:19), dhe kur Krishti erdhi, Ai vdiq që “të çlironte të gjithë ata, që nga frika e vdekjes i ishin nënshtruar robërisë për tërë jetën” (Heb. 2:15). Në fakt, Perëndia Atë “Ai na nxori nga pushteti i errësirës dhe na zhvendosi në mbretërinë e Birit të tij të dashur” (Kol. 1:13).

Sa për çlirimin nga zgjedha e mëkatit, Pali thotë: “Kështu edhe ju, llogariteni veten të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë, në Krishtin Jezus....Sepse mëkati nuk do të zotërojë më mbi ju, sepse nuk jeni nën ligj, por nën hir” (Rom. 6:11, 14). Ne jemi çliruar nga zgjedha ndaj fajit të mëkatit si dhe nga zgjedha ndaj fuqisë sunduese të tij në jetën tonë.

e. Pikëpamje të tjera mbi shlesën: Në kontrast me pikëpamjen e zëvendësimit penal të shlesës të paraqitur në këtë kapitull, ka një sërë pikëpamjesh të tjera që janë mbrojtur në historinë e kishës.

(1) Teoria e Shpërblesës ndaj Satanit 

Kjo pikëpamje u mbështet nga Origjeni (rreth vitit 185—. 254 mbas K.), i cili ishte një teolog nga Aleksandria dhe më pas nga Cezarea, dhe pas tij nga disa të tjerë përgjatë historisë së hershme të kishës. Sipas kësaj pikëpamjeje, shpërblesa që Krishti pagoi për të na shpenguar, iu pagua Satanit duke qenë se të gjithë njerëzit gjendeshin në mbretërinë e tij për shkak të mëkatit.

Kjo teori nuk gjen konfirmim të drejtpërdrejtë në Shkrim dhe ka fituar pak mbështetës përgjatë historisë së kishës. Ajo në mënyrë të gabuar mendon Satanin dhe jo Perëndinë si ai që kërkoi të bëhej një pagesë për mëkatin, dhe kësisoj shpërfill plotësisht kërkesat e drejtësisë së Perëndisë në lidhje me mëkatin. Teoria në fjalë e shikon Satanin si shumë më të fuqishëm nga ç’është faktikisht, konkretisht me fuqinë për të kërkuar çfarëdo gjëje që dëshiron prej Perëndisë, e jo si një i cili është dëbuar nga qielli e që nuk ka të drejtë të kërkojë asgjë prej Perëndisë. Shkrimi nuk thotë asgjëkund që ne si mëkatarë i detyrohemi ndonjë gjë Satanit, por në mënyrë të përsëritur thotë se Perëndia kërkon prej nesh një pagesë për mëkatet tona. Kjo pikëpamje gjithashtu nuk arrin të trajtojë tekstet të cilat flasin për vdekjen e Krishtit si një fli pajtues i ofruar ndaj Perëndisë Atë për mëkatet tona, apo faktin që Perëndia Atë përfaqëson Trininë në pranimin e pagesës për mëkatet nga Krishti (shiko diskutimin më lart).

(2) Teoria e ndikimit moral 

E mbrojtur për herë të parë nga Pitër Abelardi [Peter Abelard (1079–1142)], që ishte një teolog francez, teoria e ndikimit moral të shlesës, beson se Perëndia nuk kërkoi pagesën e ndëshkimit për mëkatin, por që vdekja e Krishtit ishte thjesht një mënyrë në të cilën Perëndia tregoi se sa shumë Ai i donte qeniet njerëzore, duke u identifikuar me vuajtjet e tyre, deri në pikën e vdekjes. Vdekja e Krishtit për rrjedhojë u bë një shembull i madh mësimor që tregon dashurinë e Perëndisë ndaj nesh, dhe tërheq prej nesh një përgjigje plotë mirënjohje, që duke dashur Atë, ne jemi falur.

Vështirësia e madhe me këtë pikëpamje, është se ajo bie ndesh me kaq shumë pasazhe të Shkrimit të cilat flasin për Krishtin i Cili vdiq për mëkatin, mbarti mëkatin tonë apo që vdiq si një fli pajtues. Për më tepër ajo e zhvesh shlesën nga karakteri i saj objektiv, për shkak se i përmbahet mendimit që shlesa nuk pati efekt tek Perëndia Vetë. Së fundi,  ajo nuk ka asnjë mënyrë trajtimit të fajit tonë, sepse nëse Krishti nuk vdiq për të paguar për mëkatet tona, ne nuk kemi të drejtë t’i besojmë Atij për faljen e mëkateve tona.

(3) Teoria e shembullit 

Teoria e shembullit të shlesës, na u mësua nga Socinianët, pasuesit e Faust Socinit (Faustus Socinus) (1539–1604), që ishte një teolog italian i cili u shpërngul në Poloni më 1578 dhe që mblodhi rreth vetes shumë pasues.^[69]19 Teoria e shembullit, ashtu sikurse teoria e ndikimit moral, gjithashtu mohon që drejtësia e Perëndisë kërkon pagesë për mëkatin; ajo thotë se vdekja e Krishtit thjesht na siguron një shembull të mënyrës se si ne duhet të kemi besim e t’i bindemi në mënyrë të përsosur Perëndisë, edhe nëse ai mirëbesim dhe bindje çon në një vdekje të tmerrshme. Ndërkohë që teoria e ndikimit moral thotë se vdekja e Krishtit na mëson se sa shumë Perëndia na do, teoria e shembullit thotë se vdekja e Krishtit na mëson se si duhet të jetojmë. Mbështetje për këtë pikëpamje, mund të gjendet tek “1 Pjetrit” 2:21, “Sepse për këtë u thirrët, sepse edhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij.”

Ndërkohë që është e vërtetë se Krishti është një shembull për ne edhe në vdekjen e Tij, pyetja shtrohet nëse ky fakt është shpjegimi i plotë i shlesës. Teoria e shembullit nuk arrin të shpjegojë Shkrimet e shumta të cilat përqendrohen tek vdekja e Krishtit si një pagesë për mëkatin, pra faktin që Krishti mbarti mëkatet tona, si dhe faktin që Ai qe flija pajtuese për mëkatet tona. Edhe vetëm këto arsye mjaftojnë për të kuptuar se kjo teori duhet refuzuar. Për më tepër, kjo teori vërtet që si përfundim argumenton se njeriu mund ta shpëtojë veten duke ndjekur shembullin e Krishtit dhe duke i besuar e duke iu bindur Perëndisë, njëlloj sikurse bëri Krishti. Kësisoj, ajo nuk arrin të tregojë se si mund të hiqet faji i mëkatit tonë, për shkak se nuk beson se Krishti faktikisht pagoi ndëshkimin për mëkatet tona apo se siguroi zgjidhjen për fajin tonë kur Ai vdiq.

(4) Teoria Qeveritare 

Teoria qeveritare e shlesës u dha mësim fillimisht nga një teolog dhe jurist holandez i quajtur Hygo Grotius (Hugo Grotius) (1583–1645). Sipas kësaj teorie, Perëndia nuk kishte përse të kërkonte faktikisht pagesë për mëkatin, por, përderisa Ai ishte Perëndi i gjithëpushtetshëm, Ai mund të kishte lënë mënjanë atë kërkesë dhe thjesht të kishte falur mëkatet pa pagesën e dënimit. Pastaj, cili ishte qëllimi i vdekjes së Krishtit? Ishte demonstrimi prej Perëndisë i faktit që ligjet e Tij qenë shkelur, që Ai është ligjvënësi moral si dhe qeverisësi i universit, dhe se një lloj ndëshkimi do të kërkohej kurdoherë që ligjet e Tij të shkeleshin. Kësisoj Krishti nuk pagoi ekzaktësisht ndëshkimin për mëkatet aktuale të ndokujt, por thjesht vuajti për të treguar se kur ligjet e Perëndisë shkelen, duhet paguar një penalitet.

Formimi gradual i Besores së Apostujve

Problemi me këtë pikëpamje përsëri është se ajo nuk arrin të shpjegojë në mënyrë të mjaftueshme të tëra Shkrimet të cilat flasin për Krishtin i Cili mban mëkatet tona në kryq, e për Perëndinë i Cili vë mbi Krishtin paudhësinë e të gjithëve ne, për Krishtin i Cili vdes si fli për mëkatet tona në kryq dhe për Krishtin që është flija pajtuese për mëkatet tona. Për më tepër, kjo largon karakterin objektiv të shlesës duke bërë qëllim të saj jo vënien në vend të drejtësisë së Perëndisë, por thjesht atë të ndikimit mbi ne për të na bërë të kuptojmë se Perëndia ka ligje të cilat duhet të zbatohen. Kjo pikëpamje nënkupton gjithashtu se ne nuk mundet që me të drejtë të besojmë në veprën e përfunduar të Krishtit për faljen e mëkateve tona, sepse Ai nuk ka bërë aktualisht pagesën për këto mëkate. Për më tepër, kjo e bën fitimin aktual të faljes për ne, diçka që ndodhi në mendjen e Perëndisë, pa lidhje me vdekjen e Krishtit në kryq. Ai e kishte vendosur tashmë që të na falte pa kërkuar ndonjë penalitet prej nesh dhe pastaj e ndëshkoi Krishtin vetëm për të demonstruar se Ai ishte ende qeverisësi moral i universit. Por, kjo do të thotë se Krishti (sipas kësaj pikëpamjeje) nuk është se faktikisht e fitoi faljen apo shpëtimin që na duhej ne, dhe kësisoj vlera e veprës së Tij shpenguese minimizohet gjerësisht. Si përfundim, kjo teori nuk arrin të shpjegojë në mënyrë të mjaftueshme pandryshueshmërinë e Perëndisë si dhe pastërtinë dhe drejtësinë e Tij të pafund. Të thuash se Perëndia mund të falë mëkate, pa kërkuar ndonjë penalitet (pavarësisht faktit se përgjatë gjithë Shkrimit, mëkati kërkon gjithnjë pagesën e një penaliteti) do të thotë të nënvlerësosh seriozisht karakterin absolut të drejtësisë së Perëndisë.

f. A zbriti Krishti në ferr? ^[70]20 Nganjëherë është thënë se Krishti zbriti në ferr pasi vdiq. Fraza “Ai zbriti në ferr” nuk shfaqet në Bibël, por Besorja e Apostujve që ka një përdorim të gjerë thotë: “u kryqëzua, vdiq dhe u varros, Ai zbriti në ferr; të tretën ditë u ringjall.” A do të thotë kjo se Krishti duroi vuajtje të mëtejshme edhe pas vdekjes në kryq? Siç do ta shikojmë më poshtë, një shqyrtim i provave biblike tregon se Ai nuk zbriti atje, por përpara se të shikojmë në tekstet përkatëse biblike, është e përshtatshme që të shqyrtojmë frazën “Ai zbriti në ferr” tek Besorja e Apostujve.

(1) Origjina e frazës: “Ai zbriti në ferr” 

Rrethana të paqarta gjenden pas një pjese të mirë të historisë së vetë kësaj fraze. Origjinat e saj, vendi se ku mund të gjenden, janë larg të qenurit të lavdërueshme. Historiani i madh i kishës, Philip Schaff ka përmbledhur zhvillimin e Besores së Apostujve në një tabelë të zgjeruar, e cila është ritreguar në faqet 583–585.^[71]21

Kjo tabelë tregon se në ndryshim nga Besorja e Nikesë dhe Përkufizimi Kalcedonian, Besorja e Apostujve nuk u shkrua e as u aprovua nga një këshill i vetëm kishtar në një kohë specifike. Përkundrazi, ajo gradualisht mori formën që ka sot aty rreth viteve 200 deri 750 mbas K.

Është për t’u habitur që zbulojmë se fraza “Ai zbriti në ferr” nuk gjendet në asnjë nga versionet e mëparshme të Besores (në versionet e përdorura në Romë, në pjesën tjetër të Italisë dhe në Afrikë) derisa ajo shfaqet në një nga dy versionet e paraqitura nga Rufinusi në vitin 390 mbas K. Që atëherë, ajo nuk u përfshi përsëri në ndonjë version të besores, deri në vitin 650 mbas K. Për më tepër Rufinusi (personi i vetëm i cili e përfshiu atë përpara vitit 650 mbas K.), për vete nuk mendonte se ajo kishte kuptimin që Krishti zbriti në ferr, por me këtë frazë ai thjesht nënkuptonte se Krishti u “varros.”^[72]22 Me fjalë të tjera, me këtë ai nënkuptoi se Krishti “zbriti në varr.” (Forma në greqisht ka ᾅδης (G87) që do të thotë thjesht “varr,” jo γέεννα (G1147) “ferr, vend ndëshkimi.”). Ne duhet që gjithashtu të vërejmë se kjo frazë, shfaqet vetëm në një nga dy versionet e Besores që na kanë mbërritur nga Rufinusi: ajo nuk ishte në formën romake të Besores që Ai ruajti.

Kjo për rrjedhojë do të thotë se deri në vitin 650 mbas K. nuk ka asnjë version të Besores i cili të përfshijë këtë frazë me nënkuptimin që Krishti “zbriti në ferr”. I vetmi version i cili e përfshin këtë frazë përpara vitit 650 mbas K. i  jep një kuptim tjetër. Në këtë pikë, pyesim veten nëse termi apostolik mundet që në ndonjë farë mënyre të gjejë zbatim tek kjo frazë, apo nëse ajo me të drejtë e ka vendin në një besore titulli i të cilës vetë-pretendon se rrjedh nga apostujt më të hershëm të Krishtit.

Ky vështrim i përgjithshëm i zhvillimit historik të kësaj fraze, ngre gjithashtu mundësinë se kur kjo frazë filloi që të përdorej më gjerësisht, mund të ketë qenë në versione të tjera (të cilat nuk kanë arritur deri tek ne) të cilat nuk përmbanin shprehjen “dhe u varros.” Po të jetë kështu, edhe për të tjerët ajo mund të ketë patur po të njëjtin kuptim që kishte për Rufinusin: “zbriti në varr.” Por, më vonë, kur kjo frazë u ngërthye në versione të ndryshme të Besores e cila tashmë e kishte frazën “dhe u varros,” duheshin dhënë disa shpjegime të tjera për të. Kjo ndërkallje e gabuar e kësaj fraze pas fjalëve: “dhe u varros”, me sa duket e bërë nga dikush rreth vitit 650 mbas K., çoi në përpjekje të të gjitha sojeve, për të shpjeguar frazën “Ai zbriti në ferr” në një mënyrë e cila të mos binte ndesh me pjesën tjetër të Shkrimit.

Disa e kanë marrë me kuptimin që Krishti vuajti mundimet e ferrit ndërkohë që ishte në kryq. Kalvini për shembull, thotë se: “Zbritja e Krishtit në ferr” i referohet faktit që Ai jo vetëm që vdiq një vdekje trupore, por se “ishte e volitshme njëkohësisht për Të që t’i nënshtrohej zemërimit të ashpër të Perëndisë për të paqtuar zemërimin e Tij se dhe për të përmbushur gjykimin e Tij të drejtë.”^[73]23

Në mënyrë të ngjashme, Katekizmi i Hedelbergut, Pyetja 44, thotë:

Përse është shtuar: Ai zbriti në Hades?

Përgjigje: Që në tundimet e mia më të mëdha, unë mund të jem i sigurt se Krishti, Zoti im, me anë të ankthit, dhimbjeve, dhe frikërave të patregueshme që vuajti në shpirtin e Tij në kryq dhe përpara kryqit, më ka shpenguar mua nga ankthi dhe torturat e ferrit.^[74]24

Por, a është ky një shpjegim i mjaftueshëm i frazës: “Ai zbriti në ferr”? Ndërkohë që është e vërtetë se Krishti vuajti derdhjen e zemërimit të Perëndisë në kryq, ky shpjegim nuk gjen përshtatje të vërtetë me frazën tek Besorja e Apostujve—“zbriti” si zor se prezanton këtë iden, dhe vendosja e kësaj fraze pas “u kryqëzua, vdiq, dhe u varros” e bën këtë një interpretim artificial dhe jobindës.

Të tjerë e kanë marrë me kuptimin se Krishti vazhdoi në “gjendjen e të vdekurit” deri në ringjalljen e Vet. Katekizmi më i Zgjeruar i Uestiministerit, pyetja 50, thotë:

Përulësimi i Krishtit pas vdekjes së tij, kishte të bënte me varrosjen e Tij si dhe me vazhdimin e Tij në gjendje të vdekur si dhe nën fuqinë e vdekjes deri në ditën e tretë; gjë e cila është shprehur ndryshe me këto fjalë: Ai zbriti në ferr.

Paçka se është e vërtetë që Krishti vazhdoi në gjendjen e vdekjes deri në ditën e tretë, edhe një herë tjetër është dhënë shpjegimi i sforcuar dhe jo bindës i “Ai zbriti në ferr,” sepse vendosja e asaj fraze, pastaj do t’i jepte një kuptim të paqartë: “ai u kryqëzua, vdiq, dhe u varros; Ai zbriti në të qenurit i vdekur.” Ky interpretim nuk shpjegon se çfarë kuptimi kishin fjalët fillimisht në këtë radhitje, por është më tepër një përpjekje jobindëse për të nxjerrë një kuptim të pranueshëm teologjik prej tyre.

Për më tepër, fjala “ferr”, nuk ka kuptim të tillë si thjesht “të jesh i vdekur” (paçka se fjala greke ᾅδης, G87, mund ta ketë edhe këtë kuptim), kështu që kjo kthehet në një shpjegim dyfish artificial për ne.

Së fundi, disa kanë argumentuar duke thënë se kjo frazë ka kuptimin e vetëm asaj që duket se ka kuptim me lexim të parë: se Krishti aktualisht zbriti vërtetë në ferr pas vdekjes së Tij në kryq. Është e lehtë që Besoren e Apostujve ta marrim me kuptimin e thjesht (me të vërtetë që ky është kuptimi natyror), por pastaj ngrihet një pyetje tjetër: A mbështet kjo ide nga Shkrimi?

(2) Mbështetje e mundshme biblike për një zbritje në ferr 

Mbështetje për idenë që Krishti zbriti në ferr, është gjendur kryesisht në pesë pasazhe: “Veprat” 2:27; “Romakëve” 10:6–7; “Efesianëve” 4:8–9; “1 Pjetrit 3:18–20; dhe “1 Pjetrit” 4:6. (janë përdorur edhe disa pasazhe të tjerë por me më pak forcë bindëse.)^[75]25 Me një shqyrtim më nga afër, a e mbështet qartë ndonjë prej këtyre pasazheve këtë mësim?

(a) “Veprat” 2:27. Kjo është pjesë e predikimit të Pjetrit në Ditën e Rrëshajave ku ai po citon “Psalmin” 16:10. Tek Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar: King James Version ky varg jepet kështu: “për shkak se ti nuk do ta lësh shpirtin tim në ferr as nuk ke për ta lejuar të Shenjtin Tënd që të shikojë kalbje.”

A do të thotë kjo se Jezusi hyri në ferr pasi vdiq? Jo domosdoshmërisht sepse është edhe një kuptim tjetër padyshim i mundshëm në këto vargje. Fjala “ferr” këtu përfaqëson një term të Besëlidhjes së Re (ᾅδης, G87) dhe një term hebraik të Besëlidhjes së Vjetër (שְׁאֹול, H8619, rëndom i përkthyer me emrin sheol) që mund të ketë kuptimin thjesht “varri” apo “vdekje” (gjendja e të qenurit i vdekur). Kësisoj, versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NIV e përkthen: “Ngaqë ti nuk do të më braktisësh mua në varr as nuk do ta lësh të Shenjtin Tënd të provojë kalbje” (Veprat 2:27). Ky kuptim është i preferueshëm për shkak se konteksti thekson faktin që trupi i Krishtit u ngrit nga varri, ndryshe nga ai i Davidit i cili mbeti në varr. Arsyetimi është: “edhe mishi im do të prehet në shpresë” (v. 26), “Sepse ti nuk do ta lësh shpirtin tim në Hades” (v. 27). Pjetri është duke përdorur psalmin e Davidit për të treguar se trupi i Krishtit nuk u kalb, për rrjedhojë, Ai është ndryshe nga Davidi, i cili “vdiq dhe u varros; dhe varri i tij është ndër ne deri ditën e sotme” (v. 29). Për rrjedhojë, ky pasazh rreth ringjalljes së Krishtit nga varri, nuk e mbështet në mënyrë bindëse idenë që Krishti zbriti në ferr.

(b) “Romakëve” 10:6–7. Këto vargje përmbajnë dy pyetje retorike, përsëri citime nga Besëlidhja e Vjetër (nga L. i P. 30:13): “Mos thuaj në zemrën tënde: Kush do të ngjitet në qiell?". Kjo do të thotë që të zbresë Krishti. Ose: "Kush do të zbresë në humnerë?". Kjo do të thotë që të sjellë lart Krishtin prej së vdekurish” Por ky pasazh si zor se na mëson që Krishti zbriti në Ferr. Qëllimi i këtij pasazhi është se Pali po i thotë popullit të mos i bënte këto pyetje për shkak se Krishti nuk është shumë larg, Ai është afër, dhe besimi tek Ai është po aq afër sa rrëfimi me gojën tonë dhe besimi me zemrën tonë (v. 9). Këto pyetje të ndaluara janë pyetjet e mosbesimit, jo pohime të asaj që Shkrimi na mëson. Megjithëkëtë, disa kanë kundërshtuar duke thënë se Pali nuk do të kishte pritur që lexuesit e tij të bënin pyetje të tilla po qe se nuk do të njihej gjerësisht se Krishti faktikisht zbriti “në ferr.” Sidoqoftë, edhe nëse kjo është e vërtetë, Shkrimi nuk do të na thoshte apo nënkuptonte se Krishti shkoi në “ferr” (në kuptimin e një vendi ndëshkimi për të vdekurit, që zakonisht shprehet nga fjala greke γέεννα, G1147), por përkundrazi, që Ai shkoi në “humnerë” (Gr. ἄβυσσος (G12) një term ky i cili shpesh tek LXX përdoret për të shprehur thellësitë e oqeanit [Zan. 1:2; 7:11; 8:2; L. i P. 8:7; Ps. 106:26 (107:26)], por gjithashtu mundet që dukshëm t’i referohet botës së të vdekurve [Ps. 70:20 (71:20)]).^[76]26

Pali këtu përdor fjalën “humnerë” (ἄβυσσος (G12)) në kontrast me “qiellin” me qëllim për të krijuar përshtypjen e një vendi i cili është i paarritshëm e i papërshkueshëm nga qeniet njerëzore. Kontrasti nuk është: “Kush do të shkojë të gjejë Krishtin në një vend bekimi të madh (qielli) apo në një vend ndëshkimi të madh (ferri)?” por përkundrazi, “Kush do të shkojë të gjejë Krishtin në një vend i cili është aq i lartë saqë është i paarritshëm (qielli) apo në një vend që është aq i ulët saqë është i paarritshëm (humnera, apo bota e të vdekurve)?” Asnjë pohim apo mohim për “zbritjen në ferr” nuk mund të gjendet në këtë pasazh.

(c) “Efesianëve” 4:8–9. Këtu, Pali shkruan: “Dhe kjo: "Ai u ngjit", ç'do të thotë tjetër përveç se ai më parë edhe kishte zbritur në pjesët më të ulëta të dheut?”

A do të thotë kjo se Krishti “zbriti” në ferr? Në pamje të parë, nuk është e qartë se çfarë nënkuptohet këtu me “pjesët më të ulëta të dheut,” por ka një përkthim tjetër i cili duket se jep kuptimin më të mirë: “Çfarë tjetër nënkupton ‘ai zbriti’ përveçse që Ai gjithashtu zbriti në rajonet më të ulëta tokësore?” (NIV). Këtu, versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NIV e merr “zbriti” si referencë ndaj ardhjes së Krishtit në tokë si një foshnje (Mishërimi). Katër fjalët e fundit, janë kuptim i pranueshëm i tekstit greqisht të frazës “rajonet më të ulëta të tokës” me kuptimin “rajonet më të ulëta të cilat janë toka” (kjo formë gramatikore në greqisht atëherë do të quhej një apozicion i gjinores). Të njëjtën gjë ne bëjmë në anglisht, për shembull, me frazën “qyteti i Çikagos,” ne nënkuptojmë “qytetin e quajtur Çikago.”

Mënyra e përkthimit që i bën versioni NIV, është e preferueshme në këtë kontekst sepse Pali po thotë se Krishti i Cili shkoi në qiell (në ngjitjen lart të Tij), është po Ai i Cili më parë zbriti nga qielli (v. 10). Ajo “zbritje” nga qielli, pa dyshim që ndodhi, kur Krishti erdhi që të lindej si njeri. Kështu, vargu flet për mishërimin, jo për zbritjen në ferr.^[77]27

(d) “1 Pjetrit” 3:18–20. Për shumë njerëz, ky është pasazhi më i vështirë për t’u kuptuar në tërë këtë temë. Pjetri na thotë se Krishti “U vra sipas mishit, por u ngjall me anë të Frymës, me anë të të cilit ai shkoi t'u predikojë frymërave që ishin në burg, që dikur nuk bindeshin, dikur kur zemra e gjerë e Perëndisë i priste në ditët e Noeut, ndërsa po ndërtohej arka” .

A i referohet kjo predikimit të Krishtit në ferr?

Disa, shprehjen: “ai shkoi t'u predikojë frymërave që ishin në burg” e kanë marrë me kuptimin që Krishti shkoi në ferr dhe u predikoi frymëve që ishin atje, qoftë duke shpallur ungjillin dhe duke ofruar një shans të dytë për t’u penduar, qoftë thjesht duke shpallur se Ai kishte ngadhënjyer mbi ta dhe se ata ishin përjetësisht të dënuar.

Por këto interpretime, nuk arrijnë të shpjegojnë në mënyrë të përshtatshme as pasazhin vetë e as vendin e tij në këtë kontekst. Pjetri nuk thotë se Krishti u predikoi frymëve në përgjithësi, por vetëm atyre që “dikur nuk bindeshin... ndërsa po ndërtohej arka.” Një audiencë e tillë e kufizuar (ata që nuk u bindën gjatë ndërtimit të arkës), do të ishte një grup i çuditshëm kur mendon që Krishti të shkonte në ferr enkas për t’u predikuar atyre. Nëse Krishti shpalli triumfin e Tij, përse e bëri këtë ndaj vetëm atyre mëkatarëve e jo ndaj tërë të tjerëve? Gjithashtu, nëse Ai ofroi një shans të dytë për shpëtim, përse e bëri këtë ndaj vetëm atyre mëkatarëve e jo ndaj të tërëve? Madje edhe më e vështirë për këtë pikëpamje, është fakti që Shkrimi gjetiu të lë të kuptosh se pas vdekjes nuk ka më mundësi për t’u penduar (Luka 16:26; Heb. 10:26–27).

Për më tepër, konteksti i “1 Pjetrit” 3 e bën “predikimin në ferr” të pa gjasë. Pjetri po i inkurajon lexuesit e vet që të dëshmojnë me guxim ndaj jobesimtarëve armiqësorë që kanë përreth. Ai thjesht u tha atyre: “jini gjithnjë gati për mbrojtje ndaj kujtdo që ju kërkon fjalë për shpresën që është në ju” (1 Pjetrit 3:15). Ky motiv ungjillor do ta humbiste peshën e tij nëse Pjetri do të ishte duke dhënë mësim një shans të dytë për shpëtim pas vdekjes. Kjo gjithashtu nuk do të përshtatej aspak me një “predikim” për dënimin.

A i referohet kjo predikimit të Krishtit ndaj engjëjve të rënë?

Për të dhënë një shpjegim më të mirë për këto vështirësi, një sërë komentuesish kanë propozuar që fraza “frymërave që ishin në burg” të merret me kuptimin e frymëve demonike, frymëve të engjëjve të rënë, dhe kanë thënë se Krishti u shpalli dënimin këtyre demonëve. Kjo (pretendohet) do t’i ngushëllonte lexuesit e Pjetrit, duke u treguar atyre se forcat demonike që i shtypnin ata, do të mposhteshin gjithashtu nga Krishti.

Megjithëkëtë, lexuesit e Pjetrit do të duhej të kalonin nëpër një proces pabesueshmërisht të ndërlikuar për të dalë në këtë përfundim kur Pjetri nuk na e mëson në mënyrë të shkoqur atë. Atyre do t’u duhej të arsyetonin hap pas hapi kështu: (1) disa demonë të cilët mëkatuan shumë kohë përpara se të dënoheshin; për këtë, (2) demonë të tjerë tani janë duke ndërsyer përndjekësit tuaj njerëzorë; për këtë, (3) ata demonë, po kështu do të dënohen njëditë; për këtë, (4) për rrjedhojë, përndjekësit tuaj si përfundim do të gjykohen gjithashtu. Në fund, lexuesit e Pjetrit do të arrinin në pikën ku donte të dilte Pjetri: (5) Për rrjedhojë, mos kini frikë nga përndjekësit tuaj.

Ata të cilët i përmbahen kësaj pikëpamjeje të “predikimit ndaj engjëjve të rënë” duhet të supozojnë se lexuesit e Pjetrit “do të lexonin mes rreshtave” dhe do të dilnin në këtë përfundim (pikat 2–5) nisur thjesht nga deklarata se Krishti u “predikojë frymërave që ishin në burg, që dikur nuk bindeshin” (1 Pjetrit 3:19–20). Por, a nuk duket si shumë e panatyrshme të thuash se Pjetri e dinte se lexuesit e tij do të kuptonin tërë këto nga ai tekst?

Për më tepër, Pjetri thekson persona armiqësorë, jo demonë, në kontekst (1 Pjetrit 3:14, 16). Dhe ku do ta merrnin idenë lexuesit e Pjetrit që engjëjt mëkatuan “ndërsa po ndërtohej arka”? Në tregimin e “Zanafillës” nuk ka asgjë rreth kësaj kur tregohet për ndërtimin e arkës, dhe (pavarësisht asaj që kanë pretenduar disa), po të shikojmë të gjitha traditat e interpretimit judaik të historisë së përmbytjes, nuk do gjejmë përmendje të mëkatimit të engjëjve veçanërisht “ndërsa po ndërtohej arka.”^[78]28 Për rrjedhojë, pikëpamja se Pjetri është duke folur për shpalljen e gjykimit prej Jezusit ndaj engjëjve të rënë, me të vërtetë që gjithashtu nuk është bindëse.

A i referohet shpalljes së lirimit prej Krishtit të shenjtorëve të Besëlidhjes së Vjetër?

Një shpjegim tjetër është se Krishti, pas vdekjes së Vet, shkoi dhe shpalli lirimin e besimtarëve të Besëlidhjes së Vjetër të cilët nuk kishin qenë në gjendje që të hynin në qiell deri në plotësimin e veprës shpenguese të Krishtit.

Por, përsëri ne mund të vëmë në pikëpyetje nëse kjo pikëpamje tregon në mënyrë të përshtatshme atë që teksti thotë aktualisht. Ai nuk thotë se Krishti u predikoi atyre të cilët ishin besimtarë apo besnikë ndaj Perëndisë, por atyre “që dikur nuk bindeshin —theksi vihet tek mosbindja e tyre. Për më tepër, Pjetri nuk specifikon në përgjithësi besimtarët e Besëlidhjes së Vjetër, por vetëm ata që ishin të pabindur “në ditët e Noeut, ndërsa po ndërtohej arka” (1 Pjetrit 3:20).

Së fundi, Shkrimi nuk na jep provë të qartë për të na bërë të mendojmë se aksesi i plotë ndaj bekimeve të të qenurit në praninë e Perëndisë në qiell, nuk iu dha besimtarëve të Besëlidhjes së Vjetër kur ata vdiqën. Me të vërtetë që ka një sërë pasazhesh të cilat sugjerojnë se besimtarët të cilët vdiqën përpara vdekjes së Krishtit, hynë në praninë e Perëndisë menjëherë duke qenë se mëkatet e tyre u falën përmes besimit të tyre në Mesinë që do të vinte (Zan. 5:24; 2 Sam. 12:23; Psa. 16:11; 17:15; 23:6; Pred. 12:7; Mat. 22:31–32; Luka 16:22; Rom. 4:1–8; Heb. 11:5).

Një shpjegim më bindës.

Shpjegimi më bindës i “1 Pjetrit” 3:19–20 duket më shumë një i propozuar (por jo i mbrojtur siç duhet), shumë kohë më parë nga Agustini: ky pasazh i referohet jo diçkaje që Krishti bëri mes vdekjes dhe ringjalljes së Vet, por asaj që Ai bëri “në botën e ekzistencës shpirtërore” (apo “përmes Frymës”) në kohën e Noas. Kur Noa po ndërtonte arkën, Krishti “në frymë” po predikonte përmes Noeut ndaj jobesimtarëve armiqësorë përreth Tij.^[79]29

Kjo pikëpamje fitoi mbështetje nga dy deklarata të tjera të Pjetrit. Tek “1 Pjetrit” 1:11, ai thotë se “Fryma e Krishtit” po u fliste profetëve të Besëlidhjes së Vjetër. Kjo gjë sugjeron se Pjetri mundej që aty për aty të ketë menduar se “Fryma e Krishtit” po fliste gjithashtu përmes Noeut. Pastaj, tek “2 Pjetrit” 2:5, ai e quan Noeun, një “predikues të drejtësisë”, duke përdorur emrin (κῆρυξ, G3061) që vjen nga e njëjta rrënjë me foljen “predikoj” (ἐκήρυξεν, nga κηρύσσω, G3062) tek “1 Pjetrit” 3:19. Kështu që duket me gjasa që kur Krishti u “predikoi frymërave që ishin në burg” Ai ta ketë bërë këtë përmes Noeut në ditët përpara përmbytjes.

Njerëzit të cilëve Krishti u predikoi përmes Noeut, ishin jobesimtarët e tokës së kohës së Noeut, por Pjetri i quan ata “frymëra që ishin në burg” ngaqë ata tani janë në burgun e ferrit, paçka se ata nuk ishin thjesht “frymëra” por persona në tokë kur u krye ky predikim. (Versioni në anglisht i Biblës, i titulluar NASB thotë se Krishti u predikoi “frymëve tani në burg.”) Në të njëjtën mënyrë ne mund të themi në gjuhën tonë: “E kam njohur president Kllintënin kur ishte student në kolegj” e kjo është një deklaratë e pranueshme paçka se ai nuk ishte president kur ishte në kolegj. Kjo fjali ka kuptimin: “E kam njohur atë njeri i cili tani është presidenti Kllintën që kur ishte ende student në kolegj.” Kështu, “Krishti u predikoi frymërave që ishin në burg” do të thotë “Krishti u predikoi njerëzve të cilët tani janë frymëra që ishin në burg kur ata ishin ende persona në tokë.”^[80]30

Ky interpretim, është shumë me vend për kontekstin më të përgjithshëm tek “1 Pjetrit” 3:13–22. Paralelizmi mes situatës së Noas dhe situatës së lexuesve të Pjetrit, është i qartë në një sërë pikash:

Një kuptim i tillë i tekstit, duket se është deri tani zgjidhja më me shumë gjasa ndaj një pasazhi të paqartë. Megjithëkëtë, kjo do të thotë se argumenti ynë i katërt i mundshëm për zbritjen e Krishtit në ferr, del gjithashtu negativ, sepse teksti faktikisht flet për diçka që Krishti bëri në tokë në kohën e Noas.

(e) “1 Pjetrit” 4:6. Ky pasazh i pestë dhe i fundit, thotë: “Për këtë, në fakt, ungjilli iu predikua edhe të vdekurve, që ata të gjykohen në mish sipas njerëzve, por të jetojnë në frymë sipas Perëndisë.”

A do të thotë ky varg se Krishti shkoi në ferr dhe u predikoi ungjillin atyre që kishin vdekur? Po të jetë kështu, ky do të ishte pasazhi i vetëm në Bibël që do të na mësonte një “shans të dytë” për shpëtimin pas vdekjes dhe do të binte ndesh me pasazhe të tillë si “Luka” 16:19–31 dhe “Hebrenjve” 9:27, të cilët duken shkoqur se e mohojnë një mundësi të tillë. Për më tepër, ky pasazh nuk thotë shkoqur se Krishti u predikoi njerëzve pasi vdiq, e do të kishte më tepër kuptimin që ungjilli në përgjithësi u predikua (ky varg madje as nuk thotë se Krishti u predikoi) njerëzve të cilët tani janë të vdekur, por se iu predikua atyre ndërkohë që ata ishin ende gjallë në tokë.

Ky është një shpjegim i hasur rëndom, dhe duket se përshtatet shumë më mirë me këtë varg. Ai gjen mbështetje tek fjala e dytë e vargut, “këtë,” që i referohet gjykimit përfundimtar të përmendur në fund të vargut 5. Pjetri është duke thënë se kjo ndodhi për shkak të gjykimit përfundimtar që ungjilli iu predikua të vdekurve.

Kjo gjë do t’i ngushëllonte lexuesit në lidhje me miqtë e tyre të krishterë të cilët kishin vdekur tashmë. Ata mund të kenë pyetur veten: “A pati ndonjë dobi ungjilli për ta përderisa nuk i shpëtoi nga vdekja?” Pjetri përgjigjet duke thënë se arsyeja përse ungjilli iu predikua atyre që kishin vdekur, nuk ishte që t’i shpëtonte ata nga vdekja fizike (ata ishin “gjykuar në mish sipas njerëzve”) por që t’i shpëtonte ata nga gjykimi përfundimtar (ata do të “jetojnë në frymë sipas Perëndisë”). Për rrjedhojë, fakti që ata kishin vdekur, nuk nënkuptonte se ungjilli kishte dështuar në qëllimin e vet, sepse ata padyshim që do të jetonin përgjithmonë në botën shpirtërore.

Kështu, “të vdekurit” janë njerëz të cilët kanë vdekur dhe që tani janë të vdekur, paçka se ishin gjallë dhe në tokë kur ungjilli iu predikua atyre. (Versioni në anglisht NIV-i e përkthen kështu: “Sepse kjo është arsyeja që ungjilli iu predikua edhe atyre që tani kanë vdekur,” ndërsa versioni i Biblës në anglisht, i titulluar NASB e ka: “ata që janë të vdekur.”) Kjo shmang problemin doktrinar të një “shansi të dytë” për shpëtim pas vdekjes dhe përshtatet edhe me fjalët e edhe me kontekstin e këtij vargu.

Ne dalim për rrjedhojë në përfundimin se nëse ky pasazh i fundit, kur shikohet në kontekstin e vet, del se nuk siguron ndonjë mbështetje bindëse për doktrinën e zbritjes së Krishtit në ferr.

Në këtë pikë, njerëz me pikëpamje nga më të ndryshmet rreth kësaj pyetjeje për nëse Krishti zbriti apo jo aktualisht në ferr, duhet të jenë në gjendje që të pranojnë të paktën se ideja që Krishti “zbriti në ferr” nuk është dhënë mësim në mënyrë të qartë apo të shkoqur në asnjë pasazh të Shkrimit. Gjithashtu, shumë vetë (përfshi këtu edhe mua) do të dalin në përfundimin se kjo ide nuk mësohet aspak në Shkrim. Por, përtej pyetjes nëse ndonjë pasazh në mënyrë pozitive na mëson këtë ide, ne duhet të pyesim nëse ai bie apo jo ndesh me ndonjë prej pasazheve të Shkrimit.

(3) Kundërshtia biblike ndaj një “zbritjeje në ferr” 

Përveç faktit se ka pak në mos aspak mbështetje biblike për zbritjen e Krishtit në ferr, ka disa tekste të Besëlidhjes së Re të cilat argumentojnë kundër mundësisë së zbritjes së Krishtit në ferr pas vdekjes së Vet.

Fjalët e Jezusit ndaj hajdutit në kryq: “sot do të jesh me mua në parajsë” (Luka 23:43), nënkuptojnë se pasi Jezusi vdiq, shpirti (apo fryma) e Tij shkuan menjëherë në praninë e Atit në qiell, paçka se trupi i Tij mbeti në tokë e u varros. Ka nga ata që e mohojnë këtë duke argumentuar se “Parajsa” është një vend i ndryshëm nga qielli, por në të dyja këto, Besëlidhja e Re përdor fjalën e cila ka qartësisht kuptimin “parajsë”: tek “2 Korintasve” 12:4 është vendi në të cilin Pali u mor në zbulesën e tij të qiellit, dhe tek “Zbulesa” 2:7, ai është vendi ku gjejmë pemën e jetës, e cila është qartësisht qielli tek “Zbulesa” 22:2 dhe 14.^[81]31

Përveç kësaj, thirrja e Jezusit: “U krye” (Gjoni 19:30) sugjeron me forcë se vuajtjet e Krishtit përfunduan në atë moment dhe se po kështu, edhe tëhuajtja e Tij me Atin për shkak të mbajtjes prej Krishtit të mëkateve tona. Kjo gjë nënkupton se Ai nuk do të zbriste në ferr, por do të hynte menjëherë në praninë e Atit.

Në fund, thirrja: “O Atë, në duart e tua po e dorëzoj frymën tim” (Luka 23:46), sugjeron gjithashtu se Krishti priti (me të drejtë) fundin e menjëhershëm të vuajtjeve dhe tëhuajtjes së Tij me Perëndinë, si dhe mirëpritjen e frymës së Tij në qiell nga Perëndia Atë (vini re thirrjen e ngjashme të Stefanit tek “Veprat” 7:59).

Këto tekste nënkuptojnë atëherë se Krishti, kur vdiq, përjetoi të njëjtat gjëra të cilat besimtarët në këtë epokë të tanishme përjetojnë kur vdesin: trupi i Tij i vdekur mbeti në tokë dhe u varros (njëlloj siç do të ndodhë edhe me të tonin), por fryma e Tij (apo shpirti), kaloi menjëherë në praninë e Perëndisë në qiell (njëlloj siç do të ndodhë edhe me atë të tonin). Pastaj, në mëngjesin e parë të Pashkës, fryma e Krishtit u ribashkua me trupin e Tij dhe u ngrit nga të vdekurit, njëlloj sikurse do të ndodhë me të krishterët të cilët kanë vdekur (kur Krishti të kthehet) do të ribashkohen me trupat e tyre e do të ngrihen në trupat e tyre të përsosur të ringjallur në jetën e re.^[82]32

Ky fakt ka inkurajim pastoral për ne: ne nuk kemi përse të kemi frikë nga vdekja, jo vetëm për shkak se jeta e përjetshme është ajo që na pret në anën tjetër, por edhe për shkak se ne e dimë se edhe Vetë Shpëtimtari ynë ka kaluar përmes ekzaktësisht të njëjtës përvojë që do të kalojmë edhe ne. Ai ka përgatitur e madje shenjtëruar rrugën, dhe ne do ta ndjekim Atë me besim të plotë në çdo hap. Ky është një ngushëllim shumë më i madh në lidhje me vdekjen nga ç’mund të jepej ndonjëherë nga cilado pikëpamje e zbritjes në ferr.

(4) Përfundimi në lidhje me Besoren e Apostujve si dhe çështja e zbritjes së mundshme të Krishtit në ferr 

A meriton fraza “ai zbriti në ferr” të mbahet tek besorja e apostujve përkrah doktrinave të mëdha të besimit mbi të cilat të tërë ne jemi dakord? Argumenti i vetëm në favor të kësaj, duket se është fakti se ka kaq shumë kohë që ekziston. Por, një gabim i vjetër përsëri gabim mbetet, dhe qëkurse ka dalë në qarkullim, ka patur pështjellim dhe mospërputhje mendimesh rreth kuptimit të tij.

Nga ana tjetër, ka një sërë arsyesh të tjera shtrënguese kundër mbajtjes ende të kësaj fraze. Ajo nuk ka përligjje të qartë nga Shkrimi, dhe në fakt duket se kontradiktohet nga disa pasazhe të Shkrimit. Ajo nuk pretendon të jetë ‘apostolike” dhe nuk ka asnjë mbështetje (në kuptimin e një “zbritjeje në ferr”) nga gjashtë shekujt e parë të kishës. Ajo nuk gjendej në versionet më të hershme të Besores në fjalë, dhe u përfshi në të vetëm më vonë për shkak të një keqkuptimi të dukshëm rreth kuptimit të saj. Në ndryshim nga cilado frazë tjetër në Besore, ajo nuk përfaqëson ndonjë doktrinë kryesore mbi të cilën të tërë të krishterët të jenë të një mendjeje, por më tepër një deklaratë për të cilën pjesa më e madhe e të Krishterëve duket se nuk janë dakord.^[83]33 Në rastin më të mirë është pështjelluese, dhe në pjesën më të madhe të rasteve për të krishterët e sotëm, ajo të çon në drejtim të gabuar. Mendimi im është se vetëm do të fitohej, e nuk do të humbej gjë, nëse ajo do të hiqej një herë e përgjithmonë nga Besorja.

Për sa i takon çështjes doktrinare për nëse Krishti zbriti apo jo në ferr pasi vdiq, përgjigjja nga një sërë pasazhesh të Shkrimit, duket se është qartësisht ‘jo’.

D. Shtrirja e Shlesës

Një nga dallimet mes teologëve të Reformuar si dhe teologëve të tjerë katolikë dhe protestantë, ka qenë çështja e shtrirjes së shlesës. Pyetja mund të shtrohet kështu: Kur Krishti vdiq në kryq, a pagoi Ai për mëkatet e të tërë racës njerëzore apo vetëm për mëkatet e atyre të cilët Ai e dinte se do të shpëtoheshin si përfundim?

Ata që janë jo të Reformuar, argumentojnë se oferta e ungjillit në Shkrim, në mënyrë të përsëritur i është bërë të tërë njerëzve, dhe që kjo ofertë të jetë e mirëfilltë, pagesa për mëkatet duhet të jetë bërë tashmë dhe duhet të jetë aktualisht e disponueshme për të tërë njerëzit. Ata gjithashtu thonë se nëse njerëzit, për mëkatet e të cilëve Krishti pagoi, janë të kufizuar në numër, atëherë, oferta falas e ungjillit është gjithashtu e kufizuar, dhe oferta e ungjillit nuk mund t’i bëhet të tërë njerëzve pa përjashtim.

Nga ana tjetër, të Reformuarit argumentojnë se nëse vdekja e Krishtit faktikisht pagoi për mëkatet e çdo personi që ka jetuar ndonjëherë, atëherë nuk mbetet më ndëshkim për t’u paguar nga ndokush, dhe domosdoshmërisht rrjedh se të tërë njerëzit do të shpëtohen, pa përjashtim. Kjo sepse Perëndia nuk mund të dënojë me ndëshkim të përjetshëm ndokënd, mëkatet e të cilit tashmë janë paguar sepse do të ishte si të kërkoje dyfish pagesë, gjë që për rrjedhojë do të ishte e padrejtë. Në përgjigje ndaj këtij kundërshtimi që kjo kompromenton ofertën falas të ungjillit ndaj çdo personi, të Reformuarit përgjigjen duke thënë se ne nuk e dimë se cilët janë ata të cilët do t’i besojnë Krishtit, sepse atë gjë vetëm Perëndia e di. Për sa na takon neve, oferta falas e ungjillit, i duhet bërë të gjithëve pa përjashtim. Ne gjithashtu e dimë se kushdo që pendohet dhe beson në Krishtin, do të shpëtohet, kështu që të tërë janë thirrur në pendim (kr. “Veprat” 17:30). Fakti që Perëndia e dinte paraprakisht se kush do të shpëtohej, dhe se Ai e pranoi vdekjen e Krishtit si pagesë vetëm për mëkatet e tyre, nuk e pengon ofertën falas të ungjillit, sepse kush do të reagojë pozitivisht ndaj saj, është diçka e fshehur në këshillat e fshehtë të Perëndisë. Që ne nuk e dimë se kush do të reagojë pozitivisht, kjo nuk përbën më shumë arsye por mos ofrimin e ungjillit ndaj të tërë atyre sesa mosditja e sipërfaqes së të korrave e pengon fermerin të mbjellë farën në arat e veta.

Në fund, të Reformuarit argumentojnë duke thënë se qëllimet e Perëndisë në shpengimin e njerëzve, janë të miratuara përbrenda Trinisë, dhe padyshim që janë realizuar. Ata të cilët Perëndia i ka planifikuar për t’u shpëtuar, janë po ata njerëz për të cilët Krishti erdhi që të vdiste, dhe të po atyre njerëzve që Fryma e Shenjtë do të zbatojë padyshim dobitë e veprës shpenguese të Krishtit, madje duke zgjuar besimin e tyre (Gjoni 1:12; Fil. 1:29; kr. Efe. 2:2) dhe duke u bërë thirrje atyre që t’i besojnë Atij. Atë që propozoi Perëndia Atë, me të, Perëndia Bir dhe Perëndia Frymë e Shenjtë ra dakord dhe padyshim e zbatoi.

1. Pasazh nga Shkrimi i përdorur për të mbështetur pikëpamjen e Reformuar. Ka një sërë pasazhesh nga Shkrimi të cilat flasin për faktin që Krishti vdiq për popullin e Tij. “bariu i mirë jep jetën e vet për delet.” (Gjoni 10:11). “jetën time e jap për delet” (Gjoni 10:15). Pali flet për “kishën e Perëndisë, të cilën ai e ka fituar me gjakun e vet” (Veprat 20:28). Ai thotë gjithashtu: “Sepse ai që nuk e kurseu Birin e vet, por e dha për ne të gjithë, qysh nuk do të na dhurojë të gjitha gjërat bashkë me të?” (Rom. 8:32). Ky pasazh tregon për një lidhje mes qëllimit të Perëndisë në dhënien e Birit të Tij “për ne të gjithë” dhe në dhënien ndaj nesh gjithashtu “të gjitha gjërat” të cilat i takojnë shpëtimit. Në fjalinë tjetër, Pali në mënyrë të qartë e kufizon zbatimin e kësaj ndaj atyre të cilët do të shpëtohen, për shkak se ai thotë: “Kush do t'i padisë të zgjedhurit e Perëndisë?” (Rom. 8:33) dhe në vargun tjetër përmend vdekjen e Krishtit si një arsye përse askush nuk do të akuzojë dot të zgjedhurit (8:34). Në një pasazh tjetër, Pali thotë: “Ju, burra, duajini gratë tuaja, sikurse edhe Krishti deshi kishën dhe dha veten e tij për të” (Efe. 5:25).

Për më tepër, Krishti, gjatë shërbesës së Tij tokësore, është i vetëdijshëm për një grup njerëzish të cilët Ati ia ka dhënë Atij. “Gjithçka që më jep Ati do të vijë tek unë; dhe atë që vjen tek unë, unë nuk do ta nxjerr jashtë... Por ky është vullneti i Atit që më ka dërguar: që unë të mos humbas asgjë prej të gjithave që ai më ka dhënë, por t'i ringjall në ditën e fundit” (Gjoni 6:37–39). Ai thotë gjithashtu: “nuk lutem për botën, por për ata që më ke dhënë, sepse janë të tutë” (Gjoni 17:9). Ai pastaj kalon nga kjo referencë specifike ndaj dishepujve, për të thënë: “Tani unë nuk lutem vetëm për ta, por edhe për ata që do të besojnë në mua me anë të fjalës së tyre” (Gjoni 17:20).

Në fund, disa pasazhe flasin për një ujdi të qartë mes Atit dhe Birit kur Krishti vdiq, një veprim me referencë specifike ndaj atyre që do të besonin. Për shembull, Pali thotë: “Por Perëndia e tregon dashurinë e tij ndaj nesh në atë që, kur ende ishim mëkatarë, Krishti vdiq për ne” (Rom. 5:8). Ai shton: “Sepse, ndërsa ishim armiq, u pajtuam me Perëndinë nëpërmjet vdekjes së Birit të tij, aq më shumë tani, që jemi pajtuar, do të shpëtohemi nëpërmjet jetës së tij” (Rom. 5:10). Ky pajtim me Perëndinë ndodhi në lidhje me njerëzit specifikë të cilët do të shpëtoheshin, dhe ndodhi “ndërsa ishim armiq.” Në mënyrë të ngjashme, Pali thotë: “Sepse atë, që nuk njihte mëkat, e bëri mëkat për ne, që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të” (2 Kor. 5:21; kr. Gal. 1:4; Efe. 1:7). Dhe “Krishti na shpengoi nga mallkimi i ligjit, sepse u bë mallkim për ne” (Gal. 3:13).

Mbështetje e mëtejshme për pikëpamjen e Reformuar, gjendet tek arsyeja se të tëra bekimet e shpëtimit, përfshi këtu besimin, pendesën si dhe të tëra veprat e Frymës së Shenjtë në zbatimin e shpengimit, u siguruan gjithashtu nga vepra shpenguese e Krishtit, specifikisht për popullin e Tij. Ata për të cilët Ai fitoi faljen, kanë patur gjithashtu dobi të tjera të fituara për ta (kr. Efe. 1:3–4; 2:8; Fil. 1:29).^[84]34

Ajo që unë kam quajtur “Pikëpamja e Reformuar” në këtë seksion, rëndom është quajtur “shlesa e kufizuar.”^[85]35 Megjithëkëtë, pjesa më e madhe e teologëve të cilët i përmbahen kësaj pikëpamjeje sot, nuk preferojnë termin “shlesa e kufizuar” për shkak se ky term është kaq lehtë subjekt keqkuptimi, a thua se kjo pikëpamje në një farë mënyre beson se vepra shlyese e Krishtit ishte njëfarësoj e mangët. Termi i cili preferohet zakonisht, është shpengim i posaçëm përderisa kjo pikëpamje beson se Krishti vdiq për njerëz të caktuar (specifikisht, ata të cilët do të shpëtoheshin dhe të cilët Ai erdhi për t’i shpenguar), që Ai i paranjohu secilin prej tyre individualisht (kr. Efe. 1:3–5) dhe i kishte ata në mënyrë individuale në mendje në veprën e Tij shlyese.^[86]36

Pozita e kundërt, që vdekja e Krishtit faktikisht pagoi për mëkatet e të tërë njerëzve që kanë jetuar ndonjëherë, quhet “shpengimi i përgjithshëm” apo “shlesa e pakufizuar.”

2. Pasazhe nga Shkrimi të cilat përdoren si mbështetje për pikëpamjen jo të Reformuar (Shpengimi i Përgjithshëm apo Shlesa e Pakushtëzuar). Një sërë pasazhesh nga Shkrimi tregojnë se nga një anë, Krishti vdiq për të tërë botën. Gjon Pagëzori tha: “Ja, Qengji i Perëndisë, që ngre mëkatin e botës!” (Gjoni 1:29). Dhe “Gjoni” 3:16 na thotë se “Sepse Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e përjetshme.” Jezusi tha: “buka që unë do të jap është mishi im, që unë do ta jap për jetën e botës” (Gjoni 6:51). Pali thotë se: “Perëndia ishte në Krishtin duke pajtuar botën me veten e tij” (2 Kor. 5:19). Ne lexojmë për Krishtin që “Ai është shlyesi [fjalë për fjalë “flijimi pajtues’] për mëkatet tona; dhe jo vetëm për tonat, por edhe për ato të të gjithë botës” (1 Gjonit 2:2). Pali shkruan se Krishti “dha veten e tij si shpërblesë për të gjithë” (1 Tim. 2:6). Po kështu, autori i “Hebrenjve” thotë se Jezusi u bë për pak kohë më i ulët sesa engjëjt “që me anë të hirit të Perëndisë për të gjithë njerëzit, të shijonte vdekjen” (Heb. 2:9).

Pasazhe të tjerë duket se thonë se thonë se Krishti vdiq për ata të cilët nuk do të shpëtohen. Pali thotë: “mos e bëj atë të humbasë me ushqimin tënd, atë për të cilin Krishti vdiq” (Rom. 14:15). Në një kontekst të ngjashëm, ai u thotë korintasve që të mos hanë publikisht në tempullin e një idhulli sepse kështu mund të inkurajojnë ata të cilët janë të dobët në besim, që të shkelin ndërgjegjen e tyre e të hanë ushqim të ofruar idhujve. Ai pas kësaj thotë: “Edhe kështu, për shkak të njohurisë sate, do të humbasë vëllai i dobët, për të cilin vdiq Krishti” (1 Kor. 8:11). Pjetri shkruan për mësuesit e rremë me fjalët që vijojnë: “Por ka pasur midis popullit edhe profetë të rremë, ashtu si do të ketë midis jush mësues të rremë, të cilët do të fusin fshehurazi herezi shkatërruese dhe, duke mohuar Zotërinë që i bleu ata, do të tërheqin mbi vete një shkatërrim të shpejtë.” (2 Pjetrit 2:1; kr. Heb. 10:29).

3. Disa pika dakordësie si dhe disa përfundime rreth tekstit të polemikëzuar. Do të ishte e dobishme që në radhë të parë të renditim ato pikat mbi të cilat të dyja palët janë dakord:

1.     Jo të tërë do të shpëtohen.

2.     Një ofertë falas e ungjillit mundet me të drejtë t’i bëhet çdo personi që ka lindur ndonjëherë. Është tërësisht e vërtetë se “kushdo” mund të vijë tek Krishti për të gjetur shpëtim, dhe se askush prej atyre që shkojnë tek Ai nuk do të detyrohet të kthehet mbrapsht. Kjo ofertë falas e ungjillit, u ofrohet në mirëbesim të gjithëve.

3.     Të tërë janë të një mendjeje që vdekja e Krishtit në vetvete, për shkak se Ai është Biri i pafundmë i Perëndisë, ka një meritë të pafundme dhe është në vetvete e mjaftueshme për të paguar penalitetin për mëkatet e aq shumë ose aq pak njerëzve që Ati dhe Biri kanë vendosur. Çështja nuk ka të bëjë me meritat e brendaqenësishme të vuajtjeve dhe vdekjes së Krishtit, por me numrin e njerëzve për të cilët Ati dhe Biri mendoi se vdekja e Krishtit ishte e mjaftueshme për pagesë për ta në kohën kur Krishti vdiq.

Përtej këtyre pikave për të cilat ka dakordësi, gjithsesi mbetet një mospajtim mendimi në lidhje me pyetjen e mëposhtme: “Kur Krishti vdiq, a pagoi Ai aktualisht ndëshkimin vetëm për mëkatet e atyre të cilët do të besonin tek Ai, apo për mëkatet e çdo personi që ka jetuar ndonjëherë?” Për këtë pyetje duket se ata të cilët janë të mendimit të shpengimit të posaçëm, kanë argumente më të fortë në anën e tyre. Së pari, një pikë e rëndësishme e cila përgjithësisht nuk merr përgjigje nga mbrojtësit e pikëpamjes së shpengimit të përgjithshëm, është se njerëzit të cilat janë të dënuar përjetësisht me ferr, vuajnë ndëshkimin për të gjitha mëkatet e tyre, dhe për rrjedhojë, ndëshkimi i tyre nuk mund të ishte marrë plotësisht nga Krishti. Ata të cilët mbajnë pikëpamjen e shpengimit të përgjithshëm, nganjëherë përgjigjen duke thënë se njerëzit vuajnë në ferr për shkak të mëkatit të refuzimit të Krishtit, paçka se mëkatet e tjera të tyre janë paguar, por kjo si zor se mund të quhet një pozitë bindëse, sepse (1) disa nuk e kanë refuzuar kurrë Krishtin për shkak se ata kurrë nuk kanë dëgjuar për Të, dhe (2) ajo që Shkrimi thekson kur flet për ndëshkimin e përjetshëm, nuk është fakti që njerëzit vuajnë për shkak se ata kanë refuzuar Krishtin, por fakti se ata vuajnë për shkak të mëkateve të tyre në këtë jetë (shiko Rom. 5:6–8, 13–16, etj.). Ky argument i rëndësishëm duket se e bën peshoren e argumentit të anojë ndjeshëm në favor të pozitës së shpengimit të posaçëm.

Një pikë tjetër e rëndësishme në favor të shpengimit të posaçëm është fakti se Krishti e meritoi tërësisht shpëtimin tonë, duke qenë se mori ndëshkimin për të tëra mëkatet tona. Ai jo vetëm që na shpengoi potencialisht, por aktualisht na shpengoi si individë ndaj të cilëve Ai kishte dashuri. Një pikë e tretë me peshë në favor të shpengimit të posaçëm është se ka një unitet të përjetshëm në këshillat dhe planet e Perëndisë dhe në veprën e Atit, Birit dhe të Frymës së Shenjtë në realizimin e planeve të tyre (shiko Rom. 8:28–30).

Në lidhje me pasazhet e Shkrimit të përdorura për të mbështetur shpengimin e përgjithshëm, mund të thuhet si vijon: Ka disa pasazhe të cilat flasin për “botën” e të cilat thjesht nënkuptojnë se mëkatarët në përgjithësi do të shpëtohen, pa nënkuptuar se çdo individ në botë do të shpëtohet. Kështu, fakti që Krishti është Qengji i Perëndisë i Cili largon mëkatin e botës (Gjoni 1:29) nuk do të thotë (pavarësisht interpretimit të kujtdo qoftë) se Krishti aktualisht largon mëkatet e çdo personi në botë, sepse të dy palët janë të një mendjeje se jo të tërë janë shpëtuar. Po kështu, fakti se Perëndia ishte duke pajtuar në Krishtin, botën me Veten e Tij (2 Kor. 5:19) nuk do të thotë se çdo person në botë u pajtua me Perëndinë, por se mëkatarët në përgjithësi u pajtuan me Perëndinë. Një mënyrë tjetër e shprehjes së këtyre dy pasazheve, do të ishte të thoje se Jezusi ishte Qengji i Perëndisë i Cili largon mëkatin e mëkatarëve, apo se Perëndia, në Krishtin, po i pajtonte mëkatarët me Të. Kjo nuk do të thotë se të tërë mëkatarët do të shpëtohen apo do të pajtohen me Perëndinë, por thjesht se këto grupe në përgjithësi, por jo domosdoshmërisht çdo person i tyre, ishin objektet e veprës shpenguese të Perëndisë. Në thelb kjo do të thotë se “Perëndia aq shumë i deshi mëkatarët, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin...” pa nënkuptuar se çdo mëkatar në mbarë botën ka për t’u shpëtuar.

Pasazhet të cilat flasin për vdekjen e Krishtit “për” tërë botën, më mirë mund të merren si referenca të ofertës falas së ungjillit që u bëhet të tërë njerëzve. Kur Jezusi thotë: “buka që unë do të jap është mishi im, që unë do ta jap për jetën e botës” (Gjoni 6:51), kjo është në kontekstin e të folurit për Veten e Tij si Buka e cila zbriti nga qielli, e cila i ofrohet njerëzve, dhe të cilën ata, po qe se janë të gatshëm, mund ta marrin për vete. Më përpara në të njëjtin diskutim, Jezusi tha se “buka e Perëndisë është ai që zbret prej qiellit dhe i jep jetë botës” (Gjoni 6:33). Kjo mund të kuptohet në kuptimin e sjelljes së jetës shpenguese në botë, por jo me kuptimin se çdo person në botë do ta ketë atë jetë shpenguese. Pas kësaj Jezusi flet për Veten, duke thënë se i fton të tjerët që të vijnë e të marrin këtë bukë të gjallë: “Ai që vjen tek unë nuk do të ketë uri dhe ai që beson në mua, nuk do të ketë më kurrë etje.... Kjo është buka që zbret prej qiellit, që të hajë ndonjë prej saj e të mos vdesë. Unë jam buka e gjallë që zbriti nga qielli; kush ha nga kjo bukë, do të jetojë përjetë; dhe buka që unë do të jap është mishi im, që unë do ta jap për jetën e botës” (Gjoni 6:35, 50–51). Jezusi jep trupin e Tij që të sjellë jetë në botë si dhe për t’i ofruar jetë botës, por të thuash se Jezusi erdhi për të ofruar jetë të përjetshme ndaj botës (një pikë kjo mbi të cilën të dyja palët bien dakord) nuk do të thotë se Ai aktualisht pagoi ndëshkimin për mëkatet e të gjithëve që do të jetonin ndonjëherë, sepse kjo është një çështje më vete.

Kur Gjoni thotë se Krishti “është flijimi pajtues për mëkatet tona, dhe jo vetëm për ato tonat por gjithashtu për mëkatet e botës mbarë” (1 Gjonit 2:2, përkthimi i autorit), ai mundet që thjesht të merret me kuptimin se Krishti është flijimi shlyes që ungjilli tani bën të disponueshëm për mëkatet e të gjithëve në botë. Parafjala “për” (Gr. περί, G4309, plus gjinore) është e paqartë në lidhje me kuptimin specifik në të cilin Krishti është flija pajtuese “për” mëkatet e botës. Περί (G4309) e ka thjesht kuptimin “në lidhje me” apo “për sa i takon” por nuk është aq specifike sa duhet për të përkufizuar mënyrën ekzakte në të cilën Krishti është flija në lidhje me mëkatet e botës. Do të ishte tërësisht e përputhshme me gjuhën e vargut po të mendoje se Gjoni është thjesht duke thënë se Krishti është flijimi shlyes i cili është i disponueshëm për të paguar për mëkatet e kujtdo në botë.^[87]37 Po kështu, kur Pali thotë se Krishti “dha veten e tij si shpërblesë për të gjithë” (1 Tim. 2:6), me këtë ne duhet të kuptojmë një shpërblesë të disponueshme për të gjithë njerëzit, pa përjashtim.^[88]38

Kur autori i “Hebrenjve” thotë se Krishti u bë më i ulët sesa engjëjt “që me anë të hirit të Perëndisë për të gjithë njerëzit, të shijonte vdekjen” (Heb. 2:9), ky pasazh kuptohet më mirë po të merret se ka për referencë secilin prej njerëzve të Krishtit, të gjithë ata që janë shpenguar. Nuk thotë  të gjithë “në botën mbarë” apo ndonjë shprehje tjetër të ngjashme me këtë, dhe në kontekstin e afërt, autori është padyshim duke folur për ata të cilët janë shpenguar (shiko “duke çuar shumë bij në lavdi” [v. 10]; “ata që shenjtërohen” [v. 11]; dhe “fëmijët, që m'i dha Perëndia” [v. 13]). Fjala greke πᾶς (G4246) e përkthyer këtu “të gjithë njerëzit,” është përdorur gjithashtu në një kuptim të ngjashëm, që të thotë “të gjithë njerëzit e Perëndisë” tek “Hebrenjve” 8:11, “të gjithë do të më njohin,” dhe tek “Hebrenjve” 12:8, “Por, po të jeni pa ndreqje, në të cilën të gjithë u bënë pjesëtarë, atëherë jeni kopila dhe jo bij.” Në të dyja rastet “të gjithë” nuk është kufizuar në mënyrë të shkoqitur nga një frazë specifike e tillë si: “të gjithë njerëzit e Perëndisë,” por është e qartë se ky është kuptimi në kontekstin e përgjithshëm. Sigurisht, në kontekste të tjera, e njëjta fjalë “të gjithë” mund të ketë kuptimin “të gjithë njerëzit pa përjashtim,” por kjo duhet përcaktuar nga konteksti individual i secilit rast.

Kur Pali flet tek “Romakëve” 14:15 dhe “1 Korintasve” 8:11 rreth mundësisë së shkatërrimit të dikujt për të cilin vdiq Krishti, këtu duket më mirë gjithashtu të mendojmë për fjalën “për” në kuptimin që Krishti vdiq “për ta bërë shpëtimin të disponueshëm për” këta njerëz, apo për të “sjellë ofertën falas të ungjillit për” këta njerëz të cilët janë të lidhur me bashkësinë e kishës. Ai nuk duket se ka në mendje pyetjen specifike të vendimit ndër-trinitarian në lidhje me mëkatet e kujt Ati e llogariti vdekjen e Krishtit si një pagesë për të. Përkundrazi, Ai është duke folur këtu për ata të cilëve iu ofruar ungjilli. Në një pasazh tjetër, kur Pali e quan një njeri të dobët: “vëllai i dobët, për të cilin vdiq Krishti” tek “1 Korintasve” 8:11, ai nuk është se domosdoshmërisht është duke folur mbi gjendjen e brendshme frymërore të zemrës së personit, por me shumë mundësi është thjesht duke folur në përputhje me atë që shpesh është quajtur “gjykimi i dashurisë” përmes të cilit, njerëzit të cilët janë duke marrë pjesë në përbashkësinë e kishës, mundet që me të drejtë të quhen vëllezër dhe motra.^[89]39

Kur Pjetri flet për mësuesit e rremë të cilët sjellin herezi shkatërruese, “duke mohuar Zotërinë që i bleu ata” (2 Pjetrit 2:1), është e paqartë nëse fjala “Zotërinë” (Gr. δεσπότης, G1305) i referohet Krishtit (si tek “Juda” 4) apo Perëndisë Atë (si tek Luka 2:29; Veprat 4:24; Zbu. 6:10). Sido që të jetë, aludimi i Besëlidhjes së Vjetër me shumë mundësi është nga “Ligji i Përtërirë” 32:6, ku Moisiu u thotë njerëzve rebelë të cilët janë larguar nga Perëndia, “A nuk është ai Ati yt që të ka blerë?”.^[90]40 Pjetri po bën një analogji mes profetëve të rremë të të kaluarës të cilët u ngritën ndër judenjtë, si dhe atyre të cilët do të vijnë si mësues të rremë përbrenda kishave të cilave ai u shkruan: “Por ka pasur midis popullit edhe profetë të rremë, ashtu si do të ketë midis jush mësues të rremë, të cilët do të fusin fshehurazi herezi shkatërruese dhe, duke mohuar Zotërinë që i bleu ata, do të tërheqin mbi vete një shkatërrim të shpejtë.” (2 Pjetrit 2:1). Në linjë me këtë referencë të qartë ndaj profetëve të rremë në Besëlidhjen e Vjetër, Pjetri aludon gjithashtu ndaj faktit që judenjtë kryeneçë u larguan nga Perëndia i Cili “i bleu” për t’i nxjerrë nga Egjipti në ngjarjen e eksodit. Që prej kohës së eksodit e tutje, cilido jude do ta konsideronte veten si të “blerë” nga Perëndia në kohën e eksodit, për rrjedhojë një person në pronësinë e Perëndisë. Në këtë kuptim, mësuesit e rremë që dalin ndër njerëzit, po mohonin Perëndinë, Atin e tyre, të Cilit ata i takonin me të drejtë.^[91]41 Kështu, ky tekst ka kuptimin jo që Krishti i kishte shpenguar këto profetë të rremë, por thjesht se ata ishin judenj kryengritës (apo thjesht shkues në kishë por në të njëjtën pozitë si judenjtë rebelues) të cilët ishin me të drejtë të Perëndisë për shkak se ishin blerë për t’u nxjerrë nga toka e Egjiptit (apo paraardhësit e tyre e kishin bërë), por ata ishin mosmirënjohës ndaj Tij. Vepra specifike shpenguese e Krishtit në kryq, është ajo që mbahet parasysh në këtë varg.^[92]42

Në lidhje me vargjet të cilat flasin për vdekjen e Krishtit për delet e Tij, kishën e Tij, apo popullin e Tij, ata që nuk janë të pikëpamjes së Reformuar, mund të përgjigjen duke thënë se këto pasazhe nuk mohojnë se Ai vdiq për të paguar ndëshkimin për të tjerët gjithashtu. Si përgjigje ndaj kësaj, ndërkohë që është e vërtetë se ata nuk e mohojnë shkoqur që Krishti vdiq për të tjerët gjithashtu, referenca e tyre e shpeshtë ndaj vdekjes së Tij për njerëzit e Tij, të paktën do të sugjeronte me forcë që ky është një konkluzion i saktë. Edhe nëse ato nuk është se në mënyrë absolute nënkuptojnë një posaçmëri të tillë të shpengimit, këto vargje të paktën duket se interpretohen më natyrshëm në këtë mënyrë.

Si përfundim, mua më duket se pozita e Reformuar për “shpengimin e posaçëm” është më e përputhshme me mësimin e përgjithshëm të Shkrimit, por pasi e kemi thënë këtë, duhet të parashtrojmë disa pika paralajmëruese.

4. Pika sqarimi dhe paralajmërimi në lidhje me këtë doktrinë. Është e rëndësishme të deklarojmë disa pika që kanë nevojë për sqarim dhe gjithashtu disa fusha në të cilat ne me të drejtë mund të kundërshtojmë për mënyrën në të cilën disa mbrojtës të shpengimit të posaçëm kanë shprehur argumentet e tyre. Është gjithashtu e rëndësishme që të pyesim se cilat janë nënkuptimet pastorale për këtë mësim.

1. Duket se është gabim të ngremë pyetjen në mënyrën se si bën Berkhof-i^[93]43 si dhe të përqendrohemi tek qëllimi i Atit dhe i Birit e jo tek ajo që ndodhi faktikisht në shlesën. Po ta kufizojmë diskutimin tek qëllimi i shlesës, atëherë kjo s’është gjë tjetër veçse një formë tjetër e një mosmarrëveshjeje më të gjerë mes kalvinistëve dhe arminianëve, për nëse qëllimi i Perëndisë, është: (a) të shpëtojë të tërë njerëzit, një qëllim i cili është penguar nga dëshira e njeriut për të rebeluar (pozita Arminiane), apo nëse qëllimi i Perëndisë, është (b) të shpëtojë ata të cilët Ai ka zgjedhur, (pozita Kalviniste). Kjo pyetje nuk do të marrë përgjigje në kuptimin e ngushtë të saj për sa i takon shtrirjes së shlesës, sepse tekstet specifike të Shkrimit në atë pikë janë shumë të paktë dhe si zor se mund të thuhet se janë përfundimtare për cilëndo palë të përfshirë. Vendimi i çdokujt mbi këto pasazhe do të ketë prirjen që të përcaktohet nga pikëpamje e tij/saj ndaj pyetjeve më të mëdha në lidhje me atë që Shkrimi në tërësi na mëson rreth natyrës së shlesës si dhe rreth çështjeve më të gjera të provanisë dhe sovranitetit të Perëndisë si dhe për doktrinën e zgjedhjes. Çfarëdo vendimesh që të merren mbi këto tema më të gjera, ato do të aplikohen specifikisht në këtë pikë, dhe njerëzit do të arrijnë në përfundimet e tyre përkatëse.

Për rrjedhojë, në vend që të përqendrohet tek qëllimi i shlesës, pyetja me të drejtë kthehet për vetë shlesën: A pagoi Krishti për mëkatet e të tërë jobesimtarëve të cilët do të dënohen përjetësisht, dhe a pagoi Ai për mëkatet e tyre plotësisht dhe tërësisht në kryq? Duket se ne duhet t’i përgjigjemi me jo kësaj pyetjeje.

2. Deklaratat: “Krishti vdiq vetëm për njerëzit e Tij” dhe “Krishti vdiq për të tërë njerëzit” janë të dyja të vërteta në një farë kuptimi, dhe tepër shpesh, argumenti mbi këtë çështje është ngatërruar për shkak të kuptimeve të ndryshme të cilat mund t’i jepen fjalës “për” në këto dy deklarata.

Deklarata “Krishti vdiq vetëm për njerëzit e Tij” mund të merret me kuptimin që “Krishti vdiq që të paguante faktikisht ndëshkimin për të tëra mëkatet e vetëm popullit të Tij.” Në atë kuptim, kjo është e vërtetë, por kur njerëzit jo të reformuar dëgjojnë fjalinë: “Krishti vdiq vetëm për njerëzit e Tij,” shpesh herë, me këtë ata kuptojnë: “Krishti vdiq në mënyrë që të mund ta bënte ungjillin të disponueshëm vetëm për një pakicë të zgjedhurish,” dhe ata janë shqetësuar për atë që ata shikojnë si një kërcënim real ndaj ofertës falas të ungjillit, të bërë çdo personi. Të Reformuarit të cilët besojnë tek shpengimi i posaçëm, duhet të kuptojnë potencialin për keqkuptime që ngrihet me fjalinë “Krishti vdiq vetëm për njerëzit e Tij,” dhe nga preokupimi për të vërtetën, nga preokupimi pastoral për të pohuar ofertën falas të ungjillit si dhe për të shmangur keqkuptimet në trupin e Krishtit, ata duhet të jenë më precizë duke thënë ekzaktësisht se çfarë nënkuptojnë në të vërtetë. Thjesht fjalia: “Krishti vdiq vetëm për njerëzit e Tij,” edhe pse e vërtetë sipas kuptimit të shpjeguar më lart, rrallë herë kuptohet në atë mënyrë kur njerëz të cilët nuk janë të familjarizuar me doktrinën e Reformuar, e dëgjojnë këtë, dhe për rrjedhojë, është më mirë të mos përdorim aspak një fjali të tillë kaq të turbullt.

Nga ana tjetër, fjalia: “Krishti vdiq për të tërë njerëzit,” është e vërtetë po qe se nënkupton që “Krishti vdiq për ta bërë shpëtimin të disponueshëm për të tërë njerëzit” apo nëse nënkupton që: “Krishti vdiq për të sjellë ofertën falas të ungjillit tek të tërë njerëzit.” Faktikisht, kjo është ajo lloj gjuhe që Shkrimi vetë përdor në pasazhe të tilla si “Gjoni” 6:51; “1 Timoteut” 2:6; dhe “1 Gjonit” 2:2.^[94]44 Kur të Reformuarit këmbëngulin në të qenurit kaq purist në të folurën e tyre, saqë të kundërshtojnë për çdo herë dikë që thotë se “Krishti vdiq për të tërë njerëzit”, në fakt duket se e vetmja gjë që kjo bën, është të gjejë yçkla që krijojnë mosmarrëveshje dhe polemika të kota. Padyshim që ka mënyra të pranuara të kuptimit të asaj fjalie, të cilat janë të përputhshme me të folurën e vetë autorëve të Shkrimeve.

Në mënyrë të ngjashme, nuk mendoj se duhet të nxitohemi për të kritikuar një ungjilltar i cili u thotë një audience jobesimtarësh që: “Krishti vdiq për mëkatet e tua,” po qe se është bërë e qartë në kontekstin që është e domosdoshme që të besojmë në Krishtin përpara se dikush të përfitojë dobinë e ofertës së ungjillit. Në atë kuptim, kjo fjali merret thjesht me kuptimin: “Krishti vdiq për t’ju ofruar faljen e mëkateve tuaja”, ose “Krishti vdiq për të bërë të disponueshme faljen për mëkatet e juaja.” E rëndësishme për t’u theksuar këtu është se mëkatarët e kuptojnë se shpëtimi është i disponueshëm për këdo dhe se pagesa për mëkatet është e disponueshme për këdo.

Në këtë pikë, disa teologë të Reformuar do të kundërshtojnë e do të na paralajmërojnë që nëse u themi jobesimtarëve: “Krishti vdiq për mëkatet e tua,” jobesimtarët do të dalin në përfundimin që: “Për rrjedhojë unë jam i shpëtuar pavarësisht asaj që bëj,” por kjo nuk duket se është problem në realitet sepse kurdoherë që ungjillorët (të Reformuar apo jo të Reformuar qofshin) u tregojnë ungjillin jobesimtarëve, ato janë gjithnjë shumë të qartë për faktin se vdekja e Krishtit nuk i sjell dobi personit nëse ai person nuk beson tek Krishti. Për rrjedhojë, problemi duket se është më shumë diçka që të Reformuarit mendojnë se jobesimtarët duhet të besojnë (nëse do të tregoheshin konsekuent në përdorimin përsëri të argumentit të këshillave të fshehta të Perëndisë si dhe të marrëdhënies mes Atit dhe Birit në këshillet e Trinisë në pikën e flijimit pajtues nga Krishti në kryq). Por ja që jobesimtarët thjesht nuk arsyetojnë në atë mënyrë: ata e dinë se ata duhet të ushtrojnë besimin në Krisht përpara se të përjetojnë ndonjë dobi nga vepra e Tij shpëtuese. Për më tepër, ka shumë më tepër të ngjarë që njerëzit, fjalinë: “Krishti vdiq për mëkatet e tua” do ta marrin në kuptimin e saktë doktrinar sipas të cilit “Krishti vdiq me qëllim që të të ofronte falje për mëkatet e tua” e jo në kuptimin e pasaktë doktrinar: “Krishti vdiq dhe pagoi plotësisht tashmë ndëshkimin për të tëra mëkatet e tua.”^[95]45

3. Në lidhje me efektet praktike e pastorale të fjalëve tona, si ata të cilët janë të pikëpamjes së shpengimit të posaçëm, ashtu edhe ata që janë për shpengimin e përgjithshëm, janë të një mendjeje për një sërë pikash kyçe:

a. Të dyja palët, me sinqeritet dëshirojnë të shmangin nënkuptimin që njerëzit do të shpëtohen pavarësisht nëse besojnë në Krishtin apo jo. Njerëzit me pikëpamje jo të Reformimit, nganjëherë i akuzojnë të Reformuarit se thonë që të zgjedhurit do të shpëtohen pavarësisht reagimit të tyre ndaj ungjillit, por kjo është dukshëm një keqprezantim i pozicionit të Reformuar. Nga ana tjetër, të Reformuarit mendojnë se ata që besojnë tek shpengimi i përgjithshëm, janë në rrezik të nënkuptimit se të gjithë do të shpëtohen paçka nëse besojnë apo jo tek Krishti. Por kjo nuk është një pozitë që jo të Reformuarit e besojnë faktikisht, dhe është gjithmonë me rrezik të kritikojmë njerëzit për një pozitë të cilën ata nuk thonë se e besojnë thjesht ngaqë ti mendon se ata duhet ta besojnë atë pozitë po të ishin të përputhshëm me pikëpamjet e tyre të tjera.

b. Të dyja palët dëshirojnë të shmangin nënkuptimin se mund të ketë disa njerëz të cilët vijnë tek Krishti për t’u shpëtuar, por refuzohen sepse Krishti nuk vdiq për ta. Askush nuk dëshiron t’i thotë apo të nënkuptojë ndaj një jobesimtari që “Krishti mund të kishte vdekur për mëkatet e tua (dhe pastaj përsëri, që Ai mund të mos e ketë bërë këtë!).” Të dyja palët dëshirojnë që të pohojnë qartësisht se të tërë ata të cilët vijnë tek Krishti për shpëtim, faktikisht do të shpëtohen. “Atë që vjen tek unë, unë nuk do ta nxjerr jashtë” (Gjoni 6:37).

c. Të dyja palët dëshirojnë të shmangin nënkuptimin sipas të cilit Perëndia është hipokrit apo jo i sinqertë kur bën ofertën falas të ungjillit. Kjo është një ofertë e mirëfilltë, dhe është gjithnjë e vërtetë që ata të cilët dëshirojnë të vijnë tek Krishti për t’u shpëtuar, dhe që faktikisht vijnë tek Ai, do të shpëtohen.

d. Së fundi, ne mund të pyesim përse kjo çështje është kaq e rëndësishme tek e fundit. Paçka se të Reformuarit nganjëherë e mendojnë shpengimin e posaçëm si një test të ortodoksisë doktrianare, do të ishte e shëndetshme të kuptojmë se Shkrimi vetë, kurrë nuk e veçon këtë si një doktrinë me rëndësi madhore, dhe as edhe një herë nuk e bën temë të veçantë të një diskutimi teologjik. Njohuria jonë rreth kësaj çështjeje, vjen vetëm nga referencat rastësore ndaj saj, në pasazhe të cilat kanë të bëjnë me çështje të tjera doktrinare apo praktike. Faktikisht, kjo është me të vërtetë një çështje që zhbiron në këshillat e brendshme të Trinisë, dhe që këtë e bën në një fushë në të cilën ka pak dëshmi të drejtpërdrejtë shpirtërore, një fakt ky i cili duhet të na bëjë të tregojmë kujdes. Një pikëpamje e balancuar pastorale do të ishte sikur të thonim se ky mësim i shpengimit të posaçëm na duket se është i vërtetë, e që jep pajtueshmëri logjike ndaj sistemit tonë teologjik, dhe se kjo mund të jetë e dobishme në sigurimin e njerëzve për dashurinë e Krishtit për ta individualisht si dhe për plotësinë e veprës së Tij shpenguese për ta; por kjo është gjithashtu një temë e cila çon pothuajse në mënyrë të pashmangshme në një farë pështjellimi, një farë keqkuptimi, dhe shpesh në debate të gabuara dhe ndasi ndër popullin e Perëndisë—e të tëra këto janë gjykime negative pastorale. Ndoshta kjo është arsyeja përse apostuj të tillë si Gjoni, Pjetri dhe Pali, në mençurinë e tyre, pothuajse nuk i mëshuan aspak këtë çështje dhe ndoshta ne do të bënim mirë të merrnim shembullin e tyre.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Në ç’mënyrë të ka bërë ky kapitull të vlerësosh vdekjen e Krishtit më shumë nga ç’ke bërë më përpara? A të ka dhënë më shumë apo më pak besim në faktin që mëkat e tua janë paguar nga Krishti?

2.     Nëse shkaku më i lartë i shlesës gjendet në dashurinë dhe drejtësinë e Perëndisë, atëherë, a kishte ndonjë gjë tek ti, që kërkonte që Perëndia të të donte  apo që të ndërmerrte hapa për të të shpëtuar (kur Ai shikonte përpara në kohë dhe të mendoi si një mëkatar në rebelim kundër Tij)? A të ndihmon përgjigja që ti i jep kësaj pyetjeje që të vlerësosh natyrën e dashurisë së Perëndisë për ty si një person i cili nuk e meritoi aspak atë dashuri? Si të bën të ndjehesh një kuptim i tillë në marrëdhënien tënde me Perëndinë?

3.     A mendon se vuajtjet e Krishtit mjaftonin për pagesën për mëkatet e tua? A je i gatshëm të mbështetesh tek vepra e Tij për pagesën për të tëra mëkatet e tua? A mendon se Ai është një Shpëtimtar i mjaftueshëm, i denjë për t’u besuar prej teje? Kur Ai të fton: “Ejani tek unë. . . dhe unë do t'ju çlodh” (Mat. 11:28), a i beson tani Atij? A do të mbështetesh tani dhe gjithmonë tek Ai me të tërë zemrën tënde për shpëtimin tënd të plotë?

4.     Nëse Krishti mbarti gjithë fajin tonë për mëkatet tona, i gjithë zemërimi i Perëndisë kundër mëkatit, si dhe i tërë ndëshkimi me vdekje që ne meritonim, atëherë a do ta kthejë Perëndia ndonjëherë zemërimin e Tij kundër teje si besimtar (shiko Rom. 8:31–39)? A është e mundur që ndonjë vështirësi apo vuajtje që ti përjeton në jetë, të jetë për shkak të zemërimit të Perëndisë kundër teje? Nëse jo, atëherë përse ne si të krishterë përjetojmë vështirësi dhe vuajtje në këtë jetë (shiko Rom. 8:28; Heb. 12:3–11)?

5.     A mendon se jeta e Krishtit ishte aq e mirë saqë të meritonte aprovimin e Perëndisë? A je i gatshëm që të mbështetesh në të për fatin tënd të përjetshëm? A është Jezus Krishti aq i besueshëm dhe Shpëtimtar aq i mirë për ty saqë t’ia kesh besën Atij? Cilit do të preferoje t’i besoje për sa i takon qëndrimit tënd të përjetshëm përpara Perëndisë: jetës tënde apo asaj të Krishtit?

6.     Nëse Krishti të ka shpenguar me të vërtetë nga zgjedha ndaj mëkatit dhe ndaj mbretërisë së Satanit, a ka fusha të jetës tënde në të cilat ti do mund të kuptoje më plotësisht këtë gjë si të vërtetë? A do mundej një kuptim i tillë të të inkurajojë më shumë në jetën tënde të krishterë?

7.     A mendon se qe e drejtë ndaj Krishtit që të ishte zëvendësuesi yt e që të paguante për dënimin tënd? Kur mendon për të që vepron si zëvendësuesi yt e që vdiq për ty, çfarë qëndrimi dhe emocioni të krijohet në zemër?

TERMA TË VEÇANTË

domosdoshmëri absolute

bindje aktive

shlesa

gjaku i Krishtit

konsekuent

teoria e shembullit

shpengimi i përgjithshëm

teoria qeverisëse

mvesh

shlesa e posaçme

teoria e ndikimit moral

shpengimi i posaçëm

bindja pasive

zëvendësimi penal

flijimi pajtues

teoria e shpërblesës ndaj Satanit

pajtimi

shpengimi

flijimi

shlesa e pakufizuar

shlesa vikarioze

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 221–236

1930 Thomas, 49–72, 414–426

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1847 Finney, 258–282

1875–1876 Pope, 2:141–188, 263–316

1892–1894 Miley, 2:65–240

1940 Wiley, 2:217–300

1960 Purkiser, 243–268

1983 Carter, 1:483–505

1983- Cottrell, 3:401–460

1987–1990 Oden, 2:317–450

3. Baptiste

1767 Gill, 1:562–583; 2:1–68

1887 Boyce, 295–341

1907 Strong, 701–706, 713–775

1917 Mullins, 304–337

1983–1985 Erickson, 761–841

1987–1994 Lewis/Demarest, 2:371–436

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 3:35–164, 183–205; 5:177–230

1949 Thiessen, 229–242

1986 Ryrie, 275–309, 318–323

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 2:280–330, 342–382

1934 Mueller, 287–295, 305–313

6. E reformuar (apo presbiteriane)

1559 Calvin, 1:503–534 (2.16–17)

1724–1758 Edwards, 1:574–580; 2:766–778

1861 Heppe, 448–487, 488–494

1871–1873 Hodge, 2:480–591, 610–625

1878 Dabney, 485–553

1887–1921 Warfield, SSW 1:167–177; SSW 2:308–320; BD 327–438; PWC 325–530; CC 393–444

1889 Shedd, 2b:353–489; 3:401–470

1937–1966 Murray, CW 1:36–39, 59–85; 2:142–157; RAA 9–57

1938 Berkhof, 331–343, 361–399

1962 Buswell, 2:70–133

7. Ripërtëritëse (apo karizmatike/Pentekostale)

1988–1992 Williams, 1:353–380

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 175–179, 182–192, 211–219

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 1:417–423; 2:865–901

Vepra të Tjera

Bauckham, Richard J. “Zbritje në Ferr (Descent into Hell).” Tek FRT (^[96]NDT) fq. 194–195.

Berkouwer, G.C. Vepra e Krishtit (The Work of Christ). Përkth. nga Cornelius Lambregtse. Grand Rapids: Eerdmans, 1965.

Brown, John. Vuajtjet dhe Lavditë e Mesisë (The Sufferings and Glories of the Messiah). Evanston, Ind.: Sovereign Grace Publishers, 1959 (ribotim i botimit të vitit 1852).

Campbell, John McLeod. Natyra e Shlesës (The Nature of the Atonement). Bot. i 6të. London and New York: Macmillan, 1886 (botimi i parë më 1856).

Elwell, Walter. “Shlesa, Shtrirja e (Atonement, Extent of the).” Tek FUT (^[97]EDT) fq. 98–100.

Green, Michael. Kryqi i Zbrazur i Jezusit (The Empty Cross of Jesus). The Jesus Library, red. nga Michael Green. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1984.

Grensted, L.W. Një Histori e Shkurtër e Doktrinës së Shlesës (A Short History of the Doctrine of the Atonement). Manchester: University Press, and London: Longmans, 1962.

Hodge, Archibald A. Shlesa (The Atonement). London: T. Nelson, 1868.

McDonald, H.D. Shlesa e Vdekjes së Krishtit (The Atonement of the Death of Christ). Grand Rapids: Baker, 1985.

McGrath, Alister E. Teologjia e Luterit për Kryqin: Depërtimi Teologjik i Martin Luterit (Luther’s Theology of the Cross: Martin Luther’s Theological Breakthrough). Oxford: Basil Blackwell, 1985.

_______. Misteri i Kryqit (The Mystery of the Cross). Grand Rapids: Zondervan, 1988.

_______. Çfarë po Bënte Perëndia në Kryq (What Was God Doing on the Cross?) Grand Rapids: Zondervan, 1993.

Martin, Hugh. Shlesa: Në Marrëdhëniet e Saj me Besëlidhjen, Priftërinë, Ndërmjetësimin e Zotit Tonë (The Atonement: In Its Relations to the Covenant, the Priesthood, the Intercession of Our Lord). Philadelphia: Smith and English, 1871.

Morey, Robert A. Studime mbi Shlesën (Studies in the Atonement). Southbridge, Mass.: Crowne, 1989.

Morris, Leon. Predikimi Apostolik i Kryqit (The Apostolic Preaching of the Cross). Bot. 3të. Grand Rapids: Eerdmans, 1965.

_______. “Shlesa (Atonement).” Tek FUT (EDT) f. 97.

_______. Shlesa: Kuptimi dhe Rëndësia e Saj (The Atonement: Its Meaning and Significance). Leicester and Downers Grove, Ill: InterVarsity Press, 1983.

_______. “Shlea, Teoritë e (Atonement, Theories of the).” Tek FUT (EDT) fq. 100–102.

_______. Kryqi në Besëlidhjen e Re (The Cross in the New Testament). Grand Rapids: Eerdmans, 1965.

_______. Kryqi i Jezusit (The Cross of Jesus). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1988.

Murray, John. Shpengimi i Arritur dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 9–78.

Owen, John. Vdekja e Vdekjes në Vdekjen e Krishtit (The Death of Death in the Death of Christ). Carlisle, Pa.: Banner of Truth, 1959 (përfshin një ese hyrëse të shkruar nga J. I. Packer).

Smeaton, George. Doktrina e Shlesës Siç Jepet Mësim nga Vetë Krishti (The Doctrine of the Atonement as Taught by Christ Himself). Grand Rapids: Zondervan, 1953 (ribotim i botimit të vitit 1871).

Smeaton, George. Doktrina e Apostujve mbi Shlesën (The Apostles’ Doctrine of the Atonement). Grand Rapids: Zondervan, 1957 (ribotim i botimit të vitit 1870).

Stott, John R.W. Kryqi i Krishtit (The Cross of Christ). Leicester and Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1986.

Turretin, Francis. Shlesa e Krishtit (The Atonement of Christ). Përkth. nga James R. Willson. Grand Rapids: Baker, 1978 (ribotim i botimit të vitit 1859; botuar për herë të parë në latinisht më 1674).

Wallace, Ronald S. Vdekja Shlyese e Krishtit (The Atoning Death of Christ). Westchester, Ill.: Crossway, 1981.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Romakëve” 3:23–26: Sepse të gjithë kanë mëkatuar dhe nuk e arrijnë lavdinë e Perëndisë, por janë drejtësuar falas me anë të hirit të tij, nëpërmjet shpengimit që është në Krishtin Jezus, të cilin e paraqiti Perëndia si pajtimore [fjalë për fjalë. “pajtim’] nëpërmjet besimit në gjakun e tij, për të treguar kështu drejtësinë e tij për faljen e mëkateve, që janë kryer më parë gjatë kohës së durimit të Perëndisë, për të treguar drejtësinë e tij në kohën e tanishme, me qëllim që ai të jetë i drejtë dhe drejtësues i atij që beson në Jezusin.

HIMN

“KUR VËSHTROJ KRYQIN E MREKULLUESHËM (WHEN I SURVEY THE WONDROUS CROSS)”

Kur vështroj kryqin e mrekullueshëm

Në të cilin Princi i Lavdisë jetën e Tij dorëzoi,

Edhe fitimin tim më të madh, e konsideroj humbje,

gjithçka që mburrem, me përbuzje shikoj

Kurrë mos ndodhtë, Zot, që të krenohem,

veç vdekjes së Krishtit, Perëndisë gjë tjetër të vlerësoj:

Të gjitha gjërat e kota të cilat më shumë më tërheqin,

Unë gjakut të Tij ia flijoj.

Shikoni, nga koka, duart, këmbët e Tij,

Pikëllim dhe dashuri të përziera bashkë pikuan:

A u përzien ndonjëherë një dashuri dhe pikëllim i tillë,

Apo gjembat një kurorë kaq të çmuar formuan?

Vdekja e Tij e përskuqur, si një mantel,

U përhap mbi trupin e Tij mbi këtë dru kryqi;

Prandaj unë jam i vdekur ndaj tërë botës,

Dhe i vdekur ndaj meje është i tërë globi.

Po të ishte gjithë bota natyrore e imja,

Dhuratë tepër e vogël prej meje ndaj Zotit do të ishte;

Dashuri kaq e mahnitshme, kaq hyjnore,

Kërkon shpirtin, jetën gjithçka time.

Autor: Isaac Watts, 1707

Kapitulli 28

Ringjallja dhe Ngritja

Si ishte trupi i Krishtit të ringjallur? Cila është rëndësia e kësaj për ne? Çfarë i ndodhi Krishtit kur u ngrit në qiell? Çfarë nënkuptohet me gjendjet e Jezus Krishtit?

SHPJEGIMI DHE BAZA NGA SHKRIMI

A. Ringjallja

1. Provat e Besëlidhjes së Re. Ungjijtë përmbajnë dëshmi të bollëkshme për ringjalljen e Krishtit (shiko Mat. 28:1–20; Mark 16:1–8; Luka 24:1–53; Gjoni 20:1–21:25). Përveç këtyre tregimeve të detajuara në katër ungjijtë, libri i “Veprave” është një histori e shpalljes prej apostujve të ringjalljes së Krishtit, lutjes së vazhdueshme ndaj Krishtit dhe mirëbesimit tek Ai si një që është i gjallë e që sundon në qiell. Letrat varen tërësisht mbi supozimin që Jezusi është një Shpëtimtar i gjallë e mbretërues, i Cili është tani kreu i përlëvduar i kishës, të Cilin duhet ta besojmë, adhurojmë dhe admirojmë, e që do të kthehet një ditë me fuqi dhe lavdi të madhe për të sunduar si Mbret mbi tokë. Libri i “Zbulesës” tregon në mënyrë të përsëritur mbretërimin e Krishtit të ringjallur në qiell dhe parashikon kthimin e Tij për të ngadhënjyer mbi armiqtë e Tij e për të sunduar në lavdi. Kështu, e tërë Besëlidhja e Re dëshmon për ringjalljen e Krishtit.^[98]1

2. Natyra e ringjalljes së Krishtit. Ringjallja e Krishtit nuk ishte thjesht një kthim nga të vdekurit që ishte përjetuar nga të tjerë më përpara, si për shembull Llazari (Gjoni 11:1–44), sepse atëherë Jezusi do të kishte qenë subjekt i dobësisë dhe plakjes dhe si përfundim do të kishte vdekur përsëri, njëlloj sikurse vdesin të tëra qeniet njerëzore. Përkundrazi, kur Ai u ringjall nga të vdekurit, Jezusi ishte “fryti i parë”^[99]2 (1 Kor. 15:20, 23) i një lloji të ri jete njerëzore, një jete në të cilën trupi i Tij u bë i përsosur, jo më subjekt i dobësisë, plakjes apo vdekjes, por në gjendje që të jetojë përjetësisht.

Është e vërtetë se dy dishepujt e Jezusit, nuk e njohën Atë kur bënë një copë udhë me Të rrugës për në Emaus (Luka 24:13–32), por Luka në mënyrë specifike na thotë se kjo gjë ndodhi për shkak se “sytë e tyre ishin të penguar për të mos e njohur atë” (Luka 24:16), dhe më vonë “atyre iu çelën sytë dhe e njohën” (Luka 24:31). Mari Magdalena nuk arriti ta njihte Jezusin vetëm për një çast (Gjoni 20:14–16), por kjo mund të kishte qenë për shkak se ishte ende pa zbardhur dita, dhe se ajo nuk fillimisht nuk po e shikonte në fytyrë, herën e parë ajo kishte ardhur “kur ishte ende errët” (Gjoni 20:1), dhe “u kthye” për t’i folur Jezusit sapo e njohu (Gjoni 20:16).

Në raste të tjera, dishepujt duket se e njohën mjaft shpejt Jezusin (Mat. 28:9, 17; Gjoni 20:19–20, 26–28; 21:7, 12). Kur Jezusi iu shfaq njëmbëdhjetë dishepujve në Jerusalem, ata fillimisht u befasuan dhe u frikësuan (Luka 24:33, 37), megjithëkëtë, pasi panë duart dhe këmbët e Jezusit, dhe pasi e panë të hante peshk, u bindën që Ai ishte ringjallur. Këto shembuj tregojnë se kishte një shkallë të konsiderueshme vazhdimësie mes shfaqjes fizike të Jezusit përpara se të vdiste dhe pas ringjalljes së Tij. Megjithëkëtë, Jezusi nuk dukej ekzaktësisht ashtu sikurse dukej përpara se të vdiste pasi përveç mahnitjes fillestare të dishepujve për shkak të asaj që ata dukshëm nuk menduan se mund të ndodhte, me shumë mundësi kishte një ndryshim të mjaftueshëm në pamjen e jashtme fizike të Tij saqë e bënte Jezusin të mos njihej aty për aty. Ndoshta ky dallim në pamjen e jashtme ishte thjesht dallimi mes një njeriu që kishte jetuar një jetë vuajtjesh, mundimesh dhe pikëllimi, dhe një tjetri që e kishte trupin të rikthyer në pamjen e plotë rinore e që gëzonte një shëndet të përsosur, sepse paçka se trupi i Jezusit ishte ende një trup fizik, ai u ringjall si një trup i transformuar, i cili nuk mund të vuante më apo të ishte i dobët, i sëmurë apo që të vdiste. Ai kishte “të veshur pavdekësinë” (1 Kor. 15:53). Pali thotë se trupi i ringjallur është ngritur në: “paprishje... në lavdi... në fuqi... trup frymëror” (1 Kor. 15:42–44).^[100]3

Fakti që pas ringjalljes, Jezusi kishte një trup fizik që mund të prekej dhe kapej me dorë, shikohet tek ajo që dishepujt “i rrokën këmbët” (Mat. 28:9), që Ai iu shfaq dishepujve rrugës për në Emaus sikur të ishte një udhëtar tjetër i zakonshëm në rrugë (Luka 24:15–18, 28–29), që Ai mori bukë dhe e theu (Luka 24:30), që Ai hëngri pak peshk të pjekur për të demonstruar qartësisht se kishte një trup fizik e jo thjesht një frymë, që Maria e mendoi se ishte një kopshtar (Gjoni 20:15), që “u tregoi atyre duart dhe brinjën e tij” (Gjoni 20:20), që Ai ftoi Tomasin të prekte duart dhe brinjën e Tij (Gjoni 20:27), që Ai përgatiti mëngjesin për dishepujt e Tij (Gjoni 21:12–13), dhe se Ai në mënyrë të shkoqur u tha: “Shikoni duart e mia dhe këmbët e mia, se jam unë vetë. Më prekni dhe shikoni, sepse një frymë nuk ka mish e eshtra, si po shihni se unë kam” (Luka 24:39). Pjetri tha se dishepujt “hëngrën dhe pinë bashkë me të, mbasi ai u ngjall prej së vdekurish” (Veprat 10:41).

Është e vërtetë që Jezusi me sa duket ishte në gjendje që të shfaqej e zhdukej aty për aty (Luka 24:31, 36; Gjoni 20:19, 26). Megjithëkëtë, ne duhet të tregojmë kujdes që të mos dalim në shumë përfundime bazuar në këtë fakt, sepse jo të gjitha pasazhet pohojnë se Jezusi mund të shfaqej apo zhdukej papritur; disa thjesht thonë se Jezusi erdhi dhe qëndroi ndër dishepujt. Kur Jezusi u zhduk papritmas nga sytë e dishepujve në Emaus, kjo mund të kishte qenë ndodhia e një mrekullie të veçantë, si ajo që ndodhi kur “Fryma e Zotit e rrëmbeu Filipin dhe eunuku nuk e pa më” (Veprat 8:39). Gjithashtu, nuk duhet ta mbitheksojmë faktin që Jezusi erdhi dhe qëndroi mes dishepujve në dy raste ndërkohë që dyert ishin të “mbyllura”^[101]4 (Gjoni 20:19, 26), sepse asnjë tekst nuk thotë se Jezusi “kaloi përmes murit” apo ndonjë gjë të tillë. Në të vërtetë, në një rast tjetër në Besëlidhjen e Re kur dikush duhej të kalonte përmes një dere të mbyllur, dera u hap përmes një mrekullie (shiko Veprat 12:10).^[102]5

Murray Harris kohët e fundit ka propozuar një interpretim alternativ ndaj vargjeve të cituara më lart, veçanërisht vargjeve ku tregohet që Jezusi shfaqet e zhduket në kohë të ndryshme: ai thotë se këto vargje tregojnë se ndërkohë që Jezusi mundej që ndonjëherë të materializohej në një trup fizik, ekzistenca e Tij e zakonshme ishte në një formë jofizike apo jomishore e “trupit shpirtëror” të Tij. Për më tepër, kur Ai u ngrit në qiell pas dyzet ditësh, Jezusi hoqi dorë përgjithmonë nga ndonjë materializim i mëtejshëm në një trup fizik. Profesor Harris-i thotë:

Ringjallja e Jezusit nuk ishte transformimi i Tij në një trup jomaterial por marrja prej Tij e një “trupi frymëror” që mund të materializohet apo dematerializohet sipas dëshirës. Kur në një rast të caktuar Jezusi zgjodhi që t’u shfaqej personave të ndryshëm në formë materiale, ky ishte po aq “trupi shpirtëror” i vërtetë i Jezusit, sa edhe kur Ai nuk ishte i dukshëm apo i prekshëm....Pas dyzet ditëve, kur shfaqjet e Tij në tokë përfunduan, Jezusi merr mënyrën e vetme të të qenurit i dukshëm ndaj banorëve të qiellit por kjo duke patur një trup jo të mishtë....Në gjendjen e Tij të ringjallur, Ai transhendon ligjet normale të ekzistencës fizike. Ai nuk ishte më i lidhur nga kufizimet materiale apo hapësinore.^[103]6

Është e rëndësishme që të kuptojmë se Harris-i padyshim që pohon ringjalljen fizike e trupore të Jezusit nga të vdekurit.^[104]7 Ai thotë se po ai trup i cili vdiq, gjithashtu u ringjall, por pastaj u transformua në një “trup shpirtëror” me tipare të reja.^[105]8

Si përgjigje, ndërkohë që unë nuk e konsideroj këtë një çështje doktrinarë me rëndësi madhore (përderisa është thjesht një çështje që ka të bëjë me natyrën e trupit të ringjallur, për të cilën tani ne dimë fare pak),^[106]9 unë gjithsesi mendoj se Besëlidhja e Re na siguron disa prova bindëse që do të na shtynin të kishim një mendim ndryshe nga pikëpamja e Herrit. Ai e pranon se disa herë, Jezusi tregoi se kishte një trup fizik të aftë për të ngrënë ushqim e të prekshëm, e që kishte mish e eshtra. Ai madje është dakord që në kohën e ngritjes së Jezusit në qiell, “Ai ishte një Jezus real me “mish e eshtra” (Luka 24:39) i Cili u mor lart përpara syve të dishepujve të Vet.”^[107]10 E vetmja pyetje është nëse ky trup i Jezusit në kohë të tjera ekzistoi në një formë jofizike e jo të mishtë siç pretendon Harrisi. Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, na duhet të pyesim nëse tekstet e Besëlidhjes së Re rreth dukjes dhe zhdukjes së Jezusit, na detyrojnë të dalim në këtë përfundim. Nuk duket të jetë kështu.

“Luka” 24:31, që thotë se pasi Jezusi theu bukën dhe ia dha dy dishepujve, “ai u zhduk prej tyre”, nuk e kërkon me doemos daljen në atë përfundim. Shprehja greqisht e përdorur këtu për fjalën “zhduk” (ἄφαντος ἐγένετο) nuk haset gjetiu në Besëlidhjen e Re, por kur gjendet tek shkrimet e Diodor Sikulit (një historian i cili shkroi nga 60–30 para K.), e përdoret një herë për një person të quajtur Amfiaraus i cili me karrocën e vet, ra në një hendek e “u zhduk sysh,” e njëjta shprehje është përdorur në një vend tjetër për të folur rreth Atlasit të cilin era e fortë e rrëzoi nga një majë mali e që u “zhduk.”^[108]11 Sido që të jetë, kjo shprehje nuk ka kuptimin që personi u bë jomaterial e as madje i padukshëm, por vetëm që ai u çua në një vend ku nuk e kapte syri i njeriut.^[109]12 Po kështu, tek “Luka” 24:31, gjithçka që ne mund të themi në përfundim, është se dishepujt nuk e panë më Jezusin. Ndoshta Fryma e Zotit e largoi Atë (si në rastin e Filipit tek “Veprat” 8:39), apo ndoshta Ai iu hoq nga sytë (si në rastin e Tij me Moisiun dhe Elijën në Malin e Shndërrimit, “Mat.” 17:8, apo si me rastin e ushtrisë qiellore përreth Eliseut, 2 Mbretërve 6:17, apo [me sa duket] si me dishepujt që kaluan gardianët e burgut tek “Veprat” 5:19–23; 12:6, 10). Në asnjërin rast nuk kemi nevojë të dalim në përfundimin se trupi fizik i Jezusit u bë jofizik po ashtu sikurse nuk kemi përse të dalim në përfundimin që trupat e dishepujve u bënë jofizikë kur kaluan para gardianëve të burgut (Veprat 5:23; 12:10) dhe u arratisën. Kështu edhe “Luka” 24:31 nuk thotë se ndonjë transformim i ndodhi trupit të Jezusit, por thotë thjesht se dishepujt nuk mund ta shikonin më.^[110]13

Sa për pretendimin që Jezusi kaloi përmes substancave materiale, kjo gjë nuk është vërtetuar në Besëlidhjen e Re. Siç edhe është shpjeguar më sipër, fakti që Jezusi u shfaq në një dhomë kur dyert ishin mbyllur apo kyçur (Gjoni 20:19, 26) mundej ose mund të mos mundej të nënkuptonte që Ai kaloi përmes një dere apo muri. Veçanërisht me lidhje këtu është çlirimi i parë i apostujve nga burgu: ata nuk kaluan përmes dyerve, por “një engjëll i Zotit, natën, i hapi dyert e burgut dhe, i nxori jashtë” (Veprat 5:19); megjithëkëtë, të nesërmen në mëngjes, punonjësit e sigurisë së burgut, raportuan duke thënë kështu: “Ne e gjetëm burgun të mbyllur me çdo siguri dhe rojat jashtë duke qëndruar përpara dyerve; por kur i hapëm, nuk gjetëm asnjeri brenda” (Veprat 5:23). Engjëlli kishte hapur dyert, apostujt kishin kaluar përmes dhe engjëlli i kishte mbyllur dhe kyçur përsëri dyert. Në mënyrë të ngjashme, kur Pjetri u çlirua nga burgu, ai nuk është se u dematerializua me qëllim për të depërtuar përmes vargonjve të kapura me dry me të cilat e kishin lidhur, por “zinxhirët i ranë nga duart” (Veprat 12:7).^[111]14 Po kështu, pa dyshim që është e mundshme që dera u hap në mënyrë të mrekullueshme për Jezusin, apo madje që Ai kishte hyrë në dhomë bashkë me dishepujt, por përkohësisht u qe fshehur nga sytë.

Në lidhje me natyrën e trupit të ringjallur të Jezusit, shumë më vendimtare sesa tekstet  rreth shfaqjes dhe zhdukjes së Jezusit, janë tekstet të cilat tregojnë se Jezusi në mënyrë të qartë kishte një trup fizik me “mish e eshtra” (Luka 24:39), i cili mund të hante e të pinte, të thyente bukën, të përgatiste mëngjesin e të ishte i prekshëm. Në ndryshim nga tekstet mbi shfaqjen dhe zhdukjen e Jezusit, këto tekste nuk janë në gjendje të japin një shpjegim alternativ i cili të mohojë trupin fizik të Jezusit. Vetë Herrisi bie dakord se në këto tekste, Jezusi del se kishte një trup prej mishi dhe eshtrash. Por, çfarë kishin për qëllim t’u mësonin dishepujve këto dukje fizike në mos që trupi i ringjallur i Jezusit ishte padyshim një trup fizik? Nëse Jezusi u ringjall në të njëjtin trup fizik që edhe vdiq, dhe nëse Ai në mënyrë të përsëritur iu shfaq dishepujve në atë trup fizik, duke ngrënë e duke pirë me ta (Veprat 10:41) përgjatë dyzet ditëve, dhe nëse Ai u ngrit në qiell në po atë trup fizik (Veprat 1:9), dhe nëse engjëlli u tha aty për aty dishepujve se “Ky Jezus, që u mor nga mesi juaj në qiell, do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell” (Veprat 1:11), atëherë Jezusi ishte qartësisht duke i mësuar ata se trupi i Tij i ringjallur, ishte një trup fizik. Po qe se “forma e zakonshme” e trupit të Tij të ringjallur nuk ishte fizike, atëherë në këto dukje të përsëritura fizike, Jezusi do të ishte fajtor për çuarjen në drejtim të gabuar të mendimit të dishepujve (dhe të gjithë lexuesve të mëpastajshëm të Besëlidhjes së Re) duke i bërë të mendonin se trupi i Tij i ringjallur vazhdoi të ishte fizik kur në fakt nuk ishte. Po qe se Ai ishte zakonisht jofizik dhe do të bëhej jofizik përgjithmonë pasi të ngrihej lart, atëherë do të ishte shumë keqorientuese nga ana Jezusit të thoshte: “Shikoni duart e mia dhe këmbët e mia, se jam unë vetë. Më prekni dhe shikoni, sepse një frymë nuk ka mish e eshtra, si po shihni se unë kam” (Luka 24:39). Ai nuk tha: “...mish dhe eshtra, siç e shikoni se kam përkohësisht”! Do të kishte qenë gabim t’i mësoje dishepujt se Ai kishte një trup fizik kur në mënyrën e zakonshme të ekzistencës së Tij, në fakt Ai nuk e kishte një të tillë.

Po qe se Jezusi do të kishte dashur t’i mësonte ata që Ai mundej të materializohej dhe dematerializohej sipas dëshirës (ashtu sikurse Harrisi argumenton), atëherë Ai mundet që fare lehtë të ishte dematerializuar përpara syve të tyre, në mënyrë që ata të mund ta dokumentonin në mënyrë të qartë këtë ndodhi. Ose, Ai me lehtësi mund të kishte kaluar përmes një muri në sy të tyre, e jo t’ia kishte behur papritmas mes tyre. Me pak fjalë, nëse Jezusi dhe autorët e Besëlidhjes së Re do kishin dashur të na mësonin se trupi i ringjallur ishte me natyrë dhe në thelb jomaterial, ata mund ta kishin bërë këtë, por në vend të kësaj, ata dhanë shumë tregues të qartë se ai ishte me natyrë fizike dhe materiale, edhe pse ishte një trup i përsosur, i çliruar përgjithnjë nga dobësitë, sëmundjet dhe vdekja.

Në fund, ka një element më të madh doktrinar. Ringjallja fizike e Jezusit si dhe zotërimi i përjetshëm prej Tij i një trupi fizik të ringjallur, japin pohime të qarta të mirësisë së krijimit material që Perëndia bëri fillimisht: “Atëherë Perëndia pa të gjitha ato që kishte bërë dhe, ja, ishte shumë mirë” (Zan. 1:31). Ne, si meshkuj e femra të ringjallur, do të jetojmë përgjithnjë në “qiej të rinj dhe tokë të re, në të cilët banon drejtësia” (2 Pjetrit 3:13). Ne do të jetojmë në një tokë të ripërtërirë e cila do “të çlirohet nga skllavëria e prishjes” (Rom. 8:21) dhe do të bëhet si një kopsht Edeni i ri. Do të ketë një Jerusalem të ri, dhe njerëzit “do të sjellin lavdinë dhe nderin e kombeve në të” (Zbu. 21:26), dhe atje do të jetë “lumi i pastër i ujit të jetës, i shkëlqyer si kristali, që del prej fronit të Perëndisë dhe të Qengjit. Në mes të rrugës së qytetit, këtej e andej lumit, pema e jetës që jep dymbëdhjetë fruta, dhe jep çdo muaj një frutë” (Zbu. 22:1–2). Në këtë univers shumë material, fizik e të ripërtërirë, duket se do të na duhet të jetojmë si qenie njerëzore me trupa fizikë të përshtatshëm për jetën në krijimin e ripërtërirë fizik që Perëndia ka bërë. Në veçanti, trupi i ringjallur fizik i Jezusit konfirmon që fillimisht Perëndia e krijoi njeriun të mirë, jo si një frymë e thjeshtë si engjëjt, por si një krijesë me një trup fizik që ishte “shumë i mirë.” Ne nuk duhet të biem në gabimin e të menduarit se ekzistenca jomateriale është njëfarësoj një formë më e mirë ekzistence për krijesat:^[112]15 kur Perëndia na bëri si kulmi i krijimeve të Tij, Ai na dha trupa fizikë. Në një trup të përsosur fizik, Jezusi u ngrit nga të vdekurit dhe tani mbretëron në qiell dhe do të kthehet për të na marrë e për të qenë me Të përgjithnjë.

3. Si Ati ashtu edhe Biri, Morën Pjesë në Ringjallje. Disa tekste pohojnë se qe pikërisht Perëndia Atë Ai që ringjalli Krishtin nga vdekja (Veprat 2:24; Rom. 6:4; 1 Kor. 6:14; Gal. 1:1; Efe. 1:20), por ka tekste të tjerë të cilët e tregojnë Jezusin tek merr pjesë në ringjalljen e Vet. Jezusi thotë: “Ati më do, sepse unë e jap jetën time që ta marr përsëri. Askush nuk e merr nga unë, por e jap nga vetja ime; unë kam pushtet ta lë dhe kam pushtet ta marr përsëri; këtë urdhërim e kam marrë nga Ati im” (Gjoni 10:17–18; kr. 2:19–21). Më e udhës do të ishte të dilnim në përfundimin se si Ati ashtu edhe Biri qenë përfshirë në ringjallje.^[113]16 Me të vërtetë që Jezusi thotë: “Unë jam ringjallja dhe jeta” (Gjoni 11:25; kr. Heb. 7:16).^[114]17

4. Rëndësia Doktrinare e Ringjalljes. 

a. Ringjallja e Krishtit Garanton Ripërtëritjen Tonë: Pjetri thotë se “na rilindi për një shpresë të gjallë me anë të ngjalljes së Jezu Krishtit prej së vdekurish” (1 Pjetrit 1:3). Këtu, ai, në mënyrë të shkoqur e lidh ringjalljen e Jezusit me ripërtëritjen apo rilindjen tonë. Kur Jezusi u ringjall, Ai kishte një cilësi të re jete, një “jetë ringjalljeje” në një trup njerëzor dhe një frymë njerëzore të cilat ishin plotësisht të përshtatura për bashkësi dhe bindje përgjithnjë ndaj Perëndisë. Në ringjalljen e Tij, Jezusi fitoi për ne një jetë të re njëlloj si e Tija. Ne nuk e marrim të tërë atë “jetë ringjalljeje” kur bëhemi të krishterë sepse trupi ynë mbetet ashtu si është, ende subjekt i dobësisë, mplakjes dhe vdekjes. Por, në frymën tonë, ne jemi bërë të gjallë me fuqi të re ringjalljeje.^[115]18 Kështu, është në sajë të ringjalljes së Tij që Krishti fitoi për ne atë lloj të ri jete që ne marrim kur “rilindemi.” Kjo është arsyeja përse Pali mund të thotë se Perëndia “na dha jetë bashkë me Krishtin (ju jeni të shpëtuar me anë të hirit), edhe na ringjalli bashkë me të” (Efe. 2:5–6; kr. Kol. 3:1). Kur Perëndia e ringjalli Krishtin nga të vdekurit, Ai na mendoi si njëfarësoj të ringjallur “me Krishtin” dhe për rrjedhojë si meritues të dobive të ringjalljes së Krishtit. Pali thotë se qëllimi i Tij në jetë, është: “që ta njoh atë dhe fuqinë e ringjalljes. . .” (Fil. 3:10). Pali e dinte se edhe në këtë jetë, ringjallja e Krishtit i dha fuqi të re për shërbesën e Krishterë si dhe bindjen ndaj Perëndisë.

Pali e lidh ringjalljen e Krishtit me fuqinë shpirtërore që punon brenda nesh kur u thotë efesianëve se ai po lutet që ata të njohin se “cila është madhështia e jashtëzakonshme e fuqisë së tij ndaj nesh, që besojmë, sipas veprueshmërisë së pushtetit të forcës së tij, të cilën e vuri në veprim në Krishtin, duke e ringjallur prej së vdekurish dhe duke e vënë të ulej në të djathtën e tij në vendet qiellore” (Efe. 1:19–20). Këtu, Pali thotë se fuqia nëpërmjet të cilës Perëndia e ringjalli Krishtin nga të vdekurit, është e njëjta fuqi që punon brenda nesh. Pali për më tepër na shikon si të ringjallur në Krishtin kur thotë: “U varrosëm, pra, me të me anë të pagëzimit në vdekje, që, ashtu si Krishti u ringjall prej së vdekurish me anë të lavdisë së Atit, kështu edhe ne të ecim në risinë e jetës.... Kështu edhe ju, llogariteni veten të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë, në Krishtin Jezus” (Rom. 6:4, 11). Kjo fuqi e re ringjalljeje brenda nesh, përfshin fuqinë për të korrur gjithnjë e më shumë fitore mbi mëkatin që ende kemi në jetën tonë—“mëkati nuk do të zotërojë më mbi ju” (Rom. 6:14; kr. 1 Kor. 15:17)—paçka se në këtë jetë, ne nuk do të jemi kurrë të përsosur. Kjo fuqi ringjalljeje përfshin gjithashtu fuqi për shërbesë në veprën e mbretërisë. Ishte pas ringjalljes së Jezusit që Ai u premtoi dishepujve të Vet: “Por do të merrni fuqi kur Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ju dhe do të më bëheni dëshmitarë në Jerusalem dhe në gjithë Judenë dhe Samarinë dhe deri në skajin e dheut” (Veprat 1:8). Kjo fuqi e re dhe e intensifikuar për shpalljen e ungjillit dhe kryerjen e mrekullive, si dhe ngadhënjimin mbi kundërshtimin e armiqve, dishepujve iu dha pas ringjalljes së Krishtit prej të vdekjes, dhe qe pjesë e fuqisë së re të ringjalljes që karakterizoi jetën e tyre të krishterë.

b. Ringjallja e Krishtit Garanton Drejtësimin Tonë: Ka vetëm një pasazh në të cilin Pali në mënyrë të shkoqur e lidh ringjalljen e Krishti me drejtësimin tonë (apo marrjen e një deklarate sipas të cilës ne nuk jemi fajtorë por të drejtë përpara Perëndisë).^[116]19 Pali thotë se Jezusi “u dorëzua për shkak të shkeljeve tona dhe u ringjall për drejtësimin tonë” (Rom. 4:25). Kur Krishti u ringjall, kjo ishte deklarata e Perëndisë si aprovim për veprën e shpengimit të Krishtit. Ngaqë Krishti “e përuli veten duke u bërë i bindur deri në vdekje, edhe deri në vdekje të kryqit” (Fil. 2:8), “Perëndia e lartësoi madhërisht. . .” (Fil. 2:9). Duke e ringjallur Krishtin, Perëndia Atë praktikisht po thoshte se Ai e aprovonte veprën e Krishtit të vuajtjes dhe vdekjes për mëkatet tona, që vepra e Tij u plotësua dhe se Krishti nuk kishte përse të qëndronte më i vdekur. Nuk mbetej më ndëshkim për t’u paguar për mëkatin, nuk mbetej më zemërim i Perëndisë për t’u mbajtur, nuk mbetej më faj apo detyrim për ndëshkim, të tëra këto ishin paguar tërësisht dhe nuk mbetej më asnjë faj. Në ringjallje, Perëndia po i thoshte Krishtit: “Unë e aprovoj atë që Ti ke bërë, dhe Ti gëzon favorin Tim.”

Kjo e shpjegon se si Pali mundet të thotë se Krishti u “ringjall për drejtësimin tonë” (Rom. 4:25). Nëse Perëndia “na ringjalli bashkë me të” (Efe. 2:6), atëherë, në sajë të bashkimit tonë me Krishtin, deklarata prej Perëndisë e aprovimit të Krishtit, është gjithashtu deklarata e Tij e aprovimit për ne. Kur Ati, në thelb i tha Krishtit: “I tërë ndëshkimi për mëkatet është paguar, dhe Unë nuk të gjej fajtor por si të drejtë përpara Meje,” me këtë, Ai po deklaronte atë që do të gjente zbatim tek ne gjithashtu me t’i besuar Krishtit për shpëtim. Në këtë mënyrë, ringjallja e Krishtit dha gjithashtu provën përfundimtare që Ai e kishte fituar drejtësimin tonë.

c. Ringjallja e Krishti garanton që edhe ne do të marrim trupa të përsosur të ringjallur: Besëlidhja e Re, disa herë e lidh ringjalljen e Jezusit me ringjalljen tonë përfundimtare trupore. “Perëndia edhe Zotin e ringjalli edhe ne do të na ringjallë përmes fuqisë së tij” (1 Kor. 6:14). Në mënyrë të ngjashme, “ai që ringjalli Zotin Jezus, do të na ringjallë edhe ne nëpërmjet Jezusit, dhe do të na paraqesë bashkë me ju” (2 Kor. 4:14). Por diskutimi më i zgjeruar i lidhjes mes ringjalljes së Krishtit dhe asaj të tonës, gjendet tek “1 Korintasve” 15:12–58. Atje, Pali thotë se Krishti është “fryti i parë i atyre që kanë fjetur” (1 Kor. 15:20). Në quajtjen e Krishtit “fryti i parë” (Gr. ἀπαρχή, G569), Pali përdor një metaforë të marrë nga bujqësia për të treguar se ne do të jemi si Krishti. Ashtu sikurse “frytet e para” apo shija e parë e të korrës së pjekur tregon se si do të jetë pjesa tjetër e të korrës për atë sezon, po kështu Krishti, si “fryti i parë” tregon se si do të jenë trupat tanë të ringjallur kur, në të “korrën” përfundimtare të Perëndisë, Ai të na ringjallë nga të vdekurit dhe të na sjellë në praninë e Tij.^[117]20

Pas ringjalljes së Jezusit, Ai ende kishte shenjat e gozhdëve në duart dhe këmbët e veta si dhe plagën e heshtës në brinjë (Gjoni 20:27). Njerëzit nganjëherë pyesin vetën nëse kjo nënkupton që vragat e dëmtimeve të rënda që ne kemi marrë në këtë jetë, do të mbeten gjithashtu tek trupat tanë të ringjallur. Përgjigja është se me shumë mundësi ne nuk do të na mbetet më ndonjë shenjë nga dëmtimet apo plagët që marrim në këtë jetë, por trupat tanë do të bëhen të përsosur, të “paprishshëm” dhe të ngritur “në lavdi.” Vragat e shkaktuara nga kryqëzimi i Jezusit janë unikale për shkak se ato janë një kujtues i përjetshëm i vuajtjeve të Tij dhe vdekjes për ne.^[118]21 Fakti që Ai i ka ende ato vraga nuk është se domosdoshmërisht nënkupton se edhe ato të tonat do të na mbeten. Përkundrazi, të tërë do të shërohen, dhe të tërë do të bëhen të përsosur dhe të shëndetshëm.

5. Rëndësia etike e ringjalljes. Pali shikon gjithashtu se ringjallja gjen zbatim tek bindja jonë ndaj Perëndisë në këtë jetë. Pas një diskutimi të gjatë mbi ringjalljen, Pali e përfundon duke i inkurajuar lexuesit e Tij, me këto fjalë: “Prandaj, o vëllezërit e mi të dashur, qëndroni të fortë e të patundur, duke tepruar përherë në veprën e Zotit, duke e ditur se mundi juaj nuk është i kotë në Zotin” (1 Kor. 15:58). Është për shkak se Krishti u ringjall nga të vdekurit që edhe ne do të ringjallemi e që duhet të vazhdojmë të palëkundur në veprën e Zotit. Kjo është për shkak se gjithçka që ne bëjmë për t’i sjellë njerëzit në mbretëri dhe për t’i ndërtuar ata, me të vërtetë që do të ketë rëndësi të përjetshme, për shkak se të tërë ne do të ringjallemi në atë ditë kur Krishti të kthehet, dhe do të jetojmë me Të përgjithnjë.

Së dyti, Pali na inkurajon kur mendojmë për ringjalljen, që të përqendrohemi tek shpërblimi ynë i ardhshëm qiellor si qëllimi ynë. Ai e shikon ringjalljen si një kohë kur të tëra vështirësitë e kësaj jete do të shpaguhen. Por, nëse Krishti nuk është ringjallur, e nëse nuk ka ringjallje, atëherë “i kotë është besimi juaj; ju jeni ende në mëkatet tuaja, atëherë edhe ata që fjetën në Krishtin janë të humbur. Në qoftë se shpresojmë në Krishtin vetëm në këtë jetë, ne jemi më të mjerët e të gjithë njerëzve” (1 Kor. 15:17–19; kr. v. 32). Por, për shkak se Krishti është ringjallur, dhe për shkak se ne jemi ringjallur me Të, ne duhet që të kërkojmë për një shpërblim qiellor si dhe të kemi në mend gjërat që janë lart:

Në qoftë se, pra, u ringjallët me Krishtin, kërkoni ato gjëra që janë lart, ku Krishti është ulur në të djathtë të Perëndisë. Kini në mend ato që janë lart, jo ato që janë mbi tokë, sepse keni vdekur dhe jeta juaj është fshehur bashkë me Krishtin në Perëndinë. Kur të shfaqet Krishti, jeta jonë, atëherë edhe ju do të shfaqeni në lavdi bashkë me të. (Kol. 3:1–4)

Një zbatim i tretë etik i ringjalljes, është detyrimi për të reshtur së dhënuri të vetes tonë ndaj mëkatit në jetën tonë. Kur Pali thotë se ne duhet ta mendojmë veten “të vdekur për mëkatin, por të gjallë për Perëndinë, në Krishtin Jezus” në sajë të ringjalljes së Krishtit si dhe fuqisë së ringjalljes së Tij përbrenda nesh (Rom. 6:11), ai pastaj vazhdon që menjëherë më pas të thotë: “Le të mos mbretërojë, pra, mëkati në trupin tuaj të vdekshëm.... mos ia paraqitni gjymtyrët tuaja mëkatit” (Rom. 6:12–13). Fakti që ne kemi këtë fuqi të re të ringjallur mbi dominimin e mëkatit në jetën tonë, përdoret nga Pali si një arsye për të na nxitur që të mos mëkatojmë më.

B. Ngritja në qiell

1. Krishti u ngrit në një vend. Pas ringjalljes, Jezusi ishte në tokë për dyzet ditë (Veprat 1:3), pastaj Ai i drejtoi ata për në Betani, ngjitur me Jerusalemin, dhe “ngriti lart duart, i bekoi. Dhe ndodhi që, ndërsa ai po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit lart në qiell” (Luka 24:50–51).

Një tregim i ngjashëm është dhënë nga Luka në pjesën hyrëse të “Veprave”:

Mbasi i tha këto, ndërsa ata po e shikonin, u ngrit lart; dhe një re e mori prej syve të tyre. Dhe, si ata po i mbanin sytë e ngulur në qiell, ndërsa ai po largohej, ja dy burra në rroba të bardha qëndruan pranë tyre, dhe thanë: "Burra galileas, çfarë qëndroni e shikoni drejt qiellit? Ky Jezus, që u mor nga mesi juaj në qiell, do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell.” (Veprat 1:9–11)

Këto tregime përshkruajnë një ngjarje e cila ka qartësisht qëllim t’u tregojë dishepujve se Jezusi shkoi në një vend. Ai nuk është se papritur iu zhduk për të mos u parë më kurrë prej tyre, por gradualisht u ngjit lart ndërkohë që ata po e shikonin, dhe pastaj një re (me sa duket reja e lavdisë së Perëndisë) ua hoqi nga sytë. Por, engjëjt aty për aty thanë se Ai do të kthehej në të njëjtën mënyrë në të cilën Ai kishte shkuar në qiell. Fakti që Jezusi kishte një trup të ringjallur i cili ishte subjekt i kufizimeve hapësinore (nuk mund të ishte në dy vende njëkohësisht) do të thotë se Jezusi shkoi diku kur u ngrit në qiell.

Është për t’u habitur që edhe disa teologë ungjillorë, ngurrojnë të pohojnë që qielli është një vend apo se Jezusi u ngrit në një vendndodhje fikse diku në universin hapësirë-kohë. Është për t’u pranuar që ne tani nuk mund ta shikojmë se ku është Jezusi, por kjo nuk vjen ngaqë Ai kaloi në ndonjë “gjendje” eterike për të cilën nuk ka vendndodhje aspak në universin hapësinor-kohor, por më tepër ngaqë sytë tanë nuk janë në gjendje që të shikojnë botën e padukshme që ekziston kudo rreth nesh. Rreth nesh ka engjëj, por ne thjesht nuk mund t’i shikojmë për shkak se sytë tanë nuk e kanë atë kapacitet. Eliseu qe i rrethuar nga një ushtri engjëjsh dhe koçi të zjarrta që e mbronin atë nga sirianët në Dothan, por shërbëtori i Eliseut nuk ishte në gjendje t’i shikonte këto engjëj derisa Perëndia ia hapi sytë në mënyrë që të mund të shikonte gjërat që ekzistonin në atë dimension shpirtëror (2 Mbretërve 6:17). Po kështu, kur Stefani po vdiste, Perëndia i dha Atij një aftësi të veçantë që ta shikonte botën e cila tani është e fshehur për sytë tanë, sepse ai “i nguli sytë nga qielli, pa lavdinë e Perëndisë dhe Jezusin duke qëndruar në të djathtën e Perëndisë, dhe tha: "Ja, unë po shoh qiejt e hapur dhe Birin e njeriut duke qëndruar në të djathtë të Perëndisë”’ (Veprat 7:55–56). Edhe Jezusi Vetë tha: “Në shtëpinë e Atit tim ka shumë banesa; përndryshe do t'ju thosha: Po shkoj t'ju përgatis një vend. Dhe kur të shkoj e t'ju përgatis një vend, do të kthehem përsëri dhe do t'ju marr pranë meje, që aty ku jam unë, të jeni edhe ju” (Gjoni 14:2–3).

Sigurisht, ne tani nuk jemi në gjendje që të themi ekzaktësisht se ku është qielli. Shkrimi shpesh herë portretizon njerëz që ngrihen në qiell (ashtu si Jezusi dhe Elija) apo që zbresin nga qielli (si engjëjt në ëndrrën e Jakobit, “Zan.” 28:12), kështu që ne jemi të justifikuar po ta mendojmë qiellin si diku “përmbi” tokën. Është për t’u pranuar se toka është e rrumbullakët dhe se ajo rrotullohet, kështu që se ku është qielli, ne thjesht nuk jemi në gjendje që ta themi me më shumë përpikëri. Shkrimi vetë nuk na e tregon këtë. Por, theksimi i përsëritur i faktit që Jezusi shkoi diku (ashtu sikurse bëri Elija, “2 Mbretërve” 2:11), si dhe fakti që Jerusalemi i Ri do të zbresë nga qielli prej Perëndisë (Zbu. 21:2), të tëra këto të lënë të kuptosh se qartësisht ka një lokalizim të qiellit në universin hapësirë-kohë. Ata të cilët nuk besojnë në Shkrimet, mund të tallen me një ide të tillë dhe të pyesin veten se si mund të jetë kjo gjë, njësoj sikurse edhe kozmonauti i parë rus i cili zbriti nga hapësira dhe deklaroi se nuk e pa as Perëndinë e as parajsën gjëkundi, por kjo thjesht të tregon për verbërinë e syve të tyre ndaj botës së padukshme shpirtërore. Kjo nuk tregon se qielli nuk ekziston në një vend të caktuar. Faktikisht, ngritja e Jezusit në qiell, ka për qëllim që të na mësojë se qielli ekziston vërtetë si një vend në universin hapësinor-kohor. (Shiko kapitullin 57 për një diskutim të mëtejshëm mbi natyrën e qiellit.)

2. Krishti mori lavdi dhe nder që nuk kishte qenë i Tiji më parë si Perëndi-Njeri. Kur Jezusi u ngrit në qiell, Ai mori lavdi, nder dhe autoritet i cili nuk kishte qenë kurrë i Tiji më përpara, si një që ishte edhe Perëndi edhe njeri. Përpara se Jezusi të vdiste, Ai u lut kështu: “Më përlëvdo, ti o Atë, pranë teje, me lavdinë që unë e kisha pranë teje para se të bëhej bota” (Gjoni 17:5).^[119]22 Në predikimin e Tij gjatë Rrëshajës, Pjetri tha se Jezusi u “ngrit në të djathtë të Perëndisë” (Veprat 2:33), dhe Pali deklaroi se “Perëndia e lartësoi madhërisht” (Fil. 2:9), dhe se Ai “u ngrit në lavdi” (1 Tim. 3:16; kr. Heb. 1:4). Krishti është tani në qiell me korret e engjëjve që i këndojnë lavde Atij me këto fjalë: “I denjë është Qengji i therur, të marrë fuqi, dhe pasuri, dhe urtësi, dhe forcë, dhe nder, dhe lavdi, dhe bekim!” (Zbu. 5:12).^[120]23

3. Krishti u ul në të djathtë të Perëndisë (Ulja e Krishtit). Një aspekt specifik i ngjitjes së Krishtit në qiell dhe marrjes së nderimit, ishte fakti që Ai ul në të djathtë të Perëndisë. Kjo është quajtur nganjëherë qëndrimi i Tij në të djathtë të Perëndisë.

Besëlidhja e Vjetër parashikoi që Mesia do të ulej në të djathtë të Perëndisë: “ZOTI i thotë Zotërisë tim: «Ulu në të djathtën time, derisa t'i bëj armiqtë e tu stol të këmbëve të tua”’ (Ps. 110:1). Kur Krishti u ngjit përsëri në qiell, Ai mori plotësimin e atij premtimi: “mbasi e bëri, përmes vetes së tij, pastrimin e mëkateve tona, u ul në të djathtë të Madhërisë, në vendet e larta” (Heb. 1:3). Kjo mikpritje në praninë e Perëndisë, si dhe ulja në të djathtë të Perëndisë, është një tregues dramatik i plotësimit të veprës së shpengimit të Krishtit. Ashtu sikurse një qenie njerëzore do të ulet pas kryerjes së një pune të madhe për të shijuar kënaqësinë e kryerjes së saj, po kështu edhe Jezusi u ul në të djathtë të Perëndisë, duke demonstruar kësisoj në mënyrë të dukshme faktin që vepra e Tij e shpengimit qe përfunduar.

Plus tregimit për plotësimin e veprës së shpengimit që Krishti kreu, akti i uljes në të djathtë të Perëndisë është një tregues që Ai mori autoritet mbi universin. Pali thotë se Perëndia “duke e ringjallur prej së vdekurish dhe duke e vënë të ulej në të djathtën e tij në vendet qiellore, përmbi çdo principatë, pushtet, fuqi, zotërim dhe çdo emër që përmendet” (Efe. 1:20–21). Po kështu, Pjetri thotë se Jezusi “shkoi në qiell dhe është në të djathtë të Perëndisë mbasi i janë nënshtruar engjëj, pushtete dhe fuqi” (1 Pjetrit 3:22). Pali gjithashtu aludon për “Psalmin” 110:1 kur thotë se Krishti “duhet që ... të mbretërojë, derisa t'i vërë të gjithë armiqtë nën këmbët e veta” (1 Kor. 15:25).

Një aspekt shtesë i autoritetit që Krishti mori nga Ati kur u ul në të djathtë të Tij, qe autoriteti për të derdhur Frymën e Shenjtë në kishë. Pjetri thotë në Ditën e Rrëshajës: “Ai, pra, duke qenë i ngritur në të djathtë të Perëndisë dhe duke marrë nga Ati premtimin e Frymës së Shenjtë, derdhi atë që ju tani shihni dhe dëgjoni” (Veprat 2:33).

Fakti që Jezusi tani ulet në të djathtë të Perëndisë në qiell, nuk do të thotë se Ai është përgjithmonë i “ngulur” atje apo se Ai nuk është aktiv. Ai shikohet tek qëndron në këmbë në të djathtë të Perëndisë (Veprat 7:56) si dhe duke ecur në mes të shtatë shandanëve të artë në qiell (Zbu. 2:1). Ashtu sikurse një mbret njerëzor ulet në fronin e vet mbretëror kur kurorëzohet, por pastaj aktivizohet në shumë veprimtari të tjera përgjatë çdo dite, po kështu edhe Krishti u ul në të djathtë të Perëndisë dhe kjo qe si një provë drastike e përfundimit të veprës së Tij shpenguese si dhe pranimit të autoritetit të Tij mbi universin, por ai është padyshim i angazhuar edhe në veprimtari të tjera në qiell gjithashtu.

4. Ngritja e Krishtit ka domethënie doktrinare për jetën tonë. Ashtu sikurse ringjallja ka rrjedhoja të thella për jetën tonë, po kështu edhe ngritja lart e Krishtit ka rrjedhoja të rëndësishme për ne. Së pari, përderisa ne jemi të bashkuar me Krishtin në çdo aspekt të veprës së Tij të shpengimit,^[121]25 ngritja lart e Krishtit në qiell, është një pamje paraprake e ngritjes tonë lart në qiell me Të në të ardhmen. “Ne të gjallët, që mbetemi, do të rrëmbehemi njëkohësisht në retë me ata, për të dalë përpara Zotit në ajër; dhe kështu do të jemi përherë bashkë me Zotin” (1 Thes. 4:17). Autori i “Hebrenjve” dëshiron që ne ta vrapojmë garën e jetës me njohurinë që po ndjekim hapat e Jezusit dhe që si përfundim do të arrijmë në bekimet e jetës në qiell që Ai po shijon tani: “le të rendim me durim në garën që është përpara nesh, duke i drejtuar sytë te Jezusi, kreu dhe plotësonjësi i besimit, i cili, për gëzimin që ishte përpara tij, duroi kryqin duke e përçmuar fyerjen dhe u ul në të djathtë të fronit të Perëndisë” (Heb. 12:1–2). Edhe Jezusi Vetë thotë se Ai do të na marrë një ditë për të qenë me Të (Gjoni 14:3).

Së dyti, ngritja e Jezusit në qiell na jep sigurinë që shtëpia jonë përfundimtare do të jetë në qiell me Të. “Në shtëpinë e Atit tim ka shumë banesa; përndryshe do t'ju thosha: Po shkoj t'ju përgatis një vend. Dhe kur të shkoj e t'ju përgatis një vend, do të kthehem përsëri dhe do t'ju marr pranë meje, që aty ku jam unë, të jeni edhe ju” (Gjoni 14:2–3). Jezusi ishte një njeri si ne nga çdo drejtim, e megjithëkëtë, pa mëkat, dhe Ai ka shkuar përpara nesh në mënyrë që si përfundim, ne të mund ta ndjekim Atë atje dhe që të jetojmë me Të përgjithnjë. Fakti që Jezusi është ngritur tashmë në qiell dhe e arriti synimin që iu vu, na jep një siguri të madhe që edhe ne në fund do të shkojmë atje.

Së treti, për shkak të bashkimit tonë me Krishtin në ngritjen e Tij, ne tani jemi në gjendje që të kemi pjesë (pjesërisht) tek autoriteti i Krishtit mbi universin, e më vonë do të kemi më plotësisht pjesë në të. Kjo është ajo që Pali tregon kur thotë se Perëndia “na ringjalli bashkë me të dhe na vuri të ulemi bashkë me të në vendet qiellore në Krishtin Jezus” (Efe. 2:6). Fizikisht, sigurisht që ne nuk jemi të pranishëm në qiell, sepse ne mbetemi këtu në tokë hë për hë. Por, nëse ulja e Krishtit në të djathtë të Perëndisë i referohet marrjes së autoritetit prej Tij, atëherë fakti që Perëndia na ka bërë që të ulemi me Krishtin, do të thotë se edhe ne kemi në një farë mase pjesë në autoritetin që Krishti ka, autoritet për t’u ngritur kundër “frymërave të liga në vendet qiellore” (Efe. 6:12; kr. vgj. 10–18) Si dhe për të bërë luftë me armët të cilat janë “të fuqishme në Perëndinë për të shkatërruar fortesat” (2 Kor. 10:4). Kjo pjesë në autoritetin e Krishtit mbi universin do të jetë më plotësisht në zotërimin tonë në epokën që do të vijë: “A nuk e dini ju se ne do të gjykojmë engjëj?” (1 Kor. 6:3). Për më tepër, ne do të kemi pjesë me Krishtin në autoritetin e Tij mbi krijimin që Perëndia ka bërë (Heb. 2:5–8).^[122]26 Jezusi premton: “Dhe kujt fiton dhe i ruan deri në fund veprat e mia, do t'i jap pushtet mbi kombet; dhe ai do t'i qeverisë ata me një shufër hekuri dhe ata do të thyhen si enë argjile, sikurse mora edhe unë pushtet nga Ati im” (Zbu. 2:26–27). Ai premton gjithashtu: “Atij që fiton do t'i jap të ulet me mua në fronin tim, sikurse edhe unë fitova dhe u ula me Atin tim në fronin e tij.” (Zbu. 3:21). Këto janë premtime të mahnitshme rreth pjesës tonë të ardhshme në uljen e Krishtit në të djathtë të Perëndisë, premtime të cilat nuk do t’i kuptojmë plotësisht deri në epokën që do të vijë.

C. Gjendjet e Jezus Krishtit

Kur flasim për jetën, vdekjen dhe ringjalljen e Krishtit, vërejmë se teologët nganjëherë kanë folur për “gjendjet e Jezus Krishtit.” Me këtë ata nënkuptojnë marrëdhëniet e ndryshme që Jezusi kishte me ligjin e Perëndisë për sa i takon njerëzimit, me zotërimin e autoritetit si dhe me marrjen e nderimit për Vete. Në përgjithësi, dy gjendje (përulësia dhe përlëvdimi) janë të dallueshme. Kështu, doktrina e “gjendjes së dyfishtë të Krishtit” është mësimi sipas të cilit, Krishti përjetoi së pari gjendjen e përulësimit e pastaj gjendjen e përlartësimit.

Përbrenda përulësimit të Krishtit janë përfshirë mishërimi, vuajtja, vdekja dhe varrosja e Tij. Nganjëherë, një aspekt i pestë (zbritja në ferr) përfshihet, por siç u shpjegua më lart, pozita që mbrohet në këtë libër është ajo që ai koncept nuk gjen mbështetje tek Shkrimi.

Në përlartësimin e Krishtit, ka gjithashtu katër aspekte: ringjallja e Tij, ngritja e Tij në qiell, ulja në të djathtë të Perëndisë dhe kthimi me lavdi dhe pushtet. Shumë teologji sistematike e përdorin gjendjen e përulësisë si dhe gjendjen e përlëvdimit si kategori të gjera për të organizuar diskutimin e tyre për veprën e Jezusit.^[123]27

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Ndërkohë që lexoni këtë kapitull, cilat aspekte të mësimit të Biblës rreth një trupi të ringjallur ishin të reja për mendjen tuaj? A të vjen në mendje ndonjë karakteristikë e trupit të ringjallur të cilin ti veçanërisht me zor pret të marrësh? Si të bën të ndjehesh mendimi që do të kesh një trup të tillë?

2.     Çfarë gjërash do të doje të bëje tani, por që e shikon veten që nuk je në gjendje që t’i bësh për shkak të dobësisë apo kufizimit të trupit tënd fizik? A mendon se këto veprimtari do të ishin të përshtatshme për jetën tënde në qiell? A do të jesh në gjendje që t’i bësh ato atëherë?

3.     Kur u rilinde, ti more një jetë të re shpirtërore përbrenda. Po ta mendosh këtë jetë të re si pjesë të fuqisë ringjallëse të Krishtit që është në punë brenda teje, si do të të inkurajonte kjo që ta jetoje jetën e krishterë si dhe për sa i takon shërbimit ndaj nevojave të njerëzve?

4.     Bibla thotë se tani ti je i ulur në vendet qiellore në Krishtin Jezus (Efe. 2:6). Ndërkohë që përsiatesh mbi këtë fakt, si mendon se do të ndikojë ai tek jeta jote e lutjes si dhe angazhimi yt në luftën shpirtërore kundër forcave demonike?

5.     Kur mendon për Krishtin i Cili është tani në qiell, a të bën kjo që të përqendrosh më shumë vëmendje në gjërat të cilat do të kenë rëndësi të përjetshme? A e rrit kjo sigurinë tënde që ti një ditë prej ditësh do të jesh me Të në parajsë? Si ndjehesh rreth mbretërimit të ardhshëm me Krishtin mbi kombet si dhe mbi engjëjt gjithashtu?

TERMA TË VEÇANTË

ngjitja lart

përlatësimi i Krishtit

përulësimi i Krishtit

i pakorruptueshëm

i ngritur në lavdi

i ngritur në fuqi

ringjallje

ulje

trup frymëror

gjendjet e Jezus Krishtit

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 195–196

1930 Thomas, 73–87

2. Arminiane (Ueslejane ose Metodiste)

1875–1876 Pope, 3:401–406

1987–1990 Oden, 451–526

3. Baptiste

1767 Gill, 1:583–602

1907 Strong, 706–710, 1015–1023

1917 Mullins, 44–46, 158–164, 472–478

1983–1985 Erickson, 769–779

1987–1994 Lewis/Demarest, 2:437–496

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 5:231–279

1949 Thiessen, 243–250

1986 Ryrie, 267–274

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 2:324–330

1934 Mueller, 295–300

6. E Reformuar (apo Presbiteriane)

1861 Heppe, 488–509

1871–1873 Hodge, 2:626–638

1887–1921 Warfield, SSW 1:178–202; PWC 535–548

1937–1966 Murray, CW 1:40–43; CW 4:82–91

1938 Berkhof, 344–355

1962 Buswell, 2:32–40

7. Ripërtëritëse (apo karizmatike/Pentakostale)

1988–1992 Williams, 1:381–413

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 192–196

2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II

1980 McBrien, 1:405–417

Vepra të Tjera

Bray, G.L. “Ngjitja Lart si dhe Ulja Qiellore e Krishtit (Ascension and Heavenly Session of Christ).” Tek FRT (NDT) fq. 46–47.

Craig, William Lane. Biri Ngrihet: Provat Historike për Ringjalljen e Jezusit (The Son Rises: The Historical Evidence for the Resurrection of Jesus). Chicago: Moody, 1981.

Fuller, Daniel P. Besimi dhe Historia e Pashkës (Easter Faith and History). Grand Rapids: Eerdmans, 1965.

Gaffin, Richard B., Jr. Ringjallja dhe Shpengimi: Një Studim në Soteriologjinë e Palit (Resurrection and Redemption: A Study in Paul’s Soteriology). Më përpara e njohur si: Pika Qendrore e Ringjalljes: Një Studim në Soteriologjinë e Palit (The Centrality of the Resurrection: A Study in Paul’s Soteriology). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1978.

Habermas, G.R. “Ringjallja e Krishtit (Resurrection of Christ).” Tek FUT (EDT) fq. 938–941.

_______, dhe Anthony Flew. A u Ringjall Jezusi nga të Vdekurit? Debati i Ringjalljes (Did Jesus Rise From the Dead? The Resurrection Debate). Redaktuar nga Terry L. Miethe. New York: Harper and Row, 1987.

Harris, Murray J. Nga Varri në Lavdi: Ringjallja në Besëlidhjen e Re, Përfshi këtu një Përgjigje ndaj Norman L. Geisler (From Grave to Glory: Resurrection in the New Testament, Including a Response to Norman L. Geisler). Grand Rapids: Zondervan, 1990.

_______. “Ringjallja, e Përgjithshmja (Resurrection, General).” Tek FRT (NDT) fq. 581–582.

Ladd, George E. Unë Besoj në Jezusin e Ringjallur (I Believe in the Resurrection of Jesus). Grand Rapids: Eerdmans, 1975.

Macleod, D. “Ringjallja e Krishtit (Resurrection of Christ).” Tek FRT (NDT) fq. 582–585.

Morison, Frank. Kush e Lëvizi Gurin (Who Moved the Stone)? London: Faber and Faber, 1930; ribotim, Grand Rapids: Zondervan, 1958.

O’Donovan, Oliver. Ringjallja dhe Rendi Moral (Resurrection and Moral Order). Leicester: Inter-Varsity Press, 1986.

Ross, A. “Ngjitja Lart e Krishtit (Ascension of Christ)” Tek FUT (EDT) fq. 86–87.

Swete, Henry Barclay. Krishti i Ngjitur Lart: Një Studim në Mësimet më të Hershme të Krishtera (The Ascended Christ: A Study in the Earliest Christian Teaching). London: Macmillan, 1910.

Tenney, Merrill C. Realiteti i Ringjalljes (The Reality of the Resurrection). New York: Harper and Row, 1963.

Toon, Peter. Ngjitja Lart e Zotit Tonë (The Ascension of Our Lord). Nashville: Thomas Nelson, 1984.

Wenham, John. Enigma Lindore (The Easter Enigma). London: Paternoster, 1984.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“1 Korintasve” 15:20–23: Por tashti Krishti u ringjall prej së vdekurish, dhe u bë fryti i parë i atyre që kanë fjetur. Sepse, ashtu si erdhi vdekja me anë të një njeriu, kështu erdhi dhe ringjallja e të vdekurve me anë të një njeriu. Sepse, ashtu sikurse në Adamin të gjithë vdesin, kështu të gjithë do të ngjallen në Krishtin, por secili sipas radhës së vet: Krishti, fryti i parë, pastaj ata që janë të Krishtit, në ardhjen e tij.

HIMN

“KRISHTI, ZOTI, ËSHTË RINGJALLUR SOT (CHRIST THE LORD IS RISEN TODAY)”

“Krishti, Zoti është ringjallur sot,” a-le-lu-ja!

Njerëzit dhe engjëjt a rrinë pa thënë dot; a-le-lu-ja!

Britma gëzimi lëshoni dhe trumbetave bjeruni; a-le-lu-ja!

Këndoni ju o qiej, dhe ti o tokë iso mbaji; a-le-lu-ja!

Të kota roja, vula dhe guri; a-le-lu-ja!

I ka shpërthyer portat e ferrit Krishti: a-le-lu-ja!

Vdekja më ringjalljen e Tij dot nuk e pengoi; a-le-lu-ja!

Krishti parajsën tani na mundësoi. A-le-lu-ja!

Mbreti ynë i lavdishëm sërish jeton; a-le-lu-ja!

O vdekje, ku tani thumbi yt qëndron? Al-le-lu-ja!

Tani që Ai vdiq, shpirtin tonë të shpëtonte; a-le-lu-ja!

o varr, ku është fitorja jote,? A-le-lu-ja!

Ngrihemi tani atje ku Krishti na ka drejtuar, a-le-lu-ja!

Duke ndjekur Kreun tonë të përlëvduar; a-le-lu-ja!

Të bërë si Ai, si Ai edhe ngrihemi; a-le-lu-ja!

Të tonat janë kryqi, varri dhe qielli. A-le-lu-ja!

Zotit të tokës dhe qiellit i qoftë lavdi! A-le-lu-ja!

Ty të dyja të dhënshin lavdi; a-le-lu-ja!

Ty tani me ngadhënjim të kemi përshëndetur!

Lavdi, Ty që je ringjallur! A-le-lu-ja!

Autori: Charles Wesley, 1739

Kapitulli 29

Postet e Krishtit

Në Ç’kuptim Është Krishti Profet, prift dhe mbret?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Në Izraelin e Besëlidhjes së Vjetër, kishte tre poste kryesore: profeti (siç ishte për shembull Nathan, “2 Sam.” 7:2), prifti (siç ishte për shembull Abiathari, “1 Sam.” 30:7), si dhe mbreti (siç ishte për shembull Mbreti David “2 Sam.” 5:3). Këto tre poste ishin të ndara nga njëri-tjetri. Profeti u fliste njerëzve fjalët e Perëndisë; prifti ofronte flijime, lutje dhe lavde ndaj Perëndisë në emër të njerëzve; ndërsa mbreti mbretëronte mbi njerëzit duke qenë përfaqësuesi i Perëndisë. Këto tre poste ishin një pamje paraprake e veprës së Krishtit Vetë në mënyra të ndryshme. Për rrjedhojë, ne mund të shikojmë përsëri tek vepra e Krishtit, tani duke menduar rreth perspektivës së këtyre tre posteve apo kategorive.^[124]1 Krishti i përmbush këto tre poste në mënyrat e mëposhtme: si profet, Ai na zbulon Perëndinë, si dhe na flet fjalët e Perëndisë; si prift Ai edhe ofron një flijim ndaj Perëndisë në emrin tonë, por edhe është Vetë flijimi që ofrohet; dhe si mbret, Ai mbretëron mbi kishë dhe mbi univers gjithashtu. Secilin prej këtyre posteve do ta diskutojmë tani në më shumë detaje.

        A. Krishti si Profet

Profetët e Besëlidhjes së Vjetër, folën fjalët e Perëndisë ndaj njerëzve. Moisiu ishte profeti i parë madhor, dhe ai shkroi pesë librat e parë të Biblës, të quajtura përmbledhtasi: Pesëlibërshi. Pas Moisiut, pati një varg profetësh të tjerë të cilët folën dhe shkruan fjalët e Perëndisë.^[125]2 Megjithëkëtë, Moisiu parashikoi se dikur, një profet tjetër si Ai do të vinte.

ZOTI, Perëndia yt, do të ngrejë për ty një profet si unë në mes teje dhe vëllezërve të tu; atë keni për ta dëgjuar, në bazë të gjithë atyre gjërave që i kërkove Zotit, Perëndisë tënd.... Dhe ZOTI më tha...“ Unë do të nxjerr për ta një profet nga gjiri i vëllezërve të tyre dhe do të vë në gojën e tij fjalët e mia, dhe ai do t'u thotë atyre të gjitha ato që unë do t'i urdhëroj.” (L. i P. 18:15–18)

Megjithëkëtë, kur shikojmë ungjijtë, vërejmë se Jezusi nuk shikohet mbi të gjitha si një profet apo si profeti që do të ishte si Moisiu, paçka se me raste ka referenca në këtë drejtim. Shpesh herë, ata të cilët e quajnë Jezusin “profet” dinë fare pak rreth Tij. Për shembull, qarkullonin mendime të ndryshme për Jezusin: “Disa (thonë se je) Gjon Pagëzori, të tjerë Elia, dhe të tjerë Jeremia, ose një nga profetët” (Mat. 16:14; kr. Luka 9:8). Kur Jezusi ringjalli të birin e vejushës së Nainit prej së vdekurish, njerëzisht patën frikë dhe thanë: “Midis nesh u ngrit një profet i madh!” (Luka 7:16). Kur Jezusi i tha gruas samaritane tek pusi diçka rreth jetës së saj të kaluar, ajo menjëherë u përgjigj kështu: “Zot, po shoh se ti je profet” (Gjoni 4:19). Por ajo nuk dinte shumëçka rreth Tij. Reagimi i njeriut të lindur i verbër i cili u shërua në tempull, qe i ngjashëm: “Është një profet” (Gjoni 9:17; vini re që besimi tek Jezusi si Mesi dhe hyjni, lindi vetëm kur arrijmë tek v. 37, pas një bashkëbisedimi të mëtejshëm me Jezusin).^[126]3 Për rrjedhojë, “profet” nuk është emërtimi kryesor i Jezusit, apo një i cili përdoret shpesh prej Tij apo për Të.

Megjithëkëtë, kishte ende një pritshmëri sipas të cilës profeti i ngjashëm me Moisiun, do të vinte (L. i P. 18:15, 18). Për shembull, pasi Jezusi kishte shumëfishuar bukët dhe peshqit, disa njerëz ia britën: “Me të vërtetë, ky është profeti që duhet të vijë në botë!” (Gjoni 6:14; kr. 7:40). Edhe Pjetri e identifikoi gjithashtu Krishtin si profeti i parashikuar nga Moisiu (shiko Veprat 3:22–24, duke cituar L. i P. 18:15). Kështu, Jezusi është me të vërtetë profeti i parashikuar nga Moisiu.

Megjithëkëtë, është domethënëse që tek Letrat e Apostujve, Jezusi nuk quhet kurrë profet apo profeti. Kjo është veçanërisht domethënëse në kapitujt e parë të “Hebrenjve”, për shkak se atje ishte një mundësi e qartë për ta identifikuar Jezusin si një profet, po qe se autori do të kishte dashur që ta bënte këtë. Ai fillon duke thënë: “Në shumë mënyra etërve me anë të profetëve, në këto ditët e fundit, na foli me anë të Birit” (Heb. 1:1–2). Pastaj, duke diskutuar madhështinë e Birit, në kapitujt 1–2, autori e përmbyll këtë seksion, jo duke thënë: “Prandaj, konsideroni Jezusin si profetin më të madh,” apo diçka të tillë, por përkundrazi, duke thënë: “Prandaj, o vëllezër të shenjtë, pjesëtarë të thirrjes qiellore, vështroni apostullin dhe kryepriftin e rrëfimit tonë, Krishtin Jezus” (Heb. 3:1).

Përse letrat e Besëlidhjes së Re e shmangin quajtjen e Jezusit profet? Me sa duket sepse, paçka se Jezusi është profeti që Moisiu parashikoi, gjithsesi Ai është shumë herë më i madh se cilido prej profetëve të Besëlidhjes së Vjetër, nga dy drejtime:

1. Ai është Ai për të Cilin u profetizua në Besëlidhjen e Vjetër. Kur Jezusi foli me dy dishepujt rrugës për në Emmaus, Ai u bëri një pasqyrë të të tërë Besëlidhjes së Vjetër, duke treguar se si profetët flisnin për Të: “Dhe, duke zënë fill nga Moisiu dhe nga gjithë profetët, ai u shpjegoi atyre në të gjitha Shkrimet gjërat, që i takonin atij” (Luka 24:27). Këtyre dishepujve, Ai u tha se ishin “të ngathët në zemër për të besuar gjithçka që kanë thënë profetët,” duke treguar se “duhej që Krishti të vuajë dhe të hyjë në lavdinë e tij” (Luka 24:25–26; kr. 1 Pjetrit 1:11, që thotë se profetët e Besëlidhjes së Vjetër, po “dëshmonin që më parë për vuajtjet e Krishtit dhe për lavditë”). Kështu, profetët e Besëlidhjes së Vjetër, shikonin përpara në kohë për tek Krishti në ato gjëra që shkruan, ndërsa apostujt e Besëlidhjes së Re, kthenin vështrimin prapa për tek Krishti, dhe e interpretuan jetën e Tij për të mirën e kishës.

2. Jezusi nuk ishte thjesht një lajmëtar zbulesash nga Perëndia (si të tërë profetët e tjerë), por ishte Vetë, burimi i zbulesës nga Perëndia. Ai nuk tha siç thanë të tërë profetët e Besëlidhjes së Vjetër, “Kështu thotë Zoti.” Jezusi mund ta niste këtë mësim që kishte autoritet hyjnor, me deklaratën mahnitëse: “Por unë po ju them” (Mat. 5:22; etj.). Fjala e Zotit erdhi tek profetët e Besëlidhjes së Vjetër, ndërsa Jezusi foli me autoritetin e Vet, si Fjala e përjetshme e Perëndisë (Gjoni 1:1) i Cili na e zbuloi në mënyrë të përsosur Atin (Gjoni 14:9; Heb. 1:1–2).

Në kuptimin më të përgjithshëm të termit profet si thjesht dikush i Cili na zbulon Perëndinë dhe që na flet fjalët e Perëndisë, Krishti është sigurisht me të vërtetë e plotësisht profet. Në fakt, Ai është Ai të Cilin të tërë profetët e Besëlidhjes së Vjetër parapanë në të folurën e tyre si dhe në veprimet e tyre.

B. Krishti si Prift

Në Besëlidhjen e Vjetër, priftërinjtë caktoheshin prej Perëndisë për të ofruar flijime. Ata ofronin gjithashtu lutje dhe lavde ndaj Perëndisë në emër të popullit. Duke vepruar kështu, ata “shenjtëronin” popullin ose e bënin atë të pranueshëm për të hyrë në praninë e Perëndisë, sado që në një mënyrë të kufizuar gjatë periudhës së Besëlidhjes së Vjetër. Në Besëlidhjen e Re, Jezusi bëhet kryeprifti ynë i madh. Kjo temë është trajtuar gjerësisht në letrën drejtuar “Hebrenjve”, ku shikojmë se Jezusi funksionoi si prift nga dy drejtime.

1. Jezusi ofroi një flijim të përsosur për mëkatin. Flijimi të cilin Jezusi ofroi për mëkatin nuk ishte gjaku i kafshëve të tilla si ai i demave ose cjepve: “sepse është e pamundur që gjaku i demave dhe i cjepve të heqë mëkatet” (Heb. 10:4). Përkundrazi, Jezusi e ofroi Veten si një flijim i përsosur: “Por tani, vetëm një herë, në fund të shekujve, Krishti u shfaq për të prishur mëkatin me anë të flijimit të vetvetes” (Heb. 9:26). Ky ishte një flijim i plotë dhe përfundimtar, i cili nuk do të përsëritej kurrë, një temë kjo e theksuar shpesh herë në librin e “Hebrenjve” (shiko 7:27; 9:12, 24–28; 10:1–2, 10, 12, 14; 13:12). Për rrjedhojë, Jezusi i përmbushi të tëra pritshmëritë që ishin parademostruar, jo vetëm në flijimet e Besëlidhjes së Vjetër, por gjithashtu në jetën dhe veprimet e priftërinjve që i ofruan ato. Ai ishte edhe flijimi, edhe prifti i cili e ofroi flijimin. Jezusi është tani “një kryeprift i madh që ka përshkuar qiejt” (Heb. 4:14) dhe që është shfaqur “tani përpara Perëndisë për ne” (Heb. 9:24), përderisa Ai ka ofruar një flijim që i dha fund përgjithnjë nevojës për flijime të mëtejshme.

2. Jezusi në mënyrë të vazhdueshme na sjell më pranë Perëndisë. Priftërinjtë e Besëlidhjes së Vjetër, jo vetëm që ofruan flijime, por gjithashtu në një mënyrë përfaqësusese, ata hynë në praninë e Perëndisë hera herës në emër të popullit. Por, Jezusi, bën shumë më tepër se kaq. Si kryeprifti ynë i përsosur, Ai, në mënyrë të vazhdueshme na drejton në praninë e Perëndisë, në mënyrë që të mos kemi më nevojë për tempullin e Jerusalemit, apo për një priftëri të veçantë për të qëndruar mes nesh dhe Perëndisë. Gjithashtu, Jezusi nuk vjen në pjesën e brendshme (shenjtërores) së tempullit tokësor në Jerusalem, por Ai ka shkuar në të barasvlershmen e shenjtërores së qiellit, tek prania e Perëndisë Vetë në qiell (Heb. 9:24). Për rrjedhojë ne kemi një shpresë që e ndjek Atë atje: “Kjo shpresë që ne kemi është si një spirancë e sigurt dhe e patundur për shpirtin, e cila hyn deri në brendësinë e velit, ku ka hyrë Jezusi, si pararendës për ne, pasi u bë kryeprift në përjetësi” (Heb. 6:19–20). Kjo do të thotë se ne kemi një privilegj shumë më të madh sesa ata njerëz të cilët jetuan në kohën e tempullit të Besëlidhjes së Vjetër. Ata madje nuk mund të hynin as në dhomën e parë të tempullit, në vendin e shenjtë, sepse vetëm priftërinjtë mund të qaseshin atje. Pastaj në dhomën e brendshme të tempullit, në shenjtërore, mund të hynte vetëm kryeprifti, dhe edhe ai, mund të hynte atje vetëm një herë në vit (Heb. 9:1–7). Por, kur Jezusi ofroi një flijim të përsosur për mëkatet, perdja apo veli i tempullit që mbante mbyllur veli i tempullit u nda në mes (Luka 23:45), duke nënkuptuar kësisoj në mënyrë simbolike në tokë, që mënyra e aksesit të Perëndisë në qiell ishte hapur nëpërmjet vdekjes së Jezusit. Për rrjedhojë, autori i “Hebrenjve” mund të bënte këtë nxitje të mahnitshme ndaj të tërë besimtarëve:

Duke pasur, pra, o vëllezër, guxim për të hyrë në shenjtërore [fjalë për fjalë “vendet e shenjta,” që ka kuptimin edhe “vendi i shenjtë” si dhe “vendi më i shenjtë” vetë] me anë të gjakut të Jezusit... edhe duke pasur një kryeprift mbi shtëpinë e Perëndisë, le t'i afrohemi me zemër të vërtetë, në siguri të plotë besimi. (Heb. 10:19–22)

Jezusi ka hapur për ne rrugën e arritjes tek Perëndia në mënyrë që ne vazhdimisht të “afrohemi” në vetë praninë e Perëndisë, pa frikë por me “guxim” dhe me “siguri të plotë besimi.”

3. Jezusi si prift lutet në mënyrë të vazhdueshme për ne. Një tjetër funksion priftëror në Besëlidhjen e Vjetër, ishte lutja në emër të të gjithë popullit. Autori i “Hebrenjve” na thotë se Jezusi e përmbushi edhe këtë funksion: Ai “mund të shpëtojë plotësisht ata, që me anë të tij i afrohen Perëndisë, sepse gjithmonë rron që të ndërmjetësojë për ta” (Heb. 7:25). Pali pohon të njëjtën gjë kur thotë se Krishti Jezus “ndërmjetëson për ne” (Rom. 8:34).

Disa kanë argumentuar që kjo vepër ndërmjetësimi prej kryeprifti, është vetëm akti i qëndrimit në praninë e Atit, si një kujtues i vazhdueshëm që Ai Vetë ka paguar ndëshkimin për të tëra mëkatet tona. Sipas kësaj pikëpamjeje, Jezusi nuk është se faktikisht bën lutje specifike ndaj Perëndisë Atë rreth nevojave individuale në jetën tonë, por “ndërmjetëson” vetëm në kuptimin e qëndrimit në praninë e Perëndisë si përfaqësuesi ynë kryepriftëror.

Megjithëkëtë, kjo pikëpamje nuk duket se përshtatet me gjuhën aktuale të përdorur tek “Romakëve” 8:34 dhe “Hebrenjve” 7:25. Në të dyja rastet, fjala ndërmjetëson është përkthim i termit greqisht ἐντυγχάνω (G1961). Kjo fjalë nuk nënkupton thjesht “të jesh përfaqësuesi i dikujt përpara dikujt tjetër,” por ka qartësisht kuptimin e bërjes së kërkesave apo peticioneve specifike përpara dikujt. Për shembull, Festus-i përdor këtë fjalë për t’i thënë mbretit Agripa: “Ju po shihni atë, kundër të cilit gjithë turma e judenjve m'u drejtua mua” (Veprat 25:24). Edhe Pali e përdor gjithashtu për Elijën kur ai “i drejtohet Perëndisë kundër Izraelit” (Rom. 11:2). Në të dy këto raste, kërkesat janë shumë specifike, jo thjesht parashtrime të përgjithshme.^[127]4

Për rrjedhojë, ne mund të dalim në përfundimin se si Pali ashtu edhe autori i “Hebrenjve” janë duke thënë se Jezusi jeton në mënyrë të vazhdueshme në praninë e Perëndisë, për të bërë kërkesa specifike, si dhe për të parashtruar peticione specifike përpara Perëndisë për ne. Ky është një rol të cilin Jezusi, si Perëndia-njeri, është i kualifikuar në mënyrë unikale për ta përmbushur. Paçka se Perëndia është në gjendje që të kujdeset për të tëra nevojat tona, si reagim ndaj vëzhgimit të drejtpërdrejtë të Tij (Mat. 6:8), megjithëkëtë, Perëndia e ka patur për kënaqësi në marrëdhënien e Tij me racën njerëzore, që të vendosë të veprojë në vend të kësaj, si përgjigje ndaj lutjes, me sa duket, në mënyrë që besimi i treguar përmes lutjes, të mund ta përlëvdojë Atë. Janë veçanërisht lutjet e burrave dhe grave të krijuara në shëmbëlltyrën e Tij ato që janë të kënaqshme në sytë e Perëndisë. Në Krishtin, ne kemi një njeri të vërtetë, një njeri të përsosur, që lutet dhe që ndërkohë, në mënyrë të  vazhdueshme përlëvdon Perëndinë përmes lutjes. Kësisoj, natyra njerëzore është ngritur në një pozitë shumë të lartë: “Një është Perëndia, dhe një është ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve: njeriu Krishti Jezus” (1 Tim. 2:5).

Megjithëkëtë, vetëm në natyrën e Tij njerëzore, Jezusi sigurisht që nuk mund të ishte një kryeprift i tillë i madh për të tërë njerëzit e Tij në botën mbarë. Ai nuk do mund t’i dëgjonte lutjet e personave larg Tij, e as nuk do mund të dëgjonte lutjet të cilat thuheshin vetëm me mëndje nga ndokush. Ai nuk mund t’i dëgjonte njëherësh të tëra kërkesat (sepse në botë, në çdo çast, ka miliona njerëz që i luten Atij). Për rrjedhojë, me qëllim për të qenë kryeprifti i përsosur i Cili ndërmjetëson për ne, Ai duhet të jetë Perëndi si dhe njeri. Ai duhet të jetë dikush i Cili në natyrën e Tij hyjnore edhe mundet të dijë gjithçka, edhe t’i sjellë të gjitha ato në praninë e Atit. Megjithëkëtë, për shkak se Ai u bë dhe vazhdon të jetë njeri, Ai ka të drejtën që të na përfaqësojë përpara Perëndisë dhe Ai mund t’i shprehë peticionet e Tij nga pikëpamja e një kryeprifti të dhembshur, një i Cili i kupton nga përvoja e Vet ato që ne kalojmë.

Për rrjedhojë, Jezusi është i vetmi person në të tërë universin e për jetë të jetëve i Cili mund të jetë një kryeprift i tillë qiellor, një i Cili është me të vërtetë Perëndi dhe me të vërtetë njeri, i përlartësuar përgjithmonë përmbi qiejt.

Mendimi që Jezusi është duke u lutur vazhdimisht për ne, duhet të përbëjë një inkurajim të madh. Ai lutet për ne në përputhje me vullnetin e Atit, kështu që ne mund ta dimë që kërkesat e Tij do të realizohen. Berkhofi thotë:

Fakti që Krishti lutet për ne, është një mendim ngushëllues, edhe atëherë kur ne e neglizhojmë jetën tonë të lutjes; që Ai është duke i parashtruar Atit ato nevoja shpirtërore të cilat nuk ishin të pranishme për mendjet tona, dhe të cilat ne shpesh herë neglizhojmë t’i përfshijmë në lutjet tona; dhe se Ai lutet për mbrojtjen tonë nga rreziqet për të cilat ne nuk jemi as të vetëdijshëm, si dhe kundër armiqve të cilët na kërcënojnë, edhe pse ne nuk e vëmë re këtë. Ai është duke u lutur që besimi ynë të mos meket, dhe që në fund ne të dalim fitimtarë.^[128]5

C. Krishti si Mbret

Në Besëlidhjen e Vjetër, mbreti ka autoritet për të mbretëruar mbi kombin e Izraelit. Në Besëlidhjen e Re, Jezusi u lind për të qenë Mbreti i Judenjve (Mat. 2:2), por Ai refuzoi çfarëdolloj përpjekjeje nga njerëzit që u përpoqën që ta bënin Atë një mbret tokësor, me pushtet ushtarak dhe politik (Gjoni 6:15). Ai i tha Pilatit: “Mbretëria ime nuk është prej kësaj bote; po të ishte mbretëria ime prej kësaj bote, shërbëtorët e mi do të luftonin që të mos u dorëzohesha judenjve; porse tani mbretëria ime nuk është prej këtej” (Gjoni 18:36). Megjithëkëtë, Jezusi e kishte një mbretëri, mbërritjen e të cilës Ai e shpalli në predikimin e Vet (Mat. 4:17, 23; 12:28, etj.). Ai në fakt është mbreti i vërtetë i popullit të ri të Perëndisë. Kësisoj, Jezusi refuzoi t’i qortonte dishepujt e Tij të cilët thërritën gjatë hyrjes së Tij ngadhënjimtare në Jerusalem, “I bekuar qoftë Mbreti që po vjen në emër të Zotit!” (Luka 19:38; kr. vgj. 39–40; gjithashtu Mat. 21:5; Gjoni 1:49; Veprat 17:7).

Pas ringjalljes së Tij, Jezusit iu dha nga Perëndia Atë, një autoritet shumë herë më i madh mbi kishën si dhe mbi universin. Perëndia e ngriti “duke e vënë të ulej në të djathtën e tij në vendet qiellore, përmbi çdo principatë, pushtet, fuqi, zotërim dhe çdo emër që përmendet jo vetëm në këtë botë, por edhe në atë të ardhme, dhe vuri gjithçka nën këmbët e tij, edhe përmbi çdo gjë ia dha për krye kishës” (Efe. 1:20–22; Mat. 28:18; 1 Kor. 15:25). Ky autoritet mbi kishën si dhe mbi universin, do të njihet më shumë nga njerëzit kur Jezusi të kthehet në botë me fuqi dhe me lavdi të madhe për të mbretëruar (Mat. 26:64; 2 Thes. 1:7–10; Zbu. 19:11–16). Ditën në të cilën Ai do të pranohet si “MBRETI I MBRETËRVE dhe ZOTI I ZOTËRVE” (Zbu. 19:16) dhe kur të përkulet çdo gju (Fil. 2:10).

D. Rolet tona si profetë, priftërinj dhe mbretër

Po të shikojmë prapa në kohë tek situata e Adamit përpara rënies dhe përpara në kohë tek gjendja jonë e ardhshme me Krishtin në qiell për tërë përjetësinë, ne do të mund të shikojmë se këto role të profetit, priftit dhe mbretit, kishin paralelet e tyre në përvojën që Perëndia fillimisht kishte synuar për njerëzit, dhe që do të përmbushet në jetën tonë në qiell.

Në Kopshtin e Edenit, Adami ishte një “profet” në atë që Ai kishte njohuri të vërtetë të Perëndisë dhe që gjithnjë fliste me vërtetësi rreth Perëndisë si dhe rreth krijimit të Tij. Ai ishte një “prift” në atë që Ai qe në gjendje që të ofronte falas dhe haptas lutje dhe lavdërime ndaj Perëndisë. Nuk kishte nevojë për një flijim për të paguar për mëkatet, por në një kuptim tjetër të flijimit, vepra e Adamit dhe Evës do t’i ishte ofruar Perëndisë me mirënjohje dhe falënderim, dhe kështu do të kishte qenë një “flijim” i një tjetër lloji (kr. Heb. 13:15). Adami dhe Eva ishin gjithashtu “sundues” (apo mbret dhe mbretëreshë) në kuptimin që i ishin dhënë dominim si dhe sundim mbi krijimin (Zan. 1:26–28).

Pasi mëkati hyri në botë, qëniet e rëna njerëzore, nuk funksionuan më si profetë, sepse ata besonin informacione të rreme rreth Perëndisë dhe folën me falsitet rreth Tij ndaj të tjerëve. Ata nuk kishin më liri hyjnore si priftërinj tek Perëndia për shkak se mëkati i ndau ata nga prania e Tij. Në vend që të mbretëronin si mbretër mbi krijimin që Perëndia kishte bërë, ata iu nënshtruan ashpërsisë së forcave natyrore të krijimit dhe u tiranizuan nga përmbytje, thatësira dhe nga toka joproduktive, si dhe nga sundimtarë tiranë njerëzorë. Fisnikëria e njeriut siç e kishte krijuar Perëndia, për të qenë një profet, prift dhe mbret i vërtetë, u humb për shkak të mëkatit.

Pati një rifitim të pjesshëm të pastërtisë së këtyre tre roleve, në caktimin e tre posteve të profetit, priftit dhe mbretit në mbretërinë e Izraelit. Hera-herës, njerëz të perëndishëm i zinin këto poste, por kishte gjithashtu edhe profetë të rremë, priftërinj të pandershëm si dhe mbretër të paperëndishëm, dhe pastërtia dhe shenjtëria fillestare me të cilën Perëndia synonte që njeriu t’i përmbushte këto poste, nuk u realizua kurrë plotësisht.

Kur Krishti erdhi, ne pamë për herë të parë plotësimin e këtyre tre roleve, përderisa Ai ishte profeti i përsosur, i cili deklaroi më plotësisht fjalët e Perëndisë për ne, kryeprifti i përsosur, i Cili ofroi flijimin suprem për mëkatet dhe i Cili i solli njerëzit e Tij më afër me Perëndinë, si dhe mbreti i vërtetë dhe i merituar i universit, i Cili do të mbretërojë përgjithnjë me një skeptër drejtësie mbi qiejt e rinj dhe tokën e re.

Por, është për t’u habitur se ne si të krishterë, edhe tani fillojmë ta imitojmë Krishtin në secilin prej këtyre roleve, paçka se në një mënyrë të nënshtruar Atij. Ne kemi një rol “profetik” ndërkohë që shpallim ungjillin ndaj botës, dhe kësisoj u sjellim njerëzve Fjalën shpëtuese të Perëndisë. Faktikisht, kurdoherë që ne flasim me vërtetësi rreth Perëndisë ndaj besimtarëve apo jobesimtarëve, ne jemi duke përmbushur kështu një funksion “profetik” (dhe fjalën profetik po e përdor në një kuptim shumë të gjerë).

Ne jemi gjithashtu priftërinj për shkak se Pjetri na quan “priftëri mbretërore” (1 Pjetrit 2:9). Ai na fton që të ndërtohemi duke u bërë një tempull shpirtëror, që të jemi: “një priftëri e shenjtë” si dhe “për të ofruar flijime frymërore, që i pëlqejnë Perëndisë me anë të Jezu Krishtit” (1 Pjetrit 2:5). Autori i “Hebrenjve” na shikon gjithashtu si priftërinj që janë në gjendje që të hyjnë tek shenjtërorja (Heb. 10:19, 22) si dhe në gjendje që “t'i ofrojmë vazhdimisht Perëndisë një flijim lavdie, domethënë frytin e buzëve që rrëfejnë emrin e tij” (Heb. 13:15). Ai na thotë gjithashtu se veprat tona të mira janë flijime të kënaqshme për Perëndinë: “Dhe mos harroni të bëni bamirësi dhe t'u jepni ndihmë të tjerëve, sepse Perëndisë i pëlqejnë flijime të tilla” (Heb. 13:16). Edhe Pali ka një rol priftëror në mendje për ne kur shkruan: “Ju lutem, pra, o vëllezër, nëpërmjet dhembshurisë së Perëndisë, t'i paraqitni trupat tuaj si fli të gjallë, të shenjtë, të pëlqyeshëm për Perëndinë, që është shërbesa juaj e mençur” (Rom. 12:1).

Ne gjithashtu kemi pjesë në mbretërimin si mbret të Krishtit, pasi jemi ngritur për t’u ulur me Të në vendet qiellore (Efe. 2:6), duke ndarë kësisoj të njëjtën shkallë në autoritetin e Tij mbi forcat e liga shpirtërore të cilat mund të jenë rreshtuar kundër nesh (Efe. 6:10–18; Jakobi 4:7; 1 Pjetrit 5:9; 1 Gjoni 4:4). Perëndia edhe tani na ka dhënë autoritet mbi fusha të ndryshme në këtë botë apo në kishë, duke u dhënë disave autoritet mbi shumëçka ndërsa të tjerëve autoritet mbi pakgjë. Por, kur Zoti të kthehet, ata të cilët kanë qenë besnik në gjëra të vogla, atyre do t’u jepet autoritet mbi shumëçka (Mat. 25:14–30).

Kur Krishti të kthehet dhe të sundojë mbi qiejt e rinj si dhe mbi tokën e re, ne do të jemi përsëri “profetë” të vërtetë” për shkak se njohuria jonë atëherë do të jetë e përsosur dhe do të njoh thellë, ashtu sikurse njihem (1 Kor. 13:12). Pastaj ne do të flasim vetëm të vërteta rreth Perëndisë si dhe botës së Tij, dhe tek ne do të përmbushet qëllimi fillestar profetik të cilin Perëndia kishte për Adamin. Ne do të jemi përgjithnjë priftërinj, sepse në përjetësi do të adhurojmë dhe do t’i ofrojmë lutje Perëndisë ndërkohë që shikojmë fytyrën e Tij dhe ndërkohë që banojmë në praninë e Tij (Zbu. 22:3–4). Ne do t’ia ofrojmë vazhdimisht veten bashkë me gjithçka që bëjmë apo që kemi, si flijim ndaj mbretit tonë më të denjë.

Megjithëkëtë, ne gjithashtu, në nënshtrim ndaj Perëndisë, do të kemi pjesë në sundimin mbi universin, sepse me Të, ne do të “mbretërojnë në jetë të jetëve” (Zbu. 22:5). Jezusi thotë: “Atij që fiton do t'i jap të ulet me mua në fronin tim, sikurse edhe unë fitova dhe u ula me Atin tim në fronin e tij” (Zbu. 3:21). Faktikisht, Pali u thotë korintasve: “A nuk e dini ju se shenjtorët do të gjykojnë botën?... A nuk e dini ju se ne do të gjykojmë engjëj?” (1 Kor. 6:2–3). Për rrjedhojë, përgjatë gjithë përjetësisë, ne do të funksionojmë përgjithnjë si profetë, priftërinj dhe mbretër, por të nënshtruar dhe subjekte të Zotit Jezus që është profeti, prifti dhe mbreti më i lartë.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     A mund të shikoni disa mënyra në të cilat një kuptim i rolit të Krishti si profet, prift dhe mbret, do të të ndihmojë të kuptosh më plotësisht funksionet e profetëve, priftërinjve dhe mbretërve në Besëlidhjen e Vjetër? Lexo përshkrimin e mbretërisë së Salomonit tek “1 Mbretërit” 4:20–34 si dhe “1 Mbretërve” 10:14–29. A shikoni tek mbretëria e Salomonit ndonjë paratregim të tre posteve të Krishtit? Ndonjë paratregim të mbretërisë së përjetshme të Krishtit? A mendon se ke privilegje më të mëdha apo më të vogla që jeton tani si pjesëtar i kishës në epokën e besëlidhjes së re?

2.     A mund të shikosh ndonjë plotësim të rolit të profetit në jetën tënde tani? Po të rolit të priftit? Po të rolit të mbretit? Si mundet secili prej këtyre funksioneve të zhvillohet në jetën tënde?

TERMA TË VEÇANTË

ndërmjetësim

mbret

prift

profet

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 219–238

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1875–1876 Pope, 2:197–262

1940 Wiley, 2:187–216

1983 Carter, 1:363–364

3. Baptiste

1767 Gill, 1:602–644

1887 Boyce, 291–295

1907 Strong, 710–776

1917 Mullins, 303–304

1983–1985 Erickson, 762–763

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 3:17–30

1986 Ryrie, 254–259

5. Luterane

1917–1924 Pieper, 2:330–396

1934 Mueller, 301–318

6. E Reformuar (apo Presbiteriane)

1559 Calvin, 1:494–503 (2.15)

1871–1873 Hodge, 2:455–490, 592–609

1878 Dabney, 475–477, 483–487

1937–1966 Murray, CW 1:44–58

1938 Berkhof, 356–366, 406–412

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 179–191

2. Katolike Romake: Post-Vatikanit II

1980 McBrien (pa trajtim të hollësishëm)

Vepra të Tjera

Baker, J.P. “Postet e Krishtit (Offices of Christ).” Tek FRT (^[129]NDT) fq. 476–477.

Clowney, Edmund P. Misteri që Shpaloset: Zbulimi i Krishtit në Besëlidhjen e Vjetër (The Unfolding Mystery: Discovering Christ in the Old Testament). Phillipsburg, New Jersey: Presbyterian and Reformed, 1988.

Letham, Robert. Vepra e Krishtit (The Work of Christ). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1993.

Reymond, R.L. “Postet e Krishtit (Offices of Christ).” Tek FUT (^[130]EDT) f. 793.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“1 Pjetrit” 2:9–10: Por ju jeni fis i zgjedhur, priftëri mbretërore, komb i shenjtë, popull i fituar nga Perëndia, që të shpallni lavdinë e atij, që ju thirri nga terri në dritën e tij të mrekullueshme; ju që dikur nuk ishit një popull, kurse tani populli i Perëndisë; dikur të pamëshiruar, por tani të mëshiruar.

HIMN

“GËZOHU, ZOTI ËSHTË MBRET (REJOICE THE LORD IS KING)”

Ky himn i fuqishëm, na inkurajon që të gëzohemi me mbretërimin e tanishëm si dhe atë të ardhshëm të Krishtit. (Një himn i shkëlqyer rreth rolit të Krishtit si prift, është “Ngrihu Shpirti im Ngrihu (Arise, My Soul, Arise),” shkruar edhe ky nga Çarlls Ueslli (Charles Wesley), dhe që mund të përdoret si një himn alternativ. Një alternativë tjetër, është: “Sa i Ëmbël Tingëllon Emri Jezus (How Sweet the Name of Jesus Sounds),” shkruar nga Xhon Njutën (John Newton), veç. v. 4.)

Gëzohu, Zoti është Mbret, Zotin dhe Mbretin tënd adhuro;

Përgjithnjë gëzohu dhe ngadhënje, falëndero dhe këndo,:

Zërin tënd ngrije, zemrës tënde thuaji ngrihu;

Gëzohu, përsëri të them, gëzohu.

Perëndia i të vërtetës dhe i dashurisë, mbretëron Jezusi, Shpëtimtari;

Kur njollat tona kish pastruar, vendin e Vet lart e zuri:

Zërin tënd ngrije, zemrës tënde thuaji ngrihu;

Gëzohu, përsëri të them, gëzohu.

Mbretëria e Tij nuk mund të bjerë, mbi tokë e qiell Ai mbretëron;

Çelësat e vdekjes dhe ferrit, Jezusit tonë i janë dhën’:

Zërin tënd ngrije, zemrës tënde thuaji ngrihu;

Gëzohu, përsëri të them, gëzohu.

Ai ulet në të djathtë të Perëndisë, derisa tërë armiqtë e Tij të nënshtrohen,

Dhe përulen me urdhër të Tij dhe poshtë këmbëve të Tij bien:

Ngrije zemrën tënde, ngrije zërin tënd;

Gëzohu, përsëri të them, gëzohu.

Autori: Charles Wesley, 1746

Kapitulli 30

Vepra e Frymës së Shenjtë

Cilat janë veprimtaritë dalluese të Frymës së Shenjtë përgjatë historisë së Biblës?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Në kapitujt e mëparshëm kemi diskutuar deri diku personin dhe veprën e Perëndisë Atë, dhe më tej, personin dhe veprën e Perëndisë Bir, Jezus Krishtin. Kemi shqyrtuar gjithashtu provat biblike për hyjninë si dhe personalitetin e veçantë të Frymës së Shenjtë (në lidhje me doktrinën e Trinisë). Është vendi tani që në këtë kapitull të përqendrohemi tek vepra dalluese e Frymës së Shenjtë. Ndër veprimtaritë e ndryshme të pjesëtarëve të Trinisë, cilat aktivitete thuhen të jenë veçanërisht vepër e Perëndisë Frymë e Shenjtë?

Duhet të kuptojmë që në fillim se kapitujt e tjerë të këtij libri trajtojnë më shumë apo më pak në mënyrë të drejtpërdrejtë aspekte të caktuara të veprës së Frymës së Shenjtë. Kapitujt mbi pagëzimin dhe mbushjen me Frymën e Shenjtë (39) si dhe dhuratat e Frymës së Shenjtë (52–53) pothuajse tërësisht trajtojnë veprat specifike të Frymës së Shenjtë. Për më tepër, kapitujt që kanë të bëjnë me autoritetin e Shkrimit (4), lutjen (18), thirrjen e ungjillit (33), ripërtëritjen (34), shenjtërimin (38), durimin (40), përlëvdimin (42), disiplinën kishtare (46), mjetet e hirit përbrenda kishës (48), si dhe adhurimin (51), të tëra trajtojnë aspekte të ndryshme të veprës së Frymës së Shenjtë në botë, dhe veçanërisht në jetën e besimtarëve. Gjithsesi, në këtë kapitull do të përpiqemi të fitojmë një tablo të përgjithshme të gjithçkaje që Shkrimi na mëson rreth punës së Frymës së Shenjtë, me qëllim që të kuptojmë më plotësisht se çfarë lloje veprimtarish i janë deleguar veçanërisht Frymës së Shenjtë nga Perëndia Atë si dhe Perëndia Bir.

Punën e Frymës së Shenjtë ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Puna e Frymës së Shenjtë është të manifestojë prezencën aktive të Perëndisë në botë, dhe veçanërisht në kishë. Ky përkufizim tregon që Fryma e Shenjtë është pjesëtar i Trinisë dhe Atë Shkrimi më shumë e paraqet si të pranishëm për të bërë veprën e Perëndisë në botë. Paçka se deri në një farë mase kjo është e vërtetë përgjatë gjithë Biblës, kjo është veçanërisht e vërtetë në epokën e besëlidhjes së re. Në Besëlidhjen e Vjetër, prania e Perëndisë shpesh herë u manifestua në lavdinë e Perëndisë si dhe nëpër teofani. Tek ungjijtë, Jezusi Vetë manifestoi praninë e Perëndisë ndër njerëzit, por, pasi Jezusi u ngrit në qiell dhe në vazhdim përgjatë gjithë epokës së kishës, Fryma e Shenjtë është tani manifestimi primar i pranisë së Trinisë ndër ne. Ai është Ai që është më shumë i pranishëm ndër ne tani.^[131]1

Që nga vetë fillimi i krijimit, ne kemi një tregues që vepra e Frymës së Shenjtë, ka për qëllim të përfundojë dhe mbajë në ekzistencë atë që Perëndia Atë ka planifikuar si dhe atë që Perëndia Bir ka filluar, sepse tek “Zanafilla” 1:2, “Fryma e Perëndisë lëvizte mbi sipërfaqen e ujërave.” Gjithashtu, në ditën e Rrëshajave, me fillimin e krijesës së re në Krishtin, është Fryma e Shenjtë i Cili vjen për t’i dhënë fuqi kishës (Veprat 1:8; 2:4, 17–18). Për shkak se Fryma e Shenjtë është personi i Trinisë përmes të Cilit Perëndia manifeston veçanërisht praninë e Tij, në epokën e besëlidhjes së re, është vërtetë e përshtatshme që Pali ta quajë Frymën e Shenjtë “frytin e parë” (Rom. 8:23) si dhe “garanci” (apo “kapar,” 2 Kor. 1:22; 5:5) i manifestimit të plotë të pranisë së Perëndisë që ne do të përjetojmë në qiejt dhe tokën e re (kr. Zbu. 21:3–4).

Edhe në Besëlidhjen e Vjetër, qe parashikuar se prania e Frymës së Shenjtë do të sillte bekime të bollëkshme nga Perëndia: Isaia parashikoi një kohë kur Fryma do të sillte një ripërtëritje të madhe.

Sepse pallati do të braktiset, qyteti i zhurmshëm do të shkretohet... derisa mbi ne të përhapet Fryma nga lart, shkretëtira të bëhet pemishte dhe pemishtja të konsiderohet si një pyll. Atëherë i drejti do të banojë në shkretëtirë dhe drejtësia do të banojë në pemishte. Pasojë e drejtësisë do të jetë paqja, rezultat i drejtësisë qetësia dhe siguria përjetë. Populli im do të banojë në një vend paqeje, në banesa të sigurta dhe në vende të qeta pushimi. (Isa. 32:14–18)

Në mënyrë të ngjashme, Perëndia profetizoi përmes Isaisë për Jakobin kështu: “Sepse unë do të derdh ujë mbi atë që ka etje dhe lumenj mbi tokën e thatë; do të derdh Frymën time mbi pasardhjen tënde dhe bekimin tim mbi trashëgimtarët e tu” (Isa. 44:3).

Në kontrast me këtë, largimi i Frymës së Shenjtë, e largoi bekimin e Perëndisë nga një popull: “Por ata u rebeluan dhe e trishtuan Frymën e tij të shenjtë; prandaj ai u bë armiku i tyre dhe luftoi kundër tyre” (Isa. 63:10). Megjithëkëtë, kishte një sërë profecishë në Besëlidhjen e Vjetër që parashikonin një kohë kur Fryma e Shenjtë do të vinte në plotësi më të madhe, një kohë kur Perëndia do të bënte një besëlidhje të re me popullin e Tij (Ezek. 36:26–27; 37:14; 39:29; Joeli 2:28–29).

Në çfarë mënyrash specifike sjell Fryma e Shenjtë bekimin e Perëndisë? Ne mund të dallojmë katër aspekte të veprës së Frymës së Shenjtë që sjell prova të pranisë së Perëndisë si dhe për të bekuar: (1) Fryma e Shenjtë fuqizon; (2) Fryma e Shenjtë pastron; (3) Fryma e Shenjtë zbulon; (4) Fryma e Shenjtë unifikon. Më poshtë do të shqyrtojmë secilën prej këtyre katër veprimtarive. Së fundi, ne duhet të kuptojmë se këto veprimtari të Frymës së Shenjtë, nuk duhen marrë për të mirëqena, dhe se ato nuk është se ndodhin automatikisht ndër popullin e Perëndisë. Përkundrazi, Fryma e Shenjtë pasqyron kënaqësinë apo pakënaqësinë e Perëndisë me besimin dhe bindjen, apo me mosbesimin si dhe mosbindjen e njerëzve të Perëndisë. Për shkak të kësaj, na duhet të shikojmë një aspekt të pestë të veprimtarisë së Frymës së Shenjtë: (5) Fryma e Shenjtë jep prova më të forta apo më të dobëta të pranisë dhe bekimit të Perëndisë, sipas reagimit tonë ndaj Tij.

A. Fryma e Shenjtë Fuqizon

1. Ai jep jetë. Në lëmin natyror, është roli i Frymës së Shenjtë që t’i japë jetë të tëra krijesave të gjalla, qofshin në tokë, në qiell apo në det, sepse “Ti dërgon frymën tënde dhe ata krijohen, kështu ti ripërtërin faqen e dheut” (Ps. 104:30). Anasjelltas, nëse Perëndia do “të tërhiqte Frymën dhe hukatjen e tij, çdo mish do të shkatërrohej njëkohësisht dhe njeriu do të kthehej në pluhur” (Jobi 34:14–15). Këtu shikojmë rolin e Frymës që jep dhe mbështet jetën njerëzore dhe shtazore.

Paralelisht me këtë, është roli i Frymës së Shenjtë, për të na dhënë jetë të re në ripërtëritje.^[132]2 Jezusi i tha Nikodemit, “Ç'ka lindur nga mishi, është mish; dhe ç'ka lindur nga Fryma, është frymë. Mos u mrekullo që të thashë: ``Duhet të lindni përsëri”’ (Gjoni 3:6–7; kr. vgj. 5, 8; 6:63; 2 Kor. 3:6). Ai tha gjithashtu: “Është Fryma që jep jetë; mishi nuk vlen asgjë” (Gjoni 6:63; kr. 2 Kor. 3:6; Veprat 10:44–47; Titit 3:5).^[133]3 E përputhshme me funksionin jetë-dhënës të Frymës së Shenjtë, është fakti që ishte Fryma e Shenjtë që ngjizi Jezusin në mitrën e Marisë, mamasë së Tij (Mat. 1:18, 20; Luka 1:35). Gjithashtu, në ditën kur Krishti të kthehet, është po Ai Frymë e Shenjtë që do ta përfundojë këtë punë jetë-dhënëse duke dhënë jetë të re ringjalljeje trupave tanë të vdekshëm: “Por në qoftë se Fryma i atij që ringjalli Krishtin prej së vdekurish banon në ju, ai që e ringjalli Krishtin prej së vdekurish do t'u japë jetë edhe trupave tuaj vdekatarë me anë të Frymës së tij që banon në ju” (Rom. 8:11).

2. Ai jep fuqi për shërbesë. 

a. Besëlidhja e Vjetër: Në Besëlidhjen e Vjetër, Fryma e Shenjtë shpesh herë i fuqizoi njerëzit për shërbime të veçanta. Ai fuqizoi Jozueun me aftësi drejtuese si dhe mençuri (Num. 27:18; L. i P. 34:9), si dhe i fuqizoi gjyqtarët që të çlironin Izraelin nga ata që e shtypnin (vini re se si “Fryma e ZOTIT ishte mbi” Othnielin tek “Gjyq.” 3:10, Gedeonin tek 6:34, Jefteun tek 11:29, dhe Sansonin tek 13:25; 14:6, 19; 15:14). Fryma e Shenjtë, erdhi fuqishëm mbi Saulin për ta ngritur atë në betejë kundër armiqve të Izraelit (1 Sam. 11:6), dhe kur Davidi u shugurua si mbret, “që nga ajo ditë Fryma e ZOTIT zbriti te Davidi” (1 Sam. 16:13), duke e pajisur Davidin që të përmbushte detyrën mbretërore për të cilën e kishte thirrur Perëndia.^[134]4 Në një lloj pak më ndryshe fuqizimi, Fryma e Shenjtë e fuqizoi Betsaleelin me aftësi artistike për ndërtimin e tabernakullit si dhe pajisjes së tij (Eks. 31:3; 35:31), si dhe me aftësinë që këto aftësi t’ua mësonte edhe të tjerëve (Eks. 35:34).^[135]5

Fryma e Shenjtë gjithashtu i mbroi njerëzit e Perëndisë si dhe i aftësoi ata që të ngadhënjenin përmbi armiqtë e tyre. Për shembull, Perëndia e vuri Frymën e Tij në mes tyre në kohën e eksodit (Isa. 63:11–12) dhe më vonë, pas kthimit të tyre nga mërgimi, vuri Frymën e Tij në mes tyre për t’i mbrojtur ata e për të mos lënë që t’i kaplonte frika (Hag. 2:5). Kur Sauli po përpiqej të zinte Davidin, Fryma e Shenjtë zbriti mbi lajmëtarët e Saulit (1 Sam. 19:20) dhe në fund edhe mbi vetë Saulin (v. 23), duke bërë që ata në mënyrë të pavullnetshme të binin përdhe e të profetizonin për orë të tëra, duke shkatërruar kësisoj qëllimin e Saulit dhe duke e poshtëruar atë, si përgjigje kjo ndaj dashakeqësisë së dhunshme që ai kishte shfaqur ndaj Davidit dhe Samuelit. Po kështu, ndërkohë që Ezekieli po profetizonte gjykime nëpërmjet Frymës së Shenjtë kundër disa prej drejtuesve të Izraelit (Ezek. 11:5), një prej drejtuesve i quajtur Pelatiah faktikisht vdiq (Ezek. 11:13). Në këtë mënyrë, Fryma e Shenjtë solli gjykim të atypëratyshëm mbi të.

Në fund, Besëlidhja e Vjetër parashikoi një kohë kur Fryma e Shenjtë do të shuguronte një Mesi-Shërbëtor, në plotësi dhe fuqi të madhe:

Fryma e ZOTIT do të pushojë mbi të; fryma e urtësisë dhe e zgjuarsisë, fryma e këshillës dhe e fuqisë, fryma e njohurisë dhe e frikës së ZOTIT. I dashuri i tij do të qëndrojë në frikën e ZOTIT. (Isa. 11:2–3)

Isaia profetizoi që Perëndia do të thoshte për këtë Shërbëtor që do të vinte: “Kam vënë Frymën time mbi të” (Isa. 42:1), dhe Ai Vetë do të thoshte: “Fryma e Zotit, është mbi mua, sepse ai më vajosi” (Isa. 61:1; kr. Luka 4:18).

Përpara se ta lëmë këtë diskutim të fuqizimit prej Frymës së Shenjtë në Besëlidhjen e Vjetër, ne duhet të vërejmë se nganjëherë thuhet se nuk kishte vepër të Frymës së Shenjtë përbrenda njerëzve të Besëlidhjes së Vjetër. Kjo ide është nxjerrë kryesisht nga fjalët e Jezusit drejtuar dishepujve të Tij tek “Gjoni” 14:17, “Sepse qëndron me ju dhe do të jetë në ju.” Por ne nuk duhet të dalim në përfundimin nga ky varg se nuk pati punë të Frymës së Shenjtë përbrenda njerëzve përpara Rrëshajave. Paçka se Besëlidhja e Vjetër nuk flet shpesh për njerëzit të cilët kishin Frymën e Perëndisë në ta, apo të cilët ishin të mbushur me Frymën e Shenjtë, ka disa shembuj: Për Jozueun thuhet se kishte Frymën e Shenjtë përbrenda (Num. 27:18; L. i P. 34:9), siç thuhet edhe për Ezekielin (Ezek. 2:2; 3:24), Danielin (Dan. 4:8–9, 18; 5:11), dhe Mikën (Mik. 3:8).^[136]6 Kjo do të thotë se kur Jezusi u thotë dishepujve të Tij që Fryma e Shenjtë “qëndron me ju dhe do të jetë në ju” (Gjoni 14:17), me këtë Ai nuk mund të jetë duke thënë se kishte një dallim absolut “brenda/jashtë” mes veprës së besëlidhjes së vjetër dhe asaj të re të Frymës së Shenjtë. Gjithashtu, as “Gjoni” 7:39 (“Fryma e Shenjtë nuk ishte dhënë ende, sepse Jezusi ende nuk ishte përlëvduar”) nuk mund të merret me kuptimin që nuk kishte patur veprimtari të Frymës së Shenjtë në jetën e njerëzve përpara Rrëshajave. Të dyja këto pasazhe duhet të jenë mënyra të ndryshme të të thënurit se punë më e fuqishme dhe e plotë e Frymës së Shenjtë që është karakteristike e jetës pas Rrëshajave, nuk kishte filluar ende në jetën e dishepujve. Fryma e Shenjtë nuk kishte ardhur brenda tyre në mënyrën në të cilën Perëndia kishte premtuar se do ta vinte Frymën e Shenjtë përbrenda njerëzve të Tij kur të vinte besëlidhja e re (shiko Ezek. 36:26, 27; 37:14), gjithashtu Fryma e Shenjtë nuk ishte derdhur në atë bollëk dhe plotësi të madhe e cilat do të karakterizonte epokën e besëlidhjes së re (Joeli 2:28–29). Në këtë kuptim të ri e të fuqishëm të Besëlidhjes së Re, Fryma e Shenjtë nuk ishte ende në punë përbrenda dishepujve.^[137]7

b. Besëlidhja e Re: Puna fuqizuese e Frymës së Shenjtë në Besëlidhjen e Re, shikohet së pari si dhe më plotësisht në vajosjen dhe fuqizimin që i bën Jezusit si Mesi. Fryma e Shenjtë zbriti mbi Jezusin në momentin e pagëzimit të Tij (Mat. 3:16; Marku 1:11; Luka 3:22). Gjon Pagëzori tha: “E pashë Frymën duke zbritur nga qielli si pëllumb dhe qëndroi mbi të” (Gjoni 1:32). Për rrjedhojë, Jezusi hyri në tundim në shkretëtirë “plot me Frymën e Shenjtë” (Luka 4:1), dhe pas tundimit të Tij, në fillim të shërbesës së Tij, “Jezusi, në fuqinë e Frymës, u kthye në Galile” (Luka 4:14). Kur Jezusi erdhi për të predikuar në sinagogë në Nazaret, Ai deklaroi që profecia e Isaisë u përmbush tek Ai: “Fryma e Zotit është mbi mua, sepse ai më vajosi për të ungjillëzuar të varfrit; ai më dërgoi për të shëruar ata që e kanë zemrën të thyer, për të shpallur çlirimin e të burgosurve dhe kthimin e të parit të verbërve, për të dërguar në liri të shtypurit, dhe për të predikuar vitin e pranueshëm të Zotit” (Luka 4:18–19). Fuqia e Frymës së Shenjtë në jetën e Jezusit, u pa pastaj në mrekullitë të cilat Ai kreu më pas, kur dëboi demonët me vetëm një fjalë dhe kur i shëroi të tërë njerëzit që shkuan tek Ai (Luka 4:36, 40–41). Frymës së Shenjtë i pëlqeu të banonte tek Jezusi si dhe ta fuqizonte Atë, sepse Ai gjeti plotësisht kënaqësi në pastërtinë absolute morale të jetës së Jezusit. Në kontekstin e të fourit për shërbesën e Tij si dhe për bekimin e Atit mbi atë shërbesë, Jezusi thotë: “Perëndia nuk e jep Frymën me masë. Ati e do Birin dhe të gjitha ia ka dhënë në dorë” (Gjoni 3:34–35). Jezusi kishte një vajosje pa masë prej Frymës së Shenjtë, dhe kjo vajosje “qëndroi mbi të” (Gjoni 1:32; kr. Vep. 10:38).

Fryma e Shenjtë fuqizoi gjithashtu dishepujt e Jezusit për lloje të ndryshme shërbese. Jezusi u kishte premtuar: “Por do të merrni fuqi kur Fryma e Shenjtë do të vijë mbi ju dhe do të më bëheni dëshmitarë në Jerusalem dhe në gjithë Judenë dhe Samarinë dhe deri në skajin e dheut” (Veprat 1:8).^[138]8 Ka një sërë shembujsh specifikë të fuqizimit që Fryma e Shenjtë u bënte të krishterëve të hershëm për të kryer mrekulli ndërkohë që ata shpallnin ungjillin (vini re Stefanin tek “Veprat” 6:5, 8; dhe Palin tek “Rom.” 15:19; “1 Kor.” 2:4). Por Fryma e Shenjtë i dha gjithashtu fuqi të madhe predikimit të kishës së hershme në mënyrë që kur dishepujt të ishin mbushur me Frymën e Shenjtë, ata të shpallnin Fjalën me guxim dhe me fuqi të madhe (Veprat 4:8, 31; 6:10; 1 Thes. 1:5; 1 Pjetrit 1:12). Në përgjithësi, ne mund të themi se Fryma e Shenjtë flet përmes mesazhit të ungjillit ndërkohë që ai shpallet me efikasitet për zemrat e njerëzve. Besëlidhja e Re përfundon me një ftesë si nga Fryma e Shenjtë ashtu edhe nga kisha, ku prej të dyve u bëhet thirrje njerëzve për t’u shpëtuar: “Fryma dhe nusja thonë: «Eja!». Dhe ai që dëgjon le të thotë: «Eja”’ (Zbu. 22:17). Në fakt, jo vetëm në predikimin e mesazhit të ungjillit por edhe në leximin dhe mësimin e Shkrimit, Fryma e Shenjtë vazhdon t’u flasë për çdo ditë zemrave të njerëzve (shiko Heb. 3:7 dhe 10:15, ku autori citon një pasazh nga Besëlidhja e Vjetër dhe thotë se Fryma e Shenjtë tani po ia flet atë pasazh lexuesve të Fjalës).

Një aspekt tjetër i fuqizimit të të krishterëve për shërbesë, është veprimtaria e Frymës së Shenjtë në dhënien e dhuratave shpirtërore për t’i pajisur të krishterët për shërbesë. Pas renditjes së një sërë dhuratash shpirtërore, Pali thotë: “Dhe të gjitha këto i bën i njëjti dhe i vetmi Frymë, duke i ndarë gjithsecilit dhunti veç e veç, ashtu si do vetë” (1 Kor. 12:11). Përderisa Fryma e Shenjtë është Ai i Cili tregon apo manifeston praninë e Perëndisë në botë, nuk është për t’u habitur që Pali mund t’i quajë dhuratat shpirtërore “manifestime” të Frymës së Shenjtë (1 Kor. 12:7).^[139]9 Kur dhuratat frymërore janë aktive, ky është edhe një tregues tjetër i pranisë së Perëndisë Frymë e Shenjtë në kishë.^[140]10

Në jetën e lutjes së besimtarëve individualë, shikojmë se Fryma e Shenjtë fuqizon lutjen dhe e bën atë efikase. “Ne nuk dimë çfarë të kërkojmë në lutjet tona, sikurse duhet; por vetë Fryma ndërhyn për ne me psherëtima të patregueshme” (Rom. 8:26).^[141]11 Gjithashtu, Pali thotë se ne “kemi hyrje tek Ati nëpër një Frymë të vetëm” (Efe. 2:18). Një lloj specifik lutjeje që Besëlidhja e Re thotë se është fuqizuar nga Fryma e Shenjtë, është dhurata e lutjes në gjuhë të panjohura (1 Kor. 12:10–11; 14:2, 14–17).^[142]12

Megjithëkëtë, një aspekt tjetër i punës së Frymës së Shenjtë në fuqizimin e të krishterëve për shërbesë, është fuqizimi i njerëzve për të tejkaluar kundërshtitë shpirtërore ndaj predikimit të ungjillit si dhe ndaj veprës së Perëndisë në jetën e njerëzve. Kjo fuqi në luftën shpirtërore u vu re për herë të parë në jetën e Jezusit i Cili tha: “Por, në qoftë se unë i dëboj djajtë me anë të Frymës së Perëndisë, atëherë mbretëria e Perëndisë ka ardhur në mes tuaj.” (Mat. 12:28). Kur Pali shkoi në Qipro, ai hasi në kundërshti nga Elymas magjistari, por ai, “i mbushur me Frymën e Shenjtë, i nguli sytë mbi të dhe tha: "O njeri i mbushur me çdo mashtrim dhe çdo farë ligësie, bir i djallit, armik i çdo drejtësie, a nuk do të heqësh dorë nga shtrembërimi i rrugëve të drejta të Zotit? Dhe tani, ja, dora e Zotit është mbi ty, dhe do të jesh i verbër e nuk do ta shohësh diellin për njëfarë kohe". Menjëherë ra mbi të mjegull dhe terr dhe ai shkonte rreth e qark duke kërkuar dikë, që ta mbante për dore” (Veprat 13:9–11). Dhurata e “dallimit të frymërave” (1 Kor. 12:10), e dhënë nga Fryma e Shenjtë, duhet të jetë gjithashtu një mjet në këtë luftë kundër forcave të errësirës, ashtu sikurse është Fjala e Perëndisë, e cila funksionon si “shpatë e Frymës” (Efe. 6:17) në konflikt shpirtëror.

B. Fryma e Shenjtë pastron

Përderisa ky pjesëtar i Trinisë është quajtur Frymë e Shenjtë, nuk është për t’u habitur po të shikojmë se një nga veprimtaritë kryesore të Tij, është të na pastrojë nga mëkatit si dhe të na “shenjtërojë” apo të na bëjë më të shenjtë në drejtimin aktual të jetës. Edhe në jetën e jobesimtarëve, ka një farë ndikimi kufizues të Frymës së Shenjtë ndërkohë që Ai e bind botën për mëkat (Gjoni 16:8–11; Veprat 7:51). Por, kur njerëzit u bënë të krishterë, Fryma e Shenjtë bën një punë fillestare pastruese tek ta, duke realizuar një shkëputje vendimtare nga vazhdat e mëkatit që ekzistonin më parë në jetën e tyre.^[143]13 Pali thotë për korintasit: “por u latë, por u shenjtëruat, por u drejtësuat në emër të Zotit Jezus dhe nëpërmjet Frymës së Perëndisë tonë ” (1 Kor. 6:11; shiko gjithashtu Titit 3:5). Kjo vepër pastruese dhe shpëlarëse e Frymës së Shenjtë, është dukshëm ajo që simbolizohet nga metafora e zjarrit kur Gjon Pagëzori thotë se Jezusi do të pagëzojë njerëzit “me Frymën e Shenjtë dhe me zjarr” (Mat. 3:11; Luka 3:16).

Pas shkëputjes së tyre fillestare nga mëkati, shkëputje që shkaktohet prej Frymës së Shenjtë në jetën tonë në momentin e kthimit në besim të personit, Ai prodhon tek ne edhe rritje në shenjtërinë e jetës. Ai sjell “frytin e Frymës” përbrenda nesh (“dashuria, gëzimi, paqja, zemërgjerësia, mirëdashja, mirësia, besimi, zemërbutësia, vetëpërmbajtja,” Gal. 5:22–23), ato cilësi të cilat pasqyrojnë karakterin e Perëndisë. Ndërkohë që ne vazhdimisht “shndërrohemi në të njëjtin shëmbëllim nga lavdia në lavdi” ne duhet të kujtohemi që kjo vjen “prej Frymës së Zotit” (2 Kor. 3:18). Shenjtërimi vjen nga fuqia e Frymës së Shenjtë (2 Thes. 2:13; 1 Pjetrit 1:2; kr. Rom. 8:4, 15–16), kështu që është me “anë të Frymës” që ne jemi në gjendje që të “vrasim veprat e trupit” si dhe që të rritemi në shenjtërinë personale (Rom. 8:13; shiko 7:6; Fil. 1:19).^[144]14

Sot, ka nga ata të cilët thonë se një vepër pastruese (apo shëruese) e Frymës së Shenjtë, ndodh kur ata janë “të prerë në frymë,” një përjetim ky në të cilin ata papritmas bien në tokë në një gjendje gjysmë të vetëdijshme dhe mbeten përdhe për minuta apo orë të tëra. Paçka se fraza “të prerë në Frymë” nuk haset gjëkundi në Shkrim, ka raste kur njerëzit ranë përdhe, apo ranë në një ekstazë, në praninë e Perëndisë.^[145]15 Përjetimet e kohëve të sotme duhet të vlerësohen në përputhje me rezultatet që lënë (“frytet”) që ato japin në jetën e njerëzve (shiko Mat. 7:15–20; 1 Kor. 14:12, 26c).

C. Fryma e Shenjtë Zbulon

1. Zbulesa ndaj Profetëve dhe Apostujve. Në kapitullin 4 ne diskutuam në detaje të hollësishme veprën e Frymës së Shenjtë në zbulimin e fjalëve të Perëndisë ndaj profetëve të Besëlidhjes së Vjetër si dhe ndaj apostujve të Besëlidhjes së Re, në shumë raste në mënyrë që këto fjalë të mund të përfshiheshin tek Shkrimet (shiko për shembull “Num.” 24:2; “Ezek.” 11:5; “Zak.” 7:12; etj.). Të tëra Shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër, u realizuan ngaqë “njerëzit e shenjtë të Perëndisë kanë folur, të shtyrë nga Fryma e Shenjtë” (2 Pjetrit 1:21). Ka një sërë pasazhesh të tjerë të cilat përmendin këtë vepër të Frymës së Shenjtë tek profetët e Besëlidhjes së Vjetër (shiko Mat. 22:43; Veprat 1:16; 4:25; 28:25; 1 Pjetrit 1:11). Apostujt e Besëlidhjes së Re si dhe të tjerët të cilët shkruan fjalët e Shkrimit të Besëlidhjes së Re, u drejtuan gjithashtu “në gjithë të vërtetën” nga Fryma e Shenjtë (Gjoni 16:13), i Cili gjithashtu u foli apostujve atë që dëgjoi nga Ati dhe Biri, dhe u deklaroi atyre “gjërat që do të vijnë” (Gjoni 16:3; kr. Efe. 3:5). Të tjerë, të cilët ishin të mbushur me Frymën e Shenjtë folën gjithashtu apo kënduan fjalë të cilat u bënë pjesë të Shkrimit, siç ishte për shembull Elizabeta (Luka 1:41), Zakaria (Luka 1:67), dhe Simeoni (Luka 2:25).

2. Ai paraqet prova të pranisë së Perëndisë. Nganjëherë është thënë se vepra e Frymës së Shenjtë nuk është tërheqja e vëmendjes tek Vetja por më tepër për t’i dhënë lavdi Jezusit si dhe Perëndisë Atë, por kjo duket të jetë një dikotomi e pavërtetë e cila nuk gjen mbështetje tek Shkrimi. Sigurisht që Fryma e Shenjtë e përlëvdon Jezusin (Gjoni 16:14) si dhe dëshmon për Të (Gjoni 15:26; Veprat 5:32; 1 Korintasve 12:3; 1 Gjonit 4:2). Por, kjo nuk do të thotë se Ai nuk i bën veprimet dhe fjalët e Tij të ditura! Bibla përmban me qindra vargje të cilat flasin për veprën e Frymës së Shenjtë që e bën të njohur veprën e Tij, dhe Bibla vetë është folur apo frymëzuar nga Fryma e Shenjtë!

Për më tepër, Fryma e Shenjtë në mënyrë të shpeshtë e bëri Veten të njohur përmes fenomeneve të cilat treguan veprimtarinë e Tij si në Besëlidhjen e Vjetër ashtu edhe në periudhën e Besëlidhjes së Re. Kjo vlente të thuhej kur Fryma e Shenjtë erdhi mbi shtatëdhjetë pleqtë me Moisiun dhe ata profetizuan (Num. 11:25–26), si dhe kur Fryma e Shenjtë erdhi mbi gjyqtarët, për t’i bërë ata të aftë për të kryer vepra të mëdha e të fuqishme (Gjyq. 14:6, 19; 15:14, etj.). Në këto raste, njerëzit mund ta shikonin efektin e Frymës së Shenjtë kur vinte mbi shërbëtorët e Zotit. Kjo vlen të thuhet edhe kur Fryma e Shenjtë erdhi fuqishëm mbi Saulin dhe ai profetizoi me një grup profetësh (1 Sam. 10:6, 10), dhe shpesh herë qe e vërtetë kur Ai fuqizoi profetët e Besëlidhjes së Re për të bërë profeci publike.

Gjithashtu, Fryma e Shenjtë e bëri praninë e Tij evidente në një mënyrë të dukshme kur zbriti si pëllumb mbi Jezusin (Gjoni 1:32), apo kur erdhi si një ushtimë, si ajo e një ere që fryn furishëm dhe iu dukën gjuhë, si prej zjarri në ditën e Rrëshajave (Veprat 2:2–3). Përmbi këto, kur Fryma e Shenjtë u derdh mbi njerëzit dhe ata filluan të flasin në gjuhë të panjohura, apo të lavdëronin Perëndinë në një mënyrë mbresëlënëse dhe spontane (shiko Veprat 2:4; 10:44–46; 19:6), Fryma e Shenjtë padyshim që e bëri të ditur praninë e Tij. Jezusi premtoi që Fryma e Shenjtë përbrenda nesh do të ishte aq i fuqishëm saqë prej brendësisë tonë do të burojnë lumenj uji të gjallë (shiko Gjoni 7:38)—një krahasim ky që sugjeron se njerëzit do të ishin të vetëdijshëm për një prani që në një mënyrë apo një tjetër do të ishte e perceptueshme.

Në jetën e besimtarëve individualë, Fryma e Shenjtë nuk e fsheh plotësisht veprën e Tij, por e bën Veten të njohur në një sërë mënyrash. Ai dëshmon me frymën tonë që ne jemi fëmijë të Perëndisë (Rom. 8:16), dhe thërret: “Abba, Atë!” (Gal. 4:6). Ai siguron një garanci apo një kapar për bashkësinë tonë të ardhshme me Të në qiell (2 Kor. 1:22; 5:5), si dhe zbulon dëshirat e Tij ndaj nesh në mënyrë që ne të mund të drejtohemi nga ato dëshira e t’i ndjekim ato (Rom. 8:4–16; Gal. 5:16–25). Ai jep dhurata të cilat manifestojnë praninë e Tij (1 Kor. 12:7–11). Hera-herës, Ai kryen shenja dhe çudira të mrekullueshme të cilat vërtetojnë me forcë praninë e Perëndisë në predikimin e ungjillit (Heb. 2:4; kr. 1 Kor. 2:4; Rom. 15:19).

Për rrjedhojë, duket më e saktë të thuash se paçka se Fryma e Shenjtë e përlëvdon Jezusin, Ai gjithashtu shpesh herë tërheq vëmendjen tek puna e Tij dhe jep prova të dallueshme që e bëjnë të njohur praninë e Tij. Në të vërtetë, duket se një nga qëllimet e Tij kryesore në epokën e besëlidhjes së re, është të manifestojë praninë e Perëndisë për të dhënë tregues që e bëjnë të njohur praninë e Perëndisë, dhe kur Fryma e Shenjtë punon në mënyra të ndryshme të cilat mund të perceptohen si nga besimtarët ashtu edhe jobesimtarët, kjo e inkurajon besimin e njerëzve që Perëndia është afër e që Ai është duke punuar për të përmbushur qëllimet e Tij në kishë si dhe për të sjellë bekime për popullin e Tij.

3. Ai e udhëzon dhe drejton popullin e Perëndisë. Shkrimi jep shumë shembuj të udhëzimit të drejtpërdrejtë nga Fryma e Shenjtë ndaj njerëzve të ndryshëm. Faktikisht, në Besëlidhjen e Vjetër, Perëndia tha se ishte mëkat nëse njerëzit do të bënin marrëveshje me të tjerët kur këto marrëveshje nuk do të ishin “pa Frymën time” (Isa. 30:1). Me sa duket, njerëzit kishin marrë vendime mbi bazën e mençurisë dhe logjikës së tyre e jo duke kërkuar udhëzimin e Frymës së Shenjtë të Perëndisë përpara se të hynin në marrëveshje të tilla. Në Besëlidhjen e Re, Fryma e Shenjtë e drejtoi Jezusin në shkretëtirë për periudhën e Tij të tundimit (Mat. 4:1; Luka 4:1). Faktikisht, kaq i fortë qe ky drejtim nga Fryma e Shenjtë saqë Marku mund të thotë se “fill pas kësaj, Fryma e çoi në shkretëtirë” (Mark 1:12).^[146]16

Në kontekste të tjerë, Fryma e Shenjtë dha fjalë të drejtpërdrejta udhëzimi ndaj njerëzve të ndryshëm, duke i thënë Filipit për shembull: “Afrohu dhe ngjitju asaj karroce” (Veprat 8:29), apo duke i thënë Pjetrit që të shkonte me tre burrat që shkuan tek ai nga taraca e shtëpisë së Kornelit (Veprat 10:19–20; 11:12), apo duke i drejtuar të krishterët në Antioki me këto fjalë: “M'i ndani veç Barnaban dhe Saulin për veprën për të cilën i kam thirrur” (Veprat 13:2).

Gjithashtu, në këtë kategori të “dhënies së udhëzimit,” por të një lloji shumë më të drejtpërdrejtë dhe shtrëngues, janë një sërë shembujsh në të cilët Fryma e Shenjtë faktikisht e transportoi dikë nga një vend në një tjetër. Kjo ndodhi kur “Fryma e Zotit e rrëmbeu Filipin dhe eunuku nuk e pa më.... Por Filipi u gjet në Azot” (Veprat 8:39–40)—udhëzimi në këtë rast, si zor se do mund të kishte qenë më i qartë! Por gjëra të ngjashme i ndodhën disa profetëve të Besëlidhjes së Vjetër, sepse ata të cilët e njihnin Elijën, dukej se pritnin që Fryma e Perëndisë ta rrëmbente e ta transportonte diku (1 Mbretërve 18:12; 2 Mbretërve 2:16: “Mos Fryma e ZOTIT e ka marrë dhe e ka hedhur mbi ndonjë mal apo në ndonjë luginë”). Ezekieli thotë se Fryma e Zotit disa herë, “më ngriti” dhe e kishte shpënë në një vend apo në një tjetër (Ezek. 11:1; 37:1; 43:5), një përvojë kjo që ishte pjesë gjithashtu e vizioneve të mëvonshme të Gjonit tek “Zbulesa” (Rev. 17:3; 21:10).^[147]17

Por në një shumicë të madhe rastesh, drejtimi dhe udhëheqja e Frymës së Shenjtë, nuk është aq dramatike sa kjo. Shkrimi flet përkundrazi për një udhëheqje ditë pas dite nga Fryma e Shenjtë—të qenurit i “drejtuar” nga Fryma e Shenjtë (Rom. 8:14; Gal. 5:18), si dhe ecja në përputhje me Frymën (Rom. 8:4; Gal. 5:16). Tani është e mundur që ta kuptojmë Palin këtu se është duke iu referuar vetëm bindjes ndaj urdhëresave morale të Shkrimit, por ky interpretim duket disi pa gjasa përderisa i tërë konteksti ka të bëjë me emocionet dhe dëshirat të cilat ne perceptojmë në një mënyrë më subjektive, dhe për shkak se Pali këtu vë në kontrast udhëheqjen nga Fryma me ndjekjen e dëshirave të mishit apo të natyrës mëkatare:

Por po them: Ecni në Frymë dhe nuk do të përmbushni dëshirat e mishit, sepse mishi ka dëshira kundër Frymës, dhe Fryma ka dëshira kundër mishit.... Por veprat e mishit janë të shfaqura dhe janë: kurorëshkelja, kurvëria, papastërtia, shthurja, idhujtaria, magjia, armiqësia, grindja, xhelozia, zemërimi.... Por fryti i Frymës është: dashuria, gëzimi, paqja, zemërgjerësia, mirëdashja, mirësia, besimi, zemërbutësia, vetëpërmbajtja.... Në qoftë se rrojmë në Frymë, në Frymë edhe le të ecim. Le të mos kërkojmë lavdi të kotë, duke provokuar njëri-tjetrin dhe duke pasur smirë njëri-tjetrin. (Gal. 5:16–26)

Kontrasti mes “dëshirat e mishit” si dhe “Fryma ka dëshira” nënkupton se jeta jonë duhet të jetë duke reaguar çast pas çasti ndaj dëshirave të Frymës së Shenjtë e jo ndaj dëshirave të mishit. Tani, mund të jetë që një pjesë e madhe e reagimit ndaj këtyre dëshirave, është procesi intelektual i kuptimit të çfarë janë dashuria, gëzimi, paqja (dhe kështu me radhë), dhe pastaj veprimi në një mënyrë plot dashuri, gëzim apo paqe. Por kjo gjë si zor se mund të përbëjë tërësinë e një udhëzimi të tillë nga Fryma për shkak se këto emocione nuk janë thjesht gjërat për të cilat ne mendojmë; ato janë ato gjëra që ne gjithashtu i ndjejmë dhe përjetojmë në një nivel më të thellë. Në fakt, fjala e përkthyer “dëshira” (Gr. ἐπιθυμία, G2123) është një fjalë që i referohet dëshirave të forta njerëzore, jo thjesht vendimeve intelektuale. Pali nënkupton që ne duhet t’i ndjekim këto dëshira të prodhuara nga Fryma e Shenjtë tek ne. Për më tepër, ideja e të qenurit të “drejtuar” nga Fryma e Shenjtë (Gal. 5:18) nënkupton një pjesëmarrje aktive personale nga Fryma e Shenjtë që na drejton. Kjo është diçka më e madhe sesa reflektimi ynë mbi standardet morale biblike, si dhe përmban një përfshirje nga Fryma e Shenjtë në mënyrën se si hyn në raport me ne si persona e se si na udhëheq dhe drejton.

Tek libri i “Veprave”, ka shembuj specifikë të Frymës së Shenjtë që i drejton njerëzit drejtpërsëdrejti. Pas vendimit të këshillit të Jerusalemit, drejtuesit shkruan në letrat e tyre drejtuar kishave: “Iu duk mirë Frymës së Shenjtë dhe neve që të mos ju ngarkojmë asnjë barrë tjetër përveç këtyre të nevojshmeve” (Veprat 15:28). Ky varg sugjeron se këshilli duhet ta ketë patur një ide për dëshirën e Frymës së Shenjtë në këto fusha: ata e dinin atë që “iu duk mirë Frymës së Shenjtë.” Gjatë udhëtimit të dytë misionar të Palit, Luka shkruan se ata “u penguan nga Fryma e Shenjtë, që të shpallin fjalën në Azi” dhe pastaj që “tentuan të shkonin në Bitini, por Fryma nuk i lejoi” (Veprat 16:6–7). Sigurisht, asnjë parim i shkruar nga Shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër nuk do t’i kishte çuar ata që të dilnin në përfundimin që ata nuk mund të predikonin në Azi apo Bitani. Fryma e Shenjtë duhet që përkundrazi ta kishte komunikuar udhëzimin e Tij të drejtpërdrejtë ndaj tyre në ndonjë mënyrë specifike, qoftë përmes fjalësh të dëgjueshme me veshë, qoftë në mendje, apo përmes mbresave të forta subjektive për një mungesë të pranisë së Frymës së Shenjtë si dhe bekimit prej Tij ndërkohë që ata përpiqeshin të udhëtonin nëpër këto rajone të ndryshme. Më pas, kur Pali është rrugës për në Jerusalem, ai thotë: “Po shkoj në Jerusalem, pa ditur se ç'do të më ndodhë atje, përveçse që Fryma e Shenjtë dëshmon për mua në çdo qytet, duke thënë se më presin pranga dhe mundime” (Veprat 20:22–23). Pali nuk mendonte se kishte tjetër zgjedhje. Kaq qartë e tregoi Fryma e Shenjtë praninë e Tij si dhe atë që dëshironte ndaj tij, saqë Pali mund të shprehej duke thënë se kishte qenë i “shtrënguar (siç e kanë disa versione – sh. i përkth.)” në Frymë.^[148]18

Në raste të tjera, Fryma e Shenjtë dha udhëzime për caktimin e njerëzve të caktuar në shërbesa të ndryshme apo poste kishtare. Kështu, Fryma e Shenjtë u tha disave në kishën në Antiok: “M'i ndani veç Barnaban dhe Saulin për veprën për të cilën i kam thirrur” (Veprat 13:2). Po kështu, Pali mund të thoshte se pleqtë e kishës së Efesit i kishte caktuar Fryma e Shenjtë në postin e tyre, çfarë tregohet edhe në fjalët e tij: “Kini kujdes, pra, për veten tuaj dhe për gjithë tufën, në të cilën Fryma e Shenjtë ju ka vënë juve mbikëqyrës” (Veprat 20:28). Së fundi, Fryma e Shenjtë dha udhëzime përmes dhuratave frymërore si për shembull profecia (1 Kor. 14:29–33).^[149]19

4. Ai Siguron një Atmosferë të Perëndishme Kur Manifeston Praninë e Vet. Ngaqë Fryma e Shenjtë është plotësisht Perëndi si dhe ka të tëra atributet e Perëndisë, ndikimi i Tij do të jetë shkaktimi i një karakteri apo atmosfere të perëndishme në situatat në të cilat Ai është aktiv. Ngaqë Ai është Fryma e Shenjtë, hera-herës Ai do të shkaktojë një bindje për mëkat, për drejtësi dhe për gjyq (Gjoni 16:8–11). Ngaqë Perëndia është dashuri, Fryma e Shenjtë derdh dashurinë e Perëndisë në zemrat tona (Rom. 5:5; 15:30; Kol. 1:8) dhe shpesh herë, prania e manifestuar me forcë e Frymës së Shenjtë, do të krijojë një atmosferë dashurie. Për shkak se Perëndia “nuk është Perëndi trazimi, por paqtimi” (1 Kor. 14:33), Fryma e Shenjtë do të shkaktojë një atmosferë paqeje tek këto situata: “Mbretëria e Perëndisë nuk është të ngrënët dhe të pirët, por drejtësi dhe paqe dhe gëzim në Frymën e Shenjtë” (Rom. 14:17; kr. Gal. 5:22). Ky varg i fundit na mëson gjithashtu se Fryma e Shenjtë tejçon një atmosferë gëzimi (shiko gjithashtu “Vep.” 13:52; “1 Thes.” 1:6). Paçka se kjo listë nuk është e plotë, Pali përmbledh shumë prej cilësive të Perëndisë që Fryma e Shenjtë prodhon kur ai renditi elementët e ndryshëm të fryteve të Frymës tek “Galatasve” 5:22–23.

Elementë të tjerë të atmosferës që Fryma e Shenjtë mund të tejçojë, janë: e vërteta (Gjoni 14:17; 15:26; 16:13; 1 Gjonit 5:7), mençuria (L. i P. 34:9; Isa. 11:2), ngushëllimi (Veprat 9:31), liria (2 Kor. 3:17), drejtësia (Rom. 14:17), shpresa (Rom. 15:13; kr. Gal. 5:5), një vetëdije për birësinë dhe birësimin (Rom. 8:15–16; Gal. 4:5–6), dhe madje edhe lavdi (2 Kor. 3:8). Fryma e Shenjtë sjell gjithashtu unitet (Efe. 4:3), si dhe fuqi (Veprat 10:38; 1 Kor. 2:4; 2 Tim. 1:7; kr. Veprat 1:8). Të tëra këto elemente të veprimtarisë së Frymës së Shenjtë tregojnë aspektet e ndryshme të një atmosfere në të cilën Ai është i pranishëm, dhe në këtë, vetë karakterin e Tij, të njohur ndaj njerëzve.

5. Ai na Jep Siguri. Fryma e Shenjtë i dëshmon “frymës sonë që jemi bij të Perëndisë” (Rom. 8:16), dhe na jep prova të veprës së Perëndisë përbrenda nesh: “Dhe në këtë ne dimë se ai qëndron në ne: nga Fryma që na dha” (1 Gjonit 3:24). “Në këtë njohim se qëndrojmë në të dhe ai në ne, sepse ai na ka dhënë prej Frymës së tij.” (1 Gjonit 4:13). Fryma e Shenjtë jo vetëm që na dëshmon që ne jemi fëmijë të Perëndisë, por gjithashtu dëshmon se Perëndia banon në ne e që ne banojmë në Të. Edhe një herë, përfshihet më shumë sesa thjesht intelekti ynë: Fryma punon për të na dhënë siguri në nivelin subjektiv të perceptimit shpirtëror dhe emocional gjithashtu.

6. Ai na Jep Mësim dhe na Ndriçon. Një aspekt tjetër i punës zbuluese të Frymës së Shenjtë, është dhënia mësim e disa gjërave të caktuara ndaj njerëzve të Perëndisë si dhe ndriçimi i tyre në mënyrë që ata të mund të kuptojnë gjëra. Jezusi ua premtoi këtë funksion mësimdhënieje veçanërisht dishepujve të Tij kur tha se Fryma e Shenjtë “do t'ju mësojë çdo gjë dhe do t'ju kujtojë të gjitha këto që ju thashë” (Gjoni 14:26), dhe tha: “do t'ju prijë në gjithë të vërtetën” (Gjoni 16:13). Për më tepër, Ai premtoi se kur dishepujt të nxirreshin përpara gjyqit për shkak të përndjekjes, Fryma e Shenjtë do t’i mësonte ata në atë kohë se çfarë të thoshin (Luka 12:12; kr. Mat. 10:20; Marku 13:11). Tjetër herë, Fryma e Shenjtë zbuloi informacion specifik ndaj njerëzve, duke i treguar Simonit që nuk do të vdiste pa e parë Mesinë, për shembull (Luka 2:26), apo duke i zbuluar Agabusit që do të kishte një zi buke (Veprat 11:28) apo që Pali do të lidhej në Jerusalem (Veprat 21:11). Në të tjera raste, Fryma e Shenjtë i zbuloi Palit që Ai do të vuante në Jerusalem (Veprat 20:23; 21:4) dhe shprehimisht i tha Palit gjëra që do të ndodhnin në kohët e fundit (1 Tim. 4:1), si dhe i zbuloi atij atë që Perëndia ka përgatitur për ata që e duan Atë (1 Kor. 2:10).

Vepra ndriçuese e Frymës së Shenjtë shikohet në faktin që Ai na aftëson për të kuptuar: “Dhe ne nuk kemi marrë frymën e botës, por Frymën që vjen nga Perëndia, që të njohim gjërat që na janë dhuruar nga Perëndia” (1 Kor. 2:12). Për rrjedhojë, “njeriu natyror nuk i pranon gjërat e Frymës së Perëndisë” ndërsa “Njeriu frymëror heton çdo gjë” (1 Kor. 2:14–15). Ne duhet të lutemi që Fryma e Shenjtë të na japë ndriçimin e Tij dhe kësisoj të na ndihmojë të kuptojmë siç duhet kur studiojmë Shkrimin apo kur peshojmë situatat me të cilat ndeshemi në jetën tonë. Paçka se nuk e përmend specifikisht Frymën e Shenjtë, psalmisti u lut për një ndriçim të tillë kur i kërkoi Perëndisë: “Hapi sytë e mi dhe unë do të sodis mrekullitë e ligjit tënd” (Ps. 119:18). Po kështu, Pali u lut për të krishterët në Efes dhe përreth tij me këto fjalë:

... që Perëndia i Zotit tonë Jezu Krisht, Ati i lavdisë, t'ju japë juve frymën [ose: “Frymën,” niv] e urtësisë dhe të zbulesës, në njohurinë e tij, dhe t'ju ndriçojë sytë e mendjes suaj, që të dini cila është shpresa e thirrjes së tij dhe cila është pasuria e lavdisë së trashëgimisë së tij në shenjtorët, dhe cila është madhështia e jashtëzakonshme e fuqisë së tij ndaj nesh, që besojmë, sipas veprueshmërisë së pushtetit të forcës së tij. (Efe. 1:17–19)

D. Fryma e Shenjtë Bashkon

Kur Fryma e Shenjtë u derdh në kishë në ditën e Rrëshajave, Pjetri shpalli që profecia e “Joelit” 2:28–32 qe përmbushur me atë rast:

Por kjo është ajo që ishte thënë nëpërmjet profetit Joel:

 ``Dhe në ditët e fundit do të ndodhë, thotë Perëndia,

 që unë do të përhap nga Fryma im mbi çdo mish;

 dhe bijtë tuaj e bijat tuaja do të profetizojnë,

 të rinjtë tuaj do të shohin vegime

 dhe të moshuarit tuaj do të shohin ëndrra.

 Në ato ditë do të përhap nga Fryma im

 mbi shërbëtorët e mi dhe mbi shërbëtoret e mia dhe do të profetizojnë.” (Veprat 2:16–18)

Theksi vihet tek Fryma e Shenjtë që vjen në një komunitet besimtarësh, e jo thjesht tek një drejtues si Moisiu apo Jozueu, por tek djem e vajza, të vjetër e të rinj, shërbëtorë e shërbëtore, e të gjithë do të marrin derdhjen e Frymës së Shenjtë në këtë kohë.^[150]20

Në ngjarjen e Rrëshajës, Fryma e Shenjtë krijoi një komunitet të ri që ishte kisha. Ky komunitet u karakterizua nga një unitet i paprecedent, ashtu sikurse Luka na kujton:

Por gjithë ata që besonin ishin bashkë dhe kishin çdo gjë të përbashkët. Dhe i shisnin pronat e pasuritë dhe ua ndanin të gjithëve, sipas nevojës së secilit. Dhe ngulmonin me një mendje të vetme çdo ditë në tempull dhe, duke e thyer bukën nga shtëpia në shtëpi, merrnin ushqimin me ngazëllim dhe me thjeshtësi zemre, duke lavdëruar Perëndinë dhe duke pasur hir përpara gjithë popullit. (Veprat 2:44–47)

Pali e bekon kishën e Korintit me një bekim që kërkon bashkësinë unifikuese të Frymës së Shenjtë për të tërë ata kur ai thotë: “Hiri i Zotit Jezu Krisht, dashuria e Perëndisë dhe bashkësia e Frymës së Shenjtë 21 qofshin me ju të gjithë” (2 Kor. 13:13). Është domethënëse që në këtë varg trinitarian, ai ia atributon veçanërisht thellimin e bashkësisë ndër besimtarët, jo Atit apo Birit, por Frymës së Shenjtë, një deklaratë kjo e përputhshme me veprën e përgjithshme unifikuese të Frymës në kishë.

Ky funksion unifikues i Frymës së Shenjtë është gjithashtu i dukshëm kur Pali u thotë Filipianëve: “Pra, në qoftë se ka ndonjë ngushëllim në Krisht, ndonjë ngushëllim dashurie, ndonjë pjesëmarrje të Frymës... e bëni të plotë gëzimin tim, duke pasur të njëjtin mendim, të njëjtën dashuri, një unanimitet dhe një mendje të vetme” (Fil. 2:1–2).^[151]22 Po kështu, kur ai thekson unitetin e ri mes Judenjve dhe Johebrenjve në kishë, ai thotë se “përmes tij, që të dy kemi hyrje tek Ati nëpër një Frymë të vetëm” (Efe. 2:18), si dhe thotë se në Zotin, ata janë ndërtuar në një shtëpi të re të Perëndisë “në Frymë” (Efe. 2:22). Kur dëshiron t’i kujtojë ata për unitetin që duhet të kenë si të krishterë, Ai i nxit ata që të jenë “duke u përpjekur të ruanjnë unitetin e Frymës në lidhjen e paqes” (Efe. 4:3).

Diskutimi që Pali bën rreth dhuratave frymërore, përsërit gjithashtu këtë temë të veprës unifikuese të Frymës së Shenjtë. Paçka se ne mund të mendojmë se njerëzit të cilët kanë dhurata të ndryshme nuk do të merreshin vesh mirë me njëri tjetrin, përfundimi i Palit është krejtësisht i kundërti: dhurata të ndryshme na bashkojnë për shkak se ne jemi detyruar që të varemi tek njëri tjetri. “Dhe syri nuk mund t'i thotë dorës: "Unë nuk kam nevojë për ty"; dhe po ashtu koka nuk mund t'u thotë këmbëve: "Unë nuk kam nevojë për ju”’ (1 Kor. 12:21). Pali na thotë se këto dhurata të ndryshme, janë fuqizuar nga “i njëjti dhe i vetmi Frymë, duke i ndarë gjithsecilit dhunti veç e veç, ashtu si do vetë” (1 Kor. 12:11), kështu që në kishë, “Secilit i jepet shfaqja e Frymës për dobinë e përbashkët” (1 Kor. 12:7). Faktikisht, “Sepse të gjithë ne në një Frymë të vetëm jemi pagëzuar në një trup, qofshim hebrenj apo grekë, skllevër a të lirë, dhe të gjithë jemi ujitur në një Frymë” (1 Kor. 12:13, përkthimi i autorit).^[152]23

Ideja që Fryma e Shenjtë e unifikon kishën, është gjithashtu e dukshme në faktin që “grindja... rivaliteti, përçarjet, tarafet” (Gal. 5:20) janë dëshira të mishit të cilat i kundërvihen të qenurit të “udhëhequr nga Fryma” (Gal. 5:18; kr. v. 25). Fryma e Shenjtë është Ai i Cili prodhon dashurin në zemrat tona (Rom. 5:5; Gal. 5:22; Kol. 1:8), dhe kjo dashuri “është lidhja e përsosmërisë” (Kol. 3:14). Për rrjedhojë, kur Fryma e Shenjtë është duke punuar me forcë në një kishë për të manifestuar praninë e Perëndisë, një provë e kësaj ka për të qenë një harmoni e bukur në komunitetin e kishës si dhe dashuri gufuese për njëri tjetrin.

E. Fryma e Shenjtë Jep Prova më të Forta apo më të Dobëta të Pranisë si dhe të Bekimit të Perëndisë në Përputhje me Reagimin Tonë ndaj Tij

Shumë shembuj si në Besëlidhjen e Re ashtu edhe në atë të Vjetër, tregojnë se Fryma e Shenjtë do të japë ose jo bekimin në varësi të asaj nëse Ai është i kënaqur apo jo nga situata që shikon. Është për t’u theksuar që Jezusi ishte tërësisht i pamëkat dhe se Fryma e Shenjtë “qëndroi mbi të” (Gjoni 1:32) dhe se Fryma iu dha Atij pa masë (Gjoni 3:34). Në Besëlidhjen e Vjetër, Fryma e Shenjtë erdhi në mënyrë të fuqishme disa herë mbi Sansonin (Gjyq. 13:25; 14:6, 19; 15:14), por në fund e la atë kur ky i fundit vazhdoi në mëkat (Gjyq. 16:20). Në mënyrë të ngjashme, kur Sauli vazhdoi në mosbindje, Fryma e Shenjtë u largua prej tij (1 Sam. 16:14). Gjithashtu, kur populli i Izraelit ngriti krye dhe e trishtoi Frymën e Shenjtë, Ai u kthye kundër tyre (Isa. 63:10).

Gjithashtu, në Besëlidhjen e Re, Fryma e Shenjtë mund të trishtohet e të reshtë së sjelli bekime në një situatë të caktuar. Stefani i qortoi drejtuesit judenj duke u thënë: “Ju gjithnjë e kundërshtoni Frymën e Shenjtë” (Veprat 7:51). Pali i paralajmëron të krishterët e Efesit duke u thënë: “Mos e trishtoni Frymën e Shenjtë të Perëndisë, me të cilin u vulosët për ditën e shpengimit” (Efe. 4:30), dhe e nxit kishën e Thesalonikut kështu: “Mos shuani Frymën” (1 Thes. 5:19; kr. me metaforën e vonesës për të hapur derën dhe për rrjedhojë zhgënjimit të të dashurit të dikujt tek “Kënga e Këngëve” 5:3, 6). Në të njëjtën linjë, Pali lëshon një paralajmërim të rreptë ndaj të krishterëve që e ndotin trupin e tyre duke u bashkuar me një prostitutë, për shkak se Fryma e Shenjtë jeton përbrenda trupave të tyre: “A nuk e dini se trupi juaj është tempulli i Frymës së Shenjtë që është në ju, të cilin e keni nga Perëndia, dhe se nuk i përkitni vetvetes? Sepse u bletë me një çmim! Përlëvdoni Perëndinë, pra, me trupin tuaj” (1 Kor. 6:19–20).

Më e rëndë akoma sesa trishtimi apo shuarja e Frymës së Shenjtë, është një mosbindje më e thellë e më ngurtësuese ndaj Tij, gjë që sjell një gjykim të fortë. Kur Pjetri e qortoi Ananian duke i thënë: “Pse Satani ta mbushi zemrën që të gënjesh Frymën e Shenjtë dhe të mbash një pjesë të fitimit të vendit?” (Veprat 5:3), ai ra shakull përdhe. Po kështu, kur Pjetri i tha gruas së Ananias, Safirës: “Pse u morët vesh që ta tundoni Frymën e Zotit?” (Vep. 5:9), menjëherë edhe ajo ra shakull përdhe gjithashtu. Libri i “Hebrenjve” i paralajmëron ata të cilët janë në rrezik të braktisjes së besimit, duke thënë se një ndëshkim i rëndë meritohet për atë “ai që ka shkelur me këmbë Birin e Perëndisë dhe e ka konsideruar profan gjakun e besëlidhjes me të cilin u shenjtërua, dhe ka fyer Frymën e hirit” (Heb. 10:29). Për një person të tillë mbetet vetëm një “një pritje gjyqi e tmerrshme” (Heb. 10:27).^[153]24

Si përfundim, mbetet vetëm një nivel më shumë skandalizimi i Frymës së Shenjtë. Ky lloj skandalizimi është edhe më i rëndë sesa trishtimi i Tij apo ecja në një mosbindje të ngurtësuar ndaj Tij që sjell disiplinim apo gjykim. Është e mundshme që ta skandalizojmë aq shumë Frymën e Shenjtë saqë kjo punë bindëse të mos mund të ndikojë më në jetën tonë.

Çdo mëkat dhe blasfemi do t'u falet njerëzve; por blasfemia kundër Frymës nuk do t'u falet njerëzve. Dhe atij që thotë fjalë kundër Birit të njeriut do t'i falet; por atij që flet kundër Frymës së Shenjtë nuk do t'i falet, as në këtë botë, as në atë të ardhme. (Mat. 12:31–32; kr. Mark 3:29; Luka 12:10)

Këto deklarata janë bërë në një kontekst në të cilin farisenjtë me paramendim si dhe me dashakeqësi ia veshin Satanit veprën e fuqishme të Frymës së Shenjtë e cila qe evidente në shërbesën e Jezusit. Përderisa Fryma e Shenjtë manifestoi kaq qartë praninë e Perëndisë, ata të cilët me paramendim dhe me dashakeqësi folën kundër Tij dhe veprimtarinë e Tij ia atribuan fuqisë së Satanit, ishin fajtorë, për diçka të cilën Jezusi tha se meriton “dënim të përjetshëm” (Marku 3:29).^[154]25

Të tërë këto pasazhe lënë të kuptohet se ne duhet të tregohemi shumë të kujdesshëm për të mos e trishtuar apo skandalizuar Frymën e Shenjtë. Ai nuk ka për të na u imponuar përkundër vullnetit tonë (shiko 1 Kor. 14:32), por nëse ne i rezistojmë dhe e shuajmë si dhe e kundërshtojmë Atë, atëherë fuqizimi që Ai bën do të largohet prej nesh, dhe Ai do të largojë një pjesë të mirë të bekimit të Perëndisë nga jeta jonë.

Nga ana tjetër, në jetën e të krishterëve sjellja e të cilëve është e pëlqyeshme për Perëndinë, Fryma e Shenjtë do të jetë i pranishëm për të sjellë bekim të madh. Fryma e Shenjtë u “derdh” plotësisht në ditën e Rrëshajave (shiko Veprat 2:17–18) dhe tani Ai banon përbrenda tërë besimtarëve të vërtetë, duke i bërë ata tempuj të Perëndisë së gjallë (1 Kor. 3:16; 6:19–20). Ne mund të përjetojmë një përbashkësi dhe partneritet të afërt me Frymën e Shenjtë në jetën tonë (2 Kor. 3:14; Fil. 2:1). Ai ndau dhurata (1 Kor. 12:11) të vërteta (2 Tim. 1:14) si dhe shërbesa (Veprat 20:28) ndaj nesh. Në fakt, kaq e plotë dhe e bollëkshme do të jetë prania e Tij saqë Jezusi mund të premtojë se Ai do të rrjedhë nga brendësia jonë, si “lumenj uji të gjallë” (Gjoni 7:38–39). Pjetri premton se prania e Tij qëndron veçanërisht tek ata të cilët vuajnë për hir të Krishtit: “Në qoftë se ju fyejnë për emrin e Krishtit, lum ju, sepse Fryma e lavdisë dhe Fryma e Perëndisë prehet mbi ju” (1 Pjetrit 4:14).

Prandaj, është e rëndësishme që e tërë shërbesa jonë të kryhet në Frymën e Shenjtë d.m.th., që ne në mënyrë të vazhdueshme të qëndrojmë në një atmosferë të perëndishme të krijuar nga Fryma e Shenjtë, një atmosferë fuqie, dashurie, gëzimi, të vërtete, shenjtërie, drejtësie dhe paqeje. Por, më e madhe sesa këto karakteristika të atmosferës së krijuar nga Fryma e Shenjtë, është ndjesia e pranisë së vetë Frymës së Shenjtë—të jesh në Frymën e Shenjtë, konkretisht do të thotë të jesh në një atmosferë të manifestimit të pranisë së Perëndisë. Kjo është arsyeja përse njerëzit në Besëlidhjen e Re mund të ecin në ngushëllimin e Frymës së Shenjtë (Veprat 9:31), si dhe arsyeja përse është e mundshme që thjesht të jesh “në Frymë” ashtu siç qe Gjoni në ditën e Zotit (Zbu. 1:10; kr. 4:2).

Është për t’u habitur se si shumë veprimtari të caktuara thuhen në Besëlidhjen e Re se bëhen “në” Frymën e Shenjtë: është e mundshme që të gëzohesh në Frymën e Shenjtë (Luka 10:21), të vendosësh diçka në Frymën e Shenjtë (Veprat 19:21), ose kur thuhet se ndërgjegjja ime me anë të Frymës së Shenjtë jep dëshmi (Rom. 9:1), të kesh liri hyrje tek Perëndia në Frymën e Shenjtë (Efe. 2:18), të lutesh në Frymën e Shenjtë (Efe. 6:18; Juda 20), si dhe që të duash në Frymën e Shenjtë (Kol. 1:8). Në dritën e këtyre teksteve, ne mund të pyesim veten se për sa prej këtyre veprimtarive gjatë secilës ditë jemi të vetëdijshëm për praninë dhe bekimin e Frymës së Shenjtë?

Është gjithashtu e mundur të jesh i mbushur me Frymën e Shenjtë (Efe. 5:18; kr. Luka 1:15, 41, 67; 4:1; Veprat 2:4; 4:8; 6:3, 5; 7:55; 9:17; 11:24; 13:9). Të jesh i mbushur me Frymën e Shenjtë do të thotë të jesh i mbushur me praninë e drejtpërdrejtë të Perëndisë Vetë dhe kjo për rrjedhojë do të çojë në të ndjerin e asaj që Perëndia ndjen, në dëshirimin e asaj që Perëndia dëshiron, në bërjen e asaj që Perëndia do, në të folurin nëpërmjet fuqisë së Perëndisë, në lutjen dhe shërbesën në forcën e Perëndisë, dhe në njohjen me njohurinë që Perëndia Vetë jep.^[155]26 Në kohën kur kisha përjeton rizgjime shpirtërore, Fryma e Shenjtë prodhon këto rezultate në jetën e njerëzve në mënyra veçanërisht të fuqishme.

Për rrjedhojë, në jetën tonë të krishterë, është e rëndësishme që ne të varemi nga fuqia e Frymës së Shenjtë, duke kuptuar se çdo punë e rëndësishme bëhet: “Jo për fuqinë dhe as për forcën, por për Frymën tim», thotë ZOTI i ushtrive” (Zak. 4:6). Pali është pasionant kur u tregon galatasve që Fryma e Shenjtë u pranua nëpërmjet besimit në fillim të jetës së tyre të krishterë (Gal. 3:2) dhe se do të vazhdonte të punonte në përputhje me besimin e tyre në jetën e tyre pas kthimit në besim: “Nisët në Frymë, të përfundoni tani në mish?... Ai, pra, që ju jep juve Frymën, dhe kryen midis jush vepra të fuqishme, i bën prej veprave të ligjit apo prej të dëgjuarit të besimit?” (Gal. 3:3, 5).

Për rrjedhojë ne duhet të ecim në përputhje me udhëzimin nga Fryma e Shenjtë (Rom. 8:12–16; Gal. 5:16–26) dhe ta fiksojmë mendjen tek gjërat e Frymës (Rom. 8:4–6). E tërë shërbesa jonë, pavarësisht çfarëdo forme që ajo mund të marrë, duhet bërë në fuqinë e Frymës së Shenjtë.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Në të kaluarën, a e ke patur të vështirë të mendosh për Frymën e Shenjtë si një person e jo si thjesht një prani apo forcë? Çfarë gjërash (nëse ka patur ndonjë gjë) në këtë kapitull të kanë ndihmuar të mendosh më lehtësisht për Frymën e Shenjtë si një person? A mendon se ti ke një vetëdije të hyrjes në raport me Frymën e Shenjtë si një person i Cili është veçmas Perëndisë Atë si dhe Perëndisë Bir? Çfarë do mund të të ndihmonte të jesh më i vetëdijshëm për këtë dallim ndër pjesëtarët e Trinisë, në raportin që kanë me ty?

2.     A perceptoni ndonjë ndryshim në mënyrën se si Ati, Biri dhe Fryma e Shenjtë hyjnë në raport me ty në jetën tënde të krishterë? Nëse po, a mund të shpjegosh se çfarë është ky ndryshim apo se si ti je i vetëdijshëm për të?

3.     A ke qenë ndonjëherë veçanërisht i vetëdijshëm për fuqizimin prej Frymës së Shenjtë në një situatë specifike shërbese? (Kjo mund të ketë qenë ndërkohë që bënit ungjillëzim apo këshillim, mësime apo predikime biblike, lutje apo adhurim, apo në ndonjë situatë tjetër shërbese.) Si e ke perceptuar praninë e Frymës së Shenjtë në atë kohë, apo çfarë të bëri të vetëdijshëm për praninë e Tij?

4.     Nga përvoja jote, në ç’mënyrë të vjen udhëzimi nga Fryma e Shenjtë? A është kryesisht (apo ekskluzivisht) përmes fjalëve të Shkrimit? Nëse po, a ka raste kur disa pasazhe të caktuara nga Shkrimi duken sikur të bëhen të gjalla apo sikur flasin me shumë lidhje e forcë ndaj teje në atë moment? Si e kupton që kjo gjë po ndodh? Nëse Udhëzimi prej Frymës së Shenjtë të ka ardhur në mënyra të tjera veçmas të folurit përmes fjalëve të Shkrimit, cilat kanë qenë ato mënyra të tjera?

5.     A ke hera-herës një ndjesi të kënaqësisë apo pakënaqësisë së Frymës së Shenjtë ndërkohë që merr një kurs veprimi për diçka? A ka ndonjë gjë në jetën tënde tani e cila po e trishton Frymën e Shenjtë? Çfarë planifikon të bësh për këtë?

6.     A u largua menjëherë Fryma e Shenjtë nga Sansoni kur ai filloi të mëkatojë (shiko Gjyq. 13:25; 14:6, 19; 15:14)? Përse po ose përse jo? A është prania e fuqisë shpirtërore në shërbesën e ndokujt, një garanci që Fryma e Shenjtë është i kënaqur me gjithçka në jetën e atij personi?

TERMA TË VEÇANTË

blasfemia kundër Frymës së Shenjtë

i mbushur me Frymën e Shenjtë

fryma e Shenjtë

“në Frymën e Shenjtë”

manifestimi i pranisë aktive të Perëndisë

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 242–247

1930 Thomas, 90–99

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1875–1876 Pope, 2:321–336

1940 Wiley, 2:303–333

1960 Purkiser, 183–203

1983 Carter, 1:415–472

3. Baptiste

1917 Mullins, 359–365

1976–1983 Henry, 4:476–493; 6:370–401

1983–1985 Erickson, 845–883

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 1:397–414; 6:26–298

1949 Thiessen, 251–256

1986 Ryrie, 341–390

5. Luterane

1917–1924 Pieper (pa trajtim të hollësishëm, por shiko termat tek indeksi: 4:391–499)

1934 Mueller, 443

6. E Reformuar (apo Presbietriane)

1559 Calvin, 2:537–542 (3.1)

1887–1921 Warfield, SSW 1:203–222; BD 101–132

1937–1966 Murray, CW 1:138–142, 186–192; CW 3:210–214

1938 Berkhof, 423–431

7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)

1988–1992 Williams, 2:137–207, 237–270

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott (pa trajtim të hollësishëm)

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien (pa trajtim të hollësishëm)

Vepra të Tjera

Bruner, Frederick Dale. Një Teologji e Frymës së Shenjtë (A Theology of the Holy Spirit). Grand Rapids: Eerdmans, 1970.

Carson, D.A. Të Tregojmë Frymën: Një Shtjellim Teologjik i “1 Korintasve” 12-14 (Showing the Spirit: A Theological Exposition of 1 Corinthians 12–14). Grand Rapids: Baker, 1987.

Carter, Charles. Personi dhe Shërbesa e Frymës së Shenjtë (The Person and Ministry of the Holy Spirit). Grand Rapids: Baker, 1974.

Caulley, T.S. “Fryma e Shenjtë (Holy Spirit).” Tek FUT (^[156]EDT) fq. 521–527.

Gaffin, Richard B., Jr. “Fryma e Shenjtë (The Holy Spirit).” WTJ 43:1 (Fall 1980), fq. 58–78.

Green, Michael. Unë Besoj në Frymën e Shenjtë (I Believe in the Holy Spirit). Grand Rapids: Eerdmans, 1975.

Hawthorne, Gerald. Prania dhe Fuqia: Rëndësia e Frymës së Shenjtë në Jetën dhe Shërbesën e Jezusit (The Presence and the Power: The Significance of the Holy Spirit in the Life and Ministry of Jesus). Dallas: Word, 1991.

Hoekema, Anthony A. “Roli i Frymës së Shenjtë (The Role of the Holy Spirit).” Tek I Shpëtuar Nëpërmjet Hirit (Saved By Grace). Grand Rapids: Eerdmans, and Exeter: Paternoster, 1989, fq. 28–53.

Horton, S.M. Çfarë Thotë Bibla për Frymën e Shenjtë (What the Bible Says About the Holy Spirit). Springfield, Mo.: Gospel Publishing House, 1976.

Ladd, George E. E Tashmja e të Ardhmes: Eskatologjia e Realizmit Biblik (The Presence of the Future: The Eschatology of Biblical Realism). Grand Rapids: Eerdmans, 1974.

Moule, C.F.D. Fryma e Shenjtë (The Holy Spirit). Grand Rapids: Eerdmans, 1978.

Pache, Rene. Personi dhe Vepra e Frymës së Shenjtë (The Person and Work of the Holy Spirit). Chicago: Moody, 1954.

Packer, J.I. “Fryma e Shenjtë (Holy Spirit).” Tek FRT (^[157]NDT) fq. 316–319.

_______. Mbaj Hapin me Frymën (Keep in Step with the Spirit). Old Tappan, N.J.: Revell, 1984.

Palmer, Edwin H. Personi dhe Shërbesa e Frymës së Shenjtë (The Person and Ministry of the Holy Spirit). Grand Rapids: Baker, 1958.

Ryrie, C.C. Fryma e Shenjtë (The Holy Spirit). Chicago: Moody, 1965.

Smeaton, G. Doktrina e Frymës së Shenjtë (The Doctrine of the Holy Spirit). Bot. i 2të Edinburgh: T. and T. Clark, 1889.

Sproul, R.C. Misteri i Frymës së Shenjtë (The Mystery of the Holy Spirit). Wheaton, Ill.: Tyndale, 1990.

Stott, John R.W. Pagëzimi dhe Plotësia: Vepra e Frymës së Shenjtë Sot (Baptism and Fullness: The Work of the Holy Spirit Today). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1964.

Swete, Henry B. Fryma e Shenjtë në Besëlidhjen e Re (The Holy Spirit in the New Testament). Bot. i 2të. London: Macmillan, 1910.

White, John. Kur Fryma Vjen me Fuqi (When the Spirit Comes with Power). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1988.

Wood, Leon J. Fryma e Shenjtë në Besëlidhjen e Vjetër (The Holy Spirit in the Old Testament). Grand Rapids: Zondervan, 1976.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Romakëve” 8:12–14: Prandaj, vëllezër, jemi debitorë jo të mishit, që të jetojmë sipas mishit, sepse, po të jetoni sipas mishit, do të vdisni; por, nëse me anë të Frymës i vrisni veprat e trupit, do të jetoni. Sepse të gjithë ata që udhëhiqen nga Fryma e Perëndisë, janë bij të Perëndisë.

HIMN

“EJA O FRYMË KRIJUESE (COME, O CREATOR SPIRIT)”

Ky është një nga himnet më të vjetra në cilindo libër himnesh, shkruar nga një autor anonim në shekullin e dhjetë apo edhe më herët. Ky himn i drejtohet drejtpërsëdrejti Frymës së Shenjtë dhe i kërkon Atij që të vijë dhe të sjellë bekim në zemrat tona e që të na mbushë me dashuri e lavdërim, të na mbrojë nga armiku si dhe për paqe në jetën tonë.

Eja, o Frymë Krijuese e bekuar,

Dhe në zemrën tonë zër vendin e duhur;

Frymë hirit, me ndihmën qiellore

Eja në shpëtim të atyre që krijove.

Ti je Ngushëlluesi që ne kemi kërkuar,

në tokë nga Perëndia më i Larti dërguar,

Burimi i jetës dhe zjarri i dashurisë,

je shugurimi ynë nga lart prej Hyjnisë.

Prej qiellit duke na shpërblyer është shtatëfish,

Shenjë e dorës së djathtë të fuqishme të Perëndis’,

O Frymë e bekuar, prej shumë kohësh premtuar,

Ardhja Jote e zgjon zemrën për të kënduar.

Bëji mendjet tona të mefshta që me ngazëllim të shkëlqejnë,

Le që zemrat njerëzore me dashuri të gufojnë;

Dhe kur mishi ynë i dobët të shkojë,

Le që forca Jote e pavdekshme të mbretërojë.

Larg prej shpirtit tonë armikun dëboje,

Na bëj që në paqe të banojmë tani e tutje;

E keqja nuk do të vijë e as dëm nuk do ketë,

Sikur Ai udhërrëfyesi ynë të jetë.

Atin, o i Shenjtë, na trego

Të njohim Birin e përjetshëm, na ndihmo;

Frymë hyjnore, përgjithnjë

Ty do të të besojmë e Ty do të të adhurojmë.

Anon., shekulli i dhjetë.

HIMN ALTERNATI: “FRYMË E PERËNDISË ZBRIT MBI ZEMRËN TIME (SPIRIT OF GOD, DESCEND UPON MY HEART)”

Zbrit mbi zemrën time, Frymë e Perëndisë;

në çdo pulsim të saj lëviz, zvjerdhe nga toka;

edhe pse i fuqishëm, Ti dobësinë time, begenis,

Dhe më bëj të të dua ashtu sikurse duhet të të dua.

Të të duam Ty, Perëndi dhe Mbret, a nuk na ke kërkuar?

frymë, zemër, forcë dhe mendje, gjithçka, gjithçka që kam e bëj.

Unë e shikoj kryqin Tënd – mësoje zemrën time për të mos e lëshuar:

Oh më lër të të kërkoj, oh më lër të të gjej.

Më mëso të ndjej që gjithnjë pranë më je;

Më mëso vështirësitë e shpirtit të duroj,

Dyshimet që ngrihen, dhe ankesave t’u vë fre;

durimin në lutjet që nuk marrin përgjigje të mësoj.

Të të dua, ashtu si engjëjt e Tu, mësomë

Një pasion i shenjtë e mbush tërë qenien time;

Pagëzimin prej Pëllumbit të zbritur prej qiellit, dhuromë

Dashuria jote zjarri, në altar vetë zemra ime.

Autori: George Croly, 1854