Pjesa 7

Doktrina e të Ardhmes

Kapitulli 54

Kthimi i Krishtit: Kur dhe Si?

Kur dhe si do të kthehet Krishti? A mund të kthehet Ai nga çasti në çast?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Ndërkohë që fillojmë njësinë e fundit të këtij libri, i kthehemi shqyrtimit të ngjarjeve që do të ndodhin në të ardhmen. Studimi i ngjarjeve të ardhshme shpesh quhet “eskatologji,” term ky i cili vjen nga fjala greqisht ἔσχατος (G2274) që do të thotë “i fundit.” Studimi i eskatologjisë  pra, është studimi i “gjërave të fundit.”

Jobesimtarët mund të bëjnë parashikime të arsyeshme rreth ngjarjeve të ardhshme bazuar tek vazhdat e ndodhive të kaluara, por në natyrën e përvojës njerëzore është e qartë që qeniet njerëzore, nga vetja e tyre nuk mund ta dinë të ardhmen. Për rrjedhojë, jobesimtarët nuk mund të kenë një njohuri të sigurt për çfarëdo ngjarje të ardhshme. Por, të krishterët të cilët i besojnë Biblës, janë në tjetër situatë. Paçka se ne nuk mund të dimë gjithçka për të ardhmen, Perëndia di gjithçka për të dhe Ai na ka treguar në Shkrim për ngjarjet kryesore që do të ndodhin në historinë e universit. Rreth këtyre ngjarjeve që ndodhin, ne mund të kemi një bindje absolute për shkak se Perëndia nuk gabon e as gënjen kurrë.

Në lidhje me të ardhmen tonë personale si individë, ne tashmë i kemi diskutuar mësimet e Shkrimit në kapitullin 41 (mbi vdekjen dhe gjendjen e ndërmjetme) dhe kapitullin 42 (mbi përlëvdimin). Studimi i këtyre ngjarjeve të ardhshme të cilat do t’u ndodhin individëve, nganjëherë quhet “eskatologji personale.” Megjithatë, Bibla flet gjithashtu për disa ngjarje madhore të caktuara të cilat do të kenë ndikim në të gjithë universin. Specifikisht, ajo na tregon për ardhjen e dytë të Krishtit, mijëvjeçarin, gjykimin përfundimtar, ndëshkimin e përjetshëm ndaj jobesimtarëve si dhe shpërblimin e përjetshëm për besimtarët dhe jetën me Perëndinë në qiellin dhe tokën e re. Studimi i këtyre ngjarjeve, nganjëherë është quajtur “eskatologji e përgjithshme.” Në këtë kapitull do të studiojmë çështjen e kthimit të Krishtit, ose “ardhjen e dytë” të Tij. Kapitujt vijues do të trajtojnë temat e mbetura në studimin e gjërave të fundit.

Ka patur shumë debate, shpesh herë të nxehta, në historinë e kishës në lidhje me pyetje që kanë të bëjnë me të ardhmen. Në këtë kapitull ne do të fillojmë me aspekte të ardhjes së dytë të Krishtit me të cilat të tërë ungjillorët janë të një mendjeje, dhe pastaj në fund do të kalojmë tek një çështje e debatuar: nëse Krishti mundet ose jo të kthehet nga çasti në çast. Pastaj, në kapitullin e mëpasshëm, do të diskutojmë çështjen e mijëvjeçarit, një temë e cila që prej një kohe shumë të gjatë ka qenë burim mosmarrëveshjesh ndër të krishterët.

A. Krishti do të kthehet befasisht, personalisht, në mënyrë të dukshme dhe në trup

Jezusi shpesh herë foli për kthimin e Tij. “Edhe ju jini gati, sepse Biri i njeriut do të vijë në atë orë kur ju nuk mendoni” (Mat. 24:44). Ai tha: “do të kthehem përsëri dhe do t'ju marr pranë meje, që aty ku jam unë, të jeni edhe ju” (Gjoni 14:3). Menjëherë pasi Jezusi u ngrit në qiell, dy engjëj u thanë dishepujve: “Ky Jezus, që u mor nga mesi juaj në qiell, do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell” (Veprat 1:11). Pali jepte këtë mësim: “Zoti vetë, me urdhër, me zë kryeengjëlli dhe me borinë e Perëndisë, do të zbresë nga qielli” (1 Thes. 4:16). Autori i “Hebrenjve” shkroi që Krishti “do të duket për së dyti pa mëkat për ata që e presin me durim për shpëtim” (Heb. 9:28). Jakobi shkroi: “ardhja ^[1]1 e Zotit u afrua” (Jakobi 5:8). Pjetri tha: “dita e Zotit do të vijë si një vjedhës” (2 Pjet. 3:10). Gjoni shkroi: “kur të shfaqet ai, do të jemi të ngjashëm me të, sepse do ta shohim atë sesi është” (1 Gjonit 3:2). Dhe libri i Zbulesës ka referenca të shpeshta ndaj kthimit të Krishtit, duke e mbyllur me premtimin e Jezusit: “Po, unë vij shpejt,” dhe përgjigjen e Gjonit: “Amen. Po, eja, Zoti Jezus.” (Zbu. 22:20).

Atëherë, kjo temë, është përmendur shpesh herë përgjatë gjithë Besëlidhjes së Re. Është shpresa mbizotëruese në kishën e Besëlidhjes së Re. Këto vargje parashikojnë një kthim të beftë të Krishtit, kthim i cili do të jetë dramatik dhe i dukshëm (“Ja, ai vjen me retë dhe çdo sy do ta shohë,” Zbu. 1:7). Pasazhet janë aq të shkoqitura saqë nuk lejojnë idenë (dikur të mirënjohur në qarqet liberale Protestante) që Krishti Vetë nuk do të kthehet, por thjesht që Fryma e Krishtit, duke nënkuptuar me këtë një pranim të mësimit të Tij dhe një imitim të mënyrës së Tij të jetesës me dashuri, do të kthehej gjithnjë e më shumë në tokë. Nuk janë mësimet e Tij e as mënyra e qëndrimit të Tij, por “Zoti vetë” Ai që do të zbresë nga qielli (1 Thes. 4:16). Është Jezusi Vetë “që u mor nga mesi juaj në qiell” i Cili “do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell” (Veprat 1:11). Shfaqja e Tij nuk do të jetë thjesht një ardhje frymërore për të banuar në zemrat e popullit të Tij, por do të jetë një kthim personalisht dhe fizikisht “në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell.”

B. Ne duhet të jemi të dëshiruar për kthimin e Krishtit

Përgjigja e Gjonit në fund të “Zbulesës”, duhet të karakterizojë qëndrimin e zemrave të të krishterëve të të gjitha kohërave: “Amen. Po, eja, Zoti Jezus.” (Zbu. 22:20). Krishterimi i vërtetë na përgatit që “të rrojmë me maturi, me drejtësi dhe me perëndishmëri në këtë jetë, duke pritur shpresën e lume dhe të shfaqurit e lavdisë së të madhit Perëndi dhe të Shpëtimtarit tonë, Jezu Krisht” (Titit 2:12–13).^[2]2 Pali thotë: “qytetaria jonë është në qiejt, prej nga edhe presim me durim Shpëtimtarin, Zotin Jezu Krisht” (Fil. 3:20).^[3]3 Termi “Maran-athaa” tek “1 Korintasve” 16:22 në mënyrë të ngjashme ka kuptimin: “Eja Zoti ynë!” (1 Kor. 16:22).

A presin të krishterët faktikisht si të dëshiruar për kthimin e Krishtit? Sa më tepër që të krishterët ngatërrohen në shijimin e gjërave të mira të kësaj jete, dhe sa më shumë që të lënë pas dore bashkësinë e mirëfilltë të krishterë si dhe marrëdhënien e tyre vetjake me Krishtin, aq më pak ata do të presin me padurim kthimin e Tij. Nga ana tjetër, shumë të krishterë të cilët po përjetojnë vuajtje ose përndjekje, ose të cilët janë më të moshuar dhe të ligësht, si dhe ata, ecja e përditshme e të cilëve me Krishtin është jetike dhe e thelluar, do të kenë një dëshirim më të theksuar për kthimin e Tij. Kështu, deri diku, shkalla në të cilën ne faktikisht me zor presim për kthimin e Krishtit, është një masë e gjendjes frymërore e jetës tonë në këtë moment. Ajo gjithashtu na jep një mënyrë matjeje të shkallës në të cilën ne e shikojmë botën siç është, ashtu sikurse e shikon Perëndia, në zgjedhë ndaj mëkatit dhe në rebelim kundër Perëndinë si dhe nën pushtetin e të ligut (1 Gjonit 5:19).

Por a do të thotë kjo se ne nuk duhet të ndërmarrim projekte afat-gjatë? Nëse një shkencëtar që është i krishterë e që me plot dëshirë pret për kthimin e Krishtit, atëherë a duhet që ai apo ajo të fillojë një projekt kërkimor dhjetë-vjeçar? Apo, a duhet që një i krishterë të nisë një kurs tre-vjeçar në seminarin teologjik ose në një kolegj Bible? Po sikur Krishti të kthehej në ditën përpara diplomimit nga ai institucion, përpara se të ketë ndonjë shans për të kushtuar një pjesë të konsiderueshme të kohës personale në shërbesën aktuale?

Padyshim që ne duhet ta përkushtojmë veten në veprimtari afat-gjata. Është pikërisht për këtë arsye që Jezusi nuk na lejon ta dimë kohën faktike të kthimit të Tij (shiko më poshtë): Ai dëshiron që ne të angazhohemi në bindje ndaj Tij, pavarësisht profesionit tonë në jetë, deri në momentin e kthimit të Tij. Të “jini gati” për kthimin e Krishtit (Mat. 24:44) do të thotë që me besnikëri t’i bindesh Atij në të tashmen dhe të angazhohesh në mënyrë aktive në çfarëdo pune që Ai na ka thirrur për të bërë. Në natyrën e situatës, përderisa ne nuk e dimë se kur Ai do të kthehet, në atë ditë padyshim që do të ketë disa misionarë të cilët sapo do të jenë nisur për në fushën e misionit, por të cilët nuk do të arrijnë kurrë në destinacion. Do të ketë disa njerëz që do të jenë në vitin e tyre të fundit të seminarit biblik, por që nuk do ta përdorin kurrë trajnimin e tyre në pastorimin e një kishe. Do të ketë disa hulumtues të cilët atë ditë do të dorëzojnë dizertacionet e tyre të doktoraturës, frytin e viteve të tëra hulumtimesh por të cilat nuk do të botohen kurrë e të cilat nuk do të kenë kurrë ndikim në botë. Por të tërë atyre njerëzve që janë të krishterë, Jezusi do t’u thotë: “Të lumtë, shërbëtor i mirë dhe besnik; ishe besnik mbi pak gjëra, unë do të të vë mbi shumë gjëra; hyr në gëzimin e zotit tënd” (Mat. 25:21).

C. Ne nuk e dimë se kur do të kthehet Krishti

Ka një sërë pasazhesh të cilat tregojnë se nuk e dimë e as mund ta dimë se kur do të kthehet Krishti. “Biri i njeriut do të vijë në atë orë kur ju nuk mendoni” (Mat. 24:44). “Rrini zgjuar, pra, sepse nuk e dini as ditën as orën në të cilën vjen Biri i njeriut” (Mat. 25:13). Për më tepër, Jezusi tha: “Por sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati. Tregoni kujdes, rrini zgjuar dhe lutuni, sepse nuk e dini kur do të jetë koha” (Marku 13:32–33).

Po të thuash se ne nuk mund ta dimë ditën e as orën, por mund ta dimë muajin dhe vitin, kjo do ishte vetëm një shmangie e forcës së këtyre pasazheve. Fakti mbetet që Jezusi po vjen “në atë orë kur ju nuk mendoni” (Mat. 24:44), dhe “në atë orë që nuk e mendoni” (Luka 12:40). (Në këto vargje, fjala “orë” [ὥρα, G6052] kuptohet më mirë po të merret në kuptimin e përgjithshëm, për t’iu referuar kohës kur diçka do të ndodhë, jo domosdoshmërisht një periudhe gjashtëdhjetë minutëshe kohore.)^[4]4 Qëllimi i këtyre pasazheve është të na tregojë që Jezusi po na thotë se ne nuk mund ta dimë se kur Ai do të kthehet. Përderisa Ai do të kthehet në një kohë të papritur, ne duhet të jemi gati kurdoherë për kthimin e Tij.

Rezultati praktik i kësaj është që kushdo që pretendon të dijë specifikisht se kur do të kthehet Jezusi, duhet që në mënyrë automatike të konsiderohet i gabuar. Dëshmitarët e Jehovait kanë bërë shumë parashikime për datat specifike të kthimit të Krishtit, dhe të tëra ato kanë dalë të gabuara.^[5]5 Por të tjerë në historinë e kishës kanë bërë parashikime të tilla gjithashtu, nganjëherë duke pretenduar të kenë njohuri të thelluara të reja në profecitë biblike dhe nganjëherë duke pretenduar se kishin marrë zbulime vetjake nga Jezusi Vetë në të cilat u është treguar koha e kthimit të Tij. Është për të ardhur keq që shumë njerëz janë mashtruar nga këto pretendime për shkak se nëse njerëzit janë të bindur që Krishti do të kthehet (për shembull) brenda një muaji, ata do të fillojnë të tërhiqen nga të tëra përkushtimet afat-gjata. Ata do t’i nxjerrin fëmijët e tyre nga shkolla, do të shesin shtëpitë e tyre e do ta lënë punën, si dhe do të heqin dorë nga projektet afat-gjata, qoftë në kishë, qoftë gjetiu. Ata mund të kenë fillimisht një zell të shtuar për ungjillëzim dhe lutje, por natyra e paarsyeshme e sjelljes së tyre do të zhbëjë çfarëdolloj ndikimi ungjillor që ata mund të kenë. Për më tepër, ato janë thjesht duke mos iu bindur mësimit të Shkrimit që na thotë se data e kthimit të Krishtit nuk mund të dihet, gjë që nënkupton që edhe lutja dhe bashkësia e tyre me Perëndinë do të pengohet gjithashtu. Kushdo që pretendon të dijë datën në të cilën Krishti do të kthehet, nga çfarëdo burimi qoftë, duhet të refuzohet si i pasaktë.^[6]6

D. Të tërë ungjillorët janë të një mendjeje për sa i takon rezultateve të kthimit të Krishtit

Pavarësisht mendimeve të ndryshme që kanë për hollësitë, të tërë të krishterët të cilët e pranojnë Biblën si autoritetin më të lartë, janë të një mendjeje që rezultati përfundimtar dhe më i madh i kthimit të Krishtit, do të jetë gjykimi i jobesimtarëve si dhe shpërblimi përfundimtar i besimtarëve, dhe që besimtarët do të jetojnë me Krishtin në një qiell të ri dhe në një tokë të re përgjatë gjithë përjetësisë. Perëndia Atë, Bir dhe Frymë e Shenjtë, do të mbretërojë dhe do të adhurohet në një mbretëri që nuk merr fund kurrë, e në të cilën nuk do të ketë më mëkat, pikëllim ose vuajtje. Këto detaje ne do t’i diskutojmë më plotësisht në kapitujt vijues.

E. Ka mosmarrëveshje në lidhje me hollësitë e ngjarjeve të të ardhmes

Gjithsesi, të krishterët kanë mendime të ndryshme për sa u takon hollësive specifike që çojnë dhe pasojnë menjëherë kthimin e Krishtit. Specifikisht, ka pikëpamje të ndryshme për sa i takon natyrës së mijëvjeçarit dhe marrëdhënies së kthimit të Krishtit me mijëvjeçarin, sekuencën e kthimit të Krishtit si dhe periudhën e mundimit të madh që do të vijë mbi botë, si dhe çështjen e shpëtimit të judenjve (dhe marrëdhënien mes judenjve që janë shpëtuar dhe kishës).

Përpara se të marrim në shqyrtim në më tepër hollësi disa prej këtyre pyetjeve, është e rëndësishme që të pohojmë qëndrimin e mirëfilltë ungjillor të atyre të cilët kanë qëndrime të ndryshme mbi këto çështje. Ungjillorët të cilët u përmbahen këtyre qëndrimeve të ndryshme, janë të tërë të të njëjtit mendim se Shkrimi është i pagabueshëm, dhe ata janë zotuar që të besojnë çfarëdo gjëje që jepet mësim nga Shkrimi. Dallimet mes tyre kanë të bëjnë me interpretimin e pasazheve të ndryshme të lidhura me këto ngjarje, por dallimet e tyre në të menduarin rreth këtyre çështjeve, duhen parë si çështje të rëndësisë dytësore dhe jo si divergjenca në çështjet kryesore doktrinare.

Gjithsesi, ia vlen t’i kushtojmë kohë studimit të këtyre pyetjeve në më tepër hollësi, edhe sepse mund të fitojmë njohuri të mëtejshme të thella në natyrën e ngjarjeve që Perëndia ka planifikuar dhe që na ka premtuar, si dhe për shkak se ka ende shpresë që një unitet më i madh mund të krijohet në kishë kur ne biem dakord t’i shqyrtojmë këto çështje përsëri në më tepër hollësi si dhe të angazhohemi në diskutime rreth tyre.

F. A mund të kthehet Krishti nga çasti në çast?

Një nga fushat me mosmarrëveshje të konsiderueshme është ajo rreth çështjes nëse Krishti mund të kthehet nga çasti në çast ose jo. Nga njëra anë, ka shumë pasazhe të cilat na inkurajojnë që të jemi gati për shkak se Krishti do të kthehet në një orë që ne nuk e presim. Nga ana tjetër, ka një sërë pasazhesh të cilat tregojnë për disa ngjarje specifike të cilat do të ndodhin përpara se Krishti të kthehet. Ka patur mënyra të ndryshme të zgjidhjes së tensionit në dukje mes këtyre dy grupe pasazhesh, për të cilat disa të krishterë dalin në përfundimin se Krishti mundet që edhe të kthehet nga çasti në çast, ndërkohë që të tjerë dalin në përfundimin se Ai nuk mund të kthehet për të paktën edhe pa kaluar një brez tjetër njerëzor, për shkak se do të duhej aq kohë për përmbushjen e disa ngjarjeve të parashikuara të cilat duhet të ndodhin përpara kthimit të Tij.

1. Vargje të cilat parashikojnë një ardhje të papritur të Krishtit. Me qëllim për të ndjerë forcën e përbashkët të pasazheve të cilat parashikojnë se Krishti do mund të vinte shumë shpejt, është e udhës që ato thjesht t’i renditim këtu me rregull:

Rrini zgjuar, pra, sepse nuk e dini në cilën orë do të vijë Zoti juaj. Por dijeni këtë, se ta dinte i zoti i shtëpisë në çfarë ore të natës do të vijë vjedhësi, do të rrinte zgjuar dhe nuk do të lejonte t'i shpërthehej shtëpia. Prandaj edhe ju jini gati, sepse Biri i njeriut do të vijë në atë orë kur ju nuk mendoni». (Mat. 24:42–44; kr. vgj. 36–39)

I zoti i këtij shërbëtori do të vijë në atë ditë që ai nuk e pret dhe në atë orë që ai nuk e di. (Mat. 24:50)

Rrini zgjuar, pra, sepse nuk e dini as ditën as orën. (Mat. 25:13)

Por sa për atë ditë dhe atë orë, askush nuk e di, as engjëjt në qiell, as Biri, por vetëm Ati. Tregoni kujdes, rrini zgjuar dhe lutuni, sepse nuk e dini kur do të jetë koha. (Marku 13:32–33)

Është sikurse një njeri i cili, duke u nisur për rrugë, la shtëpinë e vet duke u dhënë autoritet shërbëtorëve të tij, secilit në detyrën e tij dhe portierin e urdhëron të rrijë zgjuar. Rrini zgjuar, pra, sepse nuk e dini kur do të vijë i zoti i shtëpisë: në mbrëmje a në mesnatë, kur këndon gjeli a në mëngjes; që ai, duke u kthyer papritmas, të mos ju gjejë në gjumë. Tani, këtë që po ju them juve, ua them të gjithëve: Rrini zgjuar! (Marku 13:34–37)

Edhe ju pra, jini gati, sepse Biri i njeriut vjen në atë orë që nuk e mendoni. (Luka 12:40)

Maran-athaa! (1 Kor. 16:22)

Sepse qytetaria jonë është në qiejt, prej nga edhe presim me durim Shpëtimtarin, Zotin Jezu Krisht. (Fil. 3:20)

Sepse ju vetë e dini shumë mirë se dita e Zotit do të vijë kështu, si vjedhësi natën. (1 Thes. 5:2)

Na mëson ... të rrojmë me maturi, me drejtësi dhe me perëndishmëri në këtë jetë, duke pritur shpresën e lume dhe të shfaqurit e lavdisë së të madhit Perëndi dhe të Shpëtimtarit tonë, Jezu Krisht. (Titit 2:12–13)

Të nxisim njëri-tjetrin, aq më tepër se e shihni ditën që po afrohet. (Heb. 10:25)

Jini zemërgjerë, pra, vëllezër, deri në ardhjen e Zotit ... forconi zemrat tuaja, sepse ardhja e Zotit u afrua.... ja, gjykatësi qëndron para derës. (Jakobi 5:7–9)

Fundi i të gjithave u afrua. (1 Pjetrit 4:7)

Dhe dita e Zotit do të vijë si një vjedhës natën; atë ditë qiejt do të shkojnë me krismë, por elementet do të shpërbëhen nga të nxehtit dhe toka dhe veprat, që janë në të, do të digjen krejt. (2 Pjetrit 3:10)

Koha është afër. (Zbu. 1:3)

Ja, unë vij shpejt. (Zbu. 22:7)

Ja, unë vij shpejt, dhe shpërblimi im me mua, për t'i dhënë gjithsecilit, sikundër do të jetë vepra e tij. (Zbu. 22:12)

Ai që dëshmon për këto gjëra, thotë: «Po, unë vij shpejt. Amen». Po, eja, Zoti Jezus. (Zbu. 22:20)

Çfarë do të themi për këto pasazhe? Nëse nuk do të kishte pasazhe në Besëlidhjen e Re rreth shenjave të cilat do t’i paraprinin kthimit të Krishtit, ne me shumë mundësi që nga këto pasazhe të sapo cituara do të dilnim në përfundimin që Jezusi mund të vijë nga çasti në çast. Në këtë mënyrë, ne mund të themi se kthimi i Krishtit është i afërt.^[7]7 Do të dukej se e zbeh forcën e urdhëresave për të qenë gati dhe për të ndenjur zgjuar po qe se kishte arsye të mendoje se Krishti nuk do të vijë së shpejti.

Përpara se të shikojmë pasazhet mbi mëkatet të cilat i paraprijnë ardhjes së Krishtit, duhet shqyrtuar edhe një problem tjetër në këtë pikë. A e kishin gabim Jezusi si dhe autorët e Besëlidhjes së Re në pritshmërinë e tyre që Ai do të kthehej së shpejti? A nuk menduan dhe dhanë mësim ata se ardhja e dytë e Krishtit do të ndodhte brenda pak vitesh? Në fakt, një pikëpamje shumë e përhapur ndër studiuesit liberalë të Besëlidhjes së Re, ka qenë që Jezusi në mënyrë të gabuar dha mësim se do të kthehej së shpejti.

Por asnjë prej teksteve të sapo cituara nuk e kërkon këtë interpretim. Tekstet të cilat thonë të jemi gati, nuk tregojnë se sa gjatë do të na duhet të presim, dhe gjithashtu këto tekste nuk thonë se Jezusi po vjen në një kohë që ne nuk e presim. Sa për tekstet të cilat thonë që Jezusi po vjen “shpejt,” ne duhet ta kuptojmë se profetët biblikë shpesh flasin në lidhje me “shikimin e ngjarjeve të profetizuara si më të afërta,” që i shikon eventet e ardhshme por nuk shikon kohën e ndërmjetme përpara se të ndodhin këto ngjarje.

George Ladd thotë:

Profetët ishin shumë pak të interesuar në kronologji, dhe e ardhmja shikohej gjithnjë si e afërt... profetët e Besëlidhjes së Vjetër i përzien perspektivat e afërta dhe të larta në mënyrë që të formonin një kanavacë të vetme. Profecia biblike nuk është kryesisht tre por dy dimensionale; ajo ka lartësi dhe gjerësi po nuk preokupohet shumë për thellësinë, d.m.th. kronologjinë e ngjarjeve të ardhme ... e largëta shikohet përmes tejdukshmërisë së asaj që është pranë. Është e vërtetë që kisha e hershme jetoi me pritshmëri të kthimit të Zotit, dhe është natyra e profecisë biblike që e bëri të mundshme që çdo brez të jetojë me pritshmërinë e ardhjes së fundit.^[8]8

Edhe Pjetri na kujton që Zoti ka një pikëpamje të ndryshme për kohën nga ajo e jona, kështu që “shpejt” për Të mund të mos jetë ajo që presim ne: “Por një gjë të mos harroni, të dashur: se pranë Zotit një ditë është si një mijë vjet, dhe një mijë vjet si një ditë. Zoti nuk vonon plotësimin e premtimit të tij, siç mendojnë disa se të ishte vonesë” (2 Pjetrit 3:8–9).

2. Shenja të cilat i paraprijnë kthimit të Krishtit. Grupi tjetër i teksteve që duhet marrë në konsideratë, tregon për një sërë shenjash të cilat Shkrimi thotë se do t’i paraprijnë kohës së kthimit të Krishtit. Në fakt, Berkhof-i thotë: “Sipas Shkrimit, një sërë ngjarjesh të rëndësishme duhet të ndodhin përpara kthimit të Zotit, dhe për rrjedhojë, kthimi i Tij nuk mund të quhet i afërt.”^[9]9

Këtu, do të ishte e ndihmueshme po t’i renditnim këto pasazhe të cilat në mënyrën më të drejtpërdrejtë i referohen shenjave të cilat duhet të ndodhin përpara kthimit të Krishtit.

a. Predikimi i Ungjillit ndaj të tëra kombeve: 

Më parë duhet që të përhapet ungjilli ndër gjithë kombet. (Mark 13:10; kr. Mat. 24:14)

b. Mundimi i madh: 

Por, kur të dëgjoni për luftëra dhe për ushtima luftërash, mos u shqetësoni; sepse këto gjëra duhet të ndodhin; por nuk do të jetë ende mbarimi. Në fakt do të ngrihet komb kundër kombi dhe mbretëri kundër mbretërie; do të ketë tërmete në vende të ndryshme, do të ketë zi buke dhe turbullira. Këto janë fillimi i dhembjeve të lindjes. (Marku 13:7–8; kr. Mat. 24:15–22; Luka 21:20–24)

Sepse në ato ditë do të jetë një mundim i madh, më i madhi që ka ndodhur që nga zanafilla e krijimit që kreu Perëndia deri më sot, dhe të tillë nuk do të ketë më kurrë. Dhe, nëse Zoti nuk do t'i kishte shkurtuar ato ditë, asnjë mish nuk do të shpëtonte; por Zoti i shkurtoi ato ditë për shkak të të zgjedhurve, që ai i zgjodhi. (Marku 13:19–20)

c. Profetët e rremë që kryejnë shenja dhe mrekulli: 

Sepse do të ngrihen krishtër të rremë dhe profetë të rremë dhe do të bëjnë shenja e mrekulli për të gënjyer, po të jetë e mundur, edhe të zgjedhurit. (Marku 13:22; kr. Mat. 24:23–24)

d. Shenja në qiell: 

Por në ato ditë, pas atij mundimi, dielli do të erret dhe hëna nuk do të japë ndriçimin e vet; yjet e qiellit do të bien dhe fuqitë që janë në qiej do të lëkunden. Atëherë do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur në re, me pushtet të madh e me lavdi. (Marku 13:24–26; kr. Mat. 24:29–30; Luka 21:25–27)

e. Ardhja e Njeriut të Mëkatit dhe rebelimi: Pali u shkruan thesalonikasve që Krishti nuk do të vijë pa u zbuluar fillimisht njeriu i mëkatit, dhe pastaj Zoti Jezus do ta shkatërrojë me ardhjen e Tij. Ky “njeri i mëkatit” nganjëherë identifikohet me bishën tek “Zbulesa” 13, dhe nganjëherë quhet antikrisht, i fundit dhe më i ligu i serisë së “antikrishtëve” të përmendur tek “1 Gjonit” 2:18. Pali shkruan:

Lidhur me ardhjen e Zotit tonë Jezu Krisht ... ajo ditë nuk do të vijë, pa ardhur më parë rënia dhe pa u zbuluar njeriu i mëkatit, biri i humbjes, kundërshtari, ai që ngre veten lart mbi gjithçka që quhet Perëndi ose objekt adhurimi, aq sa të ulet në tempullin e Perëndisë si perëndi, duke e paraqitur veten se është perëndi ...  Dhe tani e dini atë që e ndalon të zbulohet në kohën e vet. Sepse misteri i paudhësisë është tashmë në veprim, duke pritur vetëm derisa të hiqet nga mesi ai që e ndalon tashti. Dhe atëherë do të zbulohet ky i paudhë, të cilin Zoti do ta zhdukë me hukatjen e gojës së tij dhe do ta asgjësojë me të dukurit e ardhjes së tij. Ardhja e atij të paudhi do të bëhet sipas veprueshmërisë së Satanit, me çdo vepër të fuqishme, shenja dhe mrekulli të rreme, dhe me çdo mashtrim padrejtësie për ata që humbin, sepse nuk pranuan dashurinë për të vërtetën që të shpëtoheshin. (2 Thes. 2:1–10)

f. Shpëtimi i Izraelit: Pali flet për faktin që shumë judenj nuk i kanë besuar Krishtit, por ai thotë se dikur në të ardhmen, një numër i madh i tyre do të shpëtohet:

Edhe nëse rrëzimi i tyre është pasuri për botën dhe humbja e tyre është pasuri për kombet, sa më tepër do të jetë plotësia e tyre! (Rom. 11:12)^[10]10

Sepse nuk dua, o vëllezër, që ju të mos e dini këtë mister që të mos mbaheni për të mençur se i ndodhi një ngurtësim i pjesshëm Izraelit derisa të ketë hyrë tërësia e johebrenjve, dhe kështu mbarë Izraeli do të shpëtohet. (Rom. 11:25–26)

g. Përfundime nga këto shenja të cilat i paraprijnë kthimit të Krishtit: Ndikimi i këtyre pasazheve duket se është e qartë se siç u përmend më lart, shumë të krishterë e kanë ndjerë që Krishti thjesht nuk mund të kthehet nga çasti në çast.^[11]11 Ndërkohë që shikojmë listën e shenjave të dhëna më lart, duket se nuk do të nevojiteshin shumë argumente për të demonstruar se pjesa më e madhe e këtyre eventeve ose ndoshta të tëra ato, nuk kanë ndodhur ende. Ose, të paktën kjo është ajo që duket se kështu është bazuar në leximin e parë të këtyre paragrafëve.^[12]12

3. Zgjidhje të mundshme. Si mund të pajtojmë pasazhet të cilat duket se na paralajmërojmë për të qenë gati për shkak se Krishti mund të kthehet në mënyrë të papritur, me pasazhet të cilat nënkuptojnë se ka një sërë eventesh të rëndësishme dhe të dukshme të cilat duhet të ndodhin përpara se Krishti të mund të kthehet? Janë propozuar një sërë zgjidhjesh.

Njëra zgjidhje është që të themi se Krishti nuk mund të vijë nga çasti në çast. Kjo është pozita që merr Luis Berkhofi (Louis Berkhof) me fjalinë e cituar më lart. Se sa kohë do të kalojë përpara se Krishti të kthehet, varet nga vlerësimi yt për se sa kohë do të duhet që disa prej shenjave të përmbushen, si për shembull predikimi i ungjillit ndaj tërë kombeve, ardhja e mundimit të madh, dhe mbledhja e numrit të plotë të judenjve të cilët do të shpëtohen.

Vështirësia me të cilën hasemi në këtë këndvështrim, është e dyfishtë. Së pari, kjo në fakt duket se e shfuqizoi forcën e paralajmërimeve të Jezusit të cilat na thonë se duhet të rrimë zgjuar, të jemi të gatshëm dhe që Ai po kthehet në një orë në të cilën ne nuk e presim. Çfarë force ekziston në një paralajmërim për të qenë gati për ardhjen e Krishtit në një kohë të papritur kur ne e dimë se kjo ardhje nuk mund të ndodhë edhe për shumë vjet? Ndjenja e pritshmërisë urgjente të kthimit të Krishtit, zbehet ndjeshëm ose mohohet kryekëput në këtë pozitë, dhe ky rezultat duket mjaft i kundërt me qëllimin e Jezusit në dhënien e këtyre paralajmërimeve.

Së dyti, kjo pozitë duket se i përdor këto shenja në një mënyrë pothuajse të kundërt nga mënyra se si Jezusi synonte që ato të përdoreshin. Shenjat janë dhënë në mënyrë që kur t’i shikojmë, ato të intensifikojnë pritshmërinë tonë për kthimin e Krishtit. Jezusi tha: “Dhe, kur të fillojnë të ndodhin këto, shikoni lart dhe ngrini kokat tuaja, sepse shpengimi juaj po afrohet” (Luka 21:28). Gjithashtu, paralajmërimet janë dhënë për të shmangur mundësinë që besimtarët të shkojnë në drejtim të gabuar e të ndjekin mesi të rremë: “Kini kujdes që të mos ju mashtrojë njeri. Sepse do të vijnë shumë në emrin tim duke thënë: ``Unë jam!''; dhe do të mashtrojnë shumë veta ... Atëherë, nëse dikush do t'ju thotë: ``Ja, Krishti është këtu!''; ose ``Është atje'', mos e besoni” (Mark 13:5–6, 21). Kështu, shenjat jepen për të mos lejuar mundësinë që të krishterët të habiten prej këtyre ngjarjeve mbresëlënëse, për t’i siguruar ata që Perëndia i di ato të gjitha paraprakisht, dhe për t’i ruajtur ata nga të ndjekurit e mesive të rremë të cilët nuk vijnë në një mënyrë dramatike, të dukshme dhe pushtuese të botës siç do të vijë Jezusi Vetë. Por shenjat nuk na jepen për të na bërë të mendojmë se: Jezusi nuk mundet të vijë edhe për disa vjet. Nuk ka tregues që Jezusi i dha këto shenja me qëllim për t’u siguruar të krishterëve një arsye për të mos qenë të gatshëm për kthimin e Tij me qëllim për t’i inkurajuar ata që të mos presin që Ai mund të vijë në çfarëdo kohe! Po të përdorim shenjat të cilat do t’i paraprijnë kthimit të Krishtit në këtë mënyrë (siç bën Berkhof-i për shembull), kjo do të thotë t’i përdorim ato në një mënyrë që Jezusi nuk synonte kurrë të përdoreshin. Për rrjedhojë nuk duket bindëse të themi që Krishti nuk mund të vijë në çfarëdo kohe.

Zgjidhja tjetër kryesore ndaj këtij problemi është të themi se Krishti me të vërtetë mund të vijë në çfarëdo kohe dhe t’i pajtojë të dyja këto grupe pasazhesh nga drejtime të ndryshme. (1) Njëra mënyrë se si t’i pajtojmë ato, është të themi se Besëlidhja e re flet për dy kthime të ndryshme të Krishtit ose për dy ardhje të dyta të Krishtit,^[13]13 d.m.th. një ardhje e fshehtë në të cilin Krishti i nxjerr të krishterët nga bota (një ardhje “për shenjtorët e Tij”), dhe pastaj, pasi shtatë vitet e mundimeve të kenë ndodhur në botë, është një ardhje e dukshme, publike triumfatore (një ardhje “bashkë me gjithë shenjtorët e tij”) në të cilën Krishti vjen për të mbretëruar në botë. Gjatë intervalit shtatë-vjeçar, të tërë shenjat të cilat nuk janë përmbushur ende (mundimi i madh, profetët e rremë me shenja dhe mrekulli, antikrishti, shpëtimi i Izraelit dhe shenjat në qiej) do të përmbushen, në mënyrë që të mos ketë aspak tension mes pritjes për ardhjen e cila mund të ndodhë “nga çasti në çast” dhe kuptimit që një ardhje e mëvonshme do të paraprihet nga shumë shenja.^[14]14

Problemi me këtë zgjidhje është se është e vështirë të dallojmë dy ardhje të veçanta të Krishtit nga pasazhet të cilat parashikojnë kthimin e Tij. Megjithatë, ne nuk do ta diskutojmë këtë çështje këtu, por do ta trajtojmë në kapitullin tjetër, kur marrim parasysh pikëpamjen para-mundimore para-mijëvjeçare të kthimit të Krishtit.^[15]15 Duhet vënë re gjithashtu se kjo zgjedhje është nga ana historike e kohëve të fundit, sepse ishte e panjohur në historinë e kishës përpara se të propozohej në shekullin e kaluar nga John Nelson Darby (1800–1882). Kjo duhet të na bëjë të vetëdijshëm për faktin se kjo zgjidhje nuk është e vetmja e mundshme për sa i takon tensionit të paraqitur nga pasazhet e cituara më lart.

(2) Një zgjidhje tjetër është të themi se të tëra shenjat janë përmbushur dhe për rrjedhojë, Krishti në fakt mund të kthehet në çfarëdo momenti. Sipas kësaj pikëpamjeje, mund të kërkohet për plotësime të mundshme të këtyre shenjave në ngjarjet e kishës së hershme, edhe në shekullin e parë. Në një farë mënyre, mund të thuhet se ungjilli me të vërtetë që iu predikua të tëra kombeve, profetë të rremë dolën dhe kundërshtuan ungjillin, pati mundim të madh në përndjekjen e kishës e cila vuajti nën duart e disa prej perandorëve romake, njeriu i mëkatit ishte faktikisht perandori Nero, dhe numri i plotë i judenjve të cilët do të shpëtohen, është plotësuar gradualisht përgjatë historisë së kishës, përderisa Pali madje e paraqet veten si një shembull të fillimit të kësaj mbledhjeje të popullit jude (Rom. 11:1). Ne do të diskutojmë në më shumë hollësi në seksionin e mëposhtëm pikëpamjen që shenjat të cilat i paraprijnë kthimit të Krishtit mund të jenë përmbushur tashmë,^[16]16 por këtu ne mundet që thjeshtë të vërejmë se shumë njerëz nuk e kanë parë bindëse asnjë pikëpamje që thotë se ato kanë ndodhur, për shkak se këto shenja atyre u duken se tregojnë për evente shumë më të mëdha sesa ato që kanë ndodhur në shekullin e parë.

(3) Ka një tjetër mënyrë të mundshme të pajtimit të këtyre dy grupeve të pasazheve. Kjo do të ishte të thonim se nuk ka gjasa por është e mundshme që këto shenja të jenë përmbushur tashmë dhe për rrjedhojë ne thjesht nuk mund ta dimë me siguri në çfarëdo pike qoftë në histori nëse të tëra shenjat janë përmbushur ose jo. Kjo pozitë është tërheqëse sepse merr seriozisht qëllimin primar për shenjat, qëllimin primar për paralajmërimet, si dhe faktin që ne nuk duhet ta dimë kur Krishti do të kthehet. Në lidhje me shenjat, qëllimi i tyre kryesor është të intensifikojë pritshmërinë tonë për kthimin e Krishtit. Për rrjedhojë, kurdoherë që ne shikojmë tregues të gjërave që u përngjajnë këtyre shenjave, pritshmëria jonë për kthimin e Krishtit, do të ngrihet dhe intensifikohet. Në lidhje me paralajmërimet për të qenë gati, mbrojtësit e kësaj pozite do të thonin se Krishti do mund të kthehej në çfarëdo kohe (përderisa ne nuk mund të jemi të sigurt se shenjat nuk janë përmbushur), dhe kështu ne duhet të jemi gati, paçka se nuk ka të ngjarë që Krishti të kthehet menjëherë tani (për shkak se duket se ka një sërë shenjash të pa përmbushura ende). Si përfundim. Kjo pozitë është e qëndrimit që ne nuk mund ta dimë se kur do të kthehet Krishti, dhe që Ai po vjen në atë orë kur ju nuk mendoni.

Por a është e mundshme që këto shenja të jenë përmbushura tashmë? Ne mund t’i shqyrtojmë ato njëra pas tjetrës. Në secilin rast, përfundimi ynë do të jetë se është pa gjasa, por e mundshme që shenja në fjalë të jetë përmbushur tashmë.

a. Predikimi i ungjillit ndaj të tëra kombeve: A i është predikuar ungjilli të tëra kombeve? Me shumë mundësi jo, përderisa ka shumë grupe gjuhësore dhe fise të cilat nuk e kanë dëgjuar ndonjëherë ungjillin. Për rrjedhojë, nuk ka të ngjarë që kjo shenjë të jetë përmbushur. Sidoqoftë, Pali flet tek “Kolosianëve” për përhapjen në mbarë botën të ungjillit. Ai flet për “ungjillit që erdhi te ju, si edhe në gjithë botën, dhe po jep fryt” (Kol. 1:5–6). Ai gjithashtu flet për “ungjillin, që ju keni dëgjuar dhe që i është predikuar çdo krijese nën qiell; të cilit unë, Pali, iu bëra shërbenjës” (Kol. 1:23). Në këto vargje, ai padyshim që nuk nënkupton se çdo krijesë e gjallë ka dëgjuar shpalljen e ungjillit, por shpallja ka dalë në mbarë botën dhe se në një kuptim simbolik në fund, ungjilli është predikuar në mbarë botën ose ndaj të gjitha kombeve.^[17]17 Për rrjedhojë, paçka se nuk ka gjasa por është e mundur, kjo shenjë u përmbush fillimisht në shekullin e parë dhe është përmbushur në një kuptim më të gjerë shumë herë që prej asaj kohe.

b. Mundimi i madh: Edhe një herë, duket se ka gjasa që gjuha e Shkrimit tregon për një periudhë vuajtjesh që do të vijnë në tokë, e cila është shumë më e madhe se çfarëdo gjëje tjetër që është përjetuar tashmë. Por duhet pranuar që shumë njerëz e kanë kuptuar paralajmërimin e Jezusit për mundimin e madh, si referencë ndaj rrethimit prej romakëve të Jerusalemit gjatë Luftërave të judenjve në vitet 66–70 mbas K.^[18]18 Vuajtjet gjatë luftës ishin me të vërtetë të tmerrshme dhe mund të jenë ajo që u përshkrua nga Jezusi në parashikimin e këtij mundimi. Në fakt, që prej shekullit të parë, ka patur shumë periudha përndjekjeje të dhunshme dhe intensive ndaj të krishterëve, dhe madje edhe në shekullin tonë, një pjesë e mirë e tij ka ndodhur nëpër pjesë të mëdha të globit, ku të krishterët janë përndjekur në mënyrë të tmerrshme në ish Bashkimin Sovjetik, në Kinën komuniste dhe në vendet myslimane. Do të ishte e vështirë t’i bindje disa të krishterë në këtë shekull të cilët kanë përjetuar dekada të tëra përndjekjeje për besimin e tyre, dhe që e dinë që përndjekja ka prekur mijëra të krishterë të tjerë nëpër segmente të mëdha të botës, që një mundim i madh i tillë nuk ka ndodhur ende. Ata kanë qenë të dëshiruar e janë lutur për vite me radhë që Krishti të vijë e t’i çlirojë ata nga mundimi që ata janë duke hequr.

Edhe një herë e them, paçka se ne mund të mendojmë se fjalët e Jezusit nënkuptojnë gjasat e një përndjekjeje edhe më të madhe që po vjen në të ardhmen, është e vështirë të jemi të sigurt për këtë. Duket me vend që të dalim në përfundimin se nuk ka gjasa por është e mundur që parashikimi për një mundim të madh të ketë qenë përmbushur tashmë.

c. Krishtër të rremë dhe profetë të rremë: Në lidhje me krishtërit e rremë si dhe profetët e rremë të cilët do të kryejnë shenja dhe mrekulli, cilido misionar që ka punuar ndër popuj ku magjia dhe veprimtaria demonike janë të shfrenuara, do të dëshmojë aty për aty që “shenjat dhe mrekullitë” në dukje, janë kryer shpesh herë nga fuqitë demonike të cilat kundërshtojnë përhapjen e ungjillit. Pa dyshim që mrekulli demonike si dhe shenja të rreme janë kryer prej shekujsh të paktën që prej kohës që magjistarët në oborrin mbretëror të faraonit bënë shenja të rreme si karshillëk ndaj veprave të fuqishme të Moisiut (Eks. 7:11; 8:7; kr. veprimtarinë e Simon magjistarit tek “Veprat” 8:9–11). Pavarësisht formës specifike që marrin, të tilla vepra të fuqishme mashtruese, shoqërohen pothuajse gjithnjë nga fe të rreme të cilat i çojnë shumë vetë në rrugë të gabuar (drejtuesit e grupeve të tilla, mund të quhen mesi të rremë si dhe profetë të rremë). Ka të ngjarë që fjalët e Jezusit parashikojnë një manifestim më të madh të këtij lloji aktiviteti në kohën m’u përpara kthimit të Tij, por përsëri, është e vështirë të jesh i sigurt se kështu do të jetë. Gjëja më e mirë është të dalim në përfundimin që nuk ka gjasa por është ende e mundshme që kjo shenjë të jetë përmbushur tashmë.

d. Shenja të fuqishme në qiell: Ndodhja e shenjave të fuqishme në qiej është një shenjë e cila pothuajse padyshim nuk ka ndodhur ende. Sigurisht, ka patur eklipse të diellit dhe të hënës dhe kometa janë shfaqur qëkurse toka u krijua, por Jezusi flet për diçka shumë më të madhe: “Dielli do të erret dhe hëna nuk do të japë dritën e vet, dhe yjet do të bien nga qielli dhe fuqitë e qiejve do të tronditen” (Mat. 24:29). Paçka se R.T. France synon që ta shpjegojë këtë si një gjuhë simbolike e cila i referohet shkatërrimit të Jerusalemit dhe gjykimit të Perëndisë ndaj tij,^[19]19 këtë pretendim ai duhet ta bazojë tek deklarata që “Isaia” 13:10 (nga e cila duket se janë nxjerrë fjalët e Jezusit tek “Mat.” 24:29) është gjithashtu thjesht një gjuhë simbolike e cila shërben për t’iu referuar rënies së Babilonisë, ndërkohë që ka më shumë të ngjarë që si “Isaia” 13:10 ashtu edhe “Mateu” 24:29 të flasin për një rënie me plot kuptimin e fjalës në të ardhmen të yjeve dhe për errësimin e dellit dhe të hënës, diçka kjo e cila do të ishte një prelud i përshtatshëm me tronditjen e tokës dhe të qiellit si dhe shkatërrimin kozmik që do të vijë pas kthimit të Krishtit (shiko Heb. 1:10–12; 12:27; 2 Pjetrit 3:10–11). Për më tepër, është e rëndësishme që ky përshkrim i ngjarjeve kozmike tek “Mateu” 24:29 pasohet në pjesën tjetër të fjalisë nga përshkrimi i “Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe” (v. 30).^[20]20 Duke patur parasysh këto fakte, duket pa gjasa që përshkrimet e rënies së yjeve nga qiellit dhe errësimi i diellit dhe i hënës të jenë thjesht një gjuhë simbolike. Do të ishte më mirë t’i konsideronim si shenja me kuptim të drejtpërdrejtë të cilat do të ndodhin m’u përpara kthimit të Krishtit, dhe si të tilla, ato bien në një kategori tjetër nga shenjat e tjera, përderisa duket e sigurt që ato nuk kanë ndodhur ende. Megjithatë, ato mund të ndodhin shumë shpejt, brenda disa minutave ose maksimumi një ose dy orësh, e të pasohen menjëherë nga kthimi i Krishtit. Këto shenja të caktuara nuk janë të atij tipi që do të na çonte në mohimin e faktit që Krishti do mund të kthehej në çfarëdo kohe.

e. Shfaqja e njeriut të mëkatit: Shumë përpjekje janë bërë përgjatë gjithë historisë me qëllim për të identifikuar njeriun e mëkatit (“antikrishtin”) me figura historike të cilat kishin një autoritet të madh dhe që shkaktuan kërdi dhe shkatërrim ndër popujt e botës. Perandorët e lashtë romakë Neroni dhe Domitiani, të cilët që të dy i përndoqën rëndë të krishterët, njerëzit i menduan se qenë antikrishti. (Shumë perandorë romakë, përfshi këta të dy, shpallën se ishin hyjni dhe kërkuan që të adhuroheshin.) Në periudha më të afërta historike, Adolf Hitleri u mendua gjerësisht se ishte antikrishti, e po kështu edhe Josif Stalini. Nga ana tjetër, shumë Protestantë që prej kohës së Reformimit, veçanërisht ata të cilët u përndoqën nga Kisha Katolike, kanë menduar se njëri ose tjetri papë qe antikrishti.

Por të tëra këto identifikime kanë rezultuar të pavërteta,^[21]21 dhe ka të ngjarë se një “njeri i mëkatit” edhe më i keq akoma do të dalë në skenën botërore e do të shkaktojë vuajtje dhe përndjekje të pashoqe, por që do të shkatërrohet nga Jezusi kur Ai të kthehet sërish. Por e keqja e kryer nga shumë prej atyre sundimtarëve të tjerë ka qenë aq e madhe saqë të paktën, ndërkohë që ishin në pushtet, do të kishte qenë e vështirë të ishe i sigurt që “njeriu i mëkatit” i përmendur tek “2 Thesalonikasve” 2 nuk është shfaqur ende.^[22]22 Edhe një herë e them, nuk ka gjasa por është e mundur që kjo shenjë të jetë përmbushur.

f. Shpëtimi i Izraelit: Në lidhje me shpëtimin e plotësisë së Izraelit, duhet thënë përsëri që “Romakëve” 9–11 duket se tregon se do të ketë gjithsesi një mbledhje masive të popullit jude ndërkohë që ata kthehen për të pranuar Jezusin si Mesinë e tyre. Por, nuk është e sigurt që “Romakëve” 9–11 parashikon këtë gjë, dhe shumë kanë thënë se nuk do të ndodhë asnjë mbledhje e mëtejshme e judenjve, përtej atë lloj që kemi parë tashmë përgjatë historisë së kishës, duke qenë se Pali e paraqet veten si shembullin të dorës së parë të kësaj mbledhjeje (Rom. 11:1–2). Edhe një herë, është pa gjasa por është e mundur që kjo shenjë të jetë përmbushur tashmë.

g. Përfundim: Me përjashtim të shenjave spektakolare në qiej, nuk ka gjasa por është e mundur që këto shenja të jenë përmbushur tashmë. Për më tepër, e vetmja shenjë e cila duket e sigurt që nuk ka ndodhur, është errësimi i diellit dhe i hënës dhe rënia e yjeve, gjëra të cilat mund të ndodhin të tëra brenda pak minutash, dhe për rrjedhojë, duket e përshtatshme të themi që Krishti mundet që tani të kthehet në çfarëdo ore të ditës ose të natës. Për rrjedhojë nuk ka gjasa por është padyshim e mundshme që Krishti të kthehet në çfarëdo kohe.

Por a është e drejtë kjo pozitë në lidhje me paralajmërimet që ne duhet të jemi gati dhe që Krishti po vjen në një kohë të cilën ne nuk e presim? A është e mundur të jesh gati për diçka të cilën ne e mendojmë si pa gjasa të ndodhë në të ardhmen e afërt? Padyshim që po. Ai që vë rripin e sigurimit kur i jep makinës, ose kur blen siguracionin e makinës, bëhet gati për një ngjarje që ai ose ajo mendon se është pa gjasa për të ndodhur.^[23]23 Në një mënyrë të ngjashme, duket e mundshme që nga njëra anë të marrim seriozisht paralajmërimet që Jezusi mund të vijë atëherë kur ne nuk e presim, e megjithatë të themi se shenjat të cilat i paraprijnë ardhjes së Tij, me shumë mundësi do të ndodhin në të ardhmen.

Kjo pozitë ka dobi frymërore ndërkohë që ne kërkojmë ta jetojmë jetën e krishterë në mes një bote në ndryshim të shpejtë. Në ulje-ngritjet e historisë së botës, ne shikojmë hera-herës ngjarje të cilat mund të jenë plotësimi përfundimtar i disa prej këtyre shenjave. Ato ndodhin, dhe pastaj veniten. Gjatë ditëve më të errëta të Luftës së Dytë Botërore, dukej me shumë gjasa që Hitleri ishte antikrishti. Gjatë kohës së përndjekjes ndaj kishës, mund të duket me më tepër gjasa që të krishterët janë në mes të mundimit të madh. Kur dëgjojmë për tërmete, zi buke dhe për luftëra, kjo na bën të pyesim veten nëse ardhja e Krishtit është ose jo larg. Pastaj këto ngjarje veniten në sfond ndërkohë që drejtuesit e botës e kalojnë stafetën, dhe batica e ngjarjeve të cilat çojnë në fundin e epokës duket të ketë kaluar në zbaticë për një farë kohe. Pastaj përsëri, një valë e re ngjarjesh do të dalë në skenën botërore, dhe edhe një herë, prishtmëria jonë për kthimin e Krishtit, shtohet. Duke patur valë pas vale ngjarjesh, ne nuk e dimë se cila prej tyre do të zgjasë në kohë. Kjo është gjë e mirë sepse Perëndia nuk ka për qëllim që ne ta dimë. Ai thjesht dëshiron që ne të vazhdojmë të dëshirojmë kthimin e Krishtit dhe të presim që ai kthim mund të ndodhë në çfarëdo kohe. Nga ana frymërore, është jo e shëndetshme për ne po të themi se e dimë që këto shenja nuk kanë ndodhur, dhe nëse themi se e dimë që këto shenja kanë ndodhur, duket se kështu po i kalojmë caqet e një interpretimi të besueshëm. Por duket se po të themi se ne nuk e dimë me saktësi nëse këto ngjarje kanë ndodhur ose jo, kjo përshtatet tërësisht me qasjen e Besëlidhjes së Re për kthimin e Krishtit. Një ekzegjezë e përgjegjshme, një pritshmëri për kthimin e papritur të Krishtit, dhe një masë përulësie në arsyetimin tonë, janë që të të treja të përfshira në këtë pozitë.

Atëherë, nëse Krishti kthehet befas, ne nuk do të kemi prirjen të kundërshtojmë duke thënë se njëra ose tjetra shenjë nuk ka ndodhur ende. Ne thjesht do të jemi gati për ta mirëpritur Atë kur të ndodhë. Dhe, nëse po vjen një mundim i madh, dhe nëse ne fillojmë të shikojmë një kundërshtim intensiv të ngrihet ndaj ungjillit, një rizgjim të madh frymëror ndër judenjtë, një përparim mbresëlënës në predikimin e ungjillit nëpër botë si dhe madje shenja spektakolare në qiej, atëherë ne nuk do të kemi frikë e as do të na lëshojë zemra, sepse do të kujtojmë fjalët e Jezusit: “Dhe, kur të fillojnë të ndodhin këto, shikoni lart dhe ngrini kokat tuaja, sepse shpengimi juaj po afrohet” (Luka 21:28).

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Përpara se të lexoje këtë kapitull, a mendoje se Krishti mund të kthehej në çfarëdo ore? Si e ka ndikuar kjo jetën tënde të krishterë? Po tani çfarë mendon? Nëse këndvështrimi yt ka ndryshuar, çfarë ndikimi mendon se kjo do të ketë në jetën tënde?

2.     Përse mendon se Jezusi vendosi të largohej nga kjo botë për një farë kohe e pastaj të kthehej, e jo të qëndronte në tokë pas ringjalljes dhe të predikonte ungjillin Vetë nëpër botë?

3.     A je i/e dëshiruar tani për kthimin e Krishtit? A ke patur një dëshirim edhe më të madh për këtë në të shkuarën? Nëse nuk ke një dëshirim shumë të fortë për kthimin e Krishtit, atëherë çfarë faktorësh në jetën tënde mendojnë se kontribuojnë në mungesën e atij dëshirimi?

4.     A ke vendosur ndonjëherë që të mos ndërmarrësh një projekt afat-gjatë për shkak se ke menduar që kthimi i Krishtit është pranë? A ke ndonjë farë ngurrimi tani për projekte afat-gjatë për shkak të kësaj arsyeje? Nëse po, a mendon se ky ngurrim ka ndonjë pasojë negative në jetën tënde?

5.     A je gati për kthimin e Krishtit sot? Po ta dije se Ai do të kthehej brenda 24 orësh, çfarë situatash apo marrëdhënieje do të doje të ndreqje përpara se ai të kthehej? A mendoni se urdhëresa për të “qenë gati” do të thotë se duhet të përpiqesh t’i ndreqësh ato gjëra tani, edhe po qe se e mendon si pa gjasa kthimin e Tij sot?

TERMA TË VEÇANTË

     eskatologji

     eskatologji e përgjithshme

     e afërt

     maran-athaa

     parousia

     eskatologji personale

     ardhja e dytë e Krishtit

BIBLIOGRAFIA

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 579–581

1930 Thomas, 87–88, 525

2. Arminiane (Ueslejane ose Metodiste)

1875–1876 Pope, 3:387–401

1892–1894 Miley, 2:440–447

1940 Wiley, 3:243–281

1960 Purkiser, 537–550

1983 Carter, 2:113–116

3. Baptiste

1767 Gill, 2:230–243

1887 Boyce, 451–461

1907 Strong, 1003–1005

1917 Mullins, 462–466

1983–1985 Erickson, 1185–1194, 1203–1204

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 4:255–263; 5:280–314

1949 Thiessen, 337–350

1986 Ryrie, 273–274, 463

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 3:515–534

1934 Mueller, 619–625

6. E Reformuar (ose Presbiteriane)

1871–1873 Hodge, 3:790–836

1887–1921 Warfield, SSW 1:348–364

1889 Shedd, 2b:641–646; 3:471–528

1937–1966 Murray, CW 1: 86–95; CW 2:387–410

1938 Berkhof, 695–707

1962 Buswell, 2:341–423

7. Ripërtëritja (ose karizmatike/Pentakostale)

1988–1992 Williams, 3:297–396

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 485–488

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 2:1101–1106

Vepra të Tjera

Archer, Gleason, Paul Feinberg, Douglas Moo, dhe Richard Reiter. Rrëmbimi: Para, Mes apo Pas-mundimor? (The Rapture: Pre-, Mid-, or Post-tribulational?) Grand Rapids: Zondervan, 1984.

Bauckham, Richard J. “Apokaliptik (Apocalyptic)” Tek FRT (^[24]NDT) fq. 33–35.

Beechick, Allen. Rrëmbimi Para-Mundimor (The Pre-Tribulation Rapture). Denver: Accent, 1980.

Berkouwer, G.C. Kthimi i Krishtit (The Return of Christ). Përkth. nga James Van Oosterom. Red. nga Marlin J. Van Elderen. Grand Rapids: Eerdmans, 1972.

Clouse, F.G. “Rrëmbimi i Kishës (Rapture of the Church).” tek FUT (^[25]EDT) fq. 908–910.

Dumbrell, William J. Kërkimi për Rregull: Eskatologjia Biblike në Fokus (The Search for Order: Biblical Eschatology in Focus). Grand Rapids: Baker, 1992.

Erickson, Millard. Opsione Bashkëkohore në Eskatologji (Contemporary Options in Eschatology). Grand Rapids: Baker, 1977.

Gundry, R.H. Kisha dhe Mundimi i Madh (The Church and the Tribulation). Grand Rapids: Zondervan, 1973.

Hoekema, Anthony A. Bibla dhe e Ardhmja (The Bible and the Future). Grand Rapids: Eerdmans, 1979, fq. 109–238.

Ladd, George Eldon. Shpresa e Bekuar (The Blessed Hope). Grand Rapids: Eerdmans, 1956.

Lightner, Robert P. Doracaku i Ditëve të Fundit: Një Udhëzues Gjithëpërfshirës për Kuptimin e Pikëpamjeve të Ndryshme mbi Profecinë. Çfarë Besohet nga Anë të Ndryshme Rreth Profecisë dhe Përse (The Last Days Handbook: A Comprehensive Guide to Understanding the Different Views of Prophecy. Who Believes What About Prophecy and Why). Nashville, Tenn.: Thomas Nelson, 1990.

Rosenthal, Marvin. Rrëmbimi Para Zemërimit i Kishës (The Pre-Wrath Rapture of the Church). Nashville, Tenn.: Thomas Nelson, 1990.

Travis, S.H. “Eskatologji (Eschatology).” Tek FRT (NDT) fq. 228–231.

Van Gemeren, Willem. Përparimi i Shpengimit (The Progress of Redemption). Grand Rapids: Zondervan, 1988.

Van Kampen, Robert. Shenja (The Sign). Wheaton, Ill.: Crossway, 1992.

Vos, Geerhardus. Eskatologjia e Palit (The Pauline Eschatology). Grand Rapids: Eerdmans, 1961.

Walvoord, John F. Shpresa e Bekuar dhe Mundimi (The Blessed Hope and the Tribulation). Grand Rapids: Zondervan, 1976.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“1 Thesalonikasve” 4:15–18: Sepse këtë po jua themi me fjalë të Zotit: ne të gjallët, që do të mbetemi deri në ardhjen e Zotit, nuk do të jemi përpara atyre që fjetën, sepse Zoti vetë, me urdhër, me zë kryeengjëlli dhe me borinë e Perëndisë, do të zbresë nga qielli dhe të vdekurit në Krishtin do të ringjallen të parët; pastaj ne të gjallët, që mbetemi, do të rrëmbehemi njëkohësisht në retë me ata, për të dalë përpara Zotit në ajër; dhe kështu do të jemi përherë bashkë me Zotin. Ngushëlloni, pra, njëri-tjetrin me këto fjalë.

HIMN

“JA! AI VJEN, ME RE DUKE ZBRITUR (LO! HE COMES, WITH CLOUDS DESCENDING)”

Kjo këngë paraqet në mënyrë shumë të gjallë eventin e kthimit të Krishtit, me miliona besimtarë që vijnë me Të dhe shumë të tjerë në botë që e mirëpresin kur vjen. “Reja” me të cilën Krishti vjen, e përmendur në rreshtin e parë të himnit, është reja e lavdisë së Perëndisë. Ky himn nuk ngurron (në v. 3) që të portretizojë në mënyrë të shkëlqyer shkundjen e qiejve dhe të tokës si dhe faktin që jobesimtarët do të thirren për të dalë para gjyqit. Himni përfundon me një strofë dramatike e cila i drejtohet Jezusit Vetë, duke i kërkuar atij që të vijë shpejt e të mbretërojë. (Përdor vijën melodike të njohur me emrin “Marinarët Sicilianë [Sicilian Mariners].”)

Ja! Ai vjen me re duke zbritur, për mëkatarët që i deshi, dikur u vra;

Mijërat shërbëtorë që e shoqërojnë, triumfin e varganit të Tij e hijeshojnë këta:

Haleluja! Haleluja! Perëndia në tokë për të mbretëruar është shfaqur.

Çdo sy tani do ta shikojë, me madhështinë e frikshme veshur;

Ata të cilët e përbuzën dhe e shitën, e tejshpuan dhe në kryq e gozhduan,

Me vaje e ngashërim, me ngashërim dhe vaje, Mesinë e vërtetë tashmë shikuan.

Çdo ishull, det dhe mal, qiell dhe tokë do të zhbëhet;

Ata që e urrejnë, të pështjelluar dëshmojnë borinë që shpall Ditën, tek dëgjohet;

Ejani para gjyqit! Ejani para gjyqit! Ejani para gjyqit, ejani!

shikoni se si me pohe solemne shfaqet tani, i pritur kaq kohë, shpengimi!

Tërë shenjtorët e Tij, ishin të refuzuar por tani në ajër Atë do ta takojnë:

Haleluja! Haleluja! Ditën e Perëndisë të shfaqet, e shikojmë!

Po, amen! I lartë në fronin Tënd të përjetshëm, le që të tërë të të admirojnë;

Shpëtimtar, merre fuqinë dhe lavdinë Tënde, merr për Vete mbretërinë:

Oh, eja shpejt; Oh eja shpejt; haleluja! Eja, Zot, eja.

Autorë: Charles Wesley, 1758 (strofat 1, 2, 5) dhe John Cennick, 1752 (strofat 3, 4)

Himn alternativ: “Gëzohuni, Tërë Ju o Besimtarë (Rejoice, All Ye Believers)”

Kapitulli 55

Mijëvjeçari

Çfarë është mijëvjeçari? Kur ndodh ai? A do të kalojnë të krishterët përmes mundimit të madh?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Fjala mijëvjeçar do të thotë “njëmijë vjet” (nga Lat. millennium “njëmijë vjet”). Ky term vjen nga “Zbulesa” 20:4–5, ku thuhet se disa persona të caktuar “u kthyen në jetë e mbretëruan me Krishtin për një mijë vjet. Por të vdekurit e tjerë nuk u kthyen në jetë derisa të mbusheshin të një mijë vjetët.” M’u përpara kësaj deklarate, lexojmë se një engjëll zbret nga qielli dhe e kap djallin “dhe e lidhi për një mijë vjet dhe e hodhi atë në humnerë, dhe e mbylli atë dhe vulosi mbi të, që të mos i mashtrojë më kombet, derisa të përfundohen të një mijë vjetët” (Zbu. 20:2–3).

Përgjatë gjithë historisë së kishës, ka patur tre pikëpamje kryesore rreth kohës si dhe natyrës së këtij “mijëvjeçari.”

A. Shpjegimi i tre pikëpamjeve kryesore

1. Jomijëvjeçarizmi . Pikëpamja e parë e cila duhet shpjeguar këtu, jomijëvjeçarizmi është faktikisht më e thjeshta. Ajo mund të tregohet e skicuar si në figurën 55.1:

Figura 55.1: Jomijëvjeçarizmi

Sipas kësaj pikëpamjeje, pasazhi tek “Zbulesa” 20:1–10 përshkruan epokën e kishës së tanishme. Kjo është një epokë në të cilën ndikimi i Satanit mbi kombet, është reduktuar ndjeshëm në mënyrë që ungjilli të mund të predikohet në mbarë botën. Ata për të cilët thuhet se po mbretërojnë me Krishtin për një mijë vjetshin, janë të krishterë të cilët kanë vdekur dhe që po mbretërojnë tashmë me Krishtin në qiell. Mbretërimi i Krishtit në mijëvjeçar sipas kësaj pikëpamjeje, nuk është një mbretërim fizik këtu në tokë por më tepër mbretërimi qiellor për të cilin Ai foli kur tha: “Mua më është dhënë çdo pushtet në qiell e në tokë” (Mat. 28:18).

Kjo pikëpamje është quajtur “jomijëvjeçariste” për shkak se ajo i përmbahet pikëpamjes se nuk ka mijëvjeçar të ardhshëm për të ardhur. Përderisa jomijëvjeçaristët besojnë se “Zbulesa” 20 është duke u përmbushur tani në epokën e kishës, ata janë të mendimit se “mijëvjeçari” i përshkruar atje është duke ndodhur tashmë. Kohëzgjatja e saktë e epokës së kishës nuk mund të bëhet e ditur, dhe shprehja “një mijë vjet” është thjesht një figurë letrare për një periudhë të gjatë kohore në të cilën qëllimet e përsosura të Perëndisë do të arrihen.

Sipas kësaj pozite, epoka e tanishme e kishës do të vazhdojë deri në kohën e kthimit të Krishtit (shiko figurën 55.1). Kur Krishti të kthehet, do të ketë një ringjallje si të besimtarëve ashtu edhe të jobesimtarëve. Trupat e besimtarëve do të ngjallen për t’u bashkuar me frymët e tyre dhe do të hyjnë përgjithnjë në shijimin e plotë të parajsës. Jobesimtarët do të ngjallen për t’u përballur me gjykimin përfundimtar si dhe me dënimin e përjetshëm. Besimtarët do të qëndrojnë gjithashtu përpara selisë së gjykatës së Krishtit (2 Kor. 5:10), por ky gjykim do të përcaktojë vetëm shkallët e shpërblimit në qiell, sepse vetëm jobesimtarët do të dënohen përjetësisht. Në këtë kohë, do të fillojnë edhe qiejt e rinj dhe toka e re. Menjëherë pas gjykimit përfundimtar, do të fillojë dhe vazhdojë përgjithnjë gjendja e përjetshme.

Kjo skemë është mjaft e thjeshtë për shkak se të tëra ngjarjet e fundit të kohërave ndodhin njëherësh, menjëherë pas kthimit të Krishtit. Disa jomijëvjeçaristë thonë se Krishti do mund të kthehet në çfarëdo kohe, ndërkohë që të tjerë (të tillë si Berkhof [Berkhofi]) thonë se disa shenja të caktuara ende nuk janë përmbushur.

2. Pas-mijëvjeçarizmi. Sipas kësaj pikëpamjeje, Krishti do të kthehet pas mijëvjeçarit. Pikëpamja pas-mijëvjeçariste mund të paraqitet si në figurën 55.2.

Figura 55.2: Pas-mijëvjeçarizmi

Sipas kësaj pikëpamjeje, përparimi i ungjillit dhe rritja e kishës do të shtohet gradualisht, derisa një pjesë gjithnjë e më e madhe e popullsisë së botës do të jetë e krishterë. Si rezultat, do të ketë ndikime të konsiderueshme të krishtera në shoqëri, shoqëria do të funksionojë gjithnjë e më shumë në përputhje me standardet e Perëndisë dhe gradualisht një “epokë mijëvjeçare” paqeje edhe drejtësie do të ndodhë në botë. Ky “mijëvjeçar” do të zgjasë për një periudhë të gjatë kohore (jo domosdoshmërisht një mijë vjet me plot kuptimin e fjalës), dhe si përfundim, në fund të kësaj periudhe, Krishti do të kthehet në tokë, besimtarët dhe jobesimtarët do të ringjallen, gjykimi përfundimtar do të kryhet, dhe do të ketë një qiell të ri dhe një tokë të re. Pastaj ne do të hyjmë në gjendjen e përjetshme.

Karakteristika kryesore e pas-mijëvjeçarizmit është se ajo e shikon me shumë optimizëm fuqinë e ungjillit për të ndryshuar jetë dhe për të sjellë shumë gjëra të mira në botë. Besimi në pas-mijëvjeçarizmin ka prirjen të shtohet në kohët kur kisha është duke përjetuar një rizgjim të madh frymëror, kur nuk ka luftë dhe konflikte ndërkombëtare, si dhe kur duket se një përparim i madh është duke u bërë në mposhtjen e të keqes dhe vuajtjeve në botë. Por, pas-mijëvjeçarizmi në formën e tij më të përgjegjshme nuk është i bazuar thjesht në vëzhgimin e ngjarjeve në botën përreth nesh, por tek argumente nga pasazhe të ndryshme të Shkrimit të cilat do të merren në shqyrtim më poshtë.

3. Para-mijëvjeçarizmi. 

a. Para-mijëvjeçarizmi klasik ose historik: Sipas pikëpamjes “para-mijëvjeçariste” Krishti do të kthehet përpara mijëvjeçarit.^[26]1 Kjo pikëpamje ka një histori të gjatë që prej shekujve më të hershëm e tutje. Ajo mund të paraqitet si në figurën 55.3.

Figura 55.3: Para-mijëvjeçarizmi klasik ose historik

Sipas kësaj pikëpamjeje, epoka e tanishme e kishës do të vazhdojë derisa, ndërkohë që i afrohet fundit, një kohë mundimi dhe vuajtjesh të mëdha do të vijnë në tokë (M-ja në figurën më lart simbolizon mundimin e madh).^[27]2 Pas asaj kohe mundimi të madh në fund të epokës së kishës, Krishti do të kthehet në tokë për të ngritur një mbretëri njëmijë vjeçare. Kur të kthehet, besimtarët të cilët kanë vdekur do të ngjallen, trupat e tyre do të ribashkohen me frymën e tyre, dhe këta besimtarë do të mbretërojnë me Krishtin në tokë për njëmijë vjet. (Disa para-mijëvjeçaristë e marrin këtë si një njëmijë vjeçar me kuptimin e drejtpërdrejtë të fjalës, ndërsa të tjerë e marrin si një shprehje simbolike të një periudhe më të gjatë kohore.) Gjatë kësaj kohe, Krishti do të jetë fizikisht i pranishëm në tokë në trupin e Tij të ringjallur, dhe do të mbretërojë si Mbret mbi të gjithë botën. Besimtarët të cilët janë ringjallur, dhe ata të cilët qenë në tokë kur Krishti të kthehet, do të marrin trupin e tyre të përlëvduar e të ringjallur, i cili nuk do të vdesë kurrë, dhe në këto trupa të ringjallur ata do të jetojnë në tokë dhe do të mbretërojnë me Krishtin. Nga jobesimtarët të cilët mbeten në tokë, shumë (por jo të tërë) do të kthehen tek Krishti dhe do të shpëtohen. Jezusi do të mbretërojë me drejtësi të përsosur dhe në tokë do të ketë gjithandej paqe. Shumë para-mijëvjeçaristë i përmbahen qëndrimit që toka do të ripërtërihet dhe ne faktikisht në këtë kohë do të shikojmë qiejt e rinj dhe tokën e re (por nuk është thelbësore për para-mijëvjeçarizmin që ta mbajë këtë pozitë, sepse mund të jesh para-mijëvjeçarist dhe të besosh që qiejt e rinj dhe toka e re nuk do të vijnë deri pas gjykimit përfundimtar). Në fillim të kësaj kohe, Satani do të lidhet dhe do të flaket në humnerë në mënyrë që të mos ketë ndikim në tokë gjatë mijëvjeçarit (Zbu. 20:1–3).

Sipas pikëpamjes para-mijëvjeçare, në fund të njëmijë vjetëve, Satani do të zgjidhet nga humnera dhe do të bashkojë forcat me shumë jobesimtarë të cilat i janë nënshtruar për së jashtmi mbretërimit të Krishtit, por që për së brendshmi kanë qenë duke vluar në rebelim ndaj Tij. Satani do t’i mbledhë këta njerëz kryeneçë për betejë kundër Krishtit, por ata do të mposhten përfundimisht. Krishti pastaj do të ngjallë të tërë jobesimtarët të cilët kanë vdekur përgjatë historisë, dhe ata do të qëndrojnë përpara Tij për gjykimin përfundimtar. Pasi të jetë kryer gjykimi përfundimtar, besimtarët do të hyjnë në gjendjen e përjetshme.

Duket se para-mijëvjeçarizmi ka patur prirjen të bëhet më i mirënjohur ndërkohë që kisha ka përjetuar përndjekje, dhe ndërkohë që vuajtjet dhe e keqja janë shtuar në tokë. Por, si në rastin e pas-mijëvjeçarizmit, argumentet për pozitën para-mijëjveçare nuk bazohen tek vëzhgimi i ngjarjeve të tanishme, por tek pasazhe specifike të Shkrimit, veçanërisht (por jo ekskluzivisht) “Zbulesa” 20:1–10.

b. Para-mijëvjeçarizmi para mundimor (ose Para-mijëvjeçarizmi dispensacional): Një larmi tjetër para-mijëvjeçarizmi ka fituar një popullaritet të gjerë në shekujt e nëntëmbëdhjetë dhe të njëzet, veçanërisht në Mbretërinë e Bashkuar dhe në Shtetet e Bashkuara. Sipas kësaj pozite, Krishti do të kthehet jo vetëm përpara mijëvjeçarit (kthimi i Krishtit është para-mijëvjeçar), por gjithashtu do të ndodhë përpara mundimit të madh (kthimi i Krishtit është para-mundimor). Kjo pozitë është e ngjashme me pozitën klasike para-mijëvjeçare të përmendur më lart, por me një ndryshim të rëndësishëm: ajo do të shtojë një tjetër kthim të Krishtit përpara kthimit të Tij për të mbretëruar në tokë në mijëvjeçar. Ky kthim thuhet se është një kthim i fshehtë i Krishtit për t’i nxjerrë besimtarët nga bota.^[28]3 Pikëpamja para-mundimore mund të paraqitet si në figurën 55.4.

Figura 55.4: Para-mijëvjeçarimi para-mundimor

Sipas kësaj pikëpamjeje, epoka e kishës do të vazhdojë derisa papritur, befas dhe fshehtas, Krishti do të kthehet deri në afërsi të tokës, dhe pastaj do të marrë tërë besimtarët tek Vetja: “të vdekurit në Krishtin do të ringjallen të parët; pastaj ne të gjallët, që mbetemi, do të rrëmbehemi njëkohësisht në retë me ata, për të dalë përpara Zotit në ajër; dhe kështu do të jemi përherë bashkë me Zotin” (1 Thes. 4:16–17). Krishti pastaj do të kthehet në qiell me besimtarët të cilët janë hequr nga toka. Kur kjo të ndodhë, do të ketë një mundim të madh në tokë për një periudhë shtatë vjeçare.^[29]4

Gjatë kësaj periudhe shtatë vjeçare mundimesh, shumë prej shenjave të cilat u parashikuan se do t’i paraprinin kthimit të Krishtit, do të përmbushen.^[30]5 Mbledhja e madhe brenda e plotësisë së popullit jude, do të ndodhë ndërkohë që ata i besojnë Krishtit si Mesi për ta. Në mesin e vuajtjeve të mëdha do të ketë shumë ungjillëzim efektiv, të kryer veçanërisht nga të krishterët e rinj judenj. Në fund të mundimeve, Krishti pastaj do të kthehet me shenjtorët e Tij për të mbretëruar në tokë për një mijë vjet. Pas kësaj periudhe mijëvjeçare, do të ketë një rebelim i cili do të çojë në mposhtjen përfundimtare të Satanit dhe forcave të tij, dhe pastaj do të vijë ringjallja e jobesimtarëve, gjykimi i fundit, si dhe fillimi i gjendjes së përjetshme.

Duhet të përmendet edhe një karakteristikë e mëtejshme e para-mijëvjeçarizmit para-mundimor: Kjo pikëpamje gjendet pothuajse në mënyrë ekskluzive ndër dispensacionalistët të cilët dëshirojnë të ruajnë një dallim të qartë mes kishës dhe Izraelit. Ky këndvështrim para-mundimor, lejon ruajtjen e dallimit përderisa kisha është hequr nga bota përpara kthimit në masë në besim të popullit jude. Këta judenj, për rrjedhojë mbeten një grup i veçantë nga kisha. Një karakteristikë tjetër e para-mijëvjeçarizmit para-mundimor është këmbëngulja e tij në interpretimin e profecive biblike “me kuptim të drejtpërdrejtë atje ku është e mundur.” Kjo gjen veçanërisht zbatim tek profecitë e Besëlidhjes së Vjetër në lidhje me Izraelin. Ata të cilët kanë këtë pikëpamje, thonë se ato profeci të bekimeve të ardhshme prej Perëndisë ndaj Izraelit, do të përmbushen gjithsesi ndër popullin jude vetë. Ato nuk duhet të “spiritualizohen” duke e gjetur përmbushjen e tyre tek kisha. Së fundi, një tipar tërheqës rreth para-mijëvjeçarizimit para-mundimor, është që ai i lejon njerëzit të këmbëngulin që kthimi i Krishtit mund të ndodhë “nga çasti në çast” dhe për rrjedhojë i jep hakën forcës së plotë të pasazheve të cilat na inkurajojnë për të qenë gati për kthimin e Krishtit, ndërkohë që ende lejon për një përmbushje të drejtpërdrejtë të shenjave që i paraprijnë kthimit të Krishtit, përderisa thotë se këto do të ndodhin gjatë mundimit të madh.

Përpara shqyrtimit të argumenteve për këto tre (ose katër) pozita, është e rëndësishme që të kuptojmë se interpretimi i hollësive të pasazheve profetike në lidhje me ngjarjet e ardhshme, shpesh herë është një detyrë komplekse dhe e vështirë, e cila përfshin shumë faktorë të ndryshueshëm. Për rrjedhojë, shkalla e sigurisë e cila i bashkëngjitet përfundimeve tona në këtë fushë, do të jetë më e vogël sesa me shumë doktrina të tjera. Paçka se unë do të mbështes një pozitë (para-mijëvjeçarizmin klasik), unë mendoj se është gjithashtu e rëndësishme për ungjillorët të kuptojnë se kjo fushë studimi është e ndërlikuar dhe t’u ofrojnë një masë të madhe hiri të tjerëve të cilët kanë pikëpamje të ndryshme në lidhje me mijëvjeçarin dhe periudhën e mundimit të madh.

B. Një shqyrtim i argumenteve për jomijëvjeçarizmin

Në favor të pikëpamjes jomijëvjeçariste, janë parashtruar argumentet e mëposhtëm:

1. Kur e shikojmë të tërë Biblën, jomijëvjeçaristët do të thonë: Vetëm një pasazh (Zbu. 20:1–6) duket se na mëson një mbretërim të ardhshëm tokësor njëmijë vjeçar të Krishtit, dhe ai pasazh vetë është i mjegullt. Është mungesë mençurie që një doktrinë të tillë madhore ta bazojmë në vetëm një pasazh që ka një interpretim të paqartë dhe subjekt gjerësisht polemikash.

Por si e kuptojnë jomijëvjeçaristët “Zbulesën” 20:1–6? Interpretimi jomijëvjeçarist e shikon këtë pasazh si me referencë ndaj epokës së tanishme të kishës. Pasazhi është ky që vijon:

Dhe pashë një engjëll që zbriste nga qielli, duke pasur çelësin e humnerës dhe një zinxhir të madh në dorën e tij. Dhe e kapi dragoin, gjarprin e lashtë, që është djalli dhe Satani, dhe e lidhi për një mijë vjet dhe e hodhi atë në humnerë, dhe e mbylli atë dhe vulosi mbi të, që të mos i mashtrojë më kombet, derisa të përfundohen të një mijë vjetët; pas këtyre ai duhet zgjidhur për pak kohë.

Dhe pashë frone, dhe ata u ulën mbi to dhe atyre iu dha të gjykojnë edhe pashë shpirtrat e atyre që u ishin prerë kokat për hir të dëshmisë së Jezusit dhe për hir të fjalës së Perëndisë, dhe të cilët nuk e kishin adhuruar bishën, dhe as figurën e saj dhe nuk kishin marrë damkë mbi ballin e tyre dhe në dorën e tyre. Dhe u kthyen në jetë e mbretëruan me Krishtin për një mijë vjet. Por të vdekurit e tjerë nuk u kthyen në jetë derisa të mbusheshin të një mijë vjetët. Kjo është ringjallja e parë. I lum dhe i shenjtë është ai që ka pjesë në ngjalljen e parë. Mbi ata, vdekja e dytë nuk ka pushtet, por do të jenë priftërinj të Perëndisë dhe të Krishtit dhe do të mbretërojnë me të për një mijë vjet.

Sipas interpretimit jomijëvjeçarist^[31]6 lidhja e Satanit në vargjet 1–2 është lidhja e cila ndodhi gjatë shërbesës tokësore të Jezusit. Ai foli për lidhjen e të fortit në mënyrë që Ai të mund t’ia plaçkitë shtëpinë (Mat. 12:29) dhe Ai tha se Fryma e Perëndisë qe në atë kohë e pranishme me fuqi për të ngadhënjyer mbi forcat demonike: “Por, në qoftë se unë i dëboj djajtë me anë të Frymës së Perëndisë, atëherë mbretëria e Perëndisë ka ardhur në mes tuaj” (Mat. 12:28). Po kështu, në lidhje me thyerjen e fuqisë së Satanit, gjatë shërbesës së Tij, Jezusi tha: “Unë e shikoja Satanin që po binte nga qielli si një rrufe” (Luka 10:18).

Jomijëvjeçaristi thotë se lidhja e Satanit tek “Zbulesa” 20:1–3 bëhet për një qëllim specifik: “që të mos i mashtrojë më kombet” (v. 3). Kjo është ekzaktësisht ajo që ndodhi kur Jezusi erdhi dhe ungjilli filloi të shpallej jo thjesht ndaj judenjve, por, pas Rrëshajës, ndaj të tëra kombeve të botës. Në fakt, veprimtaria mbarë-botërore misionare e kishës, si dhe prania e kishës në pjesën më të madhe ose në të tëra kombet e botës, tregon se fuqia që Satani kishte në Besëlidhjen e Vjetër për të “mashtruar kombet” dhe për t’i mbajtur ato në errësirë, është thyer.

Sipas pikëpamjes jomijëvjeçariste, skena e përshkruar në vargun 4 zhvillohet në qiell: Gjoni tha: “pashë shpirtrat e atyre që u ishin prerë kokat për hir të dëshmisë së Jezusit ... u kthyen në jetë e mbretëruan me Krishtin për një mijë vjet” (v. 4). Përderisa Gjoni shikon “shpirtra” dhe jo trupa fizikë, është argumentuar se kjo skenë duhet të jetë duke ndodhur në qiell. Kur teksti thotë se “u kthyen në jetë,” me këtë nuk do që të thotë se ata morën një ringjallje trupore. Me shumë mundësi thjesht do të thotë se “ata jetonin,” përderisa forma foljore aoriste ἔζησαο (nga ζάω, G2409) mundet që fare mirë të interpretohet si një deklaratë e një ngjarjeje e cila ndodhi përgjatë një periudhe të gjatë kohore. (Folja e përdorur për “mbretëruan” është gjithashtu një dëftore aoriste dhe i referohet një ngjarjeje mbi njëmijë vjeçare, kështu që folja “u kthyen në jetë” duhet të ketë një kuptim të ngjashëm.) Nga ana tjetër, disa interpretues jomijëvjeçaristë, do ta merrnin foljen ἔζησαο që do të thotë “ata erdhën në jetë” me kuptimin e ardhjes në ekzistencën qiellore në praninë e Krishtit si dhe me fillimin e mbretërimit me Të nga qielli.

Sipas kësaj pikëpamjeje, fraza “ringjallja e parë” (v. 5) i referohet vajtjes në qiell për të qenë me Zotin. Kjo nuk është një ringjallje trupore por një ardhje në praninë e Perëndisë në qiell. Në mënyrë të ngjashme, kur vargu 5 thotë: “të vdekurit e tjerë nuk u kthyen në jetë derisa të mbusheshin të një mijë vjetët”, kjo merret me kuptimin që ata nuk hynë në praninë e Perëndisë për gjykim deri sa erdhi fundi i mijëvjeçarit. Kështu, në të dyja vargjet 4 dhe 5, fraza “u kthyen në jetë” do të thotë “të hysh në praninë e Perëndisë.” (Një pikëpamje tjetër jomijëvjeçariste për “ringjalljen e parë” është se ajo i referohet ringjalljes së Krishtit dhe pjesëmarrjes së besimtarëve në ringjalljen e Krishti përmes bashkimit me Krishtin.)

2. Një argument i dytë shpesh i propozuar në favor të jomijëveçarizmit, është fakti që Shkrimi na jep mësim vetëm një ringjallje kur si besimtarët ashtu edhe jobesimtarët do të ngjallen, jo dy ringjallje (një ringjallje e besimtarëve përpara se të fillojë mijëvjeçari, dhe një ringjallje të jobesimtarëve për t’u gjykuar pas fundit të mijëvjeçarit). Ky është një argument i rëndësishëm, për shkak se pikëpamja para-mijëvjeçare kërkon dy ringjallje të veçanta, të ndara nga njëmijë vjet.

Provat në favor të një ringjallje të vetme, gjenden në tre pasazhet e fundit. Jezusi thotë: “po vjen ora kur të gjithë ata që janë në varre do ta dëgjojnë zërin e tij dhe do të dalin prej tyre ata që kanë bërë të mira, në ringjallje të jetës, dhe ata që kanë bërë të liga, në ringjalljen e gjyqit” (Gjoni 5:28–29). Këtu Jezusi flet për një “orë” të vetme kur si besimtarët, ashtu edhe jobesimtarët do të dalin nga varret. Në mënyrë të ngjashme, kur Pali është në gjyq përpara Feliksit ai shpjegon se ka shpresë në Perëndinë që kundërshtarët e tij judenj do të pranojnë gjithashtu “do të ketë një ringjallje të të vdekurve, qoftë të të drejtëve, qoftë të të padrejtëve” (Veprat 24:15). Edhe një herë, ai flet për një ringjallje të vetme si të besimtarëve, ashtu edhe të jobesimtarëve. Së fundi, lexojmë tek Danieli: “Shumë nga ata që flenë në pluhurin e tokës do të zgjohen, disa në një jetë të përjetshme, të tjerë në turpin dhe në poshtërsi të përjetshme” (Dan. 12:2).

3. Ideja e besimtarëve të përlëvduarve dhe e mëkatarëve që jetojnë së bashku në tokë, është tepër e vështirë për t’u pranuar. Berkhofi thotë: “Është e pamundur të kuptojmë se si një pjesë e tokës së vjetër dhe e njerëzimit mëkatar, mund të ekzistojë krahas tokës së re dhe një njerëzimi që përlëvdohet. Si do munden shenjtorët e përsosur në trupa të përlëvduar të kenë bashkësi me mëkatarët në mish? Si do munden mëkatarët e përlëvduar të jetojnë në këtë atmosferë të ngarkuar me mëkat dhe mes skenave të vdekjes dhe kalbjes?”^[32]7

4. Nëse Krishti vjen në lavdi për të mbretëruar në tokë, atëherë si do munden njerëzit të vazhdojnë në mëkat? Sapo Jezusi të jetë faktikisht i pranishëm në trupin e Tij të ringjallur, dhe të mbretërojë si Mbret mbi botë, a nuk duket si shumë pa gjasa që njerëzit të vazhdojnë ta refuzojë, dhe që e keqja dhe rebelimi të shtohen në tokë derisa si përfundim Satani të mund t’i mbledhë kombet për betejë kundër Krishtit?^[33]8

5. Duket se për një mijëvjeçar të tillë nuk ekziston një qëllim bindës. Pasi epoka e kishës të ketë përfunduar dhe Krishti të jetë kthyer, cila do të ishte arsyeja për vonimin e nisjes së gjendjes së përjetshme?

6. Si përfundim, jomijëvjeçaristët thonë se Shkrimi duket se nënkupton që të tëra ngjarjet madhore që do të vijnë përpara gjendjes së përjetshme, do të ndodhin të tëra njëherësh. Krishti do të kthehet, do të ketë një ringjallje të besimtarëve dhe jobesimtarëve, gjykimi përfundimtar do të ndodhë, dhe një qiell i ri dhe tokë e re do të krijohen. Atëherë ne do të hyjmë menjëherë në gjendjen e përjetshme, pa një mijëvjeçar të ardhshëm.^[34]9

Në këtë pikë, ne mund t’i përgjigjemi shkurtimisht këtyre argumenteve jomijëvjeçaristë, paçka se në disa pika, një përgjigje më e plotë do të parashtrohet mbi bazën e argumenteve për para-mijëvjeçarizmin.

1. Si përgjigje ndaj kundërshtimit që ka vetëm një pasazh i cili jep mësim një mijëvjeçar të ardhshëm tokësor, mund të jepen një sërë komentesh:

a. Mjafton që Bibla ta thotë një gjë vetëm një herë që ajo të quhet e vërtetë dhe diçka që ne duhet ta besojmë. Historia e ngatërrimit të gjuhëve në kullën e Babelit për shembull, jepet mësim vetëm tek “Zanafilla” 11:1–9, e megjithatë, ne e besojmë si të vërtetë sepse është Shkrimi që na e mëson. Në mënyrë të ngjashme, edhe nëse një pasazh i vetëm do të na mësonte për mbretërimin e ardhshëm njëmijë vjeçar të Krishtit, ne do ta besonim gjithsesi.

Për më tepër, nuk është për t’u habitur që kjo doktrinë të na mësohet qartësisht në librin e “Zbulesës”. Kishte pak a shumë një situatë të ngjashme në fund të epokës së Besëlidhjes së Vjetër. E tërë Besëlidhja e Vjetër nuk ka një mësim të hollësishëm në lidhje me Mesinë që do të vinte dy herë, një herë si Mesia i vuajtur që do të vdiste dhe ringjallej duke fituar shpëtimin tonë, dhe më pas si një Mbret ngadhënjimtar për të mbretëruar mbi botën. Ardhja e parë dhe e dytë e Krishtit mund të aludohet tek profetët e Besëlidhjes së Vjetër, por ato nuk jepen asgjëkund shkoqur mësim, për shkak se Perëndia nuk e pa të nevojshme që të zbulonte atë masë hollësish rreth planit të Tij të shpengimit përpara se të ndodhte. Në mënyrë të ngjashme, në një sërë librash të Besëlidhjes së Vjetër dhe asaj të Re deri në kohën e shkrimit të “Zbulesës”, ka aludime rreth një mijëvjeçari të ardhshëm tokësor përpara gjendjes së përjetshme, por mësimi i shkoqur rreth tij u la deri kur Gjoni shkroi “Zbulesën”. Përderisa “Zbulesa” është libër i Besëlidhjes së Re i cili në mënyrë më të shkoqur na mëson rreth gjërave të ardhshme, është me vend që kjo zbulesë më e shkoqur e mijëvjeçarit të ardhshëm të vihej në këtë pikë të Biblës.

b. Si përgjigje ndaj supozimeve se pasazhi i cili jep mësim një mijëvjeçar është i mjegullt, para-mijëvjeçaristët thonë se ata nuk e shikojnë aspak të mjegullt. Ata thonë se një përparësi e pozitës para-mijëvjeçariste, është që e merr “Zbulesën” 20:1–6 me një kuptim të drejtpërdrejtë: teksti thotë që Satani do të lidhet dhe do të hidhet në humnerë për një mijë vjet, ndërkohë që para-mijëvjeçaristi thotë se po vjen koha kur Satani do të lidhet dhe do të hidhet në një humnerë për një mijë vjet. Teksti flet për një mbretërim njëmijë vjeçar të Krishtit, ndërkohë që para-mijëvjeçaristi pret një mbretërim të ardhshëm njëmijë vjeçar të Krishtit në tokë. Ai flet për ata që u ngritën në “ringjalljen e parë,” ndërkohë që para-mijëvjeçaristi thotë se do të ketë një ringjallje të parë të besimtarëve të cilët janë “të lum dhe të shenjtë” (Zbu. 20:6) dhe një ringjallje të dytë në fund të njëmijë vjetëve për “të vdekurit e tjerë” (v. 5). Sipas para-mijëvjeçaristëve, “paqartësia” hyn në pasazh vetëm atëherë kur interpretuesi përpiqet që të gjejë në të diçka ndryshe nga interpretimi i drejtpërdrejtë.

c. Së fundi, shumë para-mijëvjeçaristë janë të mendimit se një sërë pasazhesh të tjerë, veçanërisht në Besëlidhjen e Vjetër, kërkojnë prej nesh që të besojmë në një periudhë të ardhshme që është shumë më e madhe sesa epoka e tanishme, por kjo ende nuk ka të krahasuar me gjendjen e përjetshme (shiko Ps. 72:8–14; Isa. 11:2–9; 65:20; Zak. 14:6–21; 1 Kor. 15:24; Zbu. 2:27; 12:5; 19:15).^[35]10 Këto pasazhe, thonë ata, portretizojnë një periudhë e cila i përngjan shumë mijëvjeçarit, në mënyrën se si e kuptojnë ata.

d. Në lidhje me interpretimin e “Zbulesës” 20:1–6 ashtu sikurse paraqitet nga jomijëvjeçaristët, ngrihen shumë vështirësi. Paçka se “Mateu” 12:28–29 dhe “Luka” 10:18 vërtetë flasin për një “lidhje” të Satanit gjatë shërbesës tokësore të Jezusit, lidhja e Satanit e përshkruar tek “Zbulesa” 20 duket se është shumë më e zgjeruar se kaq. Pasazhi nuk është se thjesht thotë që Satani është lidhur në këtë kohë, por flet për “humnerën” dhe thotë se engjëlli që zbriti nga qielli “e hodhi atë në humnerë, dhe e mbylli atë dhe vulosi mbi të, që të mos i mashtrojë më kombet, derisa të përfundohen të një mijë vjetët” (Zbu. 20:2–3). Këtu del në pah një veprimtari që është më tepër sesa thjesht një lidhje ose kufizim. Pamja e flakjes së Satanit në një humnerë dhe mbyllja dhe vulosja mbi të, paraqet një pamje të largimit tërësor të ndikimit të tij në tokë. Të thuash që Satani është tani në një humnerë të mbyllur dhe e vulosur përmbi, thjesht nuk përkon me situatën e botës së tanishme gjatë epokës së kishës, në të cilën veprimtaria e Satanit është ende shumë e fortë, e në të cilën ai “sillet rreth e qark si një luan vrumbullues duke kërkuar cilin mund të përpijë” (1 Pjetrit 5:8), në të cilën ai mund ta mbushë zemrën e dikujt që “të gënjejë Frymën e Shenjtë” (Veprat 5:3), dhe në të cilën “gjërat, që flijojnë paganët, ua flijojnë demonëve dhe jo Perëndisë” (1 Kor. 10:20).

Për më tepër, edhe pas lidhjes së Satanit gjatë shërbesës së Jezusit, mbetet e vërtetë që “perëndia i kësaj bote ua verboi mendimet e atyre që nuk besojnë, që drita e ungjillit të lavdisë së Krishtit, që është shëmbëllimi i Perëndisë, të mos ndriçojë tek ata” (2 Kor. 4:4). Kjo është arsyeja përse të krishterët duhet të përpiqen që të mos luftojnë “kundër gjakut dhe mishit, por kundër principatave, kundër pushteteve, kundër sunduesve të përbotshëm të errësirës së kësaj jete, kundër frymërave të liga në vendet qiellore” (Efe. 6:12). Kjo ndodh për shkak se edhe gjatë epokës së kishës, paçka se ungjilli është në gjendje që të vijë ngadhënjimtar dhe të thyejë forcat e shtypjes demonike me qëllim përhapjen e mbretërisë së Perëndisë, gjithsesi, ndikimi i Satanit nuk është hequr tërësisht nga bota: “fryma e antikrishtit ... tani është në botë” (1 Gjonit 4:3), dhe në fakt, “Ne dimë se jemi prej Perëndisë dhe se gjithë bota gjendet në ligësi” (1 Gjonit 5:19). Kjo temë e përsëritur në Besëlidhjen e Re, tema e veprimtarisë së vazhduar të Satanit në tokë përgjatë gjithë epokës së kishës, e bën tejet të vështirë të mendojmë që Satani është flakur në humnerë, dhe që ai është mbyllur dhe vulosur përmbi për njëmijë vjet. Kjo tablo mund të bëjë fjalë vetëm për largimin plotësisht të ndikimit aktiv të Satanit nga toka.

Por çfarë mund të thuhet në lidhje me faktin që jomijëvjeçaristët thonë që lidhja dhe burgosja e Satanit tek “Zbulesa” 20 thuhet të jetë “që të mos i mashtrojë më kombet” (v. 3)? A nuk do të thotë thjesht kjo gjë që ungjilli tani mund të predikohet në mënyrë efikase ndër kombet? Paçka se kjo frazë mund të ketë këtë kuptim, duket më e përputhshme me përdorimin e fjalës mashtroj (Gr. πλανάω, G4414), veçanërisht tek “Zbulesa”, po të themi se ky është një mashtrim i cili tani po zgjatet përgjatë gjithë epokës së kishës dhe që përfundon atëherë kur fillon mijëvjeçari. Satani quhet ai “që mashtron gjithë botën” (Zbu. 12:9) dhe magjia e Babilonisë thuhet se ka “mashtruar” të “gjithë kombet” përpara se gjykimi i saj të kryhet (Zbu. 18:23).^[36]11 Për rrjedhojë, duket më me vend të themi që Satani tani është ende duke i mashtruar kombet, por në fillim të mijëvjeçarit, ky ndikim mashtrues do të hiqet. Pati një mashtrim edhe më të madh përpara se të vinte Krishti, por ka ende një mashtrim të ndjeshëm që ndodh sot.

Fakti që Gjoni pa “shpirtra” në vegimin e tij, nuk kërkon që kjo skenë të jetë duke u zhvilluar në qiell. Përderisa këto shpirtra janë persona të cilët në atë kohë “u kthyen në jetë” në “ringjalljen e parë” këta ne duhet t’i shikojmë si njerëz të cilët përfituan trupa të ringjallur dhe që filluan të mbretërojnë në tokë. Për më tepër, “Zbulesa” 20:1 tregon se kjo skenë është përqendruar tek ngjarjet në tokë, sepse thotë: “Dhe pashë një engjëll që zbriste nga qielli.” Por nëse engjëlli zbriste nga qielli, atëherë veprimtarinë e tij ai e zhvillon në tokë, dhe e tërë kjo skenë zhvillohet në tokë.

Disa jomijëvjeçaristë thonë se fraza “u kthyen në jetë” i referohet ardhjes në ekzistencë qiellore ose ardhjes në praninë e Perëndisë. Por, duhet shtruar pyetja: Ku e merr termi në greqisht ζάω (G2409, “jetoj”) ndonjëherë atë kuptim? Nuk ka asnjë shembull tjetër të asaj fjale në Besëlidhjen e Re që të marrë atë kuptim: “hynë në praninë e Perëndisë.”

Për më tepër, interpretimet jomijëvjeçariste të frazës “ringjallja e parë” janë jo bindëse. Fjala ringjallje (Gr. ἀνάστασις, G414) nuk ka asgjëkund tjetër kuptimin e “vajtjes në qiell” ose “shkuarjes në praninë e Perëndisë,” por më tepër nënkupton një trup të ringjallur. Ky është kuptimi me të cilin lexuesit e shekullit të parë do ta kishin marrë këtë fjalë. Pikëpamja tjetër jomijëvjeçariste, e cila e kupton “ringjallja e parë” si ringjalljen e Krishtit (dhe bashkimin tonë me Të) nuk duket se ka gjasa, për shkak se ata të cilët “u kthyen në jetë” janë ata të cilëve “u ishin prerë kokat për hir të dëshmisë së Jezusit” (v. 4), gjë që sugjeron një ringjallje trupore pas vdekjes.^[37]12

2. A na mëson Shkrimi vetëm një ringjallje, pra që besimtarët dhe jobesimtarët do të ringjallen në të njëjtën kohë? A është e vështirë që ta pranojmë këtë kur e kuptojmë që “Zbulesa” 20 flet në mënyrë të shkoqur për “ringjalljen e parë,” duke nënkuptuar se do të ketë edhe një ringjallje të dytë? Duke folur për ata që erdhën në jetë dhe mbretëruan me Krishtin për një mijë vjet, lexojmë: “Kjo është ringjallja e parë. I lum dhe i shenjtë është ai që ka pjesë në ngjalljen e parë. Mbi ata, vdekja e dytë nuk ka pushtet,” (vgj. 5–6). Ky pasazh bën një dallim mes atyre që marrin pjesë në ringjalljen e parë dhe që janë bekuar, nga të tjerë që nuk marrin pjesë në të. Ata janë “të vdekurit e tjerë” dhe rrjedhoja është se “vdekja e dytë” (e cila është përballja me gjykimin përfundimtar dhe të qenurit të dënuar për ndëshkim të përjetshëm larg pranisë së Perëndisë) ka pushtet mbi ta, dhe ata do ta përjetojnë atë. Por nëse ky pasazh na mëson në mënyrë të qartë një ringjallje të parë, dhe fakti që pjesa tjetër e të vdekurve do vijë në jetë në fund të njëmijë vjetëve, tregon se ka një mësim të qartë mbi dy ringjalljet e veçanta këtu tek “Zbulesa” 20.

Sa për pasazhet e tjera të cilat jomijëvjeçaristët pretendojnë se mbështetin pikëpamjen sipas të cilët ka vetëm një ringjallje, duhet thënë se ato pasazhe nuk e përjashtojnë idenë e dy ringjalljeve, por ato thjesht nuk specifikojnë nëse ringjallja e besimtarëve dhe jobesimtarëve do të ndodhë ose jo në kohë të ndryshme. Në fakt, deklarata e Jezusit tek “Gjoni” 5, të lë të kuptosh mundësinë e dy ringjalljeve. Ai thotë se ata që janë në varre do të dalin, “ata që kanë bërë të mira, në ringjallje të jetës, dhe ata që kanë bërë të liga, në ringjalljen e gjyqit” (Gjoni 5:28-29). Në këtë mënyrë, Jezusi në fakt flet për dy ringjallje të ndryshme.^[38]13

Sa për “Danielin” 12:2, ai thjesht thotë se ata që flenë në pluhurin e tokës, do të zgjohen, “disa në një jetë të përjetshme, të tjerë në turpin dhe në poshtërsi të përjetshme,” por nuk specifikon nëse kjo do të ndodhë njëherësh ose në kohë të ndryshme. Thjesht thotë se të dy llojet e njerëzve do të ringjallen. E njëjta gjë vlen të thuhet për “Veprat” 24:15, ku Pali thotë se do të ketë “një ringjallje ... qoftë të të drejtëve, qoftë të të padrejtëve.” Kjo pohon faktin që të dy llojet e njerëzve do të ngjallen, por nuk e përjashton mundësinë që kjo të ndodhë në kohë të ndryshme. Të tërë këto vargje, në mungesë të “Zbulesës” 20:5–6, mundet por edhe nuk mundet të jenë duke folur për një ngjarje të vetme kohore të ringjalljes. Gjithsesi, mbi bazën e mësimit të shkoqur prej “Zbulesës” 20:5–6 rreth dy ringjalljeve, këto vargje duhen kuptuar se i referohen sigurisë për ndodhjen në të ardhmen të një ringjallje për cilindo lloj personi, pa specifikuar që ato ringjallje do të ndahen ose jo në kohë.

3. Ideja e besimtarëve të përlëvduar si dhe e mëkatarëve të cilët jetojnë së bashku në tokë gjatë mijëvjeçarit, neve na duket e çuditshme tani, por padyshim që nuk është e pamundur për Perëndinë që ta realizojë atë. Ne duhet të kuptojmë se Jezusi jetoi në tokë me një trup të përlëvduar për dyzet ditë pas ringjalljes së Tij, dhe dukshëm që kishte edhe shumë shenjtorë të tjerë të Besëlidhjes së Vjetër të cilët jetuan me trupa të përlëvduar në tokë gjatë asaj kohe (Mat. 27:53).^[39]14 Me të vërtetë që do të jetë një lloj situate në botë e cila është shumë ndryshe dhe shumë më tepër përlëvduese e Perëndisë nga ç’është bota tani, por nuk duket se ne jemi të justifikuar në shpalljen që Perëndia nuk mundet e as nuk do të shkaktonte një gjendje të tillë. Padyshim që Ai do të mundte, dhe ka një sërë pasazhesh të cilat duket se lënë të kuptohet se Ai ka një qëllim dhe synime të mira në të bërin mirë ndaj nesh.

4. Pa dyshim që nuk është e pamundur që një rebelim i keq dhe i fshehtë të mund të vazhdojë në tokë pavarësisht pranisë trupore të Krishtit që mbretëron si Mbret. Ne duhet të mos harrojmë që Juda jetoi për tre vjet me Jezusin në mënyrën më të afërt të mundshme, dhe megjithëkëtë e tradhtoi Atë. Për më tepër, shumë farisenj i panë mrekullitë e Jezusit, dhe madje e panë Atë tek ringjallte njerëz, e megjithatë nuk besuan. Në fakt, edhe kur dishepujt ishin në praninë e Zotit Jezus të përlëvduar, lexojmë që “disa dyshuan” (Mat. 28:17). Një mosbesim i tillë i vazhdueshëm në pikërisht praninë e Krishtit, është i vështirë për t’u kuptuar, por ne duhet të mos harrojmë që Satani vetë ra nga pozita e përlartësuar në praninë e Perëndisë në qiell.

Kur jomijëvjeçaristët kundërshtojnë duke thënë se njerëzit nuk do mund të vazhdonin në mëkat në praninë e mbretërimit trupor të Krishtit në tokë, pozita e tyre thjesht nuk arrin të kuptojë natyrën e rrënjosur thellë dhe tejet irracionale të mëkatit. Gjithashtu ajo nuk arrin të kuptojë aspak faktin që madje edhe “prova masive” dhe “prova të pamohueshme” nuk mund të shkaktojnë me detyrim një kthim të mirëfilltë në besim. Pendesa e mirëfilltë dhe besimi shkaktohet nga puna aftësuese dhe bindëse e Frymës së Shenjtë në zemrat e njerëzve. Natyra irracionale e mëkatit është e atillë saqë ata të cilët janë “të vdekur në shkelje dhe në mëkate” shpesh do të vazhdojnë në rebelim dhe mosbesim edhe kur gjenden përballë një morie provash për të kundërtën.^[40]15

Me këtë nuk dua të them që askush nuk do të kthehet në besim tek Krishti gjatë mijëvjeçarit. Pa dyshim që miliona njerëz do të bëhen të krishterë gjatë asaj kohe, dhe ndikimi i mbretërimit të Krishtit do të depërtojë në çdo aspekt të çdo shoqërie në botë. Megjithatë, njëkohësisht, nuk është aspak e vështirë të kuptojmë se si e liga dhe rebelimi do të rriten njëherësh.

5. Perëndia mund të ketë një sërë qëllimesh në mendje për një mijëvjeçar të ardhshëm, dhe jo e gjitha kjo mund të jetë e qartë për ne. Por padyshim që një mijëvjeçar i tillë duhet të tregojë përforcimin e qëllimeve të mira të Perëndisë në strukturat e shoqërisë veçanërisht në strukturat e familjes dhe qeverisë civile. Gjatë epokës së kishës, qëllimet e mira të Perëndisë, shikohen në radhë të parë në jetët individuale si dhe në bekimet që mund të vijnë tek ata të cilët besojnë në Krishtin. Deri në një farë mase tani (dhe në një masë më të madhe në kohën e rizgjimit frymëror), kjo ndikon tek qeveria civile, institucionet arsimore dhe korporatat, dhe në një masë më të madhe ndikon tek familja. Por, në asnjë prej këtyre strukturave, qëllimet e mira të Perëndisë nuk manifestohen deri në atë masë që do mundeshin, sa që të tregojnë mençurinë e madhe të Perëndisë dhe mirësinë jo vetëm të planeve të Tij për individët, por gjithashtu për strukturat shoqërore. Gjatë mijëvjeçarit bukuria e mençurisë së Perëndisë do të shfaqet për lavdinë e Tij nga të tëra këto struktura shoqërore.

Për më tepër, mijëvjeçari do të përligjë edhe më tej drejtësinë e Perëndisë. Fakti që disa vazhdojnë në mëkat dhe mosbesim, do të tregojë se “rebelimi i mëkatshëm ndaj Perëndisë nuk është pasojë e një shoqërie të ligë ose të një mjedisi të keq. Ai është pasojë e mëkatshmërisë të zemrave të njerëzve. Kështu, drejtësia e Perëndisë do të përligjet plotësisht në ditën e gjykimit përfundimtar.”^[41]16 Me Satanin e lidhur për njëmijë vjet, fakti që mëkati mund të vazhdojë do të tregojë gjithashtu se fajin më të madh për mëkatin nuk e ka ndikimi demonik në jetën e njerëzve por mëkatshmëria e rrënjosur thellë në zemrën e njerëzve.

Së treti, e tërë suaza e Biblës na zbulon se është kënaqësia e mirë e Perëndisë shpalosja e qëllimeve të Tij si dhe zbulimi gjithnjë e më tepër i lavdisë së Tij gradualisht me kalimin e kohës. Nga thirrja e Abrahamit e deri tek lindja e Isakut, udhëtimi në Egjipt dhe eksodi, ngulmimi i popullit në tokën e premtuar, mbretëria e Davidit si dhe mbretëria e ndarë e Izraelit, mërgimi dhe kthimi me rindërtimin e tempullit, ruajtja e një mbetjeje besnike si dhe përfundimisht ardhja e Jezusit në mish, qëllimet e Perëndisë u panë gjithnjë e me tepër të lavdishme dhe të mrekullueshme. Edhe në jetën e Jezusit, zbulimi në mënyrë progresive i lavdisë së Tij mori tridhjetetre vjet, duke kulmuar në tre vitet e fundit të jetës së Tij. Pastaj në vdekjen, ringjalljen dhe ngritjen në qiell të Jezusit, u realizua përfundimi i shpengimit tonë. Megjithatë, përhapja e kishës nëpër të tëra kombet, tani ka zënë mbi 1,900 vjet, dhe ne nuk e dimë se edhe sa do të vazhdojë. E them të tërë këtë për të thënë se mënyra e Perëndisë nuk është për të realizuar të tëra qëllimet e mira menjëherë, por për t’i shpallur ato gradualisht me kalimin e kohës. Kjo vlen të thuhet edhe për jetët individuale të të krishterëve të cilët rriten për çdo ditë në hir dhe në përbashkësi me Perëndinë si dhe në ngjasim me Krishtin. Për rrjedhojë, nuk do të ishte befasuese po qe se përpara gjendjes së përjetshme, Perëndia të caktonte një hap përfundimtar në shpalosjen progresive të historisë së shpengimit. Kjo do t’i shërbente rritjes së lavdisë së Tij ndërkohë që njerëzit dhe engjëjt shikojnë të mahnitur mrekullinë e mençurisë dhe planit të Perëndisë.

6. Si përfundim, një kundërshtim kryesor ndaj jomijëvjeçarizmit, duhet të vazhdojë të jetë fakti që mund të propozojnë një shpjegim jo vërtetë të kënaqshëm të “Zbulesës” 20.^[42]17

C. Një shqyrtim i argumenteve për pas-mijëvjeçarizmin

Argumentet në favor të pas-mijëvjeçarizmit janë si vijon:

1. Porosia e Madhe na shtyn që të pranojmë se ungjilli do të dalë me fuqi në botë dhe si përfundim do të rezultojë në një botë gjerësisht të krishterë. Jezusi e tha shkoqur: “Mua më është dhënë çdo pushtet në qiell e në tokë. Shkoni, pra, dhe bëni dishepuj të gjitha kombet duke i pagëzuar në emër të Atit e të Birit e të Frymës së Shenjtë, duke i mësuar të mbajnë të gjitha sa ju kam urdhëruar. Dhe ja, unë jam me ju gjithë ditët, deri në mbarim të botës. Amen” (Mat. 28:18–20). Përderisa Krishti ka të tërë autoritetin në qiell dhe në tokë, dhe përderisa Ai premton se do të jetë me ne në plotësimin e kësaj porosie, ne do të pritnim që ajo do të ngjasë pa pengesa dhe si përfundim do të triumfonte në të tërë botën.

2. Shëmbëlltyrat e rritjes graduale të mbretërisë, tregojnë se si përfundim ajo do të mbushë tokën me ndikimin e saj. Këtu, pas-mijëvjeçaristët do të tregonin për nga kjo që vijon:

U shtroi atyre një shëmbëlltyrë tjetër, duke thënë: «Mbretëria e qiejve i ngjan një kokrre sinapi, të cilën e merr një njeri dhe e mbjell në arën e vet. Ajo, pra, është më e vogla nga të gjitha farërat; por, kur rritet, është më e madhe se lakrat, dhe bëhet një pemë, aq sa zogjtë e qiellit vijnë dhe gjejnë strehë në degët e saj» (Mat. 13:31–32)

Ne mundet që të vërejmë edhe vargun e mëposhtëm: “U tha atyre një shëmbëlltyrë tjetër: «Mbretëria e qiejve i ngjan majasë që e mori një grua dhe e fshehu me tri masa miell derisa u mbrujt plotësisht»”’ (Mat. 13:33). Sipas pas-mijëvjeçaristëve, të dyja këto shëmbëlltyra tregojnë se mbretëria do ta shtojë ndikimin e saj derisa të depërtojë dhe në një farë mase të transformojë të tërë botën.

3. Pas-mijëvjeçaristët do të argumentojnë gjithashtu se bota po bëhet më tepër e krishterë. Kisha është duke u rritur dhe duke u përhapur nëpër botën mbarë, dhe edhe atëherë kur është e përndjekur dhe e shtypur, ajo rritet në mënyrë mbresëlënëse në sajë të fuqisë së Perëndisë.^[43]18

Në këtë pikë, ne duhet të bëjmë një dallim shumë të rëndësishëm gjithsesi. “Mijëvjeçari” të cilin pas-mijëvjeçaristët besojnë, është shumë ndryshe nga “mijëvjeçari” për të cilin flasin para-mijëvjeçaristët. Në një farë kuptimi, ata madje as që po diskutojnë të njëjtën temë. Ndërkohë që para-mijëvjeçaristët falsin për një tokë të përtërirë me Jezus Krishtin të pranishëm fizikisht e që mbretëron si Mbret, së bashku me besimtarët e përlëvduar në trupa të ringjallur, pas-mijëvjeçaristët janë thjesht duke folur për një tokë me shumë, shumë të krishterë të cilët ndikojnë në shoqëri. Ata nuk parashikojnë një mijëvjeçar që konsiston në një tokë të përtërirë ose në shenjtorë të përlëvduar ose në Krishtin e pranishëm në formë trupore për të mbretëruar (sepse ata mendojnë se këto gjëra do të ndodhin vetëm pasi Krishti të kthehet për të inauguruar gjendjen e përjetshme).^[44]19 Për rrjedhojë, i tërë diskutimi i mijëvjeçarit është më tepër sesa thjesht një diskutim i rrjedhës së ngjarjeve që e rrethojnë atë. Kjo gjithashtu përfshin një diferencë të ndjeshme mbi natyrën e vetë kësaj periudhe kohore.

Në fakt, paçka se unë nuk jam në dijeni për ndonjë që ta ketë bërë këtë, nuk do qe e pamundur për dikë që të ishte një pas-mijëvjeçarist dhe një para-mijëvjeçarist njëherësh, me dy kuptime të ndryshme të termit mijëvjeçar. Dikush do mund të ishte bindshëm pas-mijëvjeçarist dhe të mendonte se ungjilli do të shtonte ndikimin e tij derisa bota të ishte gjerësisht e krishterë, dhe se pastaj, Krishti do të kthehej dhe do të krijonte një mbretërim real tokësor, duke i ringjallur besimtarët në mënyrë që të mbretërojnë me Të në trupat e përlëvduar. Ose, nga ana tjetër, një para-mijëvjeçarist shumë optimist, mundet që në mënyrë bindëse të adoptojë shumë prej mësimeve pas-mijëvjeçariste rreth natyrës gjithnjë e më të madhe të krishterë të kësaj epoke të tanishme.^[45]20

Në përgjigje ndaj argumenteve të pas-mijëveçarizmit, mund të parashtrohen argumentet e mëposhtme:

1. Porosia e Madhe flet me të vërtetë për autoritetin që jepet në dorën e Krishtit, por që nuk nënkupton domosdoshmërisht që Krishti do ta përdorë atë autoritet për të shkaktuar kthimin në besim të pjesës më të madhe të popullsisë së botës. Të thuash që autoriteti i Krishtit është i madh, është thjesht një mënyrë tjetër e të thënurit që fuqia e Perëndisë është e pafundme, gjë të cilën askush nuk e mohon. Por çështja është masa në të cilën Krishti do të përdorë fuqinë e Tij për të shkaktuar rrije numerike të kishës. Ne mund të supozojmë se Ai do ta përdorë në një masë të plotë dhe do të shkaktojë një krishterëzim të mbarë botës, por një supozim i tillë është thjesht kaq, një supozim. Ai nuk është i bazuar tek një provë specifike në Porosinë e Madhe ose në tekstet e tjera të cilat flasin për autoritetin dhe fuqinë e Krishtit në këtë epokë të tanishme.^[46]21

2. Shëmbëlltyrat e farës së sinapit dhe e majasë, na tregojnë se mbretëria e Perëndisë do të rritet gradualisht nga diçka shumë e vogël në diçka shumë të madhe, por nuk na tregojnë masën në të cilën mbretëria do të rritet. Për shembull, shëmbëlltyra e farës së sinapit, nuk na thotë që pema u rrit aq sa u përhap në mbarë botën. Gjithashtu shëmbëlltyra e majasë, thjesht flet për rritjen graduale e cila depërton në shoqërinë (siç ka bërë tashmë kisha), por nuk thotë asgjë rreth shkallës ose efektit që ai ndikim ka (nuk na thotë për shembull nëse në fund 5 përqind e brumit qe ndikuar nga majaja dhe 95 e brumit jo, ose 20 përqind qe ndikuar nga majaja dhe 80  përqind jo, ose 60 përqind qe ndikuar nga majaja dhe 40 përqind jo, e kështu me radhë). Kësisoj ajo thjesht po e shtrin shëmbëlltyrën përtej qëllimit të synuar të saj, për ta bërë të thotë më shumë sesa mbretëria do të rritet gradualisht dhe si përfundim do të ketë një ndikim në çdo shoqëri në të cilën ajo mbillet.

3. Si përgjigje ndaj argumentit që bota po bëhet më e krishterë, duhet thënë se bota po bëhet gjithashtu më e ligë. Nuk ka asnjë student të historisë ose të shoqërisë moderne që do të thoshte se njerëzimi ka bërë një përparim të madh përgjatë shekujve në mposhtjen e thellësisë së perversitetit si dhe shtrirjen e imoralitetit që mbetet në zemrat e njerëzve. Në të vërtetë, modernizimi në shoqëritë perëndimore në shekullin e njëzet, është shoqëruar shpesh jo nga përmirësimet morale por nga një nivel i paprecedent i abuzimet me drogën, pabesnikërisë martesore, pornografisë, homoseksualizmit, rebelimit ndaj autoriteteve, besëtytnisë (në astrologji dhe lëvizjen e Epokës së Re), materializëm, lakmi, vjedhje dhe falsitetin në të folur. Edhe ndër të krishterët që shpallin besimin e tyre ka një provë të përsëritur të papërsosmërisë së madhe në jetën e krishterë, veçanërisht në fushat e moralit personal dhe thellësisë së intimitetit me Perëndinë. Edhe në vendet kur të krishterët besimtarë të Biblës përbëjnë segmente të mëdha të popullatës, gjithsesi një mbretërie tokësore mijëvjeçare nuk ndodh aspak.^[47]22 Është e vërtetë që rritja e kishës si përqindje e popullsisë së botës ka qenë mbresëlënëse në dekadat e fundit,^[48]23 dhe ne duhet të inkurajohemi shumë nga kjo gjë. Është e mundshme që ne një ditë të shikojmë një ndikim shumë më të madh të krishterimit të mirëfilltë ndër grupe të shumta shoqërore, dhe nëse kjo gjë do të ndodhte, do ta bënte pozitën pas-mijëvjeçariste të dukej më bindëse. Por ngjarje të tilla mund të kuptohen përbrenda një suaze para-mijëvjeçare ose jo-mijëvjeçare, kështu që vendimi përfundimtar në lidhje me këto pozita konkurruese duhet të merret përsëri nga interpretimi i teksteve përkatëse biblike.

4. Si përfundim, ne duhet të vërejmë se ka një sërë pasazhesh të Besëlidhjes së Re të cilat duket se mohojnë në mënyrë të shkoqur pozitën pas-mijëvjeçare. Jezusi tha: “Hyni përmes derës së ngushtë, sepse e gjerë është dera dhe e hapur është udha që të çon në humbje, dhe shumë janë ata që hyjnë nëpër të. Sepse e ngushtë është dera dhe e shtrënguar është udha që çon në jetë! Dhe pak janë ata që e gjejnë!” (Mat. 7:13–14). Në vend që të japim mësim që një shumicë e botës do të bëhet e krishterë, Jezusi duket këtu të jetë duke thënë se ata të cilët janë shpëtuar do të jenë “pak” në krahasim me “shumë” të cilët udhëtojnë drejt shkatërrimit të përjetshëm. Në mënyrë të ngjashme, Jezusi pyet: “kur të vijë Biri i njeriut, a do të gjejë besim mbi tokë?” (Luka 18:8), një pyetje e cila sugjeron që toka nuk do të mbushet me ata të cilët besojnë, por në fakt do të dominohet prej atyre të cilët nuk kanë besim.

Në kundërshtim me këtë pikëpamje që bota do të përmirësohet gjithnjë e më tepër ndërkohë që ndikimi i kishës rritet, Pali parashikon që përpara se Krishti të kthehet, “rebelimi” do ndodhë dhe “njeriu i mëkatit” do të zbulohet, “biri i humbjes” i cili “ulet në tempullin e Perëndisë si perëndi, duke e paraqitur veten se është perëndi” (2 Thes. 2:3–4).^[49]24

Kur i shkruan Timoteut rreth ditëve të fundit, Pali thotë:

Dhe dije këtë: në ditët e fundit do të vijnë kohë të vështira, sepse njerëzit do të jenë egoistë, lakmues parash, mburravecë, mendjemëdhenj, blasfemues, të pabindur ndaj prindërve, mosmirënjohës, të pashenjtë, pa dashuri të natyrshme, të papajtueshëm, shpifës, të papërmbajtur, mizorë, që s'e duan të mirën, tradhtarë, kokëshkretë, fodullë, dëfrimdashës më shumë se perëndidashës, të perëndishëm në dukje, por mohues të fuqisë së saj. (2 Tim. 3:1–5)

Ai thotë më tej:

Të gjithë ata që duan të rrojnë me perëndishmëri në Krishtin Jezus, do të përndiqen, por njerëzit e ligj dhe mashtrues do të përparojnë për keq, duke gënjyer dhe duke u gënjyer vetë ... Sepse do të vijë koha kur njerëzit nuk do ta durojnë doktrinën e shëndoshë, por, sipas ëndjeve të veta, do të mbledhin grumbull mësues për të gudulisur veshët dhe do t'i largojnë veshët nga e vërteta e do t'i kthejnë drejt përrallave. (2 Tim. 3:12–13; 4:3–4)

Si përfundim dhe ndoshta në mënyrë më bindëse, “Mateu” 24:15–31 flet për një mundim të madh i cili do t’i paraprijë kohës së kthimit të Krishtit:

Sepse atëherë do të ketë një mundim aq të madh, sa nuk ka ndodhur që nga krijimi i botës e deri më sot, dhe as nuk do të ketë më kurrë! Dhe, po të mos shkurtoheshin ato ditë, asnjë mish nuk do të shpëtonte; por për shkak të të zgjedhurve, ato ditë do të shkurtohen ... Por, fill pas pikëllimit të atyre ditëve, dielli do të erret dhe hëna nuk do të japë dritën e vet, dhe yjet do të bien nga qielli dhe fuqitë e qiejve do të tronditen. Dhe atëherë do të duket në qiell shenja e Birit të njeriut; dhe atëherë të gjitha fiset e dheut do të mbajnë zi dhe do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe. (Mat. 24:21–30)

Ky pasazh paraqet një botë jo të kristianizuar por një botë vuajtjesh të mëdha dhe ligësie, një mundim të madh që i tejkalon të tëra periudhat e mëparshme të vuajtjeve në tokë. Nuk thotë që shumica dërrmuese e botës do ta mirëpresë Krishtin kur të vijë, por më tepër se kur shenja e Birit të njeriut të shfaqet në qiell: “atëherë të gjitha fiset e dheut do të mbajnë zi” (Mat. 24:30).

Përderisa “Mateu” 24 është një pasazh i tillë i vështirë nga pikëpamja pas-mijëvjeçariste, ka patur një sërë përpjekjesh për ta shpjeguar jo si një parashikim i ngjarjeve të cilat do të ndodhin m’u përpara ardhjes së dytë të Krishtit, por më tepër si diçka e cila kryesisht u përmbush në shkatërrimin e Jerusalemit në vitin 70 mbas K.

Për ta mbështetur këtë interpretim, pas-mijëvjeçaristët e trajtojnë pjesën më të madhe të elementëve të “Mateut” 24:29–31 si simbolike:^[50]25 errësimi i diellit dhe i hënës, rënia e yjeve nga qielli, tronditja e fuqive të qiejve, nuk duhen kuptuar si ngjarje me kuptim të drejtpërdrejtë por si një ilustrim për ardhjen e Perëndisë për të gjykuar. Një ilustrim i ngjashëm për gjykimin thuhet se gjendet tek “Ezekieli” 32:7; “Joeli” 2:10; dhe “Amosi” 8:9—por këto pasazhe thjesht flasin për gjykimet e errësirës, dhe nuk përmendin rënien e yjeve nga qielli ose tronditjen e fuqive të qiejve. R.T. France përmend gjithashtu “Isaian” 13:10 dhe 34:4, të cilat flasin vërtetë për diellin dhe hënën që errësohen dhe që trupat qiellorë do të bien, por është larg të qenurit e sigurt që France është i saktë në pretendimin se këto pasazhe janë thjesht simbolike. Ato janë vënë në kontekste në të cilat ato do mund të kuptoheshin lehtësisht si parashikime të drejtpërdrejta të ndryshimeve kozmike të cilat i paraprijnë gjykimit përfundimtar. Kështu që nuk është aspak e dukshme që këto pasazhe janë thjesht ilustrime apokaliptike për gjykimin ndaj Jerusalemit.^[51]26

Për më tepër, interpretimi i cili i shikon këto si deklarata thjesht simbolike, bëhet më i vështirë pasi deklarata e Jezusit vazhdon, sepse ai nuk flet vetëm për shenja në diell, hënë dhe yje, por Ai menjëherë pas kësaj thotë se: “atëherë do të duket në qiell shenja e Birit të njeriut ... dhe do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe” (Mat. 24:30). Në përputhje me interpretimin simbolik të mëparshëm të këtij pasazhi, France thotë se “të gjitha fiset e dheut” i referohet judenjve d.m.th. “të gjitha fiset (familjet) e dheut,”^[52]27 d.m.th. tokës së Izraelit. Gjithashtu, ai thotë se referenca ndaj Birit të njeriut që vjen nga retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe, nuk i referohet kthimit të Krishtit, por ardhjes së Tij tek Ati në qiell “për të marrë përligjje dhe autoritet.”^[53]28 France citon me aprovim deklaratën e G.B. Caird, i cili thotë se “ardhja e Birit të njeriut me retë e qiellit nuk u konceptua kurë si një formë primitive udhëtimi në distancë, por si një simbol për kthimin e fatit brenda historisë në të tëra nivelet kombëtare.”^[54]29 Pastaj, dërgimi i engjëjve të Krishtit me një thirrje të fortë me bori për të mbledhur të zgjedhurit e Tij nga njëri skaj i qiellit tek tjetri, kuptohet si referencë ndaj lajmëtarëve të cilët predikojnë ungjillin nëpër botë. Mbledhja e të zgjedhurve atëherë është mbledhja e tyre në kishë përmes predikimit të ungjillit.

Sidoqoftë, mbi bazën e këtij interpretimi France nuk mund të tregojë në mënyrë të kënaqshme për faktin që Jezusi thotë se të tëra fiset e botës “do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe” (Mat. 24:30). Ky nuk është një ndërveprim i padukshëm qiellor në të cilin Krishti merr autoritet nga Perëndia Atë, por ajo që është parashikuar këtu është kthimi i Tij me fuqi dhe lavdi të madhe. Ata të cilët predikojnë ungjillin nuk janë quajtur kurrë gjetiu engjëj që i bien fort borisë. Gjithashtu, predikimi i ungjillit asgjëkund nuk është quajtur mbledhje e “të zgjedhurve të tij nga të katër erërat, nga një skaj i qiellit te tjetri” (Mat. 24:31). Për më tepër, kur Jezusi flet gjetiu për ardhjen në re, Ai nuk flet për ardhjen tek Perëndia Atë në qiell, por një ardhje tek njerëzit në tokë: “Ja, ai vjen me retë dhe çdo sy do ta shohë, edhe ata që e tejshpuan; dhe të gjitha fiset e dheut do të vajtojnë mbi të.” (Zbu. 1:7). Për më tepër, kur Krishti të kthehet, Pali thotë që ne të gjallët “do të rrëmbehemi njëkohësisht në retë me ata, për të dalë përpara Zotit në ajër” (1 Thes. 4:17). Kur Krishti vjen me retë e lavdisë me fuqi dhe autoritet të madh, Ai vjen për të mbretëruar në tokë dhe ky është kuptimi i “Mateut” 24:30–31. (France nuk komenton mbi faktin që Jezusi thotë se fiset e tokës të cilët mbajnë zi “do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit” [v. 30]. Fakti që këto fise do të shikojnë ardhjen e Jezusit, e bën të vështirë të kuptojmë ndonjë interpretim simbolik ose të padukshëm qiellor këtu.) Për më tepër, grumbullimi i faktorëve të cilët ne i njohim nga tekste të tjera si të lidhura me kthimin e Krishtit (shenja kozmike, ardhja e Krishtit me pushtet, thirrja e fortë me bori, engjëjt që mbledhin të zgjedhurit) siguron një rast kumulativ për të besuarit e ardhjes së dytë të Krishtit, e jo thjesht një përfaqësim simbolik i marrjes së autoritetit prej Tij, është ajo që tregohet këtu. Gjithashtu, nëse “Mateu” 24 flet për ardhjen e dytë të Krishtit, pastaj flet për ardhjen e Tij pas një periudhe mundimi të madh, jo pasi një mijëvjeçar paqeje dhe drejtësie të jetë themeluar në tokë.^[55]30

Së fundi, të tëra pasazhet të cilat tregojnë që Krishti do mund të kthehet shpejt dhe që ne duhet të jemi gati për kthimin e Tij në çfarëdo momenti,^[56]31 duhet të konsiderohen si një argument i rëndësishëm ndaj pas-mijëvjeçarizmit gjithashtu. Sepse, nëse Krishti do mund të kthehet në çfarëdo kohe, dhe ne jemi gati për kthimin e Tij, pastaj periudha e gjatë e kërkuar për themelimin e mijëvjeçarit në tokë përpara se Krishti të kthehet, thjesht nuk mund të mendohet si një teori bindëse.

D. Një shqyrtim i argumenteve për para-mijëvjeçarizmin

Pozita e mbrojtur në këtë libër është para-mijëvjeçarizmi historik. Argumentet kundër pozitës para-mijëvjeçariste janë paraqitur në thelb në argumentet për jo-mijëvjeçarizimin dhe pas-mijëvjeçarizmin dhe për rrjedhojë nuk duhen raportuar sërish në një seksion të veçantë, por kundërshtimet e rastit ndaj këtyre argumenteve, do të shqyrtohen në vazhdimësi.

1. Ka një sërë pasazhesh të Besëlidhjes së Vjetër që duket se nuk janë të përshtatshme as për epokën e tanishme e as për gjendjen e përjetshme. Këto pasazhe nënkuptojnë disa faza të ardhshme në historinë e shpengimit që është shumë më e madhe sesa epoka e tanishme e kishës, por që ende nuk shikon largimin e gjithë mëkatit dhe rebelimit, si dhe vdekjen në tokë.

Duke folur për Jerusalemin në një kohë të ardhshme, Isaia thotë:

Nuk do të ketë më në të

asnjë fëmijë që të jetojë vetëm pak ditë,

as plak që nuk plotëson ditët e tij;

sepse i riu do të vdesë njëqind vjeç,

dhe mëkatari që nuk arrin të njëqind vjetët do të quhet i mallkuar. (Isa. 65:20)

Këtu lexojmë se nuk do të ketë më foshnje të cilët vdesin që kërthi, dhe nuk do të ketë më të moshuar që vdesin para kohe, diçka kjo shumë ndryshe nga kjo epokë e tanishme. Por vdekja dhe mëkati do të vazhdojnë të jenë të pranishme, sepse fëmija i cili është njëqind vjeç, do të vdesë dhe mëkatari i cili është njëqind vjeç “do të quhet i mallkuar.” Konteksti më i gjerë i këtij pasazhi mund të përziejë bashkë elemente të mijëvjeçarit dhe gjendjes së përjetshme (kr. vgj. 17, 25), por është në natyrën e profecisë së Besëlidhjes së Vjetër që të mos bëjë dallim mes ngjarjeve në të ardhmen, ashtu sikurse këto profeci nuk bëjnë dallim midis ardhjes së parë dhe të dytë të Krishtit. Për rrjedhojë, në kontekstin më të gjerë mund të ketë elementë të përzierë, por çështja mbetet se ky element i vetëm (foshnjat dhe të rriturit të cilët jetojnë më gjatë, fëmijët që vdesin njëqind vjeç, dhe mëkatarët që mallkohen), lënë të kuptohet që ka një kohë specifike në të ardhmen e cila është e ndryshme nga epoka e tanishme.

Isaia duket se parashikon një mbretëri mijëvjeçare në një vend tjetër kur thotë:

Ujku do të banojë bashkë me qengjin

dhe leopardi do të rrijë me kecin;

viçi, luani i vogël dhe bagëtia e majmur do të rrinë bashkë

dhe do të udhëhiqen nga një fëmijë.

Lopa do të kullosë bashkë me arushën,

të vegjlit e tyre do të rrinë bashkë

dhe luani do të ushqehet me kashtë si kau.

Foshnja e gjirit do të lozë mbi vrimën e gjarprit

dhe fëmija i zvjerdhur do të vërë dorën e tij në strofkën e nepërkës.

Nuk do të bëhet asnjë e keqe, asnjë shkatërrim

mbi tërë malin tim të shenjtë,

sepse vendi do të mbushet me njohurinë e Zotit,

ashtu si ujërat mbulojnë detin. (Isa. 11:6–9)

Ky pasazh flet qartë për një ripërtëritje substanciale të natyrës që ndodh shumë përtej epokës së tanishme, një kohë në të cilën “vendi do të mbushet me njohurinë e Zotit, ashtu si ujërat mbulojnë detin” (v. 9). Megjithatë, në pikërisht vargun tjetër, Isaia thotë:

Atë ditë do të ndodhë që rrënja e Isait do të ngrihet si një flamur për popujt; kombet do ta kërkojnë dhe vendi i prehjes së tij do të jetë i lavdishëm.

Po atë ditë do të ndodhë që Zoti do të shtrijë dorën e tij për herë të dytë për të shpenguar mbetjen e popullit të tij, që shpëtoi nga Asiria dhe nga Egjipti, nga Pathrosi dhe Etiopia. (Isa. 11:10–11)

Këtu disa janë ende duke kërkuar Mesinë dhe dukshëm shpëtohen, dhe këtu gjithashtu Zoti është ende duke mbledhur mbetjen e njerëzve të Tij nga kombe të ndryshme të tokës. Për rrjedhojë nuk duket që gjendja e përjetshme ka filluar, megjithatë ndryshimi e natyrës tejkalon shumë më tepër gjithçka që do të ndodhë në këtë epokë të tanishme. A nuk nënkupton kjo një mbretëri të ardhshme mijëvjeçare?

“Psalm” 72 duket se shkon përtej mbretërimit të Salomonit dhe për të parashikuar lavditë e mbretërimit të Mesisë:

Ai do të mbretërojë nga një det te tjetri

dhe nga lumi deri në skajet e tokës.

Banorët e shkretëtirës do të përkulen para tij

dhe armiqtë e tij do të lëpijnë pluhurin.

Mbretërit e Tarshishit dhe të ishujve

do t'i paguajnë haraçin;

mbretërit e Shebas dhe ai i Sabas

do t'i ofrojnë dhurata.

Po, gjithë mbretërit do ta adhurojnë

dhe gjithë kombet do t'i shërbejnë.

Sepse ai do ta çlirojë nevojtarin që klith

dhe të mjerin që nuk ka se kush ta ndihmojë.

Atij do t'i vijë keq për të dobëtin dhe për nevojtarin

dhe do të shpëtojë jetën e nevojtarëve.

Ai do të shpengojë jetën e tyre nga shtypja dhe nga dhuna,

dhe gjaku i tyre do të jetë i çmuar para syve të tij. (Ps. 72:8–14) ^[57]32

Ky pasazh pa dyshim që flet për një mbretërim mesianik shumë më të gjatë se ai i përjetuar nga Davidi dhe Salmoni sepse kjo mbretëri e Mesisë shtrihet “deri në skajet e tokës” dhe “gjithë kombet do t'i shërbejnë” (vgj. 8, 11; vini re që psalmi gjithashtu thotë: “Ata do të të kenë frikë derisa të ketë diell dhe hënë, për të gjithë brezat” tek v. 5). Ky do të jetë një mbretërim me drejtësi dhe paanësi, por padyshim që nuk do të jetë gjendja e përjetshme. Ka ende “nevojtarë të cilët klithin” dhe “të mjerë që nuk ka se kush ta ndihmojë”; ka ende njerëz të cilët kanë nevojë të shpëtohen “nga shtypja dhe nga dhuna” (vgj. 12–14). Do të vazhdojë të ketë armiq të cilët “do të lëpijnë pluhurin” nën mbretërimin e këtij Mbreti të drejtë (v. 9). E tëra kjo flet për një epokë shumë më të ndryshme nga epoka e tanishme, por larg gjendjes së përjetshme në të cilën nuk ka më mëkat dhe as vuajtje.

Edhe Zakaria profetizon për një epokë të ardhshme në të cilën ka një transformim të madh në tokë në të cilën Zoti është Mbret mbi tërë botën, dhe në të cilën ka ende rebelim dhe mëkat, vuajtje dhe vdekje:

Perëndia im do të vijë, dhe gjithë të shenjtit e tij do të jenë me ty. Atë ditë do të ndodhë që nuk do të ketë më dritë; yjet e ndritshëm do të erren. Do të jetë një ditë unike, që njihet nga Zoti; nuk do të jetë as ditë, as natë, por aty nga mbrëmja do të ketë dritë.

Atë ditë do të ndodhë që nga Jerusalemi do të burojnë ujëra të gjalla: gjysma e tyre do të shkojë drejt detit lindor dhe gjysma drejt detit perëndimor; kështu do të jetë si në verë ashtu edhe në dimër.

Zoti do të jetë mbret mbi gjithë dheun; atë ditë do të jetë vetëm Zoti dhe vetëm emri i tij.

Kjo do të jetë plaga me të cilën Zoti do të godasë të gjithë popujt që kanë luftuar kundër Jerusalemit: ai do të bëjë që mishi i tyre të konsumohet ndërsa ata qëndrojnë në këmbë, sytë e tyre do të konsumohen në zgavrat e tyre dhe gjuha e tyre do të konsumohet në gojën e tyre, dhe pasuria e të gjitha kombeve përreth do të mblidhet tok: ar, argjend dhe veshje në sasi të madhe....

Dhe do të ndodhë që secili nga të mbijetuarit nga të gjitha kombet që kanë dalë kundër Jerusalemit do të dalë vit për vit për të adhuruar Mbretin, Zotin e ushtrive, dhe për të kremtuar Festën e Kasolleve. Dhe do të ndodhë që, në qoftë se ndonjë familje e dheut nuk do të shkojë në Jerusalem për të adhuruar Mbretin, Zotin e ushtrive, kurrfarë shiu nuk do të bjerë mbi to. (Zak. 14:5–17)

Edhe këtu përshkrimi nuk i përshtatet epokës së tanishme, sepse Zoti është Mbret mbi tërë tokën në këtë situatë. Por nuk përshtatet as me gjendjen e përjetshme për shkak të mosbindjes dhe rebelimit kundër Zotit që është paraqitur në mënyrë të qartë. Dikush mund të kundërshtojë duke thënë që kjo është një profeci tipike e Besëlidhjes së Vjetër e në të cilën ngjarje të ndryshme të ardhshme janë ndërthurur dhe nuk janë të dalluara veçmas në vegimin e profetit, paçka se ata mund të ndahen nga epoka të gjatë kur të ndodhin faktikisht. Sidoqoftë, është e vështirë që të bësh dallime të tilla në këtë pasazh për shkak se është specifikisht rebelim kundër Zotit i cili është Mbret mbi tërë botën e cila ndëshkohet përmes këtyre plagëve dhe mungesës së shiut.^[58]33

2. Ka edhe pasazhe nga Besëlidhja e Re përveç “Zbulesës” 20 të cilat sugjerojnë një mijëvjeçar të ardhshëm. Kur Zoti Jezus i ringjallur i flet kishës së Tiatirës, Ai thotë: “Dhe kujt fiton dhe i ruan deri në fund veprat e mia, do t'i jap pushtet mbi kombet; dhe ai do t'i qeverisë ata me një shufër hekuri dhe ata do të thyhen si enë argjile, sikurse mora edhe unë pushtet nga Ati im” (Zbu. 2:26–27). Shëmbëlltyra e përdorur (do t'i qeverisë ata me një shufër hekuri; do të thyhen si enë argjile) nënkupton një mbretëri me dorë të fortë kundër rebelëve. Por kur do të marrin pjesë në këtë mbretërim besimtarët të cilët triumfojnë mbi të keqen? Ideja në fjalë i përshtatet mirë një mbretërie të ardhshme mijëvjeçare kur shenjtorët e përlëvduar mbretërojnë me Krishtin në tokë, por nuk përshtatet mirë me asnjë kohë të epokës së tanishme dhe as me gjendjen e përjetshme. (Ideja e qeverisjes së kombeve “me një shufër hekuri” gjendet gjithashtu tek “Zbu.” 12:5–6 dhe 19:15.)

Kur Pali flet për ringjalljen, ai thotë se çdo person do të marrë një trup të ringjallur sipas radhës së vet: “Krishti, fryti i parë, pastaj (ἔπειτα, G2083) ata që janë të Krishtit, në ardhjen e tij. Pastaj (εἶτα, G1663) do të vijë fundi, kur ai t'ia dorëzojë mbretërinë Perëndisë Atë, pasi të ketë asgjësuar çdo sundim, çdo pushtet e fuqi. Sepse duhet që ai të mbretërojë, derisa t'i vërë të gjithë armiqtë nën këmbët e veta” (1 Kor. 15:23–25). Dy fjalët e përkthyera “pastaj” në këtë pasazh (ἔπειτα dhe εἶτα) që të dyja marrin kuptimin “pas asaj,” e jo kuptimin “njëkohësisht.” Për rrjedhojë ky pasazh e mbështet deri diku idenë që ashtu sikurse ka një interval kohor mes ringjalljes së Krishtit dhe ardhjes së Tij të dytë kur ne marrim një trup të ringjallur (v. 23), po kështu ka një interval kohor mes ardhjes së dytë të Krishtit dhe “fundit” (v. 24), kur Krishti t’ia dorëzojë mbretërinë Perëndisë pasi ka mbretëruar për një farë kohe dhe t’i ketë vënë të gjithë armiqtë nën këmbët e Veta.^[59]34

3. Me sfondin e një sërë pasazhesh të tjerë të cilat hedhin vështrimin ose sugjerojnë në mënyrë të qartë një kohë të ardhshme shumë më të madhe sesa epoka e tanishme, por më e shkurtër se gjendja e përjetshme, është me vend që ta shikojmë edhe një herë “Zbulesën” 20. Ka një sërë deklaratash këtu të cilat kuptohen më mirë si referenca ndaj mbretërimit të ardhshëm tokësor të Krishtit përpara gjykimit të përjetshëm.

a. Lidhja dhe burgimi i Satanit në humnerë (vgj. 2–3) nënkuptojnë një kufizim shumë më të madh të veprimtarisë së tij sesa çdo gjë tjetër që ne njohim në këtë epokë të tanishme (shiko diskutimin e mësipërm rreth jomijëvjeçarizmit).

b. Deklarata që ata të cilët janë besnikë “u kthyen në jetë” (v. 4) merret më mirë si një referencë ndaj një ringjalljeje trupore sepse vargu tjetër thotë: “Kjo është ringjallja e parë.” Folja ἔζησαο (from ζάω, G2409) “u kthyen në jetë,” është e njëjta folje dhe e njëjta formë foljore e përdorur tek “Zbulesa” 2:8, ku Jezusi e identifikon Veten si Ai i Cili “qe i vdekur dhe u kthye në jetë,” që këtu dukshëm i referohet ringjalljes së Tij.^[60]35

c. Mbi bazën e një interpretim para-mijëvjeçarist, mbretërimi me Krishtin (tek “Zbu.” 20:4) është diçka e cila është ende për të ardhmen, jo diçka e cila po ndodh tani (siç pretendojnë jomijëvjeçaristët). Kjo është e përputhshme me pjesën tjetër të Besëlidhjes së Re, ku na thuhet shpesh herë se besimtarët do të mbretërojnë me Krishtit dhe do t’u jepet autoritet prej Tij për të mbretëruar në tokë (shiko “Luka” 19:17, 19; “1 Kor.” 6:3; “Zbu.” 2:26–27; 3:21). Por Shkrimi nuk thotë askund se besimtarët në gjendjen e ndërmjetme (midis vdekjes së tyre dhe kthimit të Krishtit) janë duke mbretëruar me Krishtin ose duke e ndarë mbretërimin me Të. Në fakt, “Zbulesa më përpara paraqet shenjtorë në qiell përpara kthimit të Krishtit, duke pritur poshtë altarit dhe duke i thirrur Zotit që të fillojë të gjykojë keqbërësit e tokës (Zbu. 6:9–10). Askund nuk thuhet se të krishterët janë tashmë duke mbretëruar me Krishtin.

Ata të cilët vijnë në jetë dhe mbretërojnë me Krishtin tek “Zbulesa” 20 përfshijnë njerëz “të cilët nuk e kishin adhuruar bishën, dhe as figurën e saj dhe nuk kishin marrë damkë mbi ballin e tyre dhe në dorën e tyre” (Zbu. 20:4). Kjo është një referencë ndaj atyre të cilët nuk iu përulën përndjekjes nga bisha e përmendur tek “Zbulesa” 13:1–18. Por nëse ashpërsia e përndjekjes tek “Zbulesa” 13 na bën të dalim në përfundimi se bisha nuk ka dalë ende në skenën botërore, por që kjo është diçka që i takon të ardhmes, atëherë përndjekja nga kjo bishë është ende e ardhshme gjithashtu. Dhe, nëse kjo përndjekje është ende e ardhshme, atëherë skena tek “Zbulesa” 20 ku ata “të cilët nuk e kishin adhuruar bishën ... dhe nuk kishin marrë damkë mbi ballin e tyre dhe në dorën e tyre” (Zbu. 20:4) është ende gjithashtu e ardhshme. Kjo do të thotë se “Zbulesa” 20:1–6 nuk e përshkruan epokën e tanishme të kishës por kuptohet më mirë si referencë ndaj një mbretërimi mijëvjeçar të Krishtit.

Këto faktorë ndërthuren për të bërë një tërësi argumentesh në favor të para-mijëvjeçarizmit. Nëse bindemi për këtë pozitë, vërtetë që është një pyetje rrjedhuese nëse periudha njëmijë vjeçare është menduar të jetë një mijëvjeçar me plot kuptimin e fjalës ose thjesht një periudhë e gjatë kohore e një kohëzgjatjeje të pacaktuar. Gjithashtu, paçka se mund të mos kemi shumë qartësi për të tëra detajet e natyrës së mijëvjeçarit, ne mund të jemi të sigurt në mënyrë të arsyeshme se do të ketë një mbretërim të ardhshëm tokësor të Krishtit që do të jetë tepër ndryshe nga kjo epokë e tanishme.

E. Koha e mundimit të madh

Për ata të cilët janë të bindur nga argumentet në favor të para-mijëvjeçarizmit, duhet përcaktuar edhe një pyetje e mëtejshme: A do të kthehet Krishti përpara apo pas “mundimit të madh”?

Shprehja “mundimi i madh” vetë, vjen nga “Mateu” 24:21 (dhe pasazhet paralele), ku Jezusi thotë: “Sepse atëherë do të ketë një mundim aq të madh, sa nuk ka ndodhur që nga krijimi i botës e deri më sot, dhe as nuk do të ketë më kurrë!” Para-mijëvjeçarizmi historik beson se Krishti do të kthehet pas atij mundimi, sepse pasazhi vazhdon kështu: Por, fill pas pikëllimit të atyre ditëve, dielli do të erret ... Dhe atëherë do të duket në qiell shenja e Birit të njeriut; dhe atëherë të gjitha fiset e dheut do të mbajnë zi dhe do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe.” (Mat. 24:29–30). Por, siç është shpjeguar më lart, në shekullin e nëntëmbëdhjetë dhe të njëzetë, u përhap një larmi para-mijëvjeçarizmi i cili i përmbahet një ardhjeje para-mundimore të Krishtit. Kjo shpesh herë është quajtur pikëpamja e “rrëmbimit para-mundimor”, sepse beson se kur Krishti të kthehet në fillim, kisha do të “rrëmbehet” ose që ne do të merremi në qiell për të qenë me Të.

Argumentet për një rrëmbim të tillë para-mundimor janë si më poshtë:^[61]36

1. E tërë periudha e mundimit do të jetë një kohë derdhjeje e zemërimit të Perëndisë në botën mbarë. Për rrjedhojë nuk do të ishte e përshtatshme për të krishterët që të jenë në tokë në atë kohë.

2. Tek “Zbulesa” 3:10 Jezusi premton: “unë do të të ruaj ty nga ora e sprovës, që do të vijë mbi gjithë botën, për të provuar ata, që banojnë mbi dhe.” Ky pasazh lë të kuptohet se kisha do të hiqet nga bota përpara se të vijë ajo orë sprove.

3. Nëse Krishti kthehet pas mundimit dhe mposht të tërë armiqtë e Tij, atëherë nga do të vijnë jobesimtarët të cilët janë të domosdoshëm për popullimin e mbretërisë mijëvjeçare? Sidoqoftë, pozita para-mundimore, parasheh mijëra besimtarë judenj që bëhen të krishterë gjatë mundimeve dhe që do të futen në mbretërinë mijëvjeçare me trupa jo të përlëvduar.

4. Kjo pikëpamje e bën të mundshme të besojmë se Krishti mund të vijë në çdo moment (ardhja e Tij përpara mundimit) dhe megjithatë, që shumë shenja duhet të përmbushen përpara se Ai të vijë (ardhja e Tij pas mundimit të madh kur shenjat do të përmbushen).

Paçka se nuk është specifikisht një argument në favor të pozitës para-mundimore, duhet theksuar se para-mundimtaristët atëherë e shikojnë mësimin rreth mundimit të madh tek “Mateu” 24 si dhe paralajmërimet dhe inkurajimet që u bëhen besimtarëve në atë situatë si diçka që u zbatohet besimtarëve judenj gjatë mundimit, dhe jo ndaj kishës në përgjithësi.^[62]37

Si përgjigje ndaj këtyre argumenteve, mund të bëhen deklaratat e mëposhtme:

1. Është e papërputhshme me përshkrimet e Besëlidhjes së Re të mundimit po të themi se të tëra vuajtjet të cilat ndodhin gjatë asaj kohe, janë specifikisht rezultat i zemërimit të Perëndisë. Një pjesë e mirë e vuajtjeve vijnë për shkak të faktit që ligësia është shtuar” (Mat. 24:12) si dhe faktit që përndjekja e kishës dhe kundërshtia nga Satani shtohet ndjeshëm gjatë kësaj periudhe. Sigurisht që të tërë të krishterët, qofshin besimtarë jojudenj ose judenj) do ta shmangin kurdoherë zemërimin e Perëndisë, por kjo nuk do të thotë se ata do të shmangin të tëra vuajtjet, edhe në kohë mundimesh intensive.

2. Fakti që Jezusi u thotë besimtarëve besnikë në kishën e Filadelfias (Zbu. 3:10) që Ai nuk do t’i lejojë të futen në orën e sprovës e cila po vjen në mbarë botën, nuk është provë e mjaftueshme për të thënë që e tërë kisha do të nxirret nga bota përpara mundimit të madh. Së pari, kjo deklaratë është bërë ndaj një kishe specifike (Filadelfia) dhe nuk duhet të gjejë zbatim tek e tërë kisha në një pikë të ardhshme në histori. Për më tepër “ora e sprovës, që do të vijë mbi gjithë botën” nuk ka përse t’i referohet kohës së mundimit të madh, por ka më tepër gjasa t’i referohet një kohe të madhe vuajtjeje dhe përndjekjeje që do të vinte mbi tërë Perandorinë Romake ose tërë botën e banuar. Së fundi, premtimi që kisha në Filadelfia do të mbrohet, nuk nënkupton që ata do të nxirren nga bota, por thjesht se do të mbahen besnikë dhe që do të ruhen për të mos u lënduar nga periudha e vuajtjes dhe sprovës.

3. Për pikëpamjen para-mundimore nuk është argument të thuhet se duhet të ketë disa njerëz në trupa jo të përlëvduar të cilët do të hyjnë në mijëvjeçar, për shkak se (nga pikëpamja pas-mundimore) kur Krishti vjen në fund të mundimit, Ai do të mposhtë të tëra forcat e mbledhura kundër Tij, por kjo nuk do të thotë se Ai do t’i vrasë ose asgjësojë të tëra ato. Shumë do thjesht dorëzohen pa i besuar Krishtit, dhe kësisoj do të hyjnë në mijëvjeçar si jobesimtarë. Gjithashtu, gjatë të tërë periudhës së mijëvjeçarit, pa dyshim që shumë do të kthehen tek Krishti e do të bëhet gjithashtu besimtarë.

4. Pikëpamja para-mundimore nuk është e vetmja e përputhshme me idetë që Krishti mund të kthehet në çfarëdo kohe kur ka shenja të cilat i paraprijnë kthimit të Tij. Pozita e paraqitur në kapitullin e mëparshëm (që nuk ka gjasa por është e mundur që shenjat të jenë përmbushur), është gjithashtu e përputhshme me këto ide.^[63]38

Por, duhet thënë se prapa këtij argumenti të para-mundimtaristëve, me shumë mundësi është një çështje edhe më themelore: dëshira për të ruajtur një dallim mes kishës (që ata mendojnë se do të merret lart në qiell për të qenë me Krishtin) dhe Izraelit (që ata mendojnë se do të përbëjë popullin e Perëndisë në tokë gjatë mundimit, dhe pastaj gjatë mbretërisë mijëvjeçare). Por, ashtu sikurse vërejtëm në kapitullin e mëparshëm,^[64]39 Besëlidhja e Re nuk e mbështet dallimin e këtij lloji mes Izraelit dhe kishës. Prandaj, kjo nuk nënkupton se është nevoja të bëhet një dallim mes këtyre grupeve në kohën e mundimit dhe të mijëvjeçarit.

Ka një variacion të pozitës para-mijëvjeçariste të rrëmbimit i cili njihet me emrin pikëpamja e rrëmbimit mes-mundimor. Është mbrojtur nga Gleason Archer në esenë e tij: “Argumentet për Pozitën e Rrëmbimit në Mes të Javës së Shtatëmbëdhjetë (The Case for the Mid-Seventieth-Week Rapture Position).”^[65]40 Ai e shikon mundimin si të ndarë në dy gjysma. Tre e gjysmë të parat janë të karakterizuara nga zemërimi i njeriut dhe kisha është e pranishme në atë kohë. Tre vite e gjysmën e dytë janë karakterizuar nga zemërimi i Perëndisë, dhe gjatë asaj kohe, kisha nuk është e pranishme në tokë. Argumenti kryesor nga Shkrimit për mbështetjen e rrëmbimit mes-mundimor, është fakti se tek “Danieli” 7:25, 9:27, 12:7 dhe 11, si dhe tek “Zbulesa” 12:14, shtatë ditët ose kohët e treguara janë përgjysmuar, duke përmendur intervalin e tre e gjysmë kohërave ose tre e gjysmë ditëve si një javë simbolike, duke nënkuptuar një periudhë prej tre vjetësh e gjysmë, pas të cilës populli i Perëndisë do të shpëtohet nga mundimi i madh. Një argument tjetër në favor të kësaj pozite është se ai jep një ndjesi të shtuar të pritshmërisë së kthimit të Krishtit, përderisa tre vite e gjysmë është një periudhë më e shkurtër kohore sesa shtatë vitet.

Sidoqoftë, paçka se pasazhet tek Danieli flasin vërtetë për një ndërprerje në javën e shtatëmbëdhjetë të cilën Danieli parashikon për të ardhmen, ato nuk japin një tregues të qartë që aty nga mesi i javës besimtarët do të hiqen nga bota.^[66]41 Është gjithashtu e vështirë të shikosh se pritshmëria e një mundimi tre vitesh e gjysmë të sigurojë një kuptim shumë më të madh të afërsisë së ngjarjes sesa bën pritshmëria e një mundimi shtatë vjeçar.

Si përfundim, disa kundërshtime ndaj pozitës para-mundimore të rrëmbimit, mund të deklarohen në formën e argumenteve në favor të pikëpamjes së rrëmbimit pas-mundimor (pikëpamja historike para-mijëvjeçare sipas të cilës Krishti do të kthehet pas një periudhe mundimesh në tokë):

1. Besëlidhja e Re nuk thotë asgjëkund qartë se kisha do të hiqet nga bota përpara mundimit të madh. Nëse kjo ngjarje me peshë do të ndodhte, ne të paktën do mund të pritnim që në Besëlidhjen e Re do të gjendeshin mësime të shkoqura të dhëna për këtë qëllim. Padyshim që Jezusi na thotë se Ai do të kthehet e do të na marrë për të qenë me Të (Gjoni 14:3), dhe Pali na thotë se ne do të rrëmbehemi njëkohësisht në retë ... për të dalë përpara Zotit në ajër (1 Thes. 4:17), dhe që ne do të ndryshohemi me një të pulitur syri si dhe që do të marrim trupa të ringjallur (1 Kor. 15:51–52), por secili prej këtyre pasazheve është kuptuar nga besimtarët përgjatë gjithë historisë sikur flet jo për një rrëmbim të fshehtë të kishës përpara mundimit, por për çdo rrëmbim të dukshëm publik (ose “rrëmbimi ... në retë”) e kishës për të qenë me Krishtin vetëm pak momente përpara ardhjes së Tij në tokë me ta për të mbretëruar gjatë mbretërisë mijëvjeçare (apo, sipas një pikëpamjeje jomijëvjeçariste, gjatë gjendjes së përjetshme).^[67]42

Për më tepër, është shumë e vështirë që “1 Thesalonikasve” 4:17 ta kuptojmë si pasazhin e vetëm që flet në mënyrë të shkoqur për faktin që kisha do të “rrëmbehet ... në retë” (ose “merret lart”), si dhe për idenë e një ardhjeje të fshehtë. Ajo thotë: “Zoti vetë, me urdhër, me zë kryeengjëlli dhe me borinë e Perëndisë, do të zbresë nga qielli dhe të vdekurit në Krishtin do të ringjallen të parët” (1 Thes. 4:16). Për këto fjalë, Lion Moris (Leon Morris) me të drejtë thotë: “Mund të jetë që me këtë ai synon që ne të kuptojmë që rrëmbimi do të ndodhë në mënyrë të fshehtë, dhe se askush nuk pret që shenjtorët vetë të dinë se çfarë po ndodh. Por si zor se mund të dalësh në këtë konkluzion nga fjalët e tij. Është e vështirë të shikosh se si ai do mund ta përshkruante më qartë se kaq diçka që është e hapur dhe publike.”^[68]43

Doktrina e rrëmbimit para-mundimor e një rrëmbimi para-mijëvjeçarist është një gjë e nxjerrë nga një sërë pasazhesh të cilat janë të tëra subjekt polemikash. Për më tepër, edhe nëse dikush beson se kjo doktrinë është në Shkrim, ajo do ishte dhënë mësim me aq pak qartësi saqë nuk u zbulua deri në shekullin e nëntëmbëdhjetë. Kjo e bën të mos duket të ketë gjasa.

2. Mundimi është i lidhur mjaft qartë me kthimin e Zotit në disa pasazhe. E para, boria e fortë e cila bie për të mbledhur të zgjedhurit tek “Mateu” 24:31, tingulli i borisë së Perëndisë tek “1 Thesalonikasve” 4:16, si dhe boria e fundit pas të cilës trupat tanë ndryshohen tek “1 Korintasve” 15:51–52, të tëra këto duket se janë e njëjta trumbetë, trumbeta e fundit e cila bie m’u përpara mijëvjeçarit. Nëse është me të vërtetë “boria e fundit” (1 Kor. 15:52), atëherë është e vështirë të shikosh se si një tjetër thirrje me bori të fortë (Mat. 24:31) mund ta pasojë atë shtatë vjet më vonë.

Plus kësaj, “Mateu” 24 është shumë i vështirë për t’u kuptuar si referencë jo ndaj kishës por ndaj judenjve të cilët do të shpëtohen gjatë mundimit. Jezusi u drejtohet dishepujve të tij (Mat. 24:1–4) dhe i paralajmëron ata për përndjekjen dhe vuajtjen që do të vijë. Ai u tregon atyre për mundimin e madh që do të vijë, dhe pastaj thotë se “fill pas pikëllimit të atyre ditëve” shenja kozmike do të shfaqen dhe “atëherë të gjitha fiset e dheut do të mbajnë zi dhe do ta shohin Birin e njeriut duke ardhur mbi retë e qiellit me fuqi dhe lavdi të madhe” (Mat. 24:30). Por ka të ngjarë që Jezusi, duke ia thënë të tëra këto gjëra dishepujve të Tij, synonte që fjalët e Tij të gjejnë zbatim jo tek kisha por vetëm tek një mbretëri e ardhshme tokësore judenjsh të cilët do të kthehen në besim gjatë mundimit. Nga do mund ta kishin ditur dishepujt që ai e kishte një kuptim të tillë në mendje? Gjithashtu, nuk duket me gjasa që dishepujt këtu simbolizojnë një mbretëri të ardhshme judaike dhe jo kishën, me themelimin e të cilës ata qenë të lidhur në mënyrë kaq të integruar saqë ishin themeli i saj (Efe. 2:20).

3. Së fundi, Besëlidhja e Re nuk duket se e justifikon idenë e dy kthimeve të veçanta të Krishtit (një herë për kishën e Tij përpara mundimeve dhe pastaj shtatë vjet më vonë me kishën e Tij për të sjellë gjykim ndaj jobesimtarëve). Edhe një herë, asnjë pikëpamje e tillë nuk jepet mësim në mënyrë të shkoqur në ndonjë pasazh, por është thjesht një gjë e nxjerrë nga dallimet mes pasazheve të ndryshme të cilat përshkruajnë kthimin e Krishtit nga pikëpamje të ndryshme. Por nuk është aspak e vështirë që t’i shikojmë këto pasazhe si referuese ndaj një eventi të vetëm që ndodh në një kohë të caktuar.^[69]44

Duket që gjëja më e mirë është që të dalim në përfundimin me pjesën më të madhe të kishës përgjatë historisë, që kisha do të kalojë përmes kohës së mundimit të madh të parashikuar nga Jezusi. Ne me shumë mundësi nuk do ta kishim zgjedhur këtë shteg për veten tonë, por vendimi nuk ishte në dorën tonë. Gjithashtu, nëse Perëndia dëshiron që ndonjë nga ne që jemi gjallë tani të mbetet në tokë deri në kohën e këtij mundimi të madh, atëherë ne duhet t’i kushtojmë vëmendje fjalëve të Pjetrit: “Në qoftë se ju fyejnë për emrin e Krishtit, lum ju, sepse Fryma e lavdisë dhe Fryma e Perëndisë prehet mbi ju” (1 Pjetrit 4:14), dhe, “edhe Krishti vuajti për ne, duke na lënë një shembull, që të ndiqni gjurmët e tij” (1 Pjetrit 2:21). Kjo ide që të krishterët duhet të përgatiten për të duruar vuajtjet, shikohet gjithashtu në fjalët e Palit që ne jemi bashkëtrashëgimtarë të Krishtit, “nëse vuajmë bashkë me të, që edhe të përlëvdohemi bashkë” (Rom. 8:17). Gjithashtu, ne mund të kujtojmë se që nga koha e Noas deri në kohën e martirizimit të apostujve të hershëm, shpesh herë ka qenë mënyra e Perëndisë për të kaluar njerëzit e Tij përmes vuajtjeve në lavdi, sepse Ai bëri edhe këtë me Birin e Tij. “Sepse i kishte hije atij, për të cilin të gjitha janë dhe nëpërmjet të cilit të gjitha u bënë, duke çuar shumë bij në lavdi, ta bënte të përsosur me anë vuajtjesh, kreun e shpëtimit të tyre” (Heb. 2:10). Është nga Shpëtimtari i Cili Vetë vuajti më shumë se sa do të vuajë ndonjëherë cilido prej fëmijëve të Tij, duke qenë se kemi këshillën: “Mos ki frikë fare nga ato për të cilat do të vuash ... Ji besnik deri në vdekje dhe do të të jap kurorën e jetës” (Zbu. 2:10).

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Përpara se të lexonim këtë kapitull, a kishit ndonjë bindje se kthimi i Krishtit do të ishte jomijëvjeçarist, pas-mijëvjeçarit apo para-mijëvjeçarit? Gjithashtu, nëse do të ishte pas-mundimit apo para-mundimit? Nëse është kështu, si ka ndryshuar pikëpamja juaj tani, nëse ka ndryshuar ndopak?

2.     Shpjego mënyrën se si pikëpamja jote e tanishme rreth mijëvjeçarit, ndikon në jetën tënde të krishterë sot, shpjego mënyrën se si ti e shikoni ndikimin e mundimeve në jetën tënde të tanishme të krishterë.

3.     Si mendoni se do të ishte të jetuarit në tokë me një trup të përlëvduar dhe me Jezus Krishtin si mbret mbi të tërë botën? A mund të përshkruash në hollësi disa prej qëndrimeve dhe reagimeve emocionale që do të kesh ndaj situatave të ndryshme në një mbretëri të tillë? A je vërtetë i/e dëshiruar për një mbretëri të tillë? (Përgjigjet e tua do të variojnë disi në varësi të nëse ti pret ose jo një trup të përlëvduar gjatë mijëvjeçarit deri në gjendjen e përjetshme.)

4.     Cilat mund të jenë rezultatet si pozitive ashtu edhe negative të një pozite rrëmbimi para-mundimeve në jetën dhe qëndrimet e përditshme të të krishterëve? Në mënyrë të ngjashme, cilat mund të jenë rezultatet pozitive dhe negative të një pozite rrëmbimi pas mundimeve?

TERMA TË VEÇANTË

     jomijëvjeçarizëm

     para-mijëvjeçarizëm dispenasacional

     mundimi i madh

     para-mijëvjeçarizmi historik

     rrëmbimi mes-mundimor

     mijëvjeçar

     pas-mijëvjeçarizmi

     rrëmbimi pas-mundimor

     pas-mijëvjeçarizmi para-mundimor

     para-mijëvjeçarizmi

     rrëmbimi para-mundimor

     para-mijëvjeçarizmi para-mundimor

     rrëmbimi

BIBLIOGRAFIA

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 581–585

2. Arminiane (Ueslejane ose Metodiste)

1940 Wiley, 3:280–319

1983 Carter, 2:1118–1127

3. Baptiste

1767 Gill, 2:268–302

1907 Strong, 1010–1015

1917 Mullins, 466–472

1983–1985 Erickson, 1205–1224

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 4:264–278; 5:315–358

1949 Thiessen, 351–375, 391–395

1986 Ryrie, 439–452, 461–511

5. Luteriane

1934 Mueller, 621–625

6. E Reformuar (ose Presbiteriane)

1724–1758 Edwards, 2:278–313

1871–1873 Hodge, 3:861–868

1887–1921 Warfield, BD 643–664

1938 Berkhof, 695–707

1962 Buswell, 2:346–538

7. E Ripërtërirë (ose karizmatike/Pentakostale)

1988–1992 Williams, 3:421–444

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

(pa trajtim të hollësishëm)

Vepra të Tjera

Adams, Jay. Koha Është Afër (The Time Is at Hand). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1970. (Jomijëvjeçariste.)

Allis, O.T. Profecia dhe Kisha (Prophecy and the Church). Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1945. (Jomijëvjeçariste.)

Archer, Gleason, Paul Feinberg, Douglas Moo, dhe Richard Reiter. Rrëmbimi: Para-, Mes- apo Pas-mijëvjeçarist (The Rapture: Pre-, Mid-, or Post-tribulational?) Grand Rapids: Zondervan, 1984. (Përmban ese të argumentuara mirë nga tre pozita të ndryshme.)

Bauckham, R.J. “Mijëvjeçari (Millennium).” Tek FRT (^[70]NDT) fq. 428–430.

Beechick, Allen. Rrëmbimi Para-Mundimor (The Pre-Tribulation Rapture). Denver: Accent, 1980.

Berkouwer, G.C. Kthimi i Krishtit (The Return of Christ). Përkth. nga James Van Oosterom. Red. nga Marlin J. Van Elderen. Grand Rapids: Eerdmans, 1972.

Boettner, Lorraine. Mijëvjeçari (The Millennium). Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1957. (Pas-mijëvjeçariste.)

Clouse, F.G. “Rrëmbimi i Kishës (Rapture of the Church).” Tek FUT (^[71]EDT) fq. 908–910.

Clouse, Robert G., r^[72]ed. Kuptimi i Mijëvjeçarit: Katër Pikëpamje (The Meaning of the Millennium: Four Views). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1977. (Kapitujt nga Ladd dhe Hoekema janë deklarata të shkëlqyera të pozitave para-mijëvjeçare dhe jomijëvjeçare.)

Davis, John Jefferson. Mbretëria Fitimtare e Krishtit (Christ’s Victorious Kingdom). Grand Rapids: Baker, 1986. (Ky është një argument i shkëlqyer për pozitën pas-mijëvjeçariste.)

Erickson, Millard. Opsione Bashkëkohore në Eskatologji (Contemporary Options in Eschatology). Grand Rapids: Baker, 1977.

Feinberg, Charles L. Mijëvjeçarizmi: Dy Pikëpamjet Kryesore (Millennialism: The Two Major Views). Chicago: Moody Press, 1980. (Para-mundimore para-mijëvjeçare [Pretribulational premillennial].)

Grier, W.J. Ngjarja e Rëndësishme (The Momentous Event). London: Banner of Truth, 1970.

Gundry, R.H. Kisha dhe Mundimi i Madh (The Church and the Tribulation). Grand Rapids: Zondervan, 1973. (Pas-mijëvjeçarizmi para-mundimor.)

Hendriksen, William. Më Shumë se Fitimtarë: Një Interpretim i Librit të Zbulesës (More Than Conquerors: An Interpretation of the Book of Revelation). London: Tyndale Press, 1962. (Jomijëvjeçare.)

Hoekema, Anthony A. Bibla dhe e Ardhmja (The Bible and the Future). Grand Rapids: Eerdmans, 1979, fq. 109–238. (Jomijëvjeçare.)

Kik, J. Marcellus. Një Eskatologji e Fitores (An Eschatology of Victory). Nutley, N.J.: Presbyterian dhe Reformed, 1974. (Pas-mijëvjeçariste.)

Ladd, George Eldon. Shpresa e Bekuar (The Blessed Hope). Grand Rapids: Eerdmans, 1956. (Klasike ose pas-mundimtariste para-mijëvjeçariste.)

Lightner, Robert P. Doracaku i Ditëve të Fundit: Një Udhëzues Gjithëpërfshirës për Kuptimin e Pikëpamjeve të Ndryshme të Profecisë. Çfarë Besohet nga Grupe të Ndryshme Rreth Profecisë dhe Arsyeja Përse (The Last Days Handbook: A Comprehensive Guide to Understanding the Different Views of Prophecy. Who Believes What About Prophecy and Why). Nashville, Tenn.: Thomas Nelson, 1990.

McClain, Alva J. Madhështia e Mbretërisë (The Greatness of the Kingdom). Grand Rapids: Zondervan, 1959. (Para-mundimore para-mijëvjeçariste.)

Murray, Iain. Shpresa Puritane (The Puritan Hope). London: Banner of Truth, 1971. (Pas-mijëvjeçariste.)

Pentecost, J. Dwight. Gjërat që do të Vijnë (Things to Come). Findlay, Ohio: Dunham, 1958. (para-mundimore para-mijëvjeçariste.)

Poythress, Vern. Të Kuptojmë Dispensacionalistët (Understanding Dispensationalists). Grand Rapids: Zondervan, 1987. (Jomijëvjeçare.)

Travis, S.H. “Eskatologji (Eschatology).” Tek FRT (NDT) fq. 228–231.

Vos, Geerhardus. Eskatologjia e Palit (The Pauline Eschatology). Grand Rapids: Eerdmans, 1961. (Jomijëvjeçariste.)

Walvoord, John F. Shpresa e Bekuar dhe Mundimi (The Blessed Hope and the Tribulation). Grand Rapids: Zondervan, 1976. (Para-mundimore para-mijëvjeçare.)

_______. Mbretëria Mijëvjeçare (The Millennial Kingdom). Findlay, Ohio: Dunham, 1959. (Para-mundimore para-mijëvjeçariste.)

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Zbulesa” 20:4–6: Dhe pashë frone, dhe ata u ulën mbi to dhe atyre iu dha të gjykojnë edhe pashë shpirtrat e atyre që u ishin prerë kokat për hir të dëshmisë së Jezusit dhe për hir të fjalës së Perëndisë, dhe të cilët nuk e kishin adhuruar bishën, dhe as figurën e saj dhe nuk kishin marrë damkë mbi ballin e tyre dhe në dorën e tyre. Dhe u kthyen në jetë e mbretëruan me Krishtin për një mijë vjet. Por të vdekurit e tjerë nuk u kthyen në jetë derisa të mbusheshin të një mijë vjetët. Kjo është ringjallja e parë. I lum dhe i shenjtë është ai që ka pjesë në ngjalljen e parë. Mbi ata, vdekja e dytë nuk ka pushtet, por do të jenë priftërinj të Perëndisë dhe të Krishtit dhe do të mbretërojnë me të për një mijë vjet.

HIMN

“JEZUSI DO TË MBRETËROJË KUDO KU NDRIÇON DIELLI (JESUS SHALL REIGN WHERE’ER THE SUN)”

Ky himn nga Isaac Watts përshkruan bukur mbretërimin e Krishtit mbi botën mbarë. Pavarësisht nëse bindjet tona vetjake mbi mijëvjeçarin na shtyjnë të kuptojmë këtë himn si referencë ndaj mijëvjeçarit ose gjendjes së përjetshme, sido që të jetë, ai jep një pamje të shkëlqyer të mbretërisë për të cilën zemra jonë është e dëshiruar dhe bekimet që do të vijnë kur Jezusi të jetë Mbret mbi botën mbarë.

Jezusi do të mbretërojë kudo ku dielli ndriçon

Ngado ku rrugën e tij qarkore ai përshkon;

Mbretëria e Tij nga njëri breg në tjetrin do shtrihet,

Derisa hëna e plotë dhe çerekshe dot mos të shihet.

Për Të lutje të pafundme do të jenë ofruar,

Dhe lavdet gëlojnë për ta kurorëzuar;

Emri i Tij si një parfum erëmirë do të ngrihet

Me çdo flijim mëngjesi që do të bëhet.

Të çdo gjuhe popuj dhe mbretëri

Me këngën më të ëmbël, do banojnë në dashurinë e Tij;

Dhe zërat foshnjorë do të shpallin me gjithë zemër

Bekimet e tyre të hershme ndaj të Tijit emër.

Bekimet janë me bollëk kudo ku Ai mbretëron;

I burgosuri kërcen i lumtur kur Ai prangat ia liron,

Të lodhurit gjejnë prehje të amshuar,

Dhe të tërë të vobektët janë tani bekuar.

Le që çdo krijesë të ngrihet e të sjellë

Ndere të veçanta Mbretit tonë përjetë,

Engjëjt zbresin me këngë përsëri,

Dhe nga toka përsërit me zë të lartë, ameni.

Autor: Isaac Watts, 1719

Kapitulli 56

Gjykimi Përfundimtar dhe Ndëshkimi i Përjetshëm

Kush do të gjykohet? Çfarë është ferri?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

A. Fakti i gjykimit përfundimtar

1. Provat nga Shkrimi për një gjykim përfundimtar. Shkrimi shpesh herë pohon faktin se do të ketë një gjykim të madh përfundimtar të besimtarëve dhe jobesimtarëve. Ata do të qëndrojnë përpara selisë së gjykatës së Krishtit në trupat e ringjallur dhe do të dëgjojnë shpalljen e Tij të fatit të tyre të përjetshëm.

Gjykimi përfundimtar portretizohet në mënyrë shumë të gjallë në vegimin e Gjonit tek “Zbulesa”:

Dhe pashë një fron të madh të bardhë dhe atë që ishte ulur mbi të, nga fytyra e të cilit morën arratinë dheu dhe qielli, dhe nuk u gjet vend për ta. Dhe pashë të vdekurit, të vegjël e të mëdhenj, që qëndronin përpara Perëndisë, dhe librat u hapën; dhe një libër tjetër u hap, që është libri i jetës; dhe të vdekurit u gjykuan në bazë të gjërave të shkruara në libra, sipas veprave të tyre. Dhe deti i dha të vdekurit që ishin në të, dhe vdekja dhe ferri dhanë të vdekurit që ishin në ta; dhe u gjykuan secili sipas veprave të tij. Dhe vdekja dhe ferri u hodhën në liqenin e zjarrit. Kjo është vdekja e dytë. Dhe, nëse ndokush nuk u gjet i shkruar në librin e jetës, u hodh në liqenin e zjarrit. (Zbu. 20:11–15)

Shumë pasazhe të tjerë japin mësim këtë gjykim përfundimtar. Pali u thotë filozofëve grekë në Athinë se Perëndia “pra ... i urdhëron të gjithë njerëzit kudo, që të pendohen. Sepse ai ka caktuar një ditë në të cilën do të gjykojë me drejtësi botën me anë të një burri të cilin ai e ka caktuar; dhe për këtë u ka dhënë të gjithëve një provë të sigurt, duke e ringjallur prej së vdekurish” (Veprat 17:30–31).^[73]1 Po kështu, Pali flet për “ditën e zemërimit dhe të zbulesës së gjyqit të drejtë të Perëndisë,” (Rom. 2:5). Ka pasazhe të tjerë të cilët flasin qartë për një ditë të ardhshme gjykimi (shiko Mat. 10:15; 11:22, 24; 12:36; 25:31–46; 1 Kor. 4:5; Heb. 6:2; 2 Pjetrit 2:4; Juda 6; etj.).

Ky gjykim përfundimtar është kulmimi i shumë pararendësve me të cilët Perëndia përgjatë gjithë historisë e shpërbleu drejtësinë ose e ndëshkoi padrejtësinë. Ndërkohë që Ai solli bekime dhe çlirim nga rreziku ndaj atyre që kishin besim tek Ai, përfshi Abelin, Noeun, Abrahamin, Isakun, Jakobin, Moisiun, Davidin dhe besimtarët në popullin e Izraelit, hera-herës Ai solli gjithashtu gjykime mbi ata të cilët këmbëngulnin në mosbindje dhe mosbesim: gjykimet prej Tij ishin edhe përmbytja, shpërndarja e njerëzve nga kulla e Babelit, gjykimet e Sodomës dhe Gomorës dhe gjykimet në vazhdimësi përgjatë gjithë historisë, si ndaj individëve (Rom. 1:18–32) ashtu edhe ndaj kombeve (Isa. 13–23; etj.) që këmbëngulin në mëkat. Për më tepër, në lëmin e padukshëm frymëror, ai solli gjykim mbi engjëjt të cilët mëkatuan (2 Pjetrit 2:4). Pjetri na kujton se gjykimet e Perëndisë janë zbatuar periodikisht dhe padyshim, dhe kjo na kujton se një gjykim përfundimtar nuk ka ardhur ende, sepse “Zoti di t'i shpëtojë nga tundimi të perëndishmit dhe t'i ruajë të padrejtët që të ndëshkohen ditën e gjyqit, sidomos ata që shkojnë pas mishit në epshin e fëlliqësisë dhe e përbuzin pushtetin.” (2 Pjetrit 2:9–10).

2. A do të ketë më shumë sesa një gjykim? Sipas një pikëpamjeje dispensacionaliste, ka më shumë sesa një gjykim për të ardhur. Për shembull, dispensacionalistët nuk do ta shikonin gjykimin përfundimtar tek “Mateu” 25:31–46:

«Dhe kur të vijë Biri i njeriut në lavdinë e tij, dhe gjithë engjëjt e shenjtë bashkë me të, atëherë do të ulet mbi fronin e lavdisë së vet. Dhe të gjitha kombet do të mblidhen para tij, dhe ai do t'i ndajë njërin nga tjetri ashtu si i ndan bariu delet nga cjeptë. Dhe delet do t'i vërë në të djathtë të tij dhe cjeptë në të majtë. Atëherë Mbreti do t'u thotë atyre që do të jenë në të djathtë të tij: ``Ejani, të bekuar të Atit tim; trashëgoni mbretërinë që u bë gati për ju që nga themelimi i botës. Sepse pata uri dhe më dhatë për të ngrënë ... për aq sa ia keni bërë këtë ndonjërit prej këtyre vëllezërve të mi më të vegjël, ma keni bërë mua. Atëherë do t'u thotë edhe atyre që do të jenë në të majtë: ``Largohuni nga unë, të mallkuar, në zjarr të përjetshëm, të përgatitur për djallin dhe engjëjt e tij. Sepse pata uri dhe nuk më dhatë për të ngrënë ... për aq sa nuk ia keni bërë këtë ndonjërit prej këtyre më të vegjëlve, nuk ma keni bërë as mua''. Dhe ata do të shkojnë në mundim të përjetshëm, dhe të drejtët në jetën e përjetshme».

Nga një pikëpamje dispensacionale, ky pasazh nuk i referohet gjykimit përfundimtar (“froni i madh i bardhë” për të cilin flitet tek “Zbu.” 20:11–15), por më tepër një gjykimi që vjen pas mundimit dhe përpara fillimit të mijëvjeçarit. Ato tregojnë se ky do të jetë një “gjykim i kombeve” në të cilin kombet do të gjykohen në përputhje me atë se si kanë trajtuar popullin jude gjatë mundimit. Ata të cilët i kanë trajtuar mirë judenjtë dhe që janë të gatshëm t’i nënshtrohen Krishtit, do të hyjnë në mijëvjeçar, ndërsa atyre që nuk kanë vepruar kështu, do t’u refuzohet hyrja.

Kështu, nga pikëpamja dispensacionaliste, ka gjykime të ndryshme: (a) një “gjykim i kombeve” (Mat. 25:31–46) për të përcaktuar se kush do të hyjë në mijëvjeçar; (b) një “gjykim të veprave të besimtarëve” (nganjëherë të quajtur gjykimi βῆμα (G1037) sipas fjalës greke për “selinë e gjykatës” tek “2 Kor.” 5:10) në të cilin të krishterët do të marrin masa të ndryshme shpërblimi; dhe (c) një “gjykim para një froni të madh të bardhë” në fund të mijëvjeçarit (Zbu. 20:11–15) për të deklaruar një ndëshkim të përjetshëm ndaj jobesimtarëve.^[74]2

Pikëpamja e marrë në këtë libër është se këto tre pasazhe flasin të tërë për të njëjtin gjykim përfundimtar, e jo për tre gjykime të ndryshme. Për sa i takon “Mateut” 25:31–46 në veçanti, nuk ka gjasa që pikëpamja dispensacionale të jetë e saktë. Në këtë pasazh nuk përmendet hyrja në mijëvjeçar. Për më tepër gjykimet e shpallura nuk bëjnë fjalë për hyrjen në mbretërinë mijëvjeçare në tokë ose përjashtimin prej asaj mbretërie, por për fatin e përjetshëm të njerëzve: “trashëgoni mbretërinë që u bë gati për ju që nga themelimi i botës ... Largohuni nga unë, të mallkuar, në zjarr të përjetshëm, të përgatitur për djallin dhe engjëjt e tij ... Dhe ata do të shkojnë në mundim të përjetshëm, dhe të drejtët në jetën e përjetshme” (vgj. 34, 41, 46). Së fundi, do ishte e papërputhshme me mënyrat e veprimit të Perëndisë përgjatë gjithë Shkrimit po qe se do të merrej me fatin e përjetshëm të njerëzve mbi bazën e përkatësisë së kombeve të tyre, sepse edhe në kombet jobesimtare ka besimtarë dhe kombet të cilat tregojnë më tepër konformitet me vullnetin e zbuluar të Perëndisë, kanë gjithsesi shumë të ligj brenda tyre. Dhe “te Perëndia nuk ka anësi” (Rom. 2:11). Paçka se me të vërtetë “të gjitha kombet” janë mbledhur përpara fronit të Krishtit në këtë skenë tek (Mat. 25:32), pamja e gjykimit është një pamje gjykimi mbi individët (delet janë ndarë nga dhitë dhe ata individë të cilët i trajtuan vëllezërit e Krishtit me mirësi, mirëpriten në mbretëri ndërkohë që ata që i refuzuan ata janë refuzuar, vgj. 35–40, 42–45).

B. Koha e gjykimit përfundimtar

Gjykimi përfundimtar do të ndodhë pas mijëvjeçarit dhe rebelimit që zhvillohet në fund të tij. Gjoni e paraqet mbretërinë mijëvjeçare dhe largimin e Satanit nga ndikimi mbi tokën tek “Zbulesa” 20:1–6 (shiko diskutimin në dy kapitujt e mëparshëm) dhe pastaj thotë se “kur të kryhen të njëmijë vjetët, Satani do të zgjidhet nga burgu i tij, dhe do të dalë të mashtrojë kombet në të katër anët e dheut . . . që t'i mbledhë ata për luftë” (Zbu. 20:7–8). Pasi Perëndia e mposht në mënyrë përfundimtare këtë rebelim (Zbu. 20:9–10), Gjoni na thotë se do të vijojë gjykimi: “Dhe pashë një fron të madh të bardhë dhe atë që ishte ulur mbi të” (v. 11).

C. Natyra e gjykimit përfundimtar

1. Jezus Krishti do të jetë gjykatësi. Pali flet për “Jezu Krisht, që ka për të gjykuar të gjallë e të vdekur” (2 Tim. 4:1). Pjetri thotë se Jezus Krishti “është ai që Perëndia e ka caktuar gjykatës të të gjallëve dhe të të vdekurve” (Veprat 10:42; krahaso 17:31; Mat. 25:31–33). Kjo e drejtë për të vepruar si gjykatës mbi mbarë universin, është diçka që Ati ia ka dhënë Birit: “Ati  ... i ka dhënë gjithashtu pushtet të bëjë gjyq, sepse është Bir i njeriut” (Gjoni 5:26–27).

2. Jobesimtarët do të gjykohen. Është e qartë që të tërë jobesimtarët do të qëndrojnë përpara Krishtit për gjykim, sepse ky gjykim përfshin “të vdekurit, të vegjël e të mëdhenj” (Zbu. 20:12), dhe Pali thotë se në “ditën e zemërimit dhe të zbulesës së gjyqit të drejtë të Perëndisë,” Ai “do ta shpaguajë secilin sipas veprave të tij ... atyre, që grinden e nuk i binden së vërtetës, por i binden padrejtësisë, indinjatë dhe zemërim” (Rom. 2:5–8).

Ky gjykim i jobesimtarëve do të përfshijë shkallë të ndryshme ndëshkimi sepse lexojmë se të vdekurit u gjykuan “sipas veprave të tyre” (Zbu. 20:12, 13), dhe ky gjykim sipas asaj që njerëzit kanë bërë, duhet që për rrjedhojë të përfshijë një vlerësim të veprave të cilat njerëzit kanë bërë.^[75]3 Po kështu, Jezusi thotë:

Por ai shërbëtor, që e dinte vullnetin e zotit të tij dhe nuk u bë gati e nuk bëri sipas vullnetit të tij, do të rrihet shumë. Por ai, që nuk e dinte, po bëri gjëra që meritojnë të rrahura, do të rrihet pak.” (Luka 12:47–48).

Kur Jezusi u thotë qyteteve të Korazinit dhe Betsaidas, “ditën e gjyqit, për Tiron dhe Sidonin do të jetë më e lehtë se për ju” (Mat. 11:22; krahaso v. 24), ose kur Ai thotë se skribët “do të marrin një dënim më të rëndë” (Luka 20:47), ai nënkupton se në ditën e fundit do të ketë shkallë të ndryshme ndëshkimi.

Në fakt, çdo veprim i gabuar i bërë do të mbahet mend dhe do të shënohet për ndëshkimin që është caktuar në atë ditë, sepse “ditën e gjyqit njerëzit do të japin llogari për çdo fjalë të kotë që kanë thënë” (Mat. 12:36). Çdo fjalë e folur, çdo veprim i bërë, do të nxirret në dritë dhe do të gjykohet: “Sepse Perëndia do të vërë të gjykohet çdo vepër, edhe çdo gjë që është fshehur, qoftë e mirë apo e keqe” (Pred. 12:14).

Ashtu siç nënkuptohet nga këto vargje, në ditën e gjykimit zemrat e fshehta të popullit do të zbulohen dhe bëhen publike. Pali flet për ditën kur “Perëndia do të gjykojë të fshehtat e njerëzve me anë të Jezu Krishtit” (Rom. 2:16; krahaso Luka 8:17). “Nuk ka asgjë të mbuluar që nuk do të zbulohet, as të fshehtë që nuk do të njihet. Prandaj sa keni thënë në terr, do të dëgjohen në dritë; dhe ato që pëshpëritët në vesh ndër dhomat e brendshme, do të shpallen nga çatitë e shtëpive” (Luka 12:2–3).

3. Besimtarët do të gjykohen. Duke u shkruar të krishterëve, Pali thotë: “të gjithë, do të paraqitemi përpara fronit të gjykatës së Krishtit ... secili nga ne do t'i japë llogari Perëndisë për veten e vet” (Rom. 14:10, 12). Ai gjithashtu u thotë korintasve: “Sepse ne të gjithë duhet të shfaqemi para selisë së gjykatës së Krishtit, që secili të marrë shpagimin e gjërave që ka bërë me anë të trupit, në bazë të asaj që ka bërë, qoftë në të mirë apo në të keq” (2 Kor. 5:10; kr. Rom. 2:6–11; Zbu. 20:12, 15). Plus kësaj, ilustrimi i gjykimit përfundimtar tek “Mateu” 25:31–46 përfshin edhe ndarjen prej Krishti të deleve nga dhitë si dhe shpërblimin e atyre që marrin bekimin e Tij.

Është e rëndësishme që të kuptojmë se ky gjykim i besimtarëve do të jetë një gjykim për të vlerësuar dhe akorduar shkallë të ndryshme shpërblimi (shiko më poshtë) por fakti se ata do të përballen me një gjykim të tillë, nuk duhet t’i bëjë kurrë besimtarët të druhen se do të ndëshkohen përjetësisht. Jezusi thotë: “Ai që e dëgjon fjalën time dhe beson në atë që më ka dërguar, ka jetë të përjetshme, dhe ai nuk vjen në gjyq, por ka kaluar nga vdekja në jetë” (Gjoni 5:24). Këtu “gjykimi” duhet marrë me kuptimin e ndëshkimit dhe vdekjes së përjetshme, përderisa është vënë në kontrast me kalimin nga vdekja në jetë. Në ditën e gjykimit përfundimtar, më shumë se në çfarëdo kohe tjetër, ka rëndësi tepër të madhe që “nuk ka asnjë dënim për ata që janë në Krishtin Jezus” (Rom. 8:1). Kështu, dita e gjykimit mund të portretizohet si një ditë në të cilën besimtarët janë shpërblyer dhe jobesimtarët janë ndëshkuar:

Kombet u zemëruan, por erdhi mëria jote, dhe erdhi koha që të gjykohen të vdekurit dhe t'u jepet paga shërbëtorëve të tu, profetëve, dhe shenjtorëve, dhe atyre që kanë frikë emrin tënd, të vegjëlve dhe të mëdhenjve, dhe të shkatërrosh ata që shkatërrojnë dheun. (Zbu. 11:18)

A do të zbulohen në atë ditë të fundit të gjitha fjalët dhe veprat e bëra në fshehtësi prej besimtarëve? Fillimisht mund të mendojmë se po, sepse Pali thotë se kur Zoti të vijë, Ai do t’i “të nxjerrë në dritë të fshehtat e errësirës dhe do të shfaqë këshillat e zemrave; dhe atëherë secili do të ketë lavdërimin e vet nga Perëndia” (1 Kor. 4:5; krahaso Kol. 3:25). Sidoqoftë, ky është një kontekst i cili flet për “përgëzimin” ose lavdërimin (ἔπαινος, G2047) që vjen nga Perëndia, kështu që nuk mund të jetë duke iu referuar mëkateve. Gjithashtu, edhe vargje të tjera sugjerojnë se Perëndia nuk do t’i kujtojë kurrë më mëkatet tona: “Ti do të hedhësh në fund të detit tërë mëkatet tona” (Mik. 7:19); “Sa larg është lindja nga perëndimi, aq shumë ai ka larguar nga ne fajet tona” (Ps. 103:12); “nuk do t'i mbaj mend mëkatet e tua” (Isa. 43:25); “nuk do të kujtoj më mëkatet e tyre.” (Heb. 8:12; kr. 10:17).

Shkrimi gjithashtu na mëson se do të ketë shkallë të ndryshme shpërblimesh për besimtarët. Pali i inkurajon korintasit që të tregojnë kujdes për mënyrën se si ata e ndërtojnë kishën mbi themel tjetër përveç atij që është hedhur —Jezus Krishti Vetë.

Dhe, në qoftë se dikush ndërton mbi këtë themel ar, argjend, gurë të çmuar, dru, sanë, kashtë, vepra e secilit do të shfaqet, sepse dita do ta tregojë; sepse do të zbulohet në zjarr, dhe zjarri do të provojë veprën e secilit e ç'lloji është. Në qoftë se vepra që dikush ka ndërtuar mbi themelin qëndron, ai do të marrë pagë. Në qoftë se vepra e dikujt digjet, do të pësojë humbje, por ai vetë do të shpëtohet, por, si përmes zjarrit. (1 Kor. 3:12–15)

Në mënyrë të ngjashme Pali thotë për të krishterët se “ne të gjithë duhet të shfaqemi para selisë së gjykatës së Krishtit, që secili të marrë shpagimin e gjërave që ka bërë me anë të trupit, në bazë të asaj që ka bërë, qoftë në të mirë apo në të keq” (2 Kor. 5:10), duke nënkuptuar gjithashtu shkallë të ndryshme shpërblimesh për atë që ne kemi bërë në këtë jetë. Në mënyrë të ngjashme, në shëmbëlltyrën e parave, atij që bëri dhjetë pare më shumë iu tha: “sundo mbi dhjetë qytete,” dhe atij që me pesë paret bëri pesë pare më shumë iu tha: “Edhe ti ji mbi pesë qytete” (Luka 19:17, 19). Ka shumë pasazhe të tjerë të cilët në mënyrë të ngjashme na mësojnë ose nënkuptojnë shkallët e shpërblimit për besimtarët në gjykimin përfundimtar.^[76]4

Por këtu ne duhet të ruhemi nga keqkuptimet: Paçka se do të ketë shkallë të ndryshme shpërblimi në qiell, gëzimi i cilitdo person do të jetë i plotë dhe i plotësuar për gjithë përjetësinë. Nëse pyesim se si do mund të realizohet kjo kur do ketë shkallë të ndryshme shpërblimi, nuk do të bënim gjë tjetër përveçse thjesht do tregonim se perceptimi ynë i lumturisë është i bazuar mbi supozimin se lumturia varet nga ajo që personi zotëron ose nga statusi dhe fuqia që ne kemi. Faktikisht, sido që të jetë, lumturia jonë e vërtetë përbëhet nga gjetja e kënaqësisë tek Perëndia dhe gëzimi në statusin dhe njohjen që Ai na ka bërë. Budallallëku i të menduarit se vetëm ata të cilët janë shpërblyer shumë e që u është dhënë një status i lartë do të jenë tërësisht të lumtur në parajsë, shikohet kur ne kuptojmë se sado i madh të jetë shpërblimi që na është dhënë, gjithmonë do të ketë nga ata që kanë një shpërblim më të madh, ose të cilët kanë një status dhe autoritet më të lartë, përfshi apostujt, krijesat qiellore, Jezus Krishtin dhe Perëndinë Vetë. Për rrjedhojë, nëse statuset më të lartë do të ishin thelbësorë me qëllim që njerëzit të jenë të lumtur, askush veç Perëndisë nuk do qe tërësisht i lumtur në qiell, gjë që është pa dyshim një ide e pasaktë. Për më tepër, ata të cilët kanë një shpërblim dhe nderim më të madh në qiell, ata të cilët janë më pranë fronit të Perëndisë, gjejnë kënaqësi jo në statusin e tyre por vetëm në privilegjin e rënies përmbys përpara fronit të Perëndisë për ta adhuruar Atë (shiko Zbu. 4:10–11).

Nga ana morale dhe frymërore, do të ishte me dobi për ne po të kemi një vetëdije më të madhe për këtë mësim të qartë të Besëlidhjes së Re mbi shkallët e ndryshme të shpërblimit qiellor. Kjo nuk do të na bënte konkurrentë të njëri-tjetrit por do të na bënte ta ndihmojmë dhe inkurajojmë njëri-tjetrin në mënyrë që të tërë të mund ta rritim shpërblimin tonë qiellor, sepse Perëndia ka një kapacitet të pafundmë për të na sjellë të tërëve bekime, dhe të tërë ne jemi gjymtyrë të njëri-tjetrit (kr. 1 Kor. 12:26–27). Kështu do t’i kushtonim më me zell vëmendje qortimit prej autorit të hebrenjve: “le të kujdesemi për njëri-tjetrin, për t'u nxitur për dashuri dhe vepra të mira, pa hequr dorë nga të mbledhurit tonë, sikurse kanë zakon disa, por të nxisim njëri-tjetrin, aq më tepër se e shihni ditën që po afrohet” (Heb. 10:24–25). Për më tepër, në vetë jetën tonë, një kërkim i bërë me gjithë zemër i shpërblimit të ardhshëm qiellor, do të na motivonte që të punojmë me tërë zemër për Zotin në çfarëdo detyre tek e cila Ai na thërret, qoftë e vogël ose e madhe, e paguar ose e papaguar. Ajo do të na bënte gjithashtu që të jemi të dëshiruar për aprovimin e Tij e jo për pasuri ose sukses. Ajo do të na motivonte për ndërtimin e kishës mbi të vetmin themel: Jezus Krishtin (1 Kor. 3:10–15).

4. Engjëjt do të gjykohen. Pjetri thotë se engjëjt e rebeluar janë hedhur në skëterrë “që të ruhen për gjyq” (2 Pjetrit 2:4), dhe “Juda” thotë se engjëjt e rebeluar janë mbajtur nga Perëndia “për gjyqin e ditës së madhe” (Juda 6). Kjo do të thotë se të paktën, engjëjt e rebeluar ose demonët, do të jenë subjekt gjithashtu i gjykimit në atë ditë të fundit.

Shkrimi nuk nënkupton në mënyrë të qartë nëse engjëjt e drejtë do t’i nënshtrohen gjithashtu ndonjë lloj vlerësimi për shërbimin e tyre, por është e mundur që ato të përfshihen në deklaratën e Palit: “A nuk e dini ju se ne do të gjykojmë engjëj?” (1 Kor. 6:3). Ka mundësi që kjo të përfshijë engjëjt e drejtë për shkak se nuk ka ndonjë tregues në kontekst që Pali të jetë duke folur për demonët ose engjëjt e rënë, dhe fjala “engjëll” pa cilësime të mëtejshme në Besëlidhjen e Re normalisht do të kuptohej se i referohej engjëjve të drejtë. Por ky tekst nuk është aq i shkoqur sa të na japë siguri.

5. Ai do të ndihmojë në veprën e gjykimit. Është më tepër një aspekt i mahnitshëm i mësimit të Besëlidhjes së Re që ne (besimtarët do të marrim pjesë në procesin e gjykimit. Pali thotë:

A nuk e dini ju se shenjtorët do të gjykojnë botën? Dhe, nëse bota do të gjykohet nga ju, a thua nuk jeni të aftë të gjykoni gjërat më të vogla? A nuk e dini ju se ne do të gjykojmë engjëj? Dhe aq më tepër mund të gjykojmë gjërat e kësaj jete! (1 Kor. 6:2–3)

Mund të thuhet se kjo thjesht do të thotë se ne do të shikojmë deklarimin e gjykimeve të dhëna nga Krishti dhe do t’i miratojmë ato, por kjo nuk duket se përshtatet mirë me kontekstin sepse këtu Pali po i inkurajon korintasit që t’i zgjidhin mosmarrëveshjet e tyre ligjore mes tyre e jo t’i paraqesin ato në gjykatë përpara jobesimtarëve. Në këtë kontekst, ai thotë: “Kështu midis jush nuk paska asnjë të urtë, që mund të gjykojë midis vëllezërve të tij? Por një vëlla hyn në gjyq me të vëllanë, dhe kjo përpara të pabesëve.” (1 Kor. 6:5–6). Ky lloj gjykimi padyshim që përfshin një vlerësim të kujdesshëm dhe një dallim të mençur. Gjithashtu, kjo nënkupton se një vlerësim i tillë i kujdesshëm dhe një dallim i tillë do të ushtrohet prej nesh në gjykimin e engjëjve dhe në gjykimin e botës në ditën e gjykimit përfundimtar.

Kjo është e ngjashme me mësimin tek “Zbulesa” 20, ku Gjoni thotë se pa frone “ata u ulën mbi to dhe atyre iu dha të gjykojnë” (Zbu. 20:4). Paçka se teksti nuk e shpjegon identitetin e atyre që ishin ulur në ato frone, fakti se ata përmenden në shumës tregon se Krishti nuk e ka rezervuar çdo aspekt të procesit të gjykimit vetëm për Vete. Në fakt, Ai u thotë dymbëdhjetë dishepujve të Tij: do të “uleni mbi dymbëdhjetë frone për të gjykuar të dymbëdhjetë fiset e Izraelit” (Mat. 19:28; krahaso me Luka 22:30). Kjo është në linjë me faktin që përgjatë gjithë historisë së shpengimit, Perëndia hera-herës e ka lënë të drejtën për të ushtruar gjykim në duart e autoriteteve njerëzore, ndërkohë që Moisu dhe pleqtë të cilët e ndihmojnë, gjyqtarët e Izraelit të cilët Perëndia i ngriti gjatë periudhës së gjyqtarëve, mbretërit e mençur të tillë si Davidi dhe Salomoni, qeveria civile e shumë kombeve (shiko “Rom.” 13:1–7; “1 Pjetrit” 2:13–14), ose ata të cilët kanë autoritetin për të mbretëruar dhe për të qeverisur përbrenda kishës, si dhe për të mbikëqyrur ushtrimin e disiplinës kishtare.

D. Domosdoshmëria e gjykimit përfundimtar

Përderisa kur besimtarët vdesin ata kalojnë menjëherë në praninë e Perëndisë, dhe kur vdesin jobesimtarët ata kalojnë në një gjendje ndarjeje nga Perëndia dhe pësimit të ndëshkmimit,^[77]5 ne mund të pyesim veten përse Perëndia atëherë ka caktuar tek e fundit një kohë për gjykimin përfundimtar. Berkhof-i me mençuri tregon që gjykimi përfundimtar nuk ka për qëllim t’i bëjë me dije Perëndisë gjendjen e zemrave tona ose vazhdën e sjelljes së jetës tonë, sepse Ai tashmë e di atë hollësisht. Berkhofi thotë për gjykimin përfundimtar:

Në fakt, do t’i shërbejë qëllimit të shpalosjes përpara të tëra krijesave me arsye, lavdinë deklarative të Perëndisë në një akt formal, forenzik që përlëvdon nga njëra anë shenjtërinë dhe drejtësinë e Tij, dhe nga ana tjetër, hirin dhe mëshirën e Tij. Për më tepër, duhet mbajtur mend se gjykimi në ditën e fundit do të ndryshojë nga ai i vdekjes së secilit individ në më shumë se një drejtim. Nuk do të jetë i fshehtë por publik; nuk do të ketë të bëjë vetëm me shpirtin por edhe me trupin. Nuk do të ketë referencë ndaj një individi të vetëm por ndaj të tërë njerëzve.^[78]6

E. Drejtësia e Perëndisë në gjykimin përfundimtar

Shkrimi pohon qartë se Perëndia do të jetë tërësisht i drejtë në gjykimet që bën dhe askush nuk do jetë në gjendje që të ankohet kundër Tij atë ditë. Perëndia është ai i cili “gjykon sipas veprës së gjithsecilit” (1 Pjetrit 1:17), dhe “te Perëndia nuk ka anësi” (Rom. 2:11; krahaso me Kol. 3:25). Për këtë arsye, në ditën e fundit “çdo gojë” do të “heshtë,” dhe e tërë bota do të “bëhet fajtore përpara Perëndisë” (Rom. 3:19), e asnjë nuk do jetë në gjendje që të ankohet që Perëndia e ka trajtuar në mënyrë të padrejtë. Në fakt, një nga bekimet e mëdha të gjykimit përfundimtar, do të jetë që shenjtorët dhe engjëjt do të shikojnë të demonstruar në miliona jetë, drejtësinë absolutisht të pastër të Perëndisë, dhe ky do të jetë një burim lavdërimi për Të përgjatë gjithë përjetësisë. Në kohën e gjykimit mbi Babiloninë e ligë, do të ketë lavdërime të mëdha në qiell, sepse Gjoni thotë: “dëgjova zërin e madh të një turme të shumtë në qiell, duke thënë: «Aleluja! Shpëtimi, dhe lavdia, dhe nderimi, dhe fuqia i përkasin Zotit, Perëndisë tonë, sepse të vërteta dhe të drejta janë gjykimet e tij» (Zbu. 19:1–2).

F. Aplikimi moral i gjykimit përfundimtar

Doktrina e gjykimit përfundimtar ka një sërë ndikimesh pozitive morale në jetën tonë.

1. Doktrina e gjykimit përfundimtar e plotëson ndjesinë tonë të brendshme për nevojën për drejtësi në botë. Fakti që do të ketë një gjykim përfundimtar na siguron që si përfundim, universi i Perëndisë është i drejtë sepse Perëndia është në kontroll e se Ai mban dokumentime të saktë dhe bën gjykim të drejtë. Kur Pali u thotë skllevërve që të jenë të nënshtruar ndaj zotërinjve të tyre, ai i siguron ata se: “ai që punon padrejtësisht do të marrë shpagimin për gjëra të padrejta që ka bërë, dhe nuk do të ketë anësi” (Kol 3:25). Kur pamja e një gjykimi përfundimtar përmend faktin që “librat u hapën” (Zbu. 20:12; krahaso me “Mal.” 3:16), kjo na kujton (pavarësisht nëse këto libra janë për t’u marrë me kuptim të drejtpërdrejtë ose simbolik) që një regjistrim i përhershëm dhe i saktë i të tërë veprave tona mbahet prej Perëndisë dhe në fund të tëra llogaritë do të lahen dhe vihen në vend.

2. Doktrina e gjykimit përfundimtar na jep mundësinë t’i falim lirisht të tjerët. Ne e kuptojmë se nuk varet prej nesh që të hakmerremi ndaj të tjerëve që kanë bërë padrejtësi ndaj nesh, ose madje që duan të bëjnë këtë, sepse Perëndia e ka rezervuar atë të drejtë për Veten e Tij. Mos u hakmerrni për veten tuaj, o të dashur, por i jepni vend zemërimit të Perëndisë, sepse është shkruar: "Mua më përket hakmarrja, unë do të shpaguaj, thotë Zoti" (Rom. 12:19). Në këtë mënyrë, kurdoherë që na kanë bërë një padrejtësi, ne mund të lëmë në dorën e Perëndisë çfarëdo dëshire për të dëmtuar ose shpaguar personin që na e ka bërë atë padrejtësi, duke e ditur se çdo e keqe në univers si përfundim do të shlyhet. Ose do të dalë se është paguar nga Krishti kur Ai vdiq në kryq (nëse shkelësi bëhet i krishterë), ose do të paguhet në gjykimin përfundimtar (në rastin e atyre të cilët nuk i besojnë Krishtit për shpëtim). Por, sido që të jetë, situatën ne mund ta lëmë në duart e Perëndisë dhe pastaj të lutemi që personi që ka kryer fajin t’i besojë Krishtit për shpëtimin e shpirtit dhe për rrjedhojë të marrë faljen për mëkatet e tij ose të saj. Ky mendim duhet të na frenojë nga mbajtja përbrenda e hidhësisë ose mërisë në zemrat tona për padrejtësitë që kemi vuajtur e të cilat nuk janë shlyer: Perëndia është i drejtë dhe këto situata ne mund t’i lëmë në duart e Tij, duke e ditur se një ditë ai do t’i ndreqë të gjitha gjërat e gabuara dhe do të japë shpërblime dhe ndëshkime absolutisht të drejta. Në këtë mënyrë do jemi duke ndjekur shembullin e Krishtit, i Cili “Kur e fyenin, nuk e kthente fyerjen, kur vuante, nuk kërcënonte, po ia dorëzoi atij që gjykon drejtësisht.” (1 Pjetrit 2:22–23). Ai gjithashtu u lut: “Atë, fali ata sepse nuk dinë ç'bëjnë” (Luka 23:34; krahaso me “Veprat” 7:60, Ku Stefani ndoqi shembullin e Jezusit duke u lutur për ata që po e vrisnin).

3. Doktrina e gjykimit përfundimtar siguron një motiv për një jetesë të drejtë. Për besimtarët, gjykimi përfundimtar është një shtysë për besnikëri dhe vepra të mira, jo si një mënyrë e fitimit me forcat e tua të faljes së mëkateve, por si një mënyrë për të fituar një shpërblim më të madh të përjetshëm.^[79]7 Ky është një motiv i shëndetshëm dhe i mirë për ne. Jezusi na thotë: “mblidhni për vete thesare në qiell” (Mat. 6:20)—paçka se kjo bie ndesh me pikëpamjet e parapëlqyera të kulturës tonë shekullare, një kulture e cila nuk beson me të vërtetë në ekzistencën e parajsës e as të shpërblimeve të përjetshme.

Për jobesimtarët, doktrina e gjykimit përfundimtar ofron gjithsesi disa kufizime morale në jetën e tyre. Nëse në një shoqëri ka një pranim të përhapur të përgjithshëm që të të tërë një ditë do t’i japin llogari Krijuesit të universit për jetën e tyre, një farë “frike prej Perëndisë” do të karakterizojë jetën e shumë njerëzve. Në kontrast me këtë, ata të cilët nuk kanë një vetëdije të thellë për gjykimin përfundimtar e kanë lënë veten në ligësi gjithnjë e më të mëdha, duke demonstruar se “nuk ka frikë Perëndie para syve të tyre” (Rom. 3:18). Ata të cilët e mohojnë gjykimin përfundimtar, Pjetri thotë se do të jenë “përqeshës” të cilët “në ditët e fundit do të vijnë dhe të cilët do të ecin sipas dëshirave të veta, dhe do të thonë: "Ku është premtimi i ardhjes së tij? Sepse, që kur etërit fjetën, të gjitha gjërat mbetën në po atë gjendje si në fillim të krijimit" (2 Pjetrit 3:3–4). Ai gjithashtu deklaron se të paudhët të cilëve “u duket çudi që ju nuk rendni me ta në po ato teprime shthurjeje,” dhe “ju shajnë” gjithsesi, “ata do të japin llogari para atij që është gati të gjykojë të gjallë e të vdekur” (1 Pjetrit 4:4–5). Një vetëdije për gjykimin përfundimtar është edhe një ngushëllim për besimtarët dhe edhe një paralajmërim për jobesimtarët që të mos vazhdojnë në rrugët e tyre të liga të jetesës.

4. Doktrina e gjykimit përfundimtar siguron një motiv të shkëlqyer për ungjillëzim. Vendimet e marra nga njerëzit në këtë jete, do të ndikojnë fatin e tyre për gjithë përjetësinë dhe është e drejtë që zemrat tona të ndjejnë dhe gojët tona t’i bëjnë jehonë ndjenjës së thirrjes prej Perëndisë përmes Ezekielit: “kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija. Pse vallë duhet të vdisni, o shtëpi e Izraelit?” (Ezek. 33:11). Në fakt, Pjetri lë të kuptohet se vonesa e kthimit të Zotit është si pasojë e faktit që Perëndia “është zemërgjerë ndaj nesh, sepse nuk do që ndokush të humbasë, por që të gjithë të vijnë në pendim” (2 Pjetrit 3:9).

G. Ferri

Është me vend që të diskutojmë doktrinën e ferrit në lidhje me doktrinën e gjykimit përfundimtar. Ne mund ta përkufizojmë ferrin si vijon: Feri është një vend ndëshkimi i përjetshëm koshient për të ligjtë. Shkrimi jep mësim në një sërë pasazhesh se një vend i tillë ekziston vërtetë. Në fund të shëmbëlltyrës të talentave, zotëria thotë: “shërbëtorin e pavlerë hidheni në errësirën e jashtme. Atje do të jetë qarje dhe kërcëllim dhëmbësh'” (Mat. 25:30). Ky është një nga një sërë treguesish se do të ketë një ndëshkim të vetëdijshëm pas gjykimit përfundimtar. Në mënyrë të ngjashme, në ditën e gjykimit, mbreti do t’u thotë disave: “Largohuni nga unë, të mallkuar, në zjarr të përjetshëm, të përgatitur për djallin dhe engjëjt e tij” (Mat. 25:41), dhe Jezusi thotë se ata që do të ndëshkohen në këtë mënyrë “do të shkojnë në mundim të përjetshëm, dhe të drejtët në jetën e përjetshme” (Mat. 25:46).^[80]8 Në këtë tekst, paralelizmi mes “jetës së përjetshme” dhe “mundimit të përjetshëm” lë të kuptohet se të dyja këto gjendje do të jenë të pafundme.^[81]9

Jezusi i referohet ferrit me fjalët: “zjarri i pashueshëm” (Mark 9:43), dhe thotë se ferri është një vend “ku krimbi i tyre nuk vdes dhe zjarri nuk fiket” (Mark 9:48).^[82]10 Historia e të pasurit dhe Llazarit tregon për një vetëdije të tmerrshme për ndëshkimin:

Por ndodhi që i varfri vdiq dhe engjëjt e çuan në gji të Abrahamit; vdiq edhe pasaniku dhe u varros. Dhe në ferr, duke qenë në mundime, i çoi sytë dhe pa nga larg Abrahamin dhe Llazarin në gji të tij. Atëherë ai bërtiti dhe tha: ``O atë Abraham, ki mëshirë për mua, dhe dërgoje Llazarin të lagë majën e gishtit të vet në ujë që të më freskojë gjuhën, sepse po vuaj tmerrësisht në këtë flakë.” (Luka 16:22–24)

Ai pastaj i përgjërohet Abrahamit që të dërgojë Llazarin në shtëpinë e të atit, “sepse unë kam pesë vëllezër e le t'i paralajmërojë rreptësisht që të mos vijnë edhe ata në këtë vend mundimesh” (Luka 16:28).

Kur ne kthehemi tek “Zbulesa” përshkrimet e këtij ndëshkimi të përjetshëm janë gjithashtu shumë të shkoqura:

Dhe një engjëll i tretë i ndoqi duke thënë me zë të madh: «Nëse ndokush adhuron bishën dhe figurën e saj dhe merr damkën mbi ballin e tij ose mbi dorën e tij, do të pijë edhe ai nga vera e zemërimit të Perëndisë, që është derdhur e papërzier në kupën e zemërimit të tij dhe do të mundohet me zjarr e squfur përpara engjëjve të shenjtë dhe përpara Qengjit. Dhe tymi i mundimit të tyre ngjitet në jetë të jetëve, dhe nuk do të kenë prehje ditë e natë ata që adhurojnë bishën dhe figurën e saj dhe kushdo që merr damkën e emrit të saj. (Zbu. 14:9–11)

Ky pasazh pohon shumë qartë idenë e një ndëshkimi të përjetshëm koshient të jobesimtarëve.

Në lidhje me gjykimin e qytetit të lig të Babilonisë një shumicë e madhe në qiell thërret: “Aleluja! Dhe tymi i saj ngjitet në jetë të jetëve” (Zbu. 19:3). Pasi rebelimi përfundimtar i Satanit shtypet, lexojmë se: “Djalli që i mashtronte, u hodh në liqenin e zjarrit e të squfurit, ku janë bisha dhe profeti i rremë; dhe do të mundohen ditë e natë në jetë të jetëve” (Zbu. 20:10). Ky pasazh është gjithashtu i rëndësishëm në lidhje me “Mateun” 25:41, në të cilin jobesimtarët dërgohen “në zjarr të përjetshëm, të përgatitur për djallin dhe engjëjt e tij.” Këto vargje duhet të na bëjnë të kuptojmë madhësinë e të keqes që gjendet në mëkatin dhe rebelimin ndaj Perëndisë, si dhe madhësinë e shenjtërisë dhe drejtësisë së Perëndisë që jep këtë lloj ndëshkimi.

Ideja që do të ketë një ndëshkim të përjetshëm me vetëdije të jobesimtarëve është mohuar kohët e fundit edhe prej disa teologëve ungillorë.^[83]11 Më përpara është mohuar nga Kisha Adventiste e Ditës së Shtatë si dhe nga individë të ndryshëm përgjatë gjithë historisë së kishës. Ata të cilët mohojnë ndëshkimin e përjetshëm koshient, shpesh herë mbrojnë “asgjësueshmërizimin,” një mësim ky sipas të cilit, pasi të ligjtë të kenë vuajtur ndëshkimin prej zemërimit të Perëndisë për një farë kohe, Perëndia do t’i “asgjësojë” ata në mënyrë që të mos ekzistojnë më.^[84]12 Shumë prej atyre të cilët besojnë në asgjësueshmërizimin, besojnë gjithashtu realitetin e gjykimit përfundimtar si dhe ndëshkimin për mëkatin, por ato thonë se pasi mëkatarët të kenë vuajtur për një periudhë të caktuar kohore, duke mbajtur zemërimin e Perëndisë kundër mëkatit të tyre, ata në fund do të reshtin së ekzistuari. Ndëshkimi për rrjedhojë do të jetë “koshient” por nuk do të jetë i “përjetshëm.”

Argumente të cilat shkojnë në favor të jomijëvjeçarizmit, janë: (1) referencat biblike ndaj shkatërrimit të të ligjve, të cilat disa thonë se nënkupton që ata nuk do të ekzistojnë pasi ata të shkatërrohen (Fil. 3:19; 1 Thes. 5:3; 2 Thes. 1:9; 2 Pjetrit 3:7; etj.); (2) papërputhshmëria në dukje e ndëshkimit të përjetshëm me vetëdije nga njëra anë, me dashurinë e Perëndisë nga ana tjetër; (3) padrejtësia në dukje tek disproporcioni mes mëkateve të kryera në kohë dhe ndëshkimit që është i përjetshëm; dhe (4) fakti që prania e vazhduar e krijesave të këqija në universin e Perëndisë do ta shëmtonte përjetësisht përsosmërinë e një universi të cilin Perëndia e krijoi për të pasqyruar lavdinë e Tij.

Si përgjigje ndaj kësaj, duhet thënë se pasazhet të cilat flasin për shkatërrimin (të tilla si “Fil.” 3:19; “1 Thes.” 5:3; “2 Thes.” 1:9; dhe “2 Pjetrit” 3:7) nuk nënkuptojnë domosdoshmërisht reshtjen e ekzistencës sepse në këto pasazhe termat e përdorur për “shkatërrim” nuk është se domosdoshmërisht nënkuptojnë një reshtje ndaj ekzistencës ose ndonjë forme asgjësimi, por që thjesht mund të jenë mënyra referimi ndaj efekteve të dëmshme dhe shkatërrimtare të gjykimit përfundimtar ndaj jobesimtarëve.^[85]13

Në lidhje me argumentin nga dashuria për Perëndinë, e njëjta vështirësi në pajtimin e dashurisë së Perëndisë me ndëshkimin e përjetshëm, do të dukej të ishte e pranishme në pajtimin e dashurisë së Perëndisë me idenë e ndëshkimit hyjnor, dhe, anasjelltas, nëse (ashtu sikurse Shkrimi dëshmon gjerësisht) është e përputhshme për Perëndinë që të ndëshkojë të ligjtë për një kohë të caktuar pas gjykimit përfundimtar, atëherë duket se nuk ka ndonjë arsye të nevojshme përse nuk do të ishte e papërputhshme për Perëndinë që të vinte të njëjtin ndëshkim për një periudhë të pafundme kohore.

Ky lloj arsyetimi mund t’i shtyjë disa njerëz që të adoptojnë një lloj tjetër asgjësueshmërizimi, një në të cilin nuk ka vuajtje ndërkohë që personi është i vetëdijshëm, madje as edhe për një kohë të shkurtër dhe i vetmi ndëshkim është që jobesimtarët të reshtin së ekzistuari pasi të kenë vdekur. Por si përgjigje ndaj kësaj, mund të ngrihet pyetja nëse ky lloj asgjësueshmërizimi i menjëhershëm mund të quhet me të vërtetë një ndëshkim, përderisa nuk do të kishte dhembje koshiente. Në fakt, garancia se do të kishte një reshtje të ekzistencës, do t’u dukej shumë vetëve, veçanërisht atyre të cilët janë duke vuajtur dhe që janë në vështirësi në këtë jetë, në një farë mënyre si një alternativë e dëshirueshme. Gjithashtu, nëse jobesimtarët nuk do ndëshkoheshin aspak, edhe njerëz si Hitleri dhe Stalini nuk do t’i gjente gjë, dhe në univers nuk do të kishte drejtësi përfundimtare. Kështu, njerëzit do të kishin një motivim të madh për të qenë sa më të ligj që të ishte e mundur në këtë jetë.

Argumenti sipas të cilit ndëshkimi i përjetshëm është i padrejtë (për shkak se ka një shpërpjesëtim mes mëkatit të përkohshëm dhe ndëshkimit të përjetshëm) supozon më mënyrë të gabuar se ne nuk e dimë masën e të keqes së bërë kur mëkatarët ngrenë krye kundër Perëndisë. David Kingdon vëren se “mëkati kundër Krijuesit është i neveritshëm deri në një shkallë tejet përtej përfytyrimit tonë të shtrembëruar nga mëkati’ [aftësisë] për të ngjizur ... Kush do të kishte guximin t’i sugjeronte Perëndisë se çfarë duhet të ishte ... ndëshkimi?”^[86]14 Ai reagon gjithashtu ndaj këtij kundërshtimi duke sugjeruar që jobesimtarët në ferr, mund të vazhdojnë të mëkatojnë dhe të marrin ndëshkim për mëkatin e tyre, por kurrë të mos pendohen dhe vëren se “Zbulesa” 22:11 tregon nga ky drejtim: “Kush është i padrejtë, le të vazhdojë të jetë i padrejtë, kush është i ndyrë le të vazhdojë të jetë i ndyrë.”^[87]15

Në këtë pikë, për më tepër, një argument i bazuar tek drejtësia e Perëndisë, mund të paraqitet kundër asgjësueshmërizimit. Koha e shkurtër e ndëshkimit e parashikuar nga asgjësueshmërizimisti, a shlyen faktikisht të tërë mëkatin e jobesimtarit dhe e kënaq drejtësinë e Perëndisë? Nëse jo, atëherë drejtësia e Perëndisë nuk është vënë në vend dhe jobesimtari nuk duhet asgjësuar. Por nëse po, atëherë jobesimtarit i duhet të lejohet që të shkojë në parajsë, dhe ai ose ajo nuk duhet asgjësuar. Sido që të jetë, asgjësueshmëria nuk është as e domosdoshme dhe as e drejtë.

Në lidhje me argumentin e katërt, ndërkohë që e keqja e cila mbetet e pandëshkuar heq nga lavdia e Perëndisë në univers, edhe ne duhet të kuptojmë se kur Perëndia ndëshkon të keqen dhe triumfon mbi të, lavdia e drejtësisë, paanshmërisë si dhe fuqia e Tij për të ngadhënjyer mbi të gjithë kundërshtinë, do të shikohet (shiko Rom. 9:17, 22–24). Thellësitë e pasurive të mëshirës së Perëndisë, do të zbulohen gjithashtu në atë kohë, sepse të tërë mëkatarët e shpenguar do ta kuptojnë se edhe ata e meritojnë një ndëshkim të tillë nga Perëndia, dhe e kanë shmangur atë vetëm përmes hirit të Perëndisë nëpërmjet Jezus Krishtit (kr. Rom. 9:23–24).

Megjithatë, pasi janë thënë të tëra këto gjëra, na duhet të pranojmë se zgjidhja përfundimtare e thellësisë së kësaj çështjeje, gjendet shumë përtej aftësisë tonë për të kuptuar dhe mbetet e fshehur në këshillat e Perëndisë. Po të mos ishte për pasazhet e Shkrimit të cituara më lart të cilat konfirmojnë kaq qartë ndëshkimin e përjetshëm të vetëdijshëm, asgjësueshmërizimi neve mund të na duket si një opsion tërheqës. Paçka se asgjësueshmërizimi mund të kundërshtohet me argumente teologjikë, në fund të fundit është qartësia dhe forca e vetë pasazheve të cilat na bindin që asgjësueshmërizimi është i pasaktë dhe se Shkrimi vërtetë që na mëson ndëshkimin e ndërgjegjshëm të të ligjve.^[88]16

Si duhet ta marrim këtë doktrinë? Është e vështirë (dhe e vështirë duhet të jetë) që ne të mendojmë për këtë doktrinë sot. Nëse zemrat tona nuk preken kurrë nga një pikëllim i thellë kur mendohemi thellë për këtë doktrinë, atëherë ka një mangësi serioze në ndjeshmërinë tonë frymërore dhe emocionale. Kur Pali mendon për gjendjen e humbur të bashkëkombësve të tij judenj, ai thotë: “kam një trishtim të madh dhe një dhembje të vazhdueshme në zemrën time” (Rom. 9:2). Kjo është e përputhshme me atë që Perëndia na thotë për pikëllimin e vet për vdekjen e të ligjve: “Ashtu siç është e vërtetë që unë rroj», thotë Zoti, Zoti, «unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të kthehet nga rruga e tij dhe të jetojë; kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija. Pse vallë duhet të vdisni, o shtëpi e Izraelit?” (Ezek. 33:11). Edhe agonia e Jezusit është evidente kur Ai ia bret: “Jerusalem, Jerusalem, që i vret profetët dhe i vret me gurë ata që të janë dërguar! Sa herë kam dashur t'i mbledh bijtë e tu ashtu siç i mbledh klloçka zogjtë e vet nën krahë, por ju nuk deshët! Ja, shtëpia juaj po ju lihet e shkretë” (Mat. 23:37–38; kr. Luka 19:41–42).

Arsyeja përse është e vështirë për ne që të mendojmë për doktrinën e ferrit, është sepse Perëndia ka vënë në zemrat tona një pjesë të dashurisë së Tij për njerëzit e krijuar në shëmbëlltyrën e Tij, madje dashurinë e Tij për mëkatarët të cilët rebelojnë kundër Tij. Për sa kohë që jemi në këtë jetë, dhe për sa kohë që ne shikojmë dhe mendojmë për të tjerët të cilët kanë nevojë të dëgjojnë ungjillin e t’i besojnë Krishtit për shpëtim, do të na pikëllonte e krijonte shumë agoni në shpirt kur mendojmë për ndëshkimin e përjetshëm. Megjithatë, ne duhet që gjithashtu të kuptojmë se çfarëdo që Perëndia në mençurinë e Tij ka caktuar dhe na ka mësuar në Shkrim, është e drejtë. Për rrjedhojë ne duhet të bëjmë kujdes që të mos e urrejmë këtë doktrinë e as të ngremë krye kundër saj, por që përkundrazi, të kërkojmë me sa të kemi mundësi që të vijmë në atë pikë ku ta pranojmë se ndëshkimi i përjetshëm është i mirë dhe i drejtë, sepse tek Perëndia nuk ka aspak padrejtësi.

Mund të na ndihmojë po qe se kuptojmë se nëse Perëndia nuk do të ekzekutonte ndëshkimin e përjetshëm, atëherë, dukshëm, drejtësia e Tij nuk do të plotësohej dhe lavdia e Tij nuk do të përparonte në mënyrën që Ai e mendon të mençur. Kjo me shumë mundësi gjithashtu do të na ndihmonte të kuptojmë se nga pikëpamja e botës, të arrish atje është një pranim shumë më i madh i domosdoshmërisë dhe të paturit hak të ndëshkimit të përjetshëm. Besimtarët e martirizuar në qiell dëgjohen prej Gjonit tek thërrasin: «Deri kur, o Zotëri, o i Shenjtë dhe i Vërtetë, nuk gjykon dhe nuk merr hak për gjakun tonë nga ata, që banojnë mbi dhe?» (Zbu. 6:10). Për më tepër, në shkatërrimin përfundimtar të Babilonisë, zëri i lartë i një morie të madhe në qiell, thërret me lavdërim ndaj Perëndisë për drejtësinë e gjykimit të Tij ndërkohë që ata në fund shikojnë natyrën e urryer të së keqes ashtu sikurse është në të vërtetë:

Aleluja! Shpëtimi, dhe lavdia, dhe nderimi, dhe fuqia i përkasin Zotit, Perëndisë tonë, sepse të vërteta dhe të drejta janë gjykimet e tij! Sepse gjykoi kurvën e madhe, që e prishi dheun me kurvërinë e saj, dhe mori hak prej dorës së saj për gjakun e shërbëtorëve të tij ... Aleluja! Dhe tymi i saj ngjitet në jetë të jetëve.” (Zbu. 19:1–3)

Sapo kjo gjë ndodhi, “ranë përmbys të njëzet e katër pleqtë dhe të katër qeniet e gjalla dhe adhuruan Perëndinë, që ishte ulur mbi fron, duke thënë: «Amen, Aleluja!»” (Zbu. 19:4). Ne nuk mund të themi se kjo mori e madhe e të shpenguarve dhe e krijesave të gjalla në qiell kanë gjykime të gabuara morale kur ata lavdërojnë Perëndinë për ekzekutimin e drejtësisë mbi të keqen, sepse ata të gjithë janë liruar nga mëkati dhe gjykimet e tyre morale janë të kënaqshme ndaj Perëndisë.

Sidoqoftë, në këtë epokë të tanishme, ne duhet t’i qasemi një kremtimi të tillë të drejtësisë së Perëndisë në ndëshkimin e të keqes vetëm kur përsiatemi për ndëshkimin e përjetshëm që i bëhet Satanit dhe demonëve të tij. Kur mendojmë për ta, ne nuk është se në mënyrë automatike ndjejmë dashuri për to, paçka se ata qenë krijuar nga Perëndia. Por tani ato i janë kushtuar plotësisht të keqes dhe janë përtej caqeve të mundshme për shpengim. Po kështu, ne nuk mund të presim për shpëtimin e tyre ashtu sikurse jemi të dëshiruar për shpengimin e të tërë njerëzimit. Ne duhet të besojmë se ndëshkimi i përjetshëm është i vërtetë dhe i drejtë, e megjithatë ne duhet të jemi të dëshiruar që edhe ata të cilët e përndjekin rëndë kishën, të vijnë në besim në Krishtin e kësisoj t’i shpëtojnë ndëshkimit të përjetshëm.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     A ke menduar më përpara se do të ketë një gjykim përfundimtar për besimtarët? Si e mendon atë tani? Çfarë ndikimi ka në jetën tënde sot vetëdija për faktin që ne do të qëndrojmë përpara selisë së gjykatës së Krishtit? Si mendon se do të jetë kur të tëra fjalët dhe veprat e tua do të bëhen publike në atë ditë të fundit? A ka ndonjë element frike ndërkohë që mendon për atë ditë? Nëse po, medito rreth “1 Gjonit” 4:16–18:

     Dhe ne kemi njohur dhe kemi besuar dashurinë, që Perëndia ka ndaj nesh. Perëndia është dashuri; dhe ai, që qëndron në dashuri qëndron në Perëndinë dhe Perëndia në të. Në këtë u përsos dashuria me ne (që të kemi guxim në ditën e gjyqit): sepse sikurse është ai, jemi edhe ne në këtë botë. Në dashuri nuk ka frikë, madje dashuria e përsosur e nxjerr jashtë frikën, sepse frika ka të bëjë me ndëshkimin dhe ai që ka frikë nuk është i përsosur në dashuri.

2.     A ke menduar shumë më përpara për grumbullimin e thesareve në qiell apo për fitimin një shpërblimi më të madh në qiell? Nëse e beson me të vërtetë këtë doktrinë, çfarë lloj ndikimi mendon se ajo duhet të ketë në jetën tënde?

3.     Si mendon se do të ndjehesh të marrësh pjesë me Krishtin në gjykimin e engjëjve, dhe në fakt në gjykimin e botës mbarë (shiko 1 Kor. 6:2–3)? Çfarë thotë fakti që Perëndia na lejon të marrim pjesë në këtë gjykim përfundimtar rreth krijimit tonë në shëmbëlltyrën e Perëndisë dhe qëllimet e Tij për ne në univers? Si të bën kjo të ndjehesh për veten tënde si dhe për marrëdhënien tënde të përjetshme me Perëndinë?

4.     Mendo për disa prej miqve të tu të krishterë në kishën tënde. Si mendon se do të ndjehesh kur t’i shikosh ata të qëndrojnë përpara Krishti në ditën e gjykimit përfundimtar? Si do të ndjehen për ty në atë kohë? A ndikon mendimi për këtë gjykim të ardhshëm tek mënyra se si ti e mendon bashkësinë tënde me njëri-tjetrin si vëllezër dhe motra në Krishtin sot?

5.     A je i gëzuar që do të ketë një gjykim përfundimtar si të besimtarëve ashtu edhe të jobesimtarëve? A të bën të ndjesh gjykimin e Perëndisë apo ndjen një farë moskorrektese dhe padrejtësie në të tërë këtë ide?

6.     A je i/e bindur që Shkrimi na mëson se do të ketë pasoja të përjetshme ndëshkimi të të ligjve? Kur mendon për këtë ide në lidhje me Satanit dhe demonët, a të duket e drejtë?

7.     A ekziston ndonjë që të ka bërë padrejtësi në të kaluarën dhe të cilin e ke të vështirë ta falësh? A të ndihmon doktrina e gjykimit përfundimtar për të qenë më tepër në gjendje për ta falur atë person?

TERMA TË VEÇANTË

asgjësueshmëria

pavdekësi e kushtëzuar

ndëshkim i përjetshëm koshient

gjykimi përfundimtar

froni i madh i bardhë i gjykimit

ferri

gjykimi i kombeve

universalizëm

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 591–600

1930 Thomas, 525–526

2. Arminiane (Ueslejane ose Metodiste)

1875–1876 Pope, 3:401–447

1892–1894 Miley, 2:458–471

1940 Wiley, 3:338–375

1960 Purkiser, 567–574

1983 Carter, 2:1105–1109, 1127–1130, 1133–1136

3. Baptiste

1767 Gill, 2:302–329

1887 Boyce, 461–471, 477–493

1907 Strong, 1023–1029, 1033–1056

1917 Mullins, 478–483, 488–503

1976–1983 Henry, 4:593–614; 6:492–513

1983–1985 Erickson, 1005–1022, 1234–1241, 1200–1204

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 4:402–412, 427–433

1949 Thiessen, 383–390, 396–397

1986 Ryrie, 512–516, 520–522

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 3:539–550

1934 Mueller, 630–639

6. E Reformuar (ose Presbiteriane)

1724–1758 Edwards, 2:122–130, 190–213, 515–525

1861 Heppe, 703–706

1871–1873 Hodge, 3:837–854, 868–880

1878 Dabney, 842–862

1889 Shedd, 2b:659–663, 667–754

1937–1966 Murray, CW 2:413–417

1938 Berkhof, 728–738

1962 Buswell, 2:306–308, 508–511

7. Ripërtëritëse (ose karizmatike/Pentakostale)

1988–1992 Williams, 3:413–420, 445–477

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 479–482, 492–496

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 2:1150–1155

Vepra të Tjera

Beckwith, R.T. “Purgatori (Purgatory).” Tek FRT (^[89]NDT) fq. 549–550.

Blamires, Harry. Të Dish të Vërtetën Rreth Parajsës dhe Ferrit (Knowing the Truth About Heaven and Hell). Knowing the Truth Series, reds. J.I. Packer and Peter Kreeft. Ann Arbor: Servant, 1988.

Buis, Harry. Doktrina e Ndëshkimit të Përjetshëm (The Doctrine of Eternal Punishment). Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1957.

Cameron, Nigel M. de S., r^[90]ed. Universalizmi dhe Doktrina e Ferrit (Universalism and the Doctrine of Hell). Carlisle, U.K.: Paternoster, and Grand Rapids: Baker, 1992.

Crockett, William V., Z.J. Hayes, Clark H. Pinnock, dhe John F. Walvoord. Katër Pikëpamje mbi Ferrin (Four Views on Hell). Grand Rapids: Zondervan, 1992.

Gerstner, John H. Pendohu ose Humbesh (Repent or Perish). Ligonier, Pa.: Soli Deo Gloria, 1990.

Helm, Paul. “Universalizmi dhe Kërcënimi i Ferrit (Universalism and the Threat of Hell).” ^[91]TrinJ ^[92]vol. 4 N.S., Nr. 1 (Pranverë 1983): 35–43.

Hoekema, Anthony A. Bibla dhe e Ardhmja (The Bible and the Future). Grand Rapids: Eerdmans, 1979, fq. 253–273.

Hubbard, D.A. “Gjykimi i Fundit (Last Judgment, The).” Tek FUT (^[93]EDT) fq. 620–621.

Martin, James P. Gjykimi i Fundit (The Last Judgment). Grand Rapids: Eerdmans, 1983.

Morris, L. “Ndëshkimi i Përjetshëm (Eternal Punishment).” Tek FUT (EDT) fq. 369–370.

O’Donovan, O.M.T., dhe R.J. Song. “Ndëshkim (Punishment).” Tek FRT (NDT) fq. 547–549.

Packer, J.I. “Ungjillorët dhe Mënyra e Shpëtimit: Sfida të Reja ndaj Ungjillit—Universalizmi dhe Drejtësimi nëpërmjet Besimit (Evangelicals and the Way of Salvation: New Challenges to the Gospel—Universalism and Justification by Faith).” Tek Pohime Ungjillore (Evangelical Affirmations). Red. Kenneth S. Kantzer dhe Carl F.H. Henry. Grand Rapids: Zondervan, 1990, fq. 107–136.

Travis, S.H. “Gjykimi prej Perëndisë (Judgment of God).” Tek FRT (NDT) f. 358.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Zbulesa” 20:11–13: Dhe pashë një fron të madh të bardhë dhe atë që ishte ulur mbi të, nga fytyra e të cilit morën arratinë dheu dhe qielli, dhe nuk u gjet vend për ta. Dhe pashë të vdekurit, të vegjël e të mëdhenj, që qëndronin përpara Perëndisë, dhe librat u hapën; dhe një libër tjetër u hap, që është libri i jetës; dhe të vdekurit u gjykuan në bazë të gjërave të shkruara në libra, sipas veprave të tyre. Dhe deti i dha të vdekurit që ishin në të, dhe vdekja dhe ferri dhanë të vdekurit që ishin në ta; dhe u gjykuan secili sipas veprave të tij.

HIMN

“EJA SHPEJT O GJYKATËS I FRIKSHËM I TË GJITHËVE (O QUICKLY COME, DREAD JUDGE OF ALL)”

(Vija melodike është ajo e njohura e “Atë i Përjetshëm, i Fortë për Shpëtim [Eternal Father, Strong to Save]”)

Eja shpejt, gjykatës i frikshëm i të gjithëve; sado e tmerrshme ardhja Jote të jetë,

Tërë hijet nga e vërteta do bien, dhe falsiteti me t’u dukur Ti do vdesë:

O eja shpejt; sepse dyshimi dhe frika si re shpërbëhen kur Ti je pranë.

O eja shpejt, mbret i madh i gjithçkaje; kudo rreth dhe përbrenda nesh mbretëro;

Dhimbja e pikëllimi me mëkatin të vdesin, e mëkati shpirtin të na e robërojë mos lejo:

O eja shpejt, sepse vetëm Ti njerëzit e Tu të shpërndarë mund t’i bashkosh.

O eja shpejt, jetë e vërtetë për të tërë; sepse vdekja ngado përreth është e fuqishme;

Në çdo shtëpi hijet e saj bien, gjendet shenja e saj brenda çdo zemre:

O eja shpejt; hidhërimi e dhimbja se errësojnë dot mbretërimin e lavdishëm Tëndin.

Sepse nata e errët mbi rrugën tonë pllakos; o eja shpejt, e sigurt për të tërë o dritë;

Dhe shpirtrat e ligësht fillojnë të bien me pritjet e lodhshme për atë ditë:

O eja shpejt; sepse rreth fronit Tënd asnjë sy nuk është i verbër, asnjë natë nuk njihet.

Autor: Lawrence Tuttiett, 1854

HIMN ALTERNATIV: “PERËNDI I MADH, ÇFARË PO SHIKOJ DHE DËGJOJ (GREAT GOD, WHAT DO I SEE AND HEAR!)”

Një notë trishtimi dhe gjykimi mbizotëron tek të dy këto himne, e megjithatë ky himn alternativ përmban gjithashtu një fokus të fortë tek përgatitja e shpirtit për të takuar Krishtin si dhe një ndjesi pritshmërie plot gëzim.

Perëndi i madh çfarë po shikoj dhe dëgjoj! Fundi i gjërave të krijuara erdhi!

Gjykatësi i njerëzimit shfaqet, ulur në re me lavdi!

Boria gjëmon; varret kthejnë të vdekurit që mbanin deri më tash:

Përgatitu shpirti im Atë ta takosh.

Të parët do të ngjallen të vdekurit në Krishtin, kur boria e fundit të bjerë,

Do merren për ta takuar Atë në qiej, me gëzim Zotin e tyre duke rrethuar do jenë;

S’ka më frikë e trishtim në shpirt; Prania e Tij ditë të përjetshme duke rrezatuar

Mbi ata të cilët janë përgatitur për ta takuar.

Por mëkatarët, të mbushur me frikëra fajtore, zemërimin e Tij të fitojë shikojnë;

Sepse ata do ngjallen dhe lotët dhe psherëtimat e tyre më s’do ekzistojnë:

Dita e hirit shkoi dhe vate; përpara fronit duke u dridhur ata do të qëndrojnë,

Të tërë të papërgatitur Atë të takojnë.

Gjërave të krijuara u erdhi fundi! Perëndi i madh, çfarë shikoj dhe dëgjoj!

Gjykatësi i njerëzimit shfaqet, në retë e lavdisë të ulur shikoj!

Poshtë kryqit të Tij shikoj ditën kur qielli dhe toka do të kalojnë,

Dhe kështu përgatitemi Atë të takojmë.

Autor: Strofa e parë, Anonim, 1802;

Strofat 2–4, William B. Collyer, 1812;

Parashtrim alternativ, Thomas Cotterill, 1820

Kapitulli 57

Qiejt e rinj dhe toka e re

Çfarë është qielli? A është një vend? Si do të ripërtërihet toka? Si do të jetë të jetuarit në qiejt dhe tokën e re?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

A. Ne do të jetojmë në përjetësi me Perëndinë në qiejt e rinj dhe në një tokë të re

Pas gjykimit përfundimtar, besimtarët do të hyjnë përgjithnjë në shijimin e plotë të jetës në praninë e Perëndisë. Jezusi do të na thotë: “Ejani, të bekuar të Atit tim; trashëgoni mbretërinë që u bë gati për ju që nga themelimi i botës” (Mat. 25:34). Ne do të hyjmë në një mbretëri në të cilën “asnjë mallkim nuk do të ketë më; dhe në të do të jetë froni i Perëndisë dhe i Qengjit, dhe shërbëtorët e tij do t'i shërbejnë” (Zbu. 22:3).

Kur i referohen këtij vendi, të krishterët shpesh herë flasin për të jetuarit me Perëndinë “në qiell” përgjithnjë. Por në fakt, mësimi biblik është më i pasur sesa thjesht kaq: ai na tregon se do të ketë qiej të rinj dhe një tokë të re—një krijim të ripërtërirë përsëri—dhe ne do të jetojmë me Perëndinë atje.

Zoti premton përmes Isaisë: “Sepse ja, unë krijoj qiej të rinj dhe një tokë të re, dhe gjërat e mëparshme nuk do të kujtohen më dhe nuk do të vijnë më në mendje” (Isa. 65:17), dhe flet për “qiejt e rinj dhe tokën e re që unë do të bëj” (Isa. 66:22). Pjetri thotë: “sipas premtimit të tij, presim qiej të rinj dhe tokë të re, në të cilët banon drejtësia” (2 Pjetrit 3:13). Në vegimin e Gjonit të ngjarjeve të cilat vijnë pas gjykimit përfundimtar, ai thotë: “Dhe pashë një qiell të ri dhe një dhe të ri; sepse qielli i parë dhe dheu i parë shkuan, dhe deti nuk është më” (Zbu. 21:1). Ai vazhdon duke na treguar se do të ketë gjithashtu një lloj të ri unifikimi të qiellit dhe tokës, sepse ai shikon qytetin e shenjtë, “Jerusalemin e ri,” që “zbriste nga Perëndia, prej qiellit” (Zbu. 21:2), dhe dëgjon një zë i cili shpall se “tabernakulli i Perëndisë [është] me njerëzit! Dhe ai do të banojë me ta; edhe ata do të jenë populli i tij dhe vetë Perëndia do të jetë bashkë me ta” (v. 3). Kështu që në këtë krijim të ri do të ketë një bashkim të qiellit dhe tokës dhe atje ne do të jetojmë në praninë e Perëndisë.

1. Çfarë është qielli? Gjatë kësaj epoke të tanishme, vendi ku Perëndia banon shpesh herë është quajtur “qiell” në Shkrim. Zoti thotë: “Qielli është froni im” (Isa. 66:1), dhe Jezusi na mëson të lutemi kështu: “Ati ynë që je në qiej” (Mat. 6:9). Jezusi tani “i cili shkoi në qiell dhe është në të djathtë të Perëndisë” (1 Pjetrit 3:22). Në fakt qielli mund të përkufizohet si më poshtë: Qielli është vendi ku Perëndia bën të njohur më plotësisht praninë e Tij për të bekuar.

Më herët diskutuam mënyrën se si Perëndia është i pranishëm gjithkund^[94]1 por veçanërisht se si Ai e manifeston praninë e Tij për të bekuar në vend të caktuara. Manifestimi i madh i pranisë së Perëndisë për të bekuar, shikohet në qiell, ku Ai e bën të njohur lavdinë e Tij dhe ku engjëjt, krijesa të tjera qiellore, dhe shenjtorët e shpenguar e adhurojnë të tërë.

2. Qielli është një vend, jo thjesht një gjendje mendore. Por ndokush mund të pyesë se si qielli mund të bashkohet me tokën. Është e qartë që toka është një vend që ekziston në një vendndodhje të caktuar në universin tonë hapësirë-kohë por si do mund të mendohet edhe qielli si një vend i cili mund t’i bashkohet tokës?

Jashtë botës ungjillore, ideja e qiellit si një vend, shpesh herë është mohuar, kryesisht për shkak se ekzistenca e tij mund të njihet vetëm nga dëshmia e Shkrimit. Kohët e fundit, edhe disa studiues ungjillorë kanë ngurruar të pohojnë faktin që qielli është një vend.^[95]2 A duhet që fakti që ne dimë për qiellin vetëm nga Bibla, dhe që nuk mund të paraqesim ndonjë provë empirike për të, të përbëjë arsye për të mos besuar që qielli është një vend real?

Besëlidhja e Re, në disa mënyra të ndryshme dhe mjaft qartë, na mëson idenë e një vendndodhjeje për qiellin. Kur Jezusi u ngrit në qiell, fakti që Ai shkoi në një vend duket se është i tërë qëllimi i tregimit, dhe pika që Jezusi synoi që dishepujt e Tij të kuptonin nga mënyra në të cilën Ai u ngjit gradualisht madje ndërkohë që po u fliste atyre: “Mbasi i tha këto, ndërsa ata po e shikonin, u ngrit lart; dhe një re e mori prej syve të tyre” (Veprat 1:9; kr. Luka 24:51: “ndërsa ai po i bekonte, u nda prej tyre dhe u ngrit lart në qiell”). Engjëjt ia britën: “Ky Jezus, që u mor nga mesi juaj në qiell, do të kthehet në të njëjtën mënyrë, me të cilën e keni parë atë të shkojë në qiell” (Veprat 1:11). Është e vështirë të përfytyrojmë se si fakti i ngjitjes së Jezusit në një vend, mund të jepet mësim në mënyrë të qartë se kaq.

Një përfundim i qartë mund të nxirret nga historia e vdekjes së Stefanit. M’u përpara se të goditej me gurë, ai, “plot Frymë të Shenjtë, i nguli sytë nga qielli, pa lavdinë e Perëndisë dhe Jezusin duke qëndruar në të djathtën e Perëndisë, dhe tha: "Ja, unë po shoh qiejt e hapur dhe Birin e njeriut duke qëndruar në të djathtë të Perëndisë" (Veprat 7:55–56). Ai nuk pa thjesht simbole të një gjendjeje ekzistence. Duket më shumë se sytë e tij u hapën për të parë një dimension frymëror të realitetit të cilit Perëndia e ka fshehur prej nesh në këtë epokë të tanishme, një dimension i cili gjithsesi vërtetë që ekziston në universin tonë hapësinor/kohor, dhe që brenda të cilit tani jeton Jezusi në trupin e Tij të ringjallur, duke pritur edhe tani për kohën kur do të kthehet në tokë.^[96]3 Për më tepër, fakti që ne do të kemi trupa të ringjallur si trupi i ringjallur i Krishtit, tregon që qielli do të jetë një vend, sepse në trupa të tillë fizikë (të përsosur, për të mos u dobësuar e vdekur kurrë më),^[97]4 ne do të banojmë në një vend specifik në një kohë specifike ashtu sikurse bën Jezusi tani në trupin e Tij të ringjallur.

Ideja e qiellit si një vend, është gjithashtu kuptimi më i lehtë me të cilin të marrim premtimin e Jezusit: “Po shkoj t'ju përgatis një vend” (Gjoni 14:2). Ai flet mjaft qartë për largimin nga ekzistenca e Tij në këtë botë, e kthimin tek Ati dhe pastaj për rikthimin në tokë: “Dhe kur të shkoj e t'ju përgatis një vend, do të kthehem përsëri dhe do t'ju marr pranë meje, që aty ku jam unë, të jeni edhe ju” (Gjoni 14:3).

Këto tekste na shtyjnë tani të dalim në përfundimin se qielli është edhe tani një vend, paçka se një vend, vendndodhja e të cilit tani është e panjohur për ne dhe ekzistenca e të cilit nuk është tani në gjendje që të perceptohet nga ndjenjat e natyrshme. Është ky vendi i banimit të Perëndisë i Cili njëfarësoj do të bëhet i ri në kohën e Gjykimit përfundimtar dhe që do të bashkohet me një tokë të ripërtërirë.

3. Krijimi fizik do të ripërtërihet dhe do të vazhdojë të ekzistojë dhe veprojë në të. Përveç një qielli të ripërtërirë, Perëndia do të bëjë një “tokë të re” (2 Pjetrit 3:13; Zbu. 21:1). Ka një sërë pasazhesh të cilat lënë të kuptohet që krijimi fizik do të ripërtërihet në një mënyrë të ndjeshme. “Sepse dëshira e madhe e krijesës pret me durim zbulimin e bijve të Perëndisë, sepse krijesa iu nënshtrua kotësisë, jo me vullnetin e vet, po për shkak të atij që e nënshtroi, me shpresë që vetë krijesa të çlirohet nga skllavëria e prishjes për të hyrë në lirinë e lavdisë së bijve të Perëndisë” (Rom. 8:19–21).

Por a do të përtërihet thjesht bota apo ajo do të shkatërrohet plotësisht dhe do të zëvendësohet nga një botë tjetër e sapo krijuar prej Perëndisë? Disa pasazhe duket se flasin për një krijim tërësisht të ri: Autori i hebrenjve (duke cituar Ps. 102) na tregon për qiejt dhe tokën: “Ata do të prishen, por ti mbetesh; edhe të gjithë do të vjetrohen si rrobë, dhe ti do t'i mbështjellësh si një mantel edhe do të ndërrohen” (Heb. 1:11–12). Më vonë ai na thotë se Perëndia ka premtuar: "Unë edhe një herë do të tund jo vetëm dheun, por edhe qiellin".  Dhe kjo ``edhe një herë'' tregon ndërrueshmërinë e gjërave, që tunden ... që të mbeten ato që nuk tunden” (Heb. 12:26–27). Pjetri thotë: “dita e Zotit do të vijë si një vjedhës natën; atë ditë qiejt do të shkojnë me krismë, por elementet do të shpërbëhen nga të nxehtit dhe toka dhe veprat, që janë në të, do të digjen krejt” (2 Pjetrit 3:10). Një pamje e ngjashme gjendet tek “Zbulesa”, ku Gjoni thotë: “nga fytyra e të cilit morën arratinë dheu dhe qielli, dhe nuk u gjet vend për ta” (Zbu. 20:11). Për më tepër, Gjoni thotë: “Dhe pashë një qiell të ri dhe një dhe të ri; sepse qielli i parë dhe dheu i parë shkuan, dhe deti nuk është më” (Zbu. 21:1).

Brenda botës Protestante, ka patur mosmarrëveshje në lidhje me a do të shkatërrohet plotësisht dhe zëvendësohet toka, apo ajo thjesht do të ndryshohet dhe ripërtërihet. Berkhof-i thotë se studiuesit Luterianë kanë theksuar faktin që do të ketë një krijim tërësisht të ri ndërkohë që studiuesit e Reformuar kanë patur prirjen që të theksojnë se ato vargje të cilat thjesht thonë se ky krijim i tanishëm do të ripërtërihet.^[98]5 Pozita e të Reformuarve duket e preferueshme këtu sepse është e vështirë të mendojmë se Perëndia do të asgjësojë tërësisht krijimin e Tij fillestar, e kësisoj duket t’i japë djallit fjalën e fundit dhe të çojë për skrap krijimin i cili në fillim ishte “shumë mirë” (Zan. 1:31). Pasazhet e mësipërme të cilat flasin për tronditjen dhe heqjen e botës si dhe të kalimit të botës së parë, mundet që thjesht t’i referohen ekzistencës së saj në formën e tanishme, e jo në vetë ekzistencën e saj, dhe madje “2 Pjetrit” 3:10, që flet për elementët të cilët shpërbëhen dhe për tokën dhe veprat në të, të cilat do digjen, mund të mos jetë duke folur për tokën si planet por më tepër për gjërat në sipërfaqen e tokës (d.m.th. një pjesë e mirë e dheut dhe gjërave në të).

4. Trupat tanë të ringjallur do të jenë pjesë e krijimit të ripërtërirë. Në qiejt e rinj dhe tokën e re, do të ketë një vend për veprimtari për trupat tanë të ringjallur, të cilët nuk do plaken, as dobësohen dhe as sëmuren kurrë, një faktor i fortë në favor të kësaj pikëpamjeje është fakti që Perëndi e bëri krijimin fillestar fizik “shumë mirë” (Zan. 1:31). Për rrjedhojë, nuk ka asgjë në vetvete të mëkatshme, të ligë ose “jo frymërore” në botën fizike të cilën Perëndia bëri ose tek krijesat që Ai vuri në të, ose tek trupat fizikë që Ai na dha kur na krijoi. Paçka se të tëra këto gjëra janë shëmtuar dhe shtrembëruar nga mëkati, Perëndia nuk do ta shkatërrojë plotësisht botën fizike (gjë që do të ishte njëlloj si të pranoje se mëkati do kishte prishur dhe mposhtur qëllimet e Perëndisë), por më tepër që Ai do të përsosë të tërë krijimin dhe do ta sjellë atë në harmoni me qëllimet për të cilat e krijoi fillimisht atë. Për rrjedhojë, ne mund të presim që në qiejt e rinj dhe në tokën e re do të ketë një tokë plotësisht të përsosur e cila është përsëri “shumë e mirë” në sytë e Perëndisë, dhe kjo do të funksionojë për të përmbushur qëllimet për të cilat Ai e vuri fillimisht njeriun në tokë.

Kur autori i “Hebrenjve” thotë se ne “ende” nuk e shikojmë gjithçka të nënshtruar njeriut (Heb. 2:8), ai nënkupton se si përfundim, të tëra gjërat do të na nënshtrohen, në mbretërimin e njeriut Jezus Krisht (shënim v. 9: “Jezusin, e shikojmë të kurorëzuar me lavdi dhe nder”). Kjo gjë do të përmbushë planin fillestar të Perëndisë për të bërë që gjithçka në botë t’i nënshtrohet qenieve njerëzore që Ai ka bërë.^[99]6 Në këtë kuptim, atëherë, ne do të “trashëgojnë tokën” (Mat. 5:5) dhe do të mbretërojmë mbi të ashtu sikurse synonte Perëndia në fillim.

Për këtë arsye, nuk duhet të na duket e habitshme po të shikojmë se disa prej përshkrimeve të jetës në qiell përfshijnë tiparet të cilat janë vërtetë pjesë e krijimit fizik ose material që Perëndia ka bërë. Ne do të hamë dhe pimë “në gostinë e dasmës së Qengjit” (Zbu. 19:9). Jezusi edhe një herë tjetër do të pijë verë me dishepujt e Tij në mbretërinë qiellore (Luka 22:18). “lumin e ... ujit të jetës” i cili do të rrjedhë “prej fronit të Perëndisë dhe të Qengjit në mes të rrugës së qytetit” (Zbu. 22:1). Pema e jetës do të japë “dymbëdhjetë fruta, dhe jep çdo muaj një frutë” (Zbu. 22:2). Nuk ka arsye të fortë po të themi se këto shprehje janë thjesht simbolike, pa ndonjë referencë të vërtetë. Ato janë bankete simbolike, verë simbolike dhe lumenj dhe pemë simbolike, njëfarësoj superiore ndaj banketeve reale, dhe verë reale si dhe lumenj e pemë reale në planin e përjetshëm të Perëndisë? Këto gjëra janë thjesht disa prej tipareve të shkëlqyera të përsosmërisë dhe mirësisë përfundimtare të krijimit fizik që Perëndia ka bërë.

Sigurisht që në librin e Zbulesës ka përshkrime simbolike, dhe është e pashmangshme që në një pikë a tjetër ne të mos jemi në gjendje të vendosim nëse diçka duhet marrë simbolikisht ose me kuptim të drejtpërdrejtë. Por, nuk duket e vështirë të mendojmë se përshkrimi i qytetit qiellor me porta dhe mure dhe themele, është një përshkrim i diçkaje që është për t’u marrë me kuptimin të drejtpërdrejtë dhe real “qytetin e madh, Jerusalemin e shenjtë, që zbriste nga qielli, nga Perëndia, duke pasur lavdinë e Perëndisë. Dhe shkëlqimi i saj ngjante me gur shumë të çmuar, si gur diaspri kristalor” (Zbu. 21:10–11). “Edhe sheshi i qytetit ishte ar i kulluar, si qelq i tejdukshëm ... mbretërit e dheut sjellin lavdinë dhe nderin e tyre në të. Dhe portat e tij nuk do të mbyllen fare gjatë ditës, sepse nuk do të ketë natë atje. Edhe do të sjellin lavdinë dhe nderin e kombeve në të” (Zbu. 21:21–26).

Ndërkohë që mund të kemi disa pasiguri rreth kuptimit të disa hollësive të caktuara, nuk duket e papërputhshme me këtë tablo po të themi se ne do të hamë dhe do të pimë në qiejt e rinj dhe në tokën e re, dhe që do të vazhdojmë edhe me veprimtari të tjera fizike gjithashtu. Muzika padyshim që është mbizotëruese në përshkrimet e qiellit tek “Zbulesa”, dhe ne mund të përfytyrojmë që veprimtari si muzikore ashtu dhe artistike do të zhvillohen për lavdinë e Perëndisë. Ndoshta njerëzit do të punojnë në një gamë të plotë qëmtimi dhe zhvillimi të krijimit përmes mjeteve teknologjike, krijuese dhe shpikëse, duke shpalosur kësisoj shtrirjen e plotë të krijimit të shkëlqyer sipas shëmbëllimit të Perëndisë.

Për më tepër, përderisa Perëndia është i pafundmë dhe ne nuk do mund ta kuptojmë kurrë madhështinë e Tij (Ps. 145:3), dhe përderisa ne jemi krijesa të fundme, ne nuk do ta barazojmë kurrë njohurinë e Perëndisë e as do të jemi të gjithëdijshëm,^[100]7 ne mund të presim që për tërë përjetësinë do të jemi në gjendje të vazhdojmë të mësojmë më shumë rreth Perëndisë dhe rreth marrëdhënies së Tij me krijimin. Në këtë mënyrë, ne do të vazhdojmë procesin e të mësuarit të cilin filluam në këtë jetë, në të cilin një jetë ku “t'i pëlqeni në çdo gjë” është një e cila përfshin në mënyrë të vazhdueshme një  qëndrim “duke u rritur në njohjen e Perëndisë” (Kol. 1:10).

5. Krijimi i ri do të jetë “pa kohë” por do të përfshijë një njëpasnjëshmëri të pafundme momentesh. Paçka se një himn i mirënjohur flet për kohën kur “boria e Zotit do të bjerë dhe koha nuk do të ekzistojë më,” Shkrimi nuk e mbështet atë ide. Padyshim që qyteti qiellor i cili merr dritën e tij nga lavdia e Perëndisë (Zbu. 21:23) nuk do të përjetojë kurrë errësirë ose natë: “nuk do të ketë natë atje” (Zbu. 21:25). Por kjo gjë nuk do të thotë se qielli do të jetë një vend ku koha nuk dihet, ose ku gjërat nuk mund të bëhen njëra pas tjetrës. Në të vërtetë, të gjitha ilustrimet e adhurimit qiellor në librin e Zbulesës përfshijnë fjalë të cilat janë folur njëra pas tjetrës në fjali me lidhje logjike, dhe në veprime (të tilla si rënia përpara fronit të Perëndisë dhe hedhja e kurorave përpara fronit të Tij) gjë që përfshin një sekuencë ngjarjesh. Kur lexojmë që “mbretërit e dheut ... do të sjellin lavdinë dhe nderin e kombeve” (Zbu. 21:24–26), ne shikojmë një veprimtari tjetër e cila përfshin një sekuencë ngjarjesh, njëra pas tjetrës, dhe padyshim që kjo është rrjedhojë e qartë e faktit që pema e jetës ka dymbëdhjetë lloje frytesh, “jep çdo muaj një frutë” (Zbu. 22:2). (mbi Zbu. 10:6 shiko kapitullin 11, f. 173, n. 18.)

Përderisa ne jemi krijesa të fundme, ne mundet që gjithashtu të presim që nuk do të jetojmë gjithnjë në një njëpasnjëshmëri momentesh. Ashtu sikurse ne nuk do të arrijmë kurrë gjithë-dijen ose gjithë-praninë e Perëndisë, po ashtu ne nuk do të arrijmë kurrë përjetësinë e Perëndisë në kuptimin e të shikuarit të të tërë kohës në një mënyrë njëlloj të gjallë, e jo të jetojmë në një njëpasnjëshmëri momentesh ose të kufizohemi nga koha. Si krijesa të fundmen, ne do të preferonim të jetonim në një njëpasnjëshmëri momentesh të cilat nuk do të përfundojnë kurrë.

B. Doktrina e krijesës së re na siguron një motivim të madh për grumbullimin e thesareve në qiell e jo në tokë

Kur marrim në konsideratë faktin që ky krijim i tanishëm është i përkohshëm, dhe që jeta jonë në krijimin e ri do të zgjasë përgjatë gjithë përjetësisë, ne kemi një motivim të fortë për të jetuar në mënyrë të perëndishme, si dhe për të jetuar në një mënyrë të atillë që të grumbullojmë thesare në qiell. Në reflektim ndaj faktit që qielli dhe toka do të shkatërrohen, Pjetri thotë të mëposhtmet:

Në qoftë se, pra, të gjitha këto gjëra do të shpërbëhen sa e shenjtë dhe e perëndishme duhet të jetë atëherë sjellja juaj duke pritur dhe shpejtuar ardhjen e ditës së Perëndisë, për shkak të së cilës qiejt marrin flakë dhe do të shpërbëhen, dhe elementet e konsumuara nga nxehtësia do të shkrihen? Por ne, sipas premtimit të tij, presim qiej të rinj dhe tokë të re, në të cilët banon drejtësia. (2 Pjetrit 3:11–13)

Dhe Jezusi në mënyrë shumë të shkoqur na thotë:

Mos mblidhni për vete thesare mbi dhe, ku i brejnë tenja e ndryshku dhe ku vjedhësit shpërthejnë e vjedhin, përkundrazi, mblidhni për vete thesare në qiell, ku as tenja, as ndryshku nuk prishin dhe ku vjedhësit nuk shpërthejnë dhe nuk vjedhin. Sepse ku është thesari juaj, atje do të jetë edhe zemra juaj. (Mat. 6:19–21)^[101]8

C. Krijesa e re do të jetë një vend me bukuri të madhe dhe shumë gëzim në praninë e Perëndisë

Mes tërë pyetjeve të cilat ne në mënyrë të natyrshme kemi në lidhje me qiejt e rinj dhe tokën e re, ne nuk duhet të humbim nga sytë faktin që Shkrimi në mënyrë të njëtrajtshme e portretizon këtë krijesë të re si një vend bukurie dhe gëzimi të madh. Në përshkrimin e qiellit tek “Zbulesa” 21 dhe 22, kjo temë pohohet në mënyrë të përsëritur. Është një “qytet i shenjtë” (21:2), një vend i “bërë gati si nuse e stolisur për burrin e saj” (21:2). Në atë vend, “vdekja nuk do të jetë më; as brengë, as britmë, as dhimbje nuk do të ketë më” (21:4). Atje ne do mund të pimë “si dhuratë nga burimi i ujit të jetës” (21:6). Ai është një qytet i cili ka “lavdinë e Perëndisë. Dhe shkëlqimi i saj ngjante me gur shumë të çmuar, si gur diaspri kristalor” (21:11). Është një qytet me madhësi të jashtëzakonshme, sido që ato masa të merren, qoftë në mënyrë të drejtpërdrejtë, qoftë simbolike. Gjatësia e tij është “dymbëdhjetë mijë stade” (21:16), ose rreth 1,400 milje (2,250 kilometra), dhe “gjatësia dhe gjerësia dhe lartësia e tij janë të barabarta” (21:6). Disa pjesë të qytetit janë të ndërtuara me xhevahire të stërmëdhenj me ngjyra të ndryshme (21:18–21). Në të nuk do të ketë aspak të këqija sepse “nuk do të hyjë në të asgjë e papastër dhe askush që kryen neveri e gënjeshtër, por vetëm ata që janë të shkruar në librin e jetës të Qengjit” (21:27). Në atë qytet, ne do të kemi gjithashtu pozita sundimi mbi të tërë krijimin e bërë prej Perëndisë, sepse “do të mbretërojnë në jetë të jetëve” (22:5).

Por, më e rëndësishme se e tërë bukuria fizike e qytetit qiellor, më e rëndësishme sesa bashkësia të cilën ne do të shijojmë në përjetësi me të tërë popullin e Perëndisë nga të tëra kombet dhe nga të tëra periudhat e historisë, më e rëndësishme se mospasja prej nesh e dhimbjeve, pikëllimit dhe vuajtjeve fizike, dhe më e rëndësishme sesa mbretërimi në mbretërinë e Perëndisë, ku e ku më e rëndësishme se cilado prej këtyre do të jetë fakti që ne do të jemi në praninë e Perëndisë dhe do të shijojmë një bashkësi të papenguar me Të. “Ja tabernakulli i Perëndisë me njerëzit! Dhe ai do të banojë me ta; edhe ata do të jenë populli i tij dhe vetë Perëndia do të jetë bashkë me ta, Perëndi i tyre; do të fshijë çdo lot nga sytë e tyre” (21:3–4).

Në Besëlidhjen e Vjetër, kur lavdia e Perëndisë mbushte tempullin, priftërinjtë nuk ishin në gjendje që të qëndronin në këmbë e të shërbenin aty (2 Kron. 5:14). Në Besëlidhjen e Re, kur lavdia e Perëndisë rrethoi barinjtë në fushën jashtë Bethlehemit “i zuri një frikë e madhe” (Luka 2:9). Por këtu, në qytetin qiellor, ne do të jemi  në gjendje që ta përballojmë fuqinë dhe shenjtërinë e pranisë së lavdisë së Perëndisë, sepse do të jetojmë në mënyrë të pandërprerë në atmosferën e lavdisë së Perëndisë. “Dhe qyteti nuk ka nevojë për diell, as për hënë që të ndriçojnë në të, sepse lavdia e Perëndisë e ndriçon atë, dhe llamba e tij është Qengji” (21:23). Ky do të jetë plotësimi i qëllimi të Perëndisë, të na thërrasë “përmes lavdisë dhe virtytit” (2 Pjetrit 1:3): atëherë ne do të banojmë në mënyrë të përhershme “me ngazëllim para lavdisë së tij” (Juda 1:24; kr. Rom. 3:23; 8:18; 9:23; 1 Kor. 15:43; 2 Kor. 3:18; 4:17; Kol. 3:4; 1 Thes. 2:12; Heb. 2:10; 1 Pjetrit 5:1, 4, 10).

Në atë qytet ne do të jetojmë në praninë e Perëndisë, sepse “në të do të jetë froni i Perëndisë dhe i Qengjit, dhe shërbëtorët e tij do t'i shërbejnë” (Zbu. 22:3). Hera-herës, këtu në tokë ne përjetojmë gëzimin e adhurimit të mirëfilltë të Perëndisë dhe e kuptojmë se është gëzimi ynë më i madh t’i japim Atij lavdi. Por në atë qytet, ky gëzim do të shumëfishohet disa herë dhe ne do të njohim plotësimin e asaj gjëje për të cilën u krijuam. Gëzimi ynë më i madh do të jetë të shikojmë Zotin Vetë dhe tek të qenurit me Të përgjithnjë. Kur Gjoni flet për bekimet e qytetit qiellor, kulmimi i atyre bekimeve shprehet në deklaratën e shkurtër: “do të shohin fytyrën e tij” (22:4). Kur ne të shikojmë fytyrën e Zotit tonë dhe Ai të na shikojë gjithashtu me dashuri të pafundme, tek Ai ne do të shikojmë plotësimin e gjithçka të cilën ne e dimë se është e mirë dhe e drejtë dhe e dëshirueshme në univers. Në fytyrën e Perëndisë ne do të shikojmë plotësimin e të tëra dëshirimeve që kemi patur ndonjëherë për të njohur dashuri, paqe dhe gëzim të përsosur, si dhe për të njohur të vërtetën dhe drejtësinë, shenjtërinë dhe mençurinë, mirësinë dhe fuqinë, si dhe lavdinë dhe bukurinë. Ndërkohë që hedhim vështrimin në fytyrën e Zotit tonë, ne do të dimë më plotësisht se më parë që “ka plot gëzim në praninë tënde; në të djathtën tënde ka kënaqësi në përjetësi” (Ps. 16:11). Atëherë ajo që ne dëshirojmë në zemër e për të cilën kemi thirrur në të kaluarën, do të përmbushet: “Për një gjë iu luta Zotit dhe atë kërkoj: të banoj në Shtëpinë e Zotit tërë ditët e jetës sime, për të soditur bukurinë e Zotit dhe për të admiruar tempullin e tij” (Ps. 27:4).

Kur më në fund ne do ta shikojmë Zotin ballë për ballë, zemrat tona nuk do të dëshirojnë asgjë tjetër. “Cilin kam në qiell veç teje? Dhe mbi tokë nuk dëshiroj tjetër njeri veç teje ... Perëndia është kështjella e zemrës sime dhe pjesa ime në përjetësi” (Ps. 73:25–26). Pastaj, me gëzim në zemrat dhe zërat tanë, ne do të bashkohemi me të shpenguarit e të gjitha epokave si dhe me ushtritë e fuqishme të qiellit, duke kënduar, “I shenjtë, i shenjtë, i shenjtë është Zoti Perëndi, i Gjithëpushtetshmi, që ishte, që është dhe që vjen!” (Zbu. 4:8).

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     Në jetën tënde të krishterë deri në këtë pikë, a ke kaluar shumë kohë duke menduar për jetën në qiejt e rinj dhe në tokën e re? A mendon se në zemrën tënde ka një dëshirim të fortë për këtë? Nëse nuk ka qenë e fortë, përse mendon se është kështu?

2.     Në ç’mënyrë të ka bërë ky kapitull më të entuziazmuar për hyrjen në qytetin qiellor? Çfarë ndikimesh pozitive në jetën tënde të krishterë mendon se do të vinin për shkak të një dëshirimi më të fortë për jetën që do të vijë?

3.     A je i bindur që krijimi i ri është një vend në të cilin ne do të ekzistojmë me trupa fizikë që janë bërë të përsosur? Po qe se është kështu, a je inkurajuar ose dekurajuar nga kjo ide? Përse? Përse mendon se është e domosdoshme të këmbëngulim që qielli është një vend aktual edhe sot?

4.     Cilat janë disa mënyra në të cilat ti tashmë ke grumbulluar thesare në qiell e jo në tokë? A ka edhe mënyra të tjera përmes të cilave ti mund ta bësh atë gjë në jetën tënde tani? A mendon se do ta bësh këtë gjë?

5.     Nganjëherë, njerëzit kanë menduar se do të mërziteshin në jetën e ardhshme. A ndjehesh ashtu edhe vetë? Cila është një përgjigje e mirë ndaj kundërshtimit që gjendja e përjetshme do të jetë e mërzitshme?

6.     A mund ta përshkruash sadopak atë që mendon se do të ndjesh kur në fund të qëndrosh në praninë e Perëndisë e ta shikosh Atë ballë për ballë?

TERMA TË VEÇANTË

qiell

qiej të rinj dhe tokë e re

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 600–605

2. Arminiane (Ueslejane ose Metodiste)

1875–1876 Pope, 3:447–454

1892–1894 Miley, 2:472–475

1940 Wiley, 3:375–393

1960 Purkiser, 574–577

1983 Carter, 2:1130–1133, 1136–1140

3. Baptiste

1767 Gill, 2:258–268, 329–340

1887 Boyce, 471–477

1907 Strong, 1029–1033

1917 Mullins, 483–488

1976–1983 Henry, 4:593–614

1983–1985 Erickson, 1225–1234

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 4:433–439; 5:365–376

1949 Thiessen, 397–399

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 3:550–555

1934 Mueller, 639–644

6. E Reformuar (ose Presbiteriane)

1724–1758 Edwards, 2:617–641

1861 Heppe, 706–712

1871–1873 Hodge, 3:855–861

1878 Dabney, 849–852

1889 Shedd, 2b:664–666

1938 Berkhof, 736–738

1962 Buswell, 2:511–538

7. Ripërtëritja (ose karizmatike/Pentakostale)

1988–1992 Williams, 3:479–508

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 476–479

2. Katolike Romake: Pas Vatikanit II

1980 McBrien, 2:1141–1142, 1155–1156

Vepra të Tjera

Blamires, Harry. Të Dish të Vërtetën Për Qiellin dhe Ferrin (Knowing the Truth About Heaven and Hell). Knowing the Truth series, red. J.I. Packer dhe Peter Kreeft. Ann Arbor: Servant, 1988.

Gilmore, John. Zhbirimi i Qiellit: Pyetje Kyçe për Kohën që do të Vijë (Probing Heaven: Key Questions on the Hereafter). Grand Rapids: Baker, 1989.

Grider, J.K. “Qielli (Heaven).” Tek FUT (EDT) fq. 499–500.

Hoekema, Anthony A. “Toka e Re (The New Earth).” Tek Bibla dhe e Ardhmja (The Bible and the Future). Grand Rapids: Eerdmans, 1979, fq. 274–287.

Lincoln, Andrew T. Parajsa Tani dhe Ende Jo: Studime mbi Rolin e Dimensionit Qiellor në Mendimin e Palit me një Referencë të Veçantë ndaj Eskatologjisë së Tij (Paradise Now and Not Yet: Studies in the Role of the Heavenly Dimension in Paul’s Thought With Special Reference to His Eschatology). Society for New Testament Studies Monograph Series. London; New York: Cambridge, 1981.

Murray, John. “Përlëvdimi (Glorification).” Tek Shpengimi i Arritur dhe i Zbatuar (Redemption Accomplished and Applied). Grand Rapids: Eerdmans, 1955, fq. 174–181.

Smith, Wilbur M. Doktrina Biblike e Qiellit (The Biblical Doctrine of Heaven). Chicago: Moody, 1968.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Zbulesa” 21:3–4: Dhe dëgjova një zë të madh prej qiellit, që thoshte: «Ja tabernakulli i Perëndisë me njerëzit! Dhe ai do të banojë me ta; edhe ata do të jenë populli i tij dhe vetë Perëndia do të jetë bashkë me ta, Perëndi i tyre. Dhe Perëndia do të fshijë çdo lot nga sytë e tyre; dhe vdekja nuk do të jetë më; as brengë, as britmë, as dhimbje nuk do të ketë më, sepse të parat shkuan».

HIMN

“RËRA E KOHËS PO MBARON (THE SANDS OF TIME ARE SINKING)”

Ky është një nga himnet më të bukur të shkruar ndonjëherë në çfarëdo gjuhe. Ai shpreh shumë qartë faktin që bukuria e qiellit është lavdia e Perëndisë, dhe bukuria e madhe e lavdisë së Perëndisë është Qengji i Cili vdiq për ne e që tani mbretëron.

Rëra e kohës po mbaron, agimi i qiellit po kthjellet,

Mëngjesi i verës që kam dëshiruar, mëngjesi i kthjellët i ëmbël zgjohet;

Drita e ditës është pranë por e errët, e errët ka qenë mesnata,

Dhe banon në tokën e Emanuelit lavdia, lavdia.

Mbreti atje në bukurinë e Tij pa shikohet pa penguar;

Qe një udhëtim që ia vlente, paçka shtatë vdekjeve që rrugës duhen kaluar:

Në malin Sion, Qengji qëndron me ushtrinë e dëlirë që është e Tija,

Dhe banon në tokën e Emanuelit lavdia, lavdia.

Oh Krishti, Ai është pusi i dashurisë i thellë e i ëmbël, Ai është themeli!

Përrenjtë në tokë i kam shijuar, më thellë do atje lart të pi:

Atje në një oqean mbushullie prej Tij shtrihet mëshira,

Dhe banon në tokën e Emanuelit lavdia, lavdia.

Nusja nuk i ka sytë tek petkat e veta, por tek fytyra e dhëndrit të shtrenjtë;

Unë nuk do kundroj lavdinë, por vetë Mbretin tim të hirshëm përjetë;

Jo tek kurora që Ai jep, por tek dora e Tij që u tejshpua:

Dhe banon në tokën e Emanuelit lavdia, lavdia.

Autor: Anne R. Cousin, 1857